| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
10. ධාතුවිභඞ්‌ගසුත්‌තං
10. Dhātuvibhaṅgasuttaṃ
342. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා මගධෙසු චාරිකං චරමානො යෙන රාජගහං තදවසරි; යෙන භග්‌ගවො කුම්‌භකාරො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භග්‌ගවං කුම්‌භකාරං එතදවොච – ‘‘සචෙ තෙ, භග්‌ගව, අගරු විහරෙමු ආවෙසනෙ 1 එකරත්‌ත’’න්‌ති. ‘‘න ඛො මෙ, භන්‌තෙ, ගරු. අත්‌ථි චෙත්‌ථ පබ්‌බජිතො පඨමං වාසූපගතො. සචෙ සො අනුජානාති, විහරථ 2, භන්‌තෙ, යථාසුඛ’’න්‌ති.
342. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari; yena bhaggavo kumbhakāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhaggavaṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhaggava, agaru viharemu āvesane 3 ekaratta’’nti. ‘‘Na kho me, bhante, garu. Atthi cettha pabbajito paṭhamaṃ vāsūpagato. Sace so anujānāti, viharatha 4, bhante, yathāsukha’’nti.
තෙන ඛො පන සමයෙන පුක්‌කුසාති නාම කුලපුත්‌තො භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස සද්‌ධාය අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො. සො තස්‌මිං කුම්‌භකාරාවෙසනෙ 5 පඨමං වාසූපගතො හොති. අථ ඛො භගවා යෙනායස්‌මා පුක්‌කුසාති තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං පුක්‌කුසාතිං එතදවොච – ‘‘සචෙ තෙ, භික්‌ඛු, අගරු විහරෙමු ආවෙසනෙ එකරත්‌ත’’න්‌ති. ‘‘උරුන්‌දං, ආවුසො 6, කුම්‌භකාරාවෙසනං. විහරතායස්‌මා යථාසුඛ’’න්‌ති.
Tena kho pana samayena pukkusāti nāma kulaputto bhagavantaṃ uddissa saddhāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So tasmiṃ kumbhakārāvesane 7 paṭhamaṃ vāsūpagato hoti. Atha kho bhagavā yenāyasmā pukkusāti tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pukkusātiṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhikkhu, agaru viharemu āvesane ekaratta’’nti. ‘‘Urundaṃ, āvuso 8, kumbhakārāvesanaṃ. Viharatāyasmā yathāsukha’’nti.
අථ ඛො භගවා කුම්‌භකාරාවෙසනං පවිසිත්‌වා එකමන්‌තං තිණසන්‌ථාරකං 9 පඤ්‌ඤාපෙත්‌වා නිසීදි පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. අථ ඛො භගවා බහුදෙව රත්‌තිං නිසජ්‌ජාය වීතිනාමෙසි. ආයස්‌මාපි ඛො පුක්‌කුසාති බහුදෙව රත්‌තිං නිසජ්‌ජාය වීතිනාමෙසි.
Atha kho bhagavā kumbhakārāvesanaṃ pavisitvā ekamantaṃ tiṇasanthārakaṃ 10 paññāpetvā nisīdi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Atha kho bhagavā bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmesi. Āyasmāpi kho pukkusāti bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmesi.
අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘පාසාදිකං ඛො අයං කුලපුත්‌තො ඉරියති. යංනූනාහං පුච්‌ඡෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං පුක්‌කුසාතිං එතදවොච – ‘‘කංසි ත්‌වං, භික්‌ඛු, උද්‌දිස්‌ස පබ්‌බජිතො? කො වා තෙ සත්‌ථා? කස්‌ස වා ත්‌වං ධම්‌මං රොචෙසී’’ති? ‘‘අත්‌ථාවුසො, සමණො ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො. තං ඛො පන භගවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති . තාහං භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස පබ්‌බජිතො. සො ච මෙ භගවා සත්‌ථා. තස්‌ස චාහං භගවතො ධම්‌මං රොචෙමී’’ති. ‘‘කහං පන, භික්‌ඛු, එතරහි සො භගවා විහරති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො’’ති. ‘‘අත්‌ථාවුසො, උත්‌තරෙසු ජනපදෙසු සාවත්‌ථි නාම නගරං. තත්‌ථ සො භගවා එතරහි විහරති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො’’ති. ‘‘දිට්‌ඨපුබ්‌බො පන තෙ, භික්‌ඛු, සො භගවා; දිස්‌වා ච පන ජානෙය්‍යාසී’’ති? ‘‘න ඛො මෙ, ආවුසො, දිට්‌ඨපුබ්‌බො සො භගවා; දිස්‌වා චාහං න ජානෙය්‍ය’’න්‌ති.
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘pāsādikaṃ kho ayaṃ kulaputto iriyati. Yaṃnūnāhaṃ puccheyya’’nti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ etadavoca – ‘‘kaṃsi tvaṃ, bhikkhu, uddissa pabbajito? Ko vā te satthā? Kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’’ti? ‘‘Atthāvuso, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti . Tāhaṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajito. So ca me bhagavā satthā. Tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ rocemī’’ti. ‘‘Kahaṃ pana, bhikkhu, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Atthāvuso, uttaresu janapadesu sāvatthi nāma nagaraṃ. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Diṭṭhapubbo pana te, bhikkhu, so bhagavā; disvā ca pana jāneyyāsī’’ti? ‘‘Na kho me, āvuso, diṭṭhapubbo so bhagavā; disvā cāhaṃ na jāneyya’’nti.
අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘මමඤ්‌ච ඛ්‌වායං 11 කුලපුත්‌තො උද්‌දිස්‌ස පබ්‌බජිතො. යංනූනස්‌සාහං ධම්‌මං දෙසෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං පුක්‌කුසාතිං ආමන්‌තෙසි – ‘‘ධම්‌මං තෙ, භික්‌ඛු, දෙසෙස්‌සාමි. තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො ආයස්‌මා පුක්‌කුසාති භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘mamañca khvāyaṃ 12 kulaputto uddissa pabbajito. Yaṃnūnassāhaṃ dhammaṃ deseyya’’nti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ āmantesi – ‘‘dhammaṃ te, bhikkhu, desessāmi. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā pukkusāti bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
343. ‘‘‘ඡධාතුරො 13 අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො ඡඵස්‌සායතනො අට්‌ඨාරසමනොපවිචාරො චතුරාධිට්‌ඨානො; යත්‌ථ ඨිතං මඤ්‌ඤස්‌සවා නප්‌පවත්‌තන්‌ති, මඤ්‌ඤස්‌සවෙ ඛො පන නප්‌පවත්‌තමානෙ මුනි සන්‌තොති වුච්‌චති. පඤ්‌ඤං නප්‌පමජ්‌ජෙය්‍ය, සච්‌චමනුරක්‌ඛෙය්‍ය, චාගමනුබ්‍රූහෙය්‍ය, සන්‌තිමෙව සො සික්‌ඛෙය්‍යා’ති – අයමුද්‌දෙසො ධාතුවිභඞ්‌ගස්‌ස 14.
343. ‘‘‘Chadhāturo 15 ayaṃ, bhikkhu, puriso chaphassāyatano aṭṭhārasamanopavicāro caturādhiṭṭhāno; yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccati. Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – ayamuddeso dhātuvibhaṅgassa 16.
344. ‘‘‘ඡධාතුරො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? (ඡයිමා, භික්‌ඛු, ධාතුයො) 17 – පථවීධාතු, ආපොධාතු, තෙජොධාතු, වායොධාතු, ආකාසධාතු, විඤ්‌ඤාණධාතු. ‘ඡධාතුරො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
344. ‘‘‘Chadhāturo ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? (Chayimā, bhikkhu, dhātuyo) 18 – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu. ‘Chadhāturo ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
345. ‘‘‘ඡඵස්‌සායතනො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සායතනං, සොතසම්‌ඵස්‌සායතනං, ඝානසම්‌ඵස්‌සායතනං, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සායතනං, කායසම්‌ඵස්‌සායතනං, මනොසම්‌ඵස්‌සායතනං. ‘ඡඵස්‌සායතනො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
345. ‘‘‘Chaphassāyatano ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhusamphassāyatanaṃ, sotasamphassāyatanaṃ, ghānasamphassāyatanaṃ, jivhāsamphassāyatanaṃ, kāyasamphassāyatanaṃ, manosamphassāyatanaṃ. ‘Chaphassāyatano ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
346. ‘‘‘අට්‌ඨාරසමනොපවිචාරො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා සොමනස්‌සට්‌ඨානීයං රූපං උපවිචරති, දොමනස්‌සට්‌ඨානීයං රූපං උපවිචරති, උපෙක්‌ඛාට්‌ඨානීයං රූපං උපවිචරති; සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය සොමනස්‌සට්‌ඨානීයං ධම්‌මං උපවිචරති, දොමනස්‌සට්‌ඨානීයං ධම්‌මං උපවිචරති , උපෙක්‌ඛාට්‌ඨානීයං ධම්‌මං උපවිචරති – ඉති ඡ සොමනස්‌සුපවිචාරා, ඡ දොමනස්‌සුපවිචාරා, ඡ උපෙක්‌ඛුපවිචාරා. ‘අට්‌ඨාරසමනොපවිචාරො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
346. ‘‘‘Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati, domanassaṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati, upekkhāṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati; sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati, domanassaṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati , upekkhāṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati – iti cha somanassupavicārā, cha domanassupavicārā, cha upekkhupavicārā. ‘Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
347. ‘‘‘චතුරාධිට්‌ඨානො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? පඤ්‌ඤාධිට්‌ඨානො, සච්‌චාධිට්‌ඨානො, චාගාධිට්‌ඨානො, උපසමාධිට්‌ඨානො. ‘චතුරාධිට්‌ඨානො අයං, භික්‌ඛු, පුරිසො’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
347. ‘‘‘Caturādhiṭṭhāno ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Paññādhiṭṭhāno, saccādhiṭṭhāno, cāgādhiṭṭhāno, upasamādhiṭṭhāno. ‘Caturādhiṭṭhāno ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
348. ‘‘‘පඤ්‌ඤං නප්‌පමජ්‌ජෙය්‍ය, සච්‌චමනුරක්‌ඛෙය්‍ය, චාගමනුබ්‍රූහෙය්‍ය, සන්‌තිමෙව සො සික්‌ඛෙය්‍යා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? කථඤ්‌ච, භික්‌ඛු, පඤ්‌ඤං නප්‌පමජ්‌ජති? ඡයිමා, භික්‌ඛු, ධාතුයො – පථවීධාතු, ආපොධාතු, තෙජොධාතු, වායොධාතු, ආකාසධාතු, විඤ්‌ඤාණධාතු.
348. ‘‘‘Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Kathañca, bhikkhu, paññaṃ nappamajjati? Chayimā, bhikkhu, dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.
