| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā |
3. தா⁴துவிப⁴ங்கோ³
3. Dhātuvibhaṅgo
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
172. அபி⁴த⁴ம்மே ச ஆக³தாதி இமஸ்மிங் தா⁴துவிப⁴ங்கே³ அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயபஞ்ஹபுச்ச²கேஸு, நிக்கே²பகண்ட³த⁴ம்மஹத³யவிப⁴ங்கா³தீ³ஸு ச தே³ஸனாருள்ஹா. யதா² பன ஸுத்தந்தே அபி⁴த⁴ம்மே ச ஆக³தா க²ந்தா⁴த³யோ ஸுத்தந்தே தே³ஸிதனியாமேன க²ந்த⁴விப⁴ங்கா³தீ³ஸு ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவஸேன விப⁴த்தா, ஏவமிதா⁴பி சக்கு²தா⁴தாத³யோ ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவஸேன விப⁴ஜிதப்³பா³ ஸியுங். தத்த² க²ந்தா⁴தீ³னங் ஸப்³ப³ஸங்கா³ஹகோ அபி⁴த⁴ம்மதே³ஸனாவிஸிட்டோ² ஸுத்தந்தே ஆக³தோ அஞ்ஞோ தே³ஸேதப்³பா³காரோ நத்தீ²தி தே ரூபக்க²ந்தா⁴தி³வஸேனேவ ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயே தே³ஸிதா, தா⁴தூனங் பன ஸோ அத்தீ²தி தே திண்ணங் தா⁴துச²க்கானங் வஸேன இத⁴ தே³ஸிதாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஸுத்தந்தெஸ்வேவ…பே॰… விப⁴த்தந்தி வேதி³தப்³ப³’’ந்தி. தேனாஹ அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஸப்³பா³ தா⁴துயோ ச²ஹி ச²ஹி தா⁴தூஹி ஸங்கி²பித்வா’’தி.
172. Abhidhammeca āgatāti imasmiṃ dhātuvibhaṅge abhidhammabhājanīyapañhapucchakesu, nikkhepakaṇḍadhammahadayavibhaṅgādīsu ca desanāruḷhā. Yathā pana suttante abhidhamme ca āgatā khandhādayo suttante desitaniyāmena khandhavibhaṅgādīsu suttantabhājanīyavasena vibhattā, evamidhāpi cakkhudhātādayo suttantabhājanīyavasena vibhajitabbā siyuṃ. Tattha khandhādīnaṃ sabbasaṅgāhako abhidhammadesanāvisiṭṭho suttante āgato añño desetabbākāro natthīti te rūpakkhandhādivaseneva suttantabhājanīye desitā, dhātūnaṃ pana so atthīti te tiṇṇaṃ dhātuchakkānaṃ vasena idha desitāti dassento āha ‘‘suttantesveva…pe… vibhattanti veditabba’’nti. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sabbā dhātuyo chahi chahi dhātūhi saṅkhipitvā’’ti.
கத²ங் பன ச²ஸு ச²ஸு தா⁴தூஸு அட்டா²ரஸன்னங் தா⁴தூனங் ஸமவரோதோ⁴தி? ஸபா⁴வனிஸ்ஸயத்³வாராரம்மணஸம்பயோக³ஸாமஞ்ஞதோ. தத்த² பட²மச²க்கே தாவ பத²வீதேஜோவாயோதா⁴துயோ ஸபா⁴வதோ பொ²ட்ட²ப்³ப³தா⁴து. ஆபோதா⁴துஆகாஸதா⁴துயோ த⁴ம்மதா⁴துஏகதே³ஸோ. விஞ்ஞாணதா⁴து ஸத்தவிஞ்ஞாணதா⁴துயோ. சதுதா⁴துக்³க³ஹணேன செத்த² ததா³யத்தவுத்திகா நிஸ்ஸயாபதே³ஸேன, விஞ்ஞாணதா⁴துயா த்³வாராரம்மணபா⁴வேன வா அவஸிட்டா² ரூபதா⁴துயோ ஸமவருத்³தா⁴, விஞ்ஞாணதா⁴துக்³க³ஹணேன தங்ஸம்பயோக³தோ த⁴ம்மதா⁴துஏகதே³ஸோதி ஏவங் ஸப்³ப³தா⁴துஸமவரோதோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³. து³தியே ச²பி தா⁴துயோ ஸபா⁴வதோ, த⁴ம்மாயதனேகதே³ஸோ, தங்ஸம்பயோக³தோ ஸத்தவிஞ்ஞாணதா⁴துயோ, யதா²ரஹங் தேஸங் நிஸ்ஸயத்³வாராரம்மணபா⁴வதோ அவஸிட்ட²தா⁴துயோ ஸமவருத்³தா⁴. ததியச²க்கேபி ஏஸேவ நயோ. ஏவமெத்த² ச²ஸு ச²ஸு தா⁴தூஸு அட்டா²ரஸன்னங் தா⁴தூனங் ஸமவரோதோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³. தேன வுத்தங் ‘‘ஸப்³பா³ தா⁴துயோ ச²ஹி ச²ஹி தா⁴தூஹி ஸங்கி²பித்வா’’தி.