349. ‘‘කතමා ච, භික්‌ඛු, පථවීධාතු? පථවීධාතු සියා අජ්‌ඣත්‌තිකා සියා බාහිරා. කතමා ච, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා පථවීධාතු? යං අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං කක්‌ඛළං ඛරිගතං උපාදින්‌නං 19, සෙය්‍යථිදං – කෙසා ලොමා නඛා දන්‌තා තචො මංසං න්‌හාරු අට්‌ඨි අට්‌ඨිමිඤ්‌ජං 20 වක්‌කං හදයං යකනං කිලොමකං පිහකං පප්‌ඵාසං අන්‌තං අන්‌තගුණං උදරියං කරීසං, යං වා පනඤ්‌ඤම්‌පි කිඤ්‌චි අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං කක්‌ඛළං ඛරිගතං උපාදින්‌නං – අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා පථවීධාතු. යා චෙව ඛො පන අජ්‌ඣත්‌තිකා පථවීධාතු යා ච බාහිරා පථවීධාතු පථවීධාතුරෙවෙසා . ‘තං නෙතං මම නෙසොහමස්‌මි න මෙසො අත්‌තා’ති – එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දට්‌ඨබ්‌බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා පථවීධාතුයා නිබ්‌බින්‌දති, පථවීධාතුයා චිත්‌තං විරාජෙති.
349. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, pathavīdhātu? Pathavīdhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā pathavīdhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ 21, seyyathidaṃ – kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ 22 vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā pathavīdhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā pathavīdhātu yā ca bāhirā pathavīdhātu pathavīdhāturevesā . ‘Taṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā pathavīdhātuyā nibbindati, pathavīdhātuyā cittaṃ virājeti.
350. ‘‘කතමා ච, භික්‌ඛු, ආපොධාතු? ආපොධාතු සියා අජ්‌ඣත්‌තිකා සියා බාහිරා. කතමා ච, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා ආපොධාතු? යං අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං ආපො ආපොගතං උපාදින්‌නං සෙය්‍යථිදං – පිත්‌තං සෙම්‌හං පුබ්‌බො ලොහිතං සෙදො මෙදො අස්‌සු වසා ඛෙළො සිඞ්‌ඝාණිකා ලසිකා මුත්‌තං, යං වා පනඤ්‌ඤම්‌පි කිඤ්‌චි අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං ආපො ආපොගතං උපාදින්‌නං – අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා ආපොධාතු. යා චෙව ඛො පන අජ්‌ඣත්‌තිකා ආපොධාතු යා ච බාහිරා ආපොධාතු ආපොධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති – එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දට්‌ඨබ්‌බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා ආපොධාතුයා නිබ්‌බින්‌දති, ආපොධාතුයා චිත්‌තං විරාජෙති.
350. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, āpodhātu? Āpodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ seyyathidaṃ – pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā āpodhātu yā ca bāhirā āpodhātu āpodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā āpodhātuyā nibbindati, āpodhātuyā cittaṃ virājeti.
351. ‘‘කතමා ච, භික්‌ඛු, තෙජොධාතු? තෙජොධාතු සියා අජ්‌ඣත්‌තිකා සියා බාහිරා. කතමා ච, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා තෙජොධාතු? යං අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං තෙජො තෙජොගතං උපාදින්‌නං, සෙය්‍යථිදං – යෙන ච සන්‌තප්‌පති, යෙන ච ජීරීයති, යෙන ච පරිඩය්‌හති, යෙන ච අසිතපීතඛායිතසායිතං සම්‌මා පරිණාමං ගච්‌ඡති, යං වා පනඤ්‌ඤම්‌පි කිඤ්‌චි අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං තෙජො තෙජොගතං උපාදින්‌නං – අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා තෙජොධාතු. යා චෙව ඛො පන අජ්‌ඣත්‌තිකා තෙජොධාතු යා ච බාහිරා තෙජොධාතු තෙජොධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති – එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දට්‌ඨබ්‌බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා තෙජොධාතුයා නිබ්‌බින්‌දති, තෙජොධාතුයා චිත්‌තං විරාජෙති.
351. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, tejodhātu? Tejodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā tejodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – yena ca santappati, yena ca jīrīyati, yena ca pariḍayhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā tejodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu yā ca bāhirā tejodhātu tejodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā tejodhātuyā nibbindati, tejodhātuyā cittaṃ virājeti.
352. ‘‘කතමා ච, භික්‌ඛු, වායොධාතු? වායොධාතු සියා අජ්‌ඣත්‌තිකා සියා බාහිරා. කතමා ච, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා වායොධාතු? යං අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං වායො වායොගතං උපාදින්‌නං, සෙය්‍යථිදං – උද්‌ධඞ්‌ගමා වාතා අධොගමා වාතා කුච්‌ඡිසයා වාතා කොට්‌ඨාසයා 23 වාතා අඞ්‌ගමඞ්‌ගානුසාරිනො වාතා අස්‌සාසො පස්‌සාසො ඉති, යං වා පනඤ්‌ඤම්‌පි කිඤ්‌චි අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං වායො වායොගතං උපාදින්‌නං – අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා වායොධාතු. යා චෙව ඛො පන අජ්‌ඣත්‌තිකා වායොධාතු යා ච බාහිරා වායොධාතු වායොධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම , නෙසොහමස්‌මි , න මෙසො අත්‌තා’ති – එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දට්‌ඨබ්‌බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා වායොධාතුයා නිබ්‌බින්‌දති, වායොධාතුයා චිත්‌තං විරාජෙති.
352. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, vāyodhātu? Vāyodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā vāyodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – uddhaṅgamā vātā adhogamā vātā kucchisayā vātā koṭṭhāsayā 24 vātā aṅgamaṅgānusārino vātā assāso passāso iti, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā vāyodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā vāyodhātu yā ca bāhirā vāyodhātu vāyodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama , nesohamasmi , na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati, vāyodhātuyā cittaṃ virājeti.
353. ‘‘කතමා ච, භික්‌ඛු, ආකාසධාතු? ආකාසධාතු සියා අජ්‌ඣත්‌තිකා සියා බාහිරා. කතමා ච, භික්‌ඛු, අජ්‌ඣත්‌තිකා ආකාසධාතු ? යං අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං ආකාසං ආකාසගතං උපාදින්‌නං, සෙය්‍යථිදං – කණ්‌ණච්‌ඡිද්‌දං නාසච්‌ඡිද්‌දං මුඛද්‌වාරං යෙන ච අසිතපීතඛායිතසායිතං අජ්‌ඣොහරති, යත්‌ථ ච අසිතපීතඛායිතසායිතං සන්‌තිට්‌ඨති, යෙන ච අසිතපීතඛායිතසායිතං අධොභාගං 25 නික්‌ඛමති, යං වා පනඤ්‌ඤම්‌පි කිඤ්‌චි අජ්‌ඣත්‌තං පච්‌චත්‌තං ආකාසං ආකාසගතං අඝං අඝගතං විවරං විවරගතං අසම්‌ඵුට්‌ඨං මංසලොහිතෙහි උපාදින්‌නං – අයං වුච්‌චති භික්‌ඛු අජ්‌ඣත්‌තිකා ආකාසධාතු. යා චෙව ඛො පන අජ්‌ඣත්‌තිකා ආකාසධාතු යා ච බාහිරා ආකාසධාතු ආකාසධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති – එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දට්‌ඨබ්‌බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා ආකාසධාතුයා නිබ්‌බින්‌දති, ආකාසධාතුයා චිත්‌තං විරාජෙති.
353. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, ākāsadhātu? Ākāsadhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā ākāsadhātu ? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – kaṇṇacchiddaṃ nāsacchiddaṃ mukhadvāraṃ yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ ajjhoharati, yattha ca asitapītakhāyitasāyitaṃ santiṭṭhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ adhobhāgaṃ 26 nikkhamati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaraṃ vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ maṃsalohitehi upādinnaṃ – ayaṃ vuccati bhikkhu ajjhattikā ākāsadhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā ākāsadhātu yā ca bāhirā ākāsadhātu ākāsadhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā ākāsadhātuyā nibbindati, ākāsadhātuyā cittaṃ virājeti.
354. ‘‘අථාපරං විඤ්‌ඤාණංයෙව අවසිස්‌සති පරිසුද්‌ධං පරියොදාතං. තෙන ච විඤ්‌ඤාණෙන කිං 27 විජානාති? ‘සුඛ’න්‌තිපි විජානාති, ‘දුක්‌ඛ’න්‌තිපි විජානාති, ‘අදුක්‌ඛමසුඛ’න්‌තිපි විජානාති. සුඛවෙදනියං, භික්‌ඛු, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛා වෙදනා. සො සුඛං වෙදනං වෙදයමානො ‘සුඛං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති. ‘තස්‌සෙව සුඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා යං තජ්‌ජං වෙදයිතං සුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා සා නිරුජ්‌ඣති, සා වූපසම්‌මතී’ති පජානාති.
354. ‘‘Athāparaṃ viññāṇaṃyeva avasissati parisuddhaṃ pariyodātaṃ. Tena ca viññāṇena kiṃ 28 vijānāti? ‘Sukha’ntipi vijānāti, ‘dukkha’ntipi vijānāti, ‘adukkhamasukha’ntipi vijānāti. Sukhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. So sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
355. ‘‘දුක්‌ඛවෙදනියං, භික්‌ඛු, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛා වෙදනා. සො දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදයමානො ‘දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති. ‘තස්‌සෙව දුක්‌ඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා යං තජ්‌ජං වෙදයිතං දුක්‌ඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා සා නිරුජ්‌ඣති, සා වූපසම්‌මතී’ති පජානාති.
355. ‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
356. ‘‘අදුක්‌ඛමසුඛවෙදනියං, භික්‌ඛු, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා. සො අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදයමානො ‘අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති. ‘තස්‌සෙව අදුක්‌ඛමසුඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා යං තජ්‌ජං වෙදයිතං අදුක්‌ඛමසුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නා අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා සා නිරුජ්‌ඣති, සා වූපසම්‌මතී’ති පජානාති.
356. ‘‘Adukkhamasukhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. So adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
357. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛු, ද්‌වින්‌නං කට්‌ඨානං සඞ්‌ඝට්‌ටා 29 සමොධානා උස්‌මා ජායති, තෙජො අභිනිබ්‌බත්‌තති, තෙසංයෙව ද්‌වින්‌නං කට්‌ඨානං නානාභාවා වික්‌ඛෙපා යා තජ්‌ජා උස්‌මා සා නිරුජ්‌ඣති, සා වූපසම්‌මති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛු, සුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛා වෙදනා. සො සුඛං වෙදනං වෙදයමානො ‘සුඛං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති. ‘තස්‌සෙව සුඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා යං තජ්‌ජං වෙදයිතං සුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා සා නිරුජ්‌ඣති, සා වූපසම්‌මතී’ති පජානාති.
357. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ saṅghaṭṭā 30 samodhānā usmā jāyati, tejo abhinibbattati, tesaṃyeva dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ nānābhāvā vikkhepā yā tajjā usmā sā nirujjhati, sā vūpasammati; evameva kho, bhikkhu, sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. So sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
358. ‘‘දුක්‌ඛවෙදනියං, භික්‌ඛු, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛා වෙදනා. සො දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදයමානො ‘දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති. ‘තස්‌සෙව දුක්‌ඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා යං තජ්‌ජං වෙදයිතං දුක්‌ඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා සා නිරුජ්‌ඣති, සා වූපසම්‌මතී’ති පජානාති.
358. ‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
359. ‘‘අදුක්‌ඛමසුඛවෙදනියං , භික්‌ඛු, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා. සො අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදයමානො ‘අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති. ‘තස්‌සෙව අදුක්‌ඛමසුඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා යං තජ්‌ජං වෙදයිතං අදුක්‌ඛමසුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නා අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා සා නිරුජ්‌ඣති, සා වූපසම්‌මතී’ති පජානාති.
359. ‘‘Adukkhamasukhavedaniyaṃ , bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. So adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
360. ‘‘අථාපරං උපෙක්‌ඛායෙව අවසිස්‌සති පරිසුද්‌ධා පරියොදාතා මුදු ච කම්‌මඤ්‌ඤා ච පභස්‌සරා ච. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛු, දක්‌ඛො සුවණ්‌ණකාරො වා සුවණ්‌ණකාරන්‌තෙවාසී වා උක්‌කං බන්‌ධෙය්‍ය, උක්‌කං බන්‌ධිත්‌වා උක්‌කාමුඛං ආලිම්‌පෙය්‍ය, උක්‌කාමුඛං ආලිම්‌පෙත්‌වා සණ්‌ඩාසෙන ජාතරූපං ගහෙත්‌වා උක්‌කාමුඛෙ පක්‌ඛිපෙය්‍ය, තමෙනං කාලෙන කාලං අභිධමෙය්‍ය, කාලෙන කාලං උදකෙන පරිප්‌ඵොසෙය්‍ය, කාලෙන කාලං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛෙය්‍ය, තං හොති ජාතරූපං 31 සුධන්‌තං නිද්‌ධන්‌තං නීහටං 32 නින්‌නීතකසාවං 33 මුදු ච කම්‌මඤ්‌ඤඤ්‌ච පභස්‌සරඤ්‌ච, යස්‌සා යස්‌සා ච පිළන්‌ධනවිකතියා ආකඞ්‌ඛති – යදි පට්‌ටිකාය 34 යදි කුණ්‌ඩලාය යදි ගීවෙය්‍යකාය යදි සුවණ්‌ණමාලාය තඤ්‌චස්‌ස අත්‌ථං අනුභොති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛු, අථාපරං උපෙක්‌ඛායෙව අවසිස්‌සති පරිසුද්‌ධා පරියොදාතා මුදු ච කම්‌මඤ්‌ඤා ච පභස්‌සරා ච.
360. ‘‘Athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodātā mudu ca kammaññā ca pabhassarā ca. Seyyathāpi, bhikkhu, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā ukkaṃ bandheyya, ukkaṃ bandhitvā ukkāmukhaṃ ālimpeyya, ukkāmukhaṃ ālimpetvā saṇḍāsena jātarūpaṃ gahetvā ukkāmukhe pakkhipeyya, tamenaṃ kālena kālaṃ abhidhameyya, kālena kālaṃ udakena paripphoseyya, kālena kālaṃ ajjhupekkheyya, taṃ hoti jātarūpaṃ 35 sudhantaṃ niddhantaṃ nīhaṭaṃ 36 ninnītakasāvaṃ 37 mudu ca kammaññañca pabhassarañca, yassā yassā ca piḷandhanavikatiyā ākaṅkhati – yadi paṭṭikāya 38 yadi kuṇḍalāya yadi gīveyyakāya yadi suvaṇṇamālāya tañcassa atthaṃ anubhoti; evameva kho, bhikkhu, athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodātā mudu ca kammaññā ca pabhassarā ca.
361. ‘‘සො එවං පජානාති – ‘ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං ආකාසානඤ්‌චායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං. එවං මෙ අයං උපෙක්‌ඛා තංනිස්‌සිතා තදුපාදානා චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨෙය්‍ය. ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං. එවං මෙ අයං උපෙක්‌ඛා තංනිස්‌සිතා තදුපාදානා චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨෙය්‍ය. ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං. එවං මෙ අයං උපෙක්‌ඛා තංනිස්‌සිතා තදුපාදානා චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨෙය්‍ය. ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං. එවං මෙ අයං උපෙක්‌ඛා තංනිස්‌සිතා තදුපාදානා චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨෙය්‍යා’’’ති.
361. ‘‘So evaṃ pajānāti – ‘imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyyā’’’ti.
362. ‘‘සො එවං පජානාති – ‘ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං ආකාසානඤ්‌චායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං; සඞ්‌ඛතමෙතං. ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං; සඞ්‌ඛතමෙතං. ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං; සඞ්‌ඛතමෙතං. ඉමඤ්‌චෙ අහං උපෙක්‌ඛං එවං පරිසුද්‌ධං එවං පරියොදාතං නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං උපසංහරෙය්‍යං, තදනුධම්‌මඤ්‌ච චිත්‌තං භාවෙය්‍යං; සඞ්‌ඛතමෙත’’’න්‌ති.
362. ‘‘So evaṃ pajānāti – ‘imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatameta’’’nti.
‘‘සො නෙව තං අභිසඞ්‌ඛරොති, න අභිසඤ්‌චෙතයති භවාය වා විභවාය වා. සො අනභිසඞ්‌ඛරොන්‌තො අනභිසඤ්‌චෙතයන්‌තො භවාය වා විභවාය වා න කිඤ්‌චි ලොකෙ උපාදියති, අනුපාදියං න පරිතස්‌සති, අපරිතස්‌සං පච්‌චත්‌තංයෙව පරිනිබ්‌බායති. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති පජානාති.
‘‘So neva taṃ abhisaṅkharoti, na abhisañcetayati bhavāya vā vibhavāya vā. So anabhisaṅkharonto anabhisañcetayanto bhavāya vā vibhavāya vā na kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaṃyeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
363. ‘‘සො සුඛඤ්‌චෙ වෙදනං වෙදෙති, ‘සා අනිච්‌චා’ති පජානාති, ‘අනජ්‌ඣොසිතා’ති පජානාති, ‘අනභිනන්‌දිතා’ති පජානාති. දුක්‌ඛඤ්‌චෙ වෙදනං වෙදෙති , ‘සා අනිච්‌චා’ති පජානාති, ‘අනජ්‌ඣොසිතා’ති පජානාති, ‘අනභිනන්‌දිතා’ති පජානාති. අදුක්‌ඛමසුඛඤ්‌චෙ වෙදනං වෙදෙති, ‘සා අනිච්‌චා’ති පජානාති, ‘අනජ්‌ඣොසිතා’ති පජානාති, ‘අනභිනන්‌දිතා’ති පජානාති.
363. ‘‘So sukhañce vedanaṃ vedeti, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti. Dukkhañce vedanaṃ vedeti , ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti. Adukkhamasukhañce vedanaṃ vedeti, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti.
364. ‘‘සො සුඛඤ්‌චෙ වෙදනං වෙදෙති, විසංයුත්‌තො නං වෙදෙති; දුක්‌ඛඤ්‌චෙ වෙදනං වෙදෙති, විසංයුත්‌තො නං වෙදෙති; අදුක්‌ඛමසුඛඤ්‌චෙ වෙදනං වෙදෙති, විසංයුත්‌තො නං වෙදෙති. සො කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ‘කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා උද්‌ධං ජීවිතපරියාදානා ඉධෙව සබ්‌බවෙදයිතානි අනභිනන්‌දිතානි සීතීභවිස්‌සන්‌තී’ති පජානාති.
364. ‘‘So sukhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti; dukkhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti; adukkhamasukhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti. So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā paraṃ maraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti.
365. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛු, තෙලඤ්‌ච පටිච්‌ච වට්‌ටිඤ්‌ච පටිච්‌ච තෙලප්‌පදීපො ඣායති; තස්‌සෙව තෙලස්‌ස ච වට්‌ටියා ච පරියාදානා අඤ්‌ඤස්‌ස ච අනුපහාරා 39 අනාහාරො නිබ්‌බායති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛු, කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘කායපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයමානො ‘ජීවිතපරියන්‌තිකං වෙදනං වෙදයාමී’ති පජානාති, ‘කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා උද්‌ධං ජීවිතපරියාදානා ඉධෙව සබ්‌බවෙදයිතානි අනභිනන්‌දිතානි සීතීභවිස්‌සන්‌තී’ති පජානාති. තස්‌මා එවං සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු ඉමිනා පරමෙන පඤ්‌ඤාධිට්‌ඨානෙන සමන්‌නාගතො හොති. එසා හි, භික්‌ඛු, පරමා අරියා පඤ්‌ඤා යදිදං – සබ්‌බදුක්‌ඛක්‌ඛයෙ ඤාණං.
365. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, telañca paṭicca vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyati; tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā aññassa ca anupahārā 40 anāhāro nibbāyati; evameva kho, bhikkhu, kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā paraṃ maraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena paññādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Esā hi, bhikkhu, paramā ariyā paññā yadidaṃ – sabbadukkhakkhaye ñāṇaṃ.
366. ‘‘තස්‌ස සා විමුත්‌ති සච්‌චෙ ඨිතා අකුප්‌පා හොති. තඤ්‌හි, භික්‌ඛු, මුසා යං මොසධම්‌මං, තං සච්‌චං යං අමොසධම්‌මං නිබ්‌බානං. තස්‌මා එවං සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු ඉමිනා පරමෙන සච්‌චාධිට්‌ඨානෙන සමන්‌නාගතො හොති. එතඤ්‌හි, භික්‌ඛු, පරමං අරියසච්‌චං යදිදං – අමොසධම්‌මං නිබ්‌බානං.
366. ‘‘Tassa sā vimutti sacce ṭhitā akuppā hoti. Tañhi, bhikkhu, musā yaṃ mosadhammaṃ, taṃ saccaṃ yaṃ amosadhammaṃ nibbānaṃ. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena saccādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Etañhi, bhikkhu, paramaṃ ariyasaccaṃ yadidaṃ – amosadhammaṃ nibbānaṃ.