Kathaṃ pana chasu chasu dhātūsu aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ samavarodhoti? Sabhāvanissayadvārārammaṇasampayogasāmaññato. Tattha paṭhamachakke tāva pathavītejovāyodhātuyo sabhāvato phoṭṭhabbadhātu. Āpodhātuākāsadhātuyo dhammadhātuekadeso. Viññāṇadhātu sattaviññāṇadhātuyo. Catudhātuggahaṇena cettha tadāyattavuttikā nissayāpadesena, viññāṇadhātuyā dvārārammaṇabhāvena vā avasiṭṭhā rūpadhātuyo samavaruddhā, viññāṇadhātuggahaṇena taṃsampayogato dhammadhātuekadesoti evaṃ sabbadhātusamavarodho daṭṭhabbo. Dutiye chapi dhātuyo sabhāvato, dhammāyatanekadeso, taṃsampayogato sattaviññāṇadhātuyo, yathārahaṃ tesaṃ nissayadvārārammaṇabhāvato avasiṭṭhadhātuyo samavaruddhā. Tatiyachakkepi eseva nayo. Evamettha chasu chasu dhātūsu aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ samavarodho daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘sabbā dhātuyo chahi chahi dhātūhi saṅkhipitvā’’ti.
ஸுஞ்ஞோதி அத்தஸுஞ்ஞோ, தேன ஸஸபா⁴வதாய ச இத⁴ தா⁴துவோஹாரோதி ஆஹ ‘‘ஸுஞ்ஞே ஸபா⁴வமத்தே நிருள்ஹோ தா⁴துஸத்³தோ³’’தி. தங்தங்பூ⁴தவிவித்ததா ரூபபரியந்தோவ ஆகாஸோதி யேஹி விவித்தோ, யேஸஞ்ச பரிச்சே²தோ³, தேஹி அஸம்பு²ட்ட²தா தேஸங் ப்³யாபகபா⁴வே ஸதி ந ஹோதீதி ஆஹ ‘‘சதூஹி மஹாபூ⁴தேஹி அப்³யாபிதபா⁴வோ’’தி. பரிச்சி²ன்னவுத்தீனி ஹி பூ⁴தானீதி.
Suññoti attasuñño, tena sasabhāvatāya ca idha dhātuvohāroti āha ‘‘suññe sabhāvamatte niruḷho dhātusaddo’’ti. Taṃtaṃbhūtavivittatā rūpapariyantova ākāsoti yehi vivitto, yesañca paricchedo, tehi asamphuṭṭhatā tesaṃ byāpakabhāve sati na hotīti āha ‘‘catūhi mahābhūtehi abyāpitabhāvo’’ti. Paricchinnavuttīni hi bhūtānīti.
173. அவயவவினிமுத்தோ ஸமுதா³யோ நாம கோசி நத்தீ²தி புரிமத்த²ங் அஸம்பா⁴வெந்தோ ‘‘த்³வே ஏவ வா’’திஆதி³னா ஸமுதா³யேன வினா து³தியத்த²மாஹ. பச்சத்தங் அத்தனி ஜாததந்தி பாடிபுக்³க³லிகதங்.
173. Avayavavinimutto samudāyo nāma koci natthīti purimatthaṃ asambhāvento ‘‘dve eva vā’’tiādinā samudāyena vinā dutiyatthamāha. Paccattaṃ attani jātatanti pāṭipuggalikataṃ.
பாடியேக்கோ கொட்டா²ஸோதி வா லோமாதி³இதரகொட்டா²ஸேஹி அஸம்மிஸ்ஸோ விஸுங் ஏகோ பத²வீகொட்டா²ஸோதி அத்தோ².
Pāṭiyekko koṭṭhāsoti vā lomādiitarakoṭṭhāsehi asammisso visuṃ eko pathavīkoṭṭhāsoti attho.
பயோக³ந்தி பா⁴வனாபயோக³ங். வீரியந்தி பா⁴வனானிப்பா²த³கங் உஸ்ஸாஹங். ஆயூஹனந்தி தாதி³ஸங் சேதனங்.
Payoganti bhāvanāpayogaṃ. Vīriyanti bhāvanānipphādakaṃ ussāhaṃ. Āyūhananti tādisaṃ cetanaṃ.
தா⁴துபடிக்கூலவண்ணமனஸிகாரானந்தி தா⁴துமனஸிகாரபடிக்கூலமனஸிகாரவண்ணமனஸிகாரானங். அப்³யாபாரதாயாதி ‘‘அஹமேதங் நிப்பா²தே³மி, மம ஏஸா நிப்பா²த³னா’’தி சேதனாரஹிததாய. கரொந்தீதி ஆபோ⁴க³பச்சவெக்க²ணானி உப்பாதெ³ந்தி.