367. ‘‘තස්‌සෙව ඛො පන පුබ්‌බෙ අවිද්‌දසුනො උපධී හොන්‌ති සමත්‌තා සමාදින්‌නා. ත්‍යාස්‌ස පහීනා හොන්‌ති උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා. තස්‌මා එවං සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු ඉමිනා පරමෙන චාගාධිට්‌ඨානෙන සමන්‌නාගතො හොති. එසො හි, භික්‌ඛු, පරමො අරියො චාගො යදිදං – සබ්‌බූපධිපටිනිස්‌සග්‌ගො.
367. ‘‘Tasseva kho pana pubbe aviddasuno upadhī honti samattā samādinnā. Tyāssa pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena cāgādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo cāgo yadidaṃ – sabbūpadhipaṭinissaggo.
368. ‘‘තස්‌සෙව ඛො පන පුබ්‌බෙ අවිද්‌දසුනො අභිජ්‌ඣා හොති ඡන්‌දො සාරාගො. ස්‌වාස්‌ස පහීනො හොති උච්‌ඡින්‌නමූලො තාලාවත්‌ථුකතො අනභාවංකතො ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මො. තස්‌සෙව ඛො පන පුබ්‌බෙ අවිද්‌දසුනො ආඝාතො හොති බ්‍යාපාදො සම්‌පදොසො. ස්‌වාස්‌ස පහීනො හොති උච්‌ඡින්‌නමූලො තාලාවත්‌ථුකතො අනභාවංකතො ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මො. තස්‌සෙව ඛො පන පුබ්‌බෙ අවිද්‌දසුනො අවිජ්‌ජා හොති සම්‌මොහො. ස්‌වාස්‌ස පහීනො හොති උච්‌ඡින්‌නමූලො තාලාවත්‌ථුකතො අනභාවංකතො ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මො. තස්‌මා එවං සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු ඉමිනා පරමෙන උපසමාධිට්‌ඨානෙන සමන්‌නාගතො හොති. එසො හි, භික්‌ඛු, පරමො අරියො උපසමො යදිදං – රාගදොසමොහානං උපසමො. ‘පඤ්‌ඤං නප්‌පමජ්‌ජෙය්‍ය, සච්‌චමනුරක්‌ඛෙය්‍ය, චාගමනුබ්‍රූහෙය්‍ය, සන්‌තිමෙව සො සික්‌ඛෙය්‍යා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
368. ‘‘Tasseva kho pana pubbe aviddasuno abhijjhā hoti chando sārāgo. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasseva kho pana pubbe aviddasuno āghāto hoti byāpādo sampadoso. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasseva kho pana pubbe aviddasuno avijjā hoti sammoho. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena upasamādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo upasamo yadidaṃ – rāgadosamohānaṃ upasamo. ‘Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
369. ‘‘‘යත්‌ථ ඨිතං මඤ්‌ඤස්‌සවා නප්‌පවත්‌තන්‌ති, මඤ්‌ඤස්‌සවෙ ඛො පන නප්‌පවත්‌තමානෙ මුනි සන්‌තොති වුච්‌චතී’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? ‘අස්‌මී’ති, භික්‌ඛු, මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘අයමහමස්‌මී’ති මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘භවිස්‌ස’න්‌ති මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘න භවිස්‌ස’න්‌ති මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘රූපී භවිස්‌ස’න්‌ති මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘අරූපී භවිස්‌ස’න්‌ති මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘සඤ්‌ඤී භවිස්‌ස’න්‌ති මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘අසඤ්‌ඤී භවිස්‌ස’න්‌ති මඤ්‌ඤිතමෙතං, ‘නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤී භවිස්‌ස’න්‌ති මඤ්‌ඤිතමෙතං. මඤ්‌ඤිතං, භික්‌ඛු, රොගො මඤ්‌ඤිතං ගණ්‌ඩො මඤ්‌ඤිතං සල්‌ලං. සබ්‌බමඤ්‌ඤිතානං ත්‌වෙව, භික්‌ඛු, සමතික්‌කමා මුනි සන්‌තොති වුච්‌චති. මුනි ඛො පන, භික්‌ඛු, සන්‌තො න ජායති, න ජීයති, න මීයති, න කුප්‌පති, න පිහෙති. තඤ්‌හිස්‌ස, භික්‌ඛු, නත්‌ථි යෙන ජායෙථ, අජායමානො කිං ජීයිස්‌සති, අජීයමානො කිං මීයිස්‌සති, අමීයමානො කිං කුප්‌පිස්‌සති, අකුප්‌පමානො කිස්‌ස 41 පිහෙස්‌සති? ‘යත්‌ථ ඨිතං මඤ්‌ඤස්‌සවා නප්‌පවත්‌තන්‌ති, මඤ්‌ඤස්‌සවෙ ඛො පන නප්‌පවත්‌තමානෙ මුනි සන්‌තොති වුච්‌චතී’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං. ඉමං ඛො මෙ ත්‌වං, භික්‌ඛු, සංඛිත්‌තෙන ඡධාතුවිභඞ්‌ගං ධාරෙහී’’ති.
369. ‘‘‘Yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccatī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? ‘Asmī’ti, bhikkhu, maññitametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti maññitametaṃ, ‘bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘na bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘rūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘arūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘saññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘asaññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti maññitametaṃ. Maññitaṃ, bhikkhu, rogo maññitaṃ gaṇḍo maññitaṃ sallaṃ. Sabbamaññitānaṃ tveva, bhikkhu, samatikkamā muni santoti vuccati. Muni kho pana, bhikkhu, santo na jāyati, na jīyati, na mīyati, na kuppati, na piheti. Tañhissa, bhikkhu, natthi yena jāyetha, ajāyamāno kiṃ jīyissati, ajīyamāno kiṃ mīyissati, amīyamāno kiṃ kuppissati, akuppamāno kissa 42 pihessati? ‘Yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccatī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Imaṃ kho me tvaṃ, bhikkhu, saṃkhittena chadhātuvibhaṅgaṃ dhārehī’’ti.
370. අථ ඛො ආයස්‌මා පුක්‌කුසාති – ‘‘සත්‌ථා කිර මෙ අනුප්‌පත්‌තො, සුගතො කිර මෙ අනුප්‌පත්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො කිර මෙ අනුප්‌පත්‌තො’’ති උට්‌ඨායාසනා එකංසං චීවරං කත්‌වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අච්‌චයො මං, භන්‌තෙ, අච්‌චගමා යථාබාලං යථාමූළ්‌හං යථාඅකුසලං, යොහං භගවන්‌තං ආවුසොවාදෙන සමුදාචරිතබ්‌බං අමඤ්‌ඤිස්‌සං. තස්‌ස මෙ, භන්‌තෙ, භගවා අච්‌චයං අච්‌චයතො පටිග්‌ගණ්‌හාතු ආයතිං සංවරායා’’ති. ‘‘තග්‌ඝ ත්‌වං, භික්‌ඛු, අච්‌චයො අච්‌චගමා යථාබාලං යථාමූළ්‌හං යථාඅකුසලං , යං මං ත්‌වං ආවුසොවාදෙන සමුදාචරිතබ්‌බං අමඤ්‌ඤිත්‌ථ. යතො ච ඛො ත්‌වං, භික්‌ඛු, අච්‌චයං අච්‌චයතො දිස්‌වා යථාධම්‌මං පටිකරොසි, තං තෙ මයං පටිග්‌ගණ්‌හාම. වුද්‌ධිහෙසා, භික්‌ඛු, අරියස්‌ස විනයෙ යො අච්‌චයං අච්‌චයතො දිස්‌වා යථාධම්‌මං පටිකරොති, ආයතිං සංවරං ආපජ්‌ජතී’’ති. ‘‘ලභෙය්‍යාහං, භන්‌තෙ, භගවතො සන්‌තිකෙ උපසම්‌පද’’න්‌ති. ‘‘පරිපුණ්‌ණං පන තෙ, භික්‌ඛු, පත්‌තචීවර’’න්‌ති? ‘‘න ඛො මෙ, භන්‌තෙ, පරිපුණ්‌ණං පත්‌තචීවර’’න්‌ති. ‘‘න ඛො, භික්‌ඛු, තථාගතා අපරිපුණ්‌ණපත්‌තචීවරං උපසම්‌පාදෙන්‌තී’’ති.
370. Atha kho āyasmā pukkusāti – ‘‘satthā kira me anuppatto, sugato kira me anuppatto sammāsambuddho kira me anuppatto’’ti uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yohaṃ bhagavantaṃ āvusovādena samudācaritabbaṃ amaññissaṃ. Tassa me, bhante, bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti. ‘‘Taggha tvaṃ, bhikkhu, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ , yaṃ maṃ tvaṃ āvusovādena samudācaritabbaṃ amaññittha. Yato ca kho tvaṃ, bhikkhu, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuddhihesā, bhikkhu, ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti. ‘‘Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike upasampada’’nti. ‘‘Paripuṇṇaṃ pana te, bhikkhu, pattacīvara’’nti? ‘‘Na kho me, bhante, paripuṇṇaṃ pattacīvara’’nti. ‘‘Na kho, bhikkhu, tathāgatā aparipuṇṇapattacīvaraṃ upasampādentī’’ti.
අථ ඛො ආයස්‌මා පුක්‌කුසාති භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පත්‌තචීවරපරියෙසනං පක්‌කාමි. අථ ඛො ආයස්‌මන්‌තං පුක්‌කුසාතිං පත්‌තචීවරපරියෙසනං චරන්‌තං විබ්‌භන්‌තා ගාවී 43 ජීවිතා වොරොපෙසි. අථ ඛො සම්‌බහුලා භික්‌ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘යො සො, භන්‌තෙ, පුක්‌කුසාති නාම කුලපුත්‌තො භගවතා සංඛිත්‌තෙන ඔවාදෙන ඔවදිතො සො කාලඞ්‌කතො. තස්‌ස කා ගති, කො අභිසම්‌පරායො’’ති? ‘‘පණ්‌ඩිතො, භික්‌ඛවෙ, පුක්‌කුසාති කුලපුත්‌තො පච්‌චපාදි ධම්‌මස්‌සානුධම්‌මං, න ච මං ධම්‌මාධිකරණං විහෙසෙසි 44. පුක්‌කුසාති, භික්‌ඛවෙ, කුලපුත්‌තො පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකො තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායී අනාවත්‌තිධම්‌මො තස්‌මා ලොකා’’ති.
Atha kho āyasmā pukkusāti bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pattacīvarapariyesanaṃ pakkāmi. Atha kho āyasmantaṃ pukkusātiṃ pattacīvarapariyesanaṃ carantaṃ vibbhantā gāvī 45 jīvitā voropesi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, pukkusāti nāma kulaputto bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, pukkusāti kulaputto paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi 46. Pukkusāti, bhikkhave, kulaputto pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ධාතුවිභඞ්‌ගසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දසමං.
Dhātuvibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 10. ධාතුවිභඞ්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Dhātuvibhaṅgasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 10. ධාතුවිභඞ්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Dhātuvibhaṅgasuttavaṇṇanā