Dhātupaṭikkūlavaṇṇamanasikārānanti dhātumanasikārapaṭikkūlamanasikāravaṇṇamanasikārānaṃ. Abyāpāratāyāti ‘‘ahametaṃ nipphādemi, mama esā nipphādanā’’ti cetanārahitatāya. Karontīti ābhogapaccavekkhaṇāni uppādenti.
லக்க²ணவஸேனாதி ஸபா⁴வவஸேன. ஸோ பன யஸ்மா பத²வீதா⁴துயா கக்க²ளக²ரதா ஹோதீதி ஆஹ ‘‘கக்க²ளங் க²ரிக³தந்திஆதி³வசனங் ஸந்தா⁴ய வுத்த’’ந்தி.
Lakkhaṇavasenāti sabhāvavasena. So pana yasmā pathavīdhātuyā kakkhaḷakharatā hotīti āha ‘‘kakkhaḷaṃ kharigatantiādivacanaṃ sandhāya vutta’’nti.
வேகந்தகங் நாம ஸப்³ப³லோஹச்சே²த³னஸமத்த²ங் லோஹங். ததா² ஹி தங் விகந்ததி சி²ந்த³தீதி விகந்தங், விகந்தமேவ வேகந்தகந்தி வுச்சதி. லோஹஸதி³ஸந்தி லோஹாகாரங் லோஹமலங் விய க⁴னஸஹிதங் ஹுத்வா திட்ட²தி. தாபெத்வா தாளிதங் பன சி²ன்னங் சி²ன்னங் ஹுத்வா விஸரதி, முது³ மட்ட²ங் கம்மனியங் வா ந ஹோதி, தேன ‘‘லோஹவிஜாதீ’’தி வுச்சதீதி. திபுதம்பா³தீ³ஹீதி திபுதம்பே³ மிஸ்ஸெத்வா கதங் கங்ஸலோஹங், ஸீஸதம்பே³ மிஸ்ஸெத்வா கதங் வட்டலோஹங், ஜஸத³தம்பே³ மிஸ்ஸெத்வா கதங் ஆரகூடங் . யங் பன கேவலங் ஜஸத³தா⁴துவினிக்³க³தங், யங் ‘‘பித்தல’’ந்திபி வத³ந்தி, தங் இத⁴ நாதி⁴ப்பேதங், யதா²வுத்தமிஸ்ஸகமேவ பன க³ஹெத்வா ‘‘கித்திம’’ந்தி வுத்தங்.
Vekantakaṃ nāma sabbalohacchedanasamatthaṃ lohaṃ. Tathā hi taṃ vikantati chindatīti vikantaṃ, vikantameva vekantakanti vuccati. Lohasadisanti lohākāraṃ lohamalaṃ viya ghanasahitaṃ hutvā tiṭṭhati. Tāpetvā tāḷitaṃ pana chinnaṃ chinnaṃ hutvā visarati, mudu maṭṭhaṃ kammaniyaṃ vā na hoti, tena ‘‘lohavijātī’’ti vuccatīti. Tiputambādīhīti tiputambe missetvā kataṃ kaṃsalohaṃ, sīsatambe missetvā kataṃ vaṭṭalohaṃ, jasadatambe missetvā kataṃ ārakūṭaṃ. Yaṃ pana kevalaṃ jasadadhātuviniggataṃ, yaṃ ‘‘pittala’’ntipi vadanti, taṃ idha nādhippetaṃ, yathāvuttamissakameva pana gahetvā ‘‘kittima’’nti vuttaṃ.
நித³ஸ்ஸனமத்தந்தி முத்தானங் ஜாதிதோ அனேகபே⁴த³த்தா வுத்தங். ததா² ஹி ஹத்தி²கும்ப⁴ங் வராஹதா³ட²ங் பு⁴ஜங்க³ஸீஸங் வலாஹகூடங் வேணுபப்³ப³ங் மச்ச²ஸிரோ ஸங்கோ² ஸிப்பீதி அட்ட² முத்தாயோனியோ. தத்த² ஹத்தி²கும்ப⁴ஜா பீதவண்ணா பபா⁴ஹீனா. வராஹதா³ட²ஜா வராஹதா³ட²வண்ணாவ. பு⁴ஜங்க³ஸீஸஜா நீலாதி³வண்ணா ஸுவிஸுத்³தா⁴, வட்டலா ச. வலாஹகஜா பா⁴ஸுரா து³ப்³பி³பா⁴க³ரூபா ரத்திபா⁴கே³ அந்த⁴காரங் வித⁴மந்தா திட்ட²ந்தி, தே³வூபபோ⁴கா³ ஏவ ஹொந்தி. வேணுபப்³ப³ஜா காரப²லஸமானவண்ணா, ந பா⁴ஸுரா, தே ச வேளவோ அமனுஸ்ஸகோ³சரே ஏவ பதே³ஸே ஜாயந்தி. மச்ச²ஸீஸஜா பாடீ²னபிட்டி²ஸமானவண்ணா, வட்டலா, லக⁴வோ ச ஹொந்தி பபா⁴விஹீனா, தே ச மச்சா² ஸமுத்³த³மஜ்ஜே²யேவ ஜாயந்தி. ஸங்க²ஜா ஸங்கோ²ரச்ச²விவண்ணா, கோலப்பமாணாபி ஹொந்தி பபா⁴விஹீனாவ. ஸிப்பிஜா பன பபா⁴விஸேஸயுத்தாவ ஹொந்தி நானாஸண்டா²னா. ஏவங் ஜாதிதோ அட்ட²விதா⁴ஸு முத்தாஸு யா மச்ச²ஸங்க²ஸிப்பிஜா, தா ஸாமுத்³தி³கா. பு⁴ஜங்க³ஜாபி காசி ஸாமுத்³தி³காதி வத³ந்தி, இதரா அஸாமுத்³தி³கா. தேன வுத்தங் ‘‘ஸாமுத்³தி³கமுத்தாதி நித³ஸ்ஸனமத்தமேதங், ஸப்³பா³பி பன முத்தா முத்தா ஏவா’’தி. ப³ஹுலதோ வா அட்ட²கதா²யங் ஏதங் வுத்தங் ‘‘முத்தாதி ஸாமுத்³தி³கமுத்தா’’தி. ப³ஹுலஞ்ஹி லோகே ஸாமுத்³தி³காவ முத்தா தி³ஸ்ஸந்தி. தத்தா²பி ஸிப்பிஜாவ, இதரா கதா³சி காசீதி.
Nidassanamattanti muttānaṃ jātito anekabhedattā vuttaṃ. Tathā hi hatthikumbhaṃ varāhadāṭhaṃ bhujaṅgasīsaṃ valāhakūṭaṃ veṇupabbaṃ macchasiro saṅkho sippīti aṭṭha muttāyoniyo. Tattha hatthikumbhajā pītavaṇṇā pabhāhīnā. Varāhadāṭhajā varāhadāṭhavaṇṇāva. Bhujaṅgasīsajā nīlādivaṇṇā suvisuddhā, vaṭṭalā ca. Valāhakajā bhāsurā dubbibhāgarūpā rattibhāge andhakāraṃ vidhamantā tiṭṭhanti, devūpabhogā eva honti. Veṇupabbajā kāraphalasamānavaṇṇā, na bhāsurā, te ca veḷavo amanussagocare eva padese jāyanti. Macchasīsajā pāṭhīnapiṭṭhisamānavaṇṇā, vaṭṭalā, laghavo ca honti pabhāvihīnā, te ca macchā samuddamajjheyeva jāyanti. Saṅkhajā saṅkhoracchavivaṇṇā, kolappamāṇāpi honti pabhāvihīnāva. Sippijā pana pabhāvisesayuttāva honti nānāsaṇṭhānā. Evaṃ jātito aṭṭhavidhāsu muttāsu yā macchasaṅkhasippijā, tā sāmuddikā. Bhujaṅgajāpi kāci sāmuddikāti vadanti, itarā asāmuddikā. Tena vuttaṃ ‘‘sāmuddikamuttāti nidassanamattametaṃ, sabbāpi pana muttā muttā evā’’ti. Bahulato vā aṭṭhakathāyaṃ etaṃ vuttaṃ ‘‘muttāti sāmuddikamuttā’’ti. Bahulañhi loke sāmuddikāva muttā dissanti. Tatthāpi sippijāva, itarā kadāci kācīti.
174. இத⁴ நத்தி² நியமோ கேவலங் த்³ரவபா⁴வஸ்ஸேவ அதி⁴ப்பேதத்தா.
174. Idha natthi niyamo kevalaṃ dravabhāvasseva adhippetattā.
175. நிஸிதபா⁴வேனாதி ஸந்தாபனாதி³வஸப்பவத்தேன திகி²ணபா⁴வேன. உஸ்மாகாரஞ்ஹி நிஸானங் இத⁴ நிஸிதபா⁴வோ. பாகதிகோதி ஸாபா⁴விகோ காயுஸ்மாதி அதி⁴ப்பேதோ. ஸதா³தி ஸப்³ப³காலங் யாவ ஜீவிதிந்த்³ரியங் பவத்ததி. பேதக்³கி³ நிஜ்ஜா²மதண்ஹிகபேதக்³கி³. இதா⁴தி பா³ஹிரதேஜோதா⁴துகதா²யங்.
175. Nisitabhāvenāti santāpanādivasappavattena tikhiṇabhāvena. Usmākārañhi nisānaṃ idha nisitabhāvo. Pākatikoti sābhāviko kāyusmāti adhippeto. Sadāti sabbakālaṃ yāva jīvitindriyaṃ pavattati. Petaggi nijjhāmataṇhikapetaggi. Idhāti bāhiratejodhātukathāyaṃ.
176. வாயனங் பீ³ஜனங், தங் பன தா²மஸா பவத்தீதி ஆஹ ‘‘ஸவேக³க³மனவஸேனா’’தி. ஸமுதீ³ரணங் அல்லபரிஸோஸனங், பூ⁴தஸங்கா⁴தஸ்ஸ தே³ஸந்தருப்பத்திஹேதுபா⁴வோ வா.
176. Vāyanaṃ bījanaṃ, taṃ pana thāmasā pavattīti āha ‘‘savegagamanavasenā’’ti. Samudīraṇaṃ allaparisosanaṃ, bhūtasaṅghātassa desantaruppattihetubhāvo vā.
177. பி⁴த்திச்சி²த்³தா³தி³வஸேன லப்³ப⁴மானங் அஜடாகாஸங் நிஸ்ஸாயேவ பரிச்சே²தா³காஸஸ்ஸ பரிகம்மகரணந்தி ஆஹ ‘‘அஜடாகாஸஸ்ஸ ச கதி²தத’’ந்தி.
177. Bhitticchiddādivasena labbhamānaṃ ajaṭākāsaṃ nissāyeva paricchedākāsassa parikammakaraṇanti āha ‘‘ajaṭākāsassa ca kathitata’’nti.
179. ஸுக²து³க்க²பொ²ட்ட²ப்³ப³ஸமுட்டா²பனபச்சயபா⁴வேனாதி இட்டா²னிட்ட²பொ²ட்ட²ப்³பா³னங் நிப்³ப³த்தகபூ⁴தேன பச்சயபா⁴வேன. கஸ்ஸ பன ஸோ பச்சயபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘ஸரீரட்ட²கஉதுஸ்ஸா’’தி . பச்சயபா⁴வேனாதி ச ஹேதும்ஹி கரணவசனங். தேன ஹி காரணபூ⁴தேன ஸுக²து³க்க²பொ²ட்ட²ப்³பா³னங் யதா²வுத்தஸமத்த²தா ஹோதீதி. ‘‘ததே²வா’’தி இமினா ‘‘யதா²ப³லங் ஸரீரேகதே³ஸஸகலஸரீர’’ந்தி இத³ங் அனுகட்³ட⁴தி. ஏவந்தி அத்தனோ ப²லூபசாரஸித்³தே⁴ன ப²ரணப்பகாரேன. ஏதேஸந்தி ஸுகா²தீ³னங். ‘‘ஓளாரிகப்பவத்தி ஏவ வா ப²ரண’’ந்தி இமினா நிருபசாரங் ஏதேஸங் ப²ரணட்ட²ங் த³ஸ்ஸேதி. உப⁴யவதோதி ஸுக²து³க்க²வதோ, ஸோமனஸ்ஸதோ³மனஸ்ஸவதோ ச, ப²ரணாப²ரணட்டா²னவதோ வா.
179. Sukhadukkhaphoṭṭhabbasamuṭṭhāpanapaccayabhāvenāti iṭṭhāniṭṭhaphoṭṭhabbānaṃ nibbattakabhūtena paccayabhāvena. Kassa pana so paccayabhāvoti āha ‘‘sarīraṭṭhakautussā’’ti . Paccayabhāvenāti ca hetumhi karaṇavacanaṃ. Tena hi kāraṇabhūtena sukhadukkhaphoṭṭhabbānaṃ yathāvuttasamatthatā hotīti. ‘‘Tathevā’’ti iminā ‘‘yathābalaṃ sarīrekadesasakalasarīra’’nti idaṃ anukaḍḍhati. Evanti attano phalūpacārasiddhena pharaṇappakārena. Etesanti sukhādīnaṃ. ‘‘Oḷārikappavatti eva vā pharaṇa’’nti iminā nirupacāraṃ etesaṃ pharaṇaṭṭhaṃ dasseti. Ubhayavatoti sukhadukkhavato, somanassadomanassavato ca, pharaṇāpharaṇaṭṭhānavato vā.
181. எத்த² வுத்தங் ஸங்கப்பந்தி ஏதஸ்மிங் ‘‘ஸங்கப்போ காமோ’’திஆதி³கே (மஹானி॰ 1; சூளனி॰ அஜிதமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 8) நித்³தே³ஸபதே³ஸே வுத்தங் ஸங்கப்பங். தத்த² ஹி கிலேஸகாமோவ ‘‘ஸங்கப்பராகோ³ புரிஸஸ்ஸ காமோ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 6.63; கதா²॰ 513) விய. வத்து²காமஸ்ஸ ததா² ததா² ஸங்கப்பனதோ பரிகப்பனதோ ‘‘ஸங்கப்போ’’தி வுத்தோ, ந விதக்கோதி அயமெத்த² அத்தோ² வுத்தோ. டீகாயங் பன விதக்கவஸேன அத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸோபி ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்ராபி புரிமோ ஏவத்தோ² அதி⁴ப்பேதோதி சே, ஸம்பிண்ட³னத்தோ² பி-ஸத்³தோ³ நிரத்த²கோ ஸியா, ‘‘கிலேஸஸந்த²வஸம்ப⁴வதோ’’தி ச ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா, பரதோ ச ‘‘ப்³யாபாத³வசனேன ப்³யாபாத³விதக்கங் த³ஸ்ஸேதீ’’தி வக்க²தி. கிலேஸகாமோ விப⁴த்தோ கிலேஸஸம்பயுத்தத்தாதி அதி⁴ப்பாயோ. காமபடிப³த்³தா⁴தி எத்த² காம-ஸத்³தே³ன வத்து²காமாபி ஸங்க³ஹிதாதி த³ட்ட²ப்³பா³.
181. Ettha vuttaṃ saṅkappanti etasmiṃ ‘‘saṅkappo kāmo’’tiādike (mahāni. 1; cūḷani. ajitamāṇavapucchāniddesa 8) niddesapadese vuttaṃ saṅkappaṃ. Tattha hi kilesakāmova ‘‘saṅkapparāgo purisassa kāmo’’tiādīsu (a. ni. 6.63; kathā. 513) viya. Vatthukāmassa tathā tathā saṅkappanato parikappanato ‘‘saṅkappo’’ti vutto, na vitakkoti ayamettha attho vutto. Ṭīkāyaṃ pana vitakkavasena atthaṃ dassetuṃ ‘‘sopi hī’’tiādi vuttaṃ. Tatrāpi purimo evattho adhippetoti ce, sampiṇḍanattho pi-saddo niratthako siyā, ‘‘kilesasanthavasambhavato’’ti ca na vattabbaṃ siyā, parato ca ‘‘byāpādavacanena byāpādavitakkaṃ dassetī’’ti vakkhati. Kilesakāmo vibhatto kilesasampayuttattāti adhippāyo. Kāmapaṭibaddhāti ettha kāma-saddena vatthukāmāpi saṅgahitāti daṭṭhabbā.
182. உப⁴யத்த² உப்பன்னோதி ஸத்தேஸு, ஸங்கா²ரேஸூதி உப⁴யத்த² உப்பன்னோ, ஸத்தாகாரோ, ஸங்கா²ராகாரோதி வா ஆரம்மணஸ்ஸ உப⁴யாகாரக்³க³ஹணவஸேன உப்பன்னோ. கம்மபத²விஸேஸோ, கம்மபத²வினாஸகோ ச கம்மபத²பே⁴தோ³தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபி⁴ஜ்ஜா²ஸங்யோகே³னா’’திஆதி³ வுத்தங். ததா² விஹிங்ஸாய விஹிங்ஸாவிதக்கங் த³ஸ்ஸேதீதி யோஜனா. விஹிங்ஸாயாதி ச விஹிங்ஸாவசனேனாதி அத்தோ². யதா²ஸம்ப⁴வங் பாணாதிபாதாதி³வஸேனாதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன அதி³ன்னாதா³னமுஸாவாத³பேஸுஞ்ஞப²ருஸவாசாஸம்ப²ப்பலாபே ஸங்க³ண்ஹாதி. ஸப்³ப³…பே॰… ஸங்கா³ஹகேஹி காமனெக்க²ம்மதா⁴தூஹி. த்³வே த்³வேதி ப்³யாபாத³விஹிங்ஸாதா⁴துயோ, அப்³யாபாத³அவிஹிங்ஸாதா⁴துயோ ச. ‘‘எத்தா²தி பனா’’திஆதி³னா ஸங்கிலேஸவோதா³னானங் ஸங்கரபா⁴வஸ்ஸ அனிட்டா²பஜ்ஜனஸ்ஸ ச த³ஸ்ஸனேன புரிமங்யேவ அத்த²ங் ப்³யதிரேகமுகே²ன ஸம்பாதே³தி.
182. Ubhayattha uppannoti sattesu, saṅkhāresūti ubhayattha uppanno, sattākāro, saṅkhārākāroti vā ārammaṇassa ubhayākāraggahaṇavasena uppanno. Kammapathaviseso, kammapathavināsako ca kammapathabhedoti dassetuṃ ‘‘abhijjhāsaṃyogenā’’tiādi vuttaṃ. Tathā vihiṃsāya vihiṃsāvitakkaṃ dassetīti yojanā. Vihiṃsāyāti ca vihiṃsāvacanenāti attho. Yathāsambhavaṃ pāṇātipātādivasenāti ādi-saddena adinnādānamusāvādapesuññapharusavācāsamphappalāpe saṅgaṇhāti. Sabba…pe… saṅgāhakehi kāmanekkhammadhātūhi. Dve dveti byāpādavihiṃsādhātuyo, abyāpādaavihiṃsādhātuyo ca. ‘‘Etthāti panā’’tiādinā saṃkilesavodānānaṃ saṅkarabhāvassa aniṭṭhāpajjanassa ca dassanena purimaṃyeva atthaṃ byatirekamukhena sampādeti.
ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
183. ஆவேணிகத்தோ² அதிஸயத்தோ² ச விஸேஸஸத்³தோ³ ஹோதீதி தது³ப⁴யங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘புக்³க³லந்தராஸாதா⁴ரணங், நீலாதி³ஸப்³ப³ரூபஸாதா⁴ரணஞ்சா’’தி வுத்தங். அஸாதா⁴ரணகாரணேனாபி ஹி நித்³தே³ஸோ ஹோதி யதா² ‘‘பே⁴ரிஸத்³தோ³, யவங்குரோ’’தி. அதிஸயகாரணேனபி யதா² ‘‘அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னானங் கம்மஸமாதா³னானங் டா²னஸோ ஹேதுஸோ விபாகங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதீ’’தி (கதா²॰ 355; படி॰ ம॰ 2.44). தா⁴துஅத்தோ² ஏவாதி ‘‘தா⁴து’’இதி இமஸ்ஸ தா⁴துஸத்³த³ஸ்ஸேவ அத்தோ². தா⁴துவசனீயோ ஹி அத்தோ² உபஸக்³கே³ன ஜோதீயதி.
183. Āveṇikattho atisayattho ca visesasaddo hotīti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘puggalantarāsādhāraṇaṃ, nīlādisabbarūpasādhāraṇañcā’’ti vuttaṃ. Asādhāraṇakāraṇenāpi hi niddeso hoti yathā ‘‘bherisaddo, yavaṅkuro’’ti. Atisayakāraṇenapi yathā ‘‘atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (kathā. 355; paṭi. ma. 2.44). Dhātuattho evāti ‘‘dhātu’’iti imassa dhātusaddasseva attho. Dhātuvacanīyo hi attho upasaggena jotīyati.
புரிமேன அஸதி³ஸோ விதா⁴னதா⁴ரணத்தா²னங் பாகடோ பே⁴தோ³தி. விஸபா⁴க³லக்க²ணா விஸதி³ஸஸபா⁴வா அவயவா பா⁴கா³, தேஸு.
Purimena asadiso vidhānadhāraṇatthānaṃ pākaṭo bhedoti. Visabhāgalakkhaṇā visadisasabhāvā avayavā bhāgā, tesu.
யதா²ஸம்ப⁴வந்தி கிரியாமனோதா⁴து உபனிஸ்ஸயகோடியா, விபாகமனோதா⁴து விபாகமனோவிஞ்ஞாணஸ்ஸ அனந்தராதி³னாபி, இதரஸ்ஸ ஸப்³பா³பி உபனிஸ்ஸயகோடியாவ. த⁴ம்மதா⁴து பன வேத³னாதி³கா ஸஹஜாதா ஸஹஜாதாதி³னா, அஸஹஜாதா அனந்தராதி³னா, உபனிஸ்ஸயேன ஆரம்மணாதி³னா ச மனோவிஞ்ஞாணஸ்ஸ பச்சயோதி ஏவங் மனோதா⁴துத⁴ம்மதா⁴தூனங் மனோவிஞ்ஞாணஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வோ யதா²ஸம்ப⁴வங் யோஜேதப்³போ³. த்³வாரபூ⁴தமனோபி ஸுத்தே ‘‘மனோதா⁴தூ’’தி வுச்சதீதி ஆஹ ‘‘த்³வாரபூ⁴தமனோவஸேன வா’’தி. தஸ்ஸா மனோதா⁴துயா மனோவிஞ்ஞாணஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வோ யதா²ஸம்ப⁴வங் யோஜேதப்³போ³தி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Yathāsambhavanti kiriyāmanodhātu upanissayakoṭiyā, vipākamanodhātu vipākamanoviññāṇassa anantarādināpi, itarassa sabbāpi upanissayakoṭiyāva. Dhammadhātu pana vedanādikā sahajātā sahajātādinā, asahajātā anantarādinā, upanissayena ārammaṇādinā ca manoviññāṇassa paccayoti evaṃ manodhātudhammadhātūnaṃ manoviññāṇassa hetubhāvo yathāsambhavaṃ yojetabbo. Dvārabhūtamanopi sutte ‘‘manodhātū’’ti vuccatīti āha ‘‘dvārabhūtamanovasena vā’’ti. Tassā manodhātuyā manoviññāṇassa hetubhāvo yathāsambhavaṃ yojetabboti sambandho.
புரிமனயேனாதி விஸேஸனங் து³தியனயஸ்ஸ ஹீனத்திகவஸேனேவ விப⁴த்தத்தா. நானாதா⁴தூனஞ்ச சக்கு²தா⁴துஆதீ³னந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Purimanayenāti visesanaṃ dutiyanayassa hīnattikavaseneva vibhattattā. Nānādhātūnañca cakkhudhātuādīnanti sambandho.
ந ஹி த்³வே மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துயோ ஸந்தி அட்டா²ரஸதா⁴துவிபா⁴க³த³ஸ்ஸனேதி அதி⁴ப்பாயோ. க²ந்தா⁴யதனதா⁴திந்த்³ரியானங்யேவ வஸேன ஸங்கே²பாதி³விபா⁴க³த³ஸ்ஸனங் தேஸங் ப³ஹுலங் பரிஞ்ஞெய்யத⁴ம்மஸங்க³ண்ஹனதோ. ஸச்சதே³ஸனா பன அதிஸங்கி²த்தபா⁴வதோயேவெத்த² ப³ஹிகதா.
Na hi dve manoviññāṇadhātuyo santi aṭṭhārasadhātuvibhāgadassaneti adhippāyo. Khandhāyatanadhātindriyānaṃyeva vasena saṅkhepādivibhāgadassanaṃ tesaṃ bahulaṃ pariññeyyadhammasaṅgaṇhanato. Saccadesanā pana atisaṃkhittabhāvatoyevettha bahikatā.
நிஜ்ஜீவஸ்ஸாதிஆதி³ விஸேஸதோ ஸத்தஸுஞ்ஞதாதீ³பனத்தா² தா⁴துதே³ஸனாதி கத்வா வுத்தங். புரிமனயோ அஞ்ஞேஸம்பி கமவுத்தீனங் தா⁴தூனங் ஸம்ப⁴வதீதி அதி⁴ப்பாயேன வுத்தோதி ‘‘மனோதா⁴துயேவ வா’’திஆதி³னா து³தியனயோ வுத்தோ. தத்த² அவிஜ்ஜமானேபி புரேசரானுசரபா⁴வேதி புரேசரானுசராபி⁴ஸந்தி⁴யா அபா⁴வேபி கேவலங் அனந்தரபுப்³ப³காலஅனந்தராபரகாலதாய மனோதா⁴து புரேசரானுசரா விய த³ட்ட²ப்³பா³தி வுத்தா.
Nijjīvassātiādi visesato sattasuññatādīpanatthā dhātudesanāti katvā vuttaṃ. Purimanayo aññesampi kamavuttīnaṃ dhātūnaṃ sambhavatīti adhippāyena vuttoti ‘‘manodhātuyeva vā’’tiādinā dutiyanayo vutto. Tattha avijjamānepi purecarānucarabhāveti purecarānucarābhisandhiyā abhāvepi kevalaṃ anantarapubbakālaanantarāparakālatāya manodhātu purecarānucarā viya daṭṭhabbāti vuttā.
‘‘அஞ்ஞங் அக்³க³ஹெத்வா பவத்திதுங் அஸமத்த²தாயா’’தி ஏதேன விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஏகந்தஸாரம்மணதாத³ஸ்ஸனேன ‘‘ஆரம்மணேன வினா ஸயமேவ நீலாதி³ஆபா⁴ஸங் சித்தங் பவத்ததீ’’தி ஏவங் பவத்திதங் விஞ்ஞாணவாத³ங் படிஸேதே⁴தி.
‘‘Aññaṃ aggahetvā pavattituṃ asamatthatāyā’’ti etena viññāṇassa ekantasārammaṇatādassanena ‘‘ārammaṇena vinā sayameva nīlādiābhāsaṃ cittaṃ pavattatī’’ti evaṃ pavattitaṃ viññāṇavādaṃ paṭisedheti.
184. ஏகனானாஸந்தானக³தானந்தி ஏகஸந்தானக³தானங் அபி⁴ன்னஸந்தானக³தானங் த்³வாரானங், நானாஸந்தானக³தானங் பி⁴ன்னஸந்தானக³தானங் ஆரம்மணானந்தி யோஜனா. ஏகனானாஜாதிகத்தாதி சக்கா²தி³ஏகேகஜாதிகத்தா த்³வாரானங், நீலாதி³அனேகஜாதிகத்தா ஆரம்மணானங்.
184. Ekanānāsantānagatānanti ekasantānagatānaṃ abhinnasantānagatānaṃ dvārānaṃ, nānāsantānagatānaṃ bhinnasantānagatānaṃ ārammaṇānanti yojanā. Ekanānājātikattāti cakkhādiekekajātikattā dvārānaṃ, nīlādianekajātikattā ārammaṇānaṃ.
சக்கா²தி³ ஏகம்பி விஞ்ஞாணஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதி, ரூபாதி³ பன அனேகமேவ ஸங்ஹதந்தி இமஸ்ஸ வா அத்த²விஸேஸஸ்ஸ த³ஸ்ஸனத்த²ங் சக்கு²ரூபாதீ³ஸு வசனபே⁴தோ³ கதோ. கிங் பன காரணங் சக்கா²தி³ ஏகம்பி விஞ்ஞாணஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதி, ரூபாதி³ பன அனேகமேவாதி? பச்சயபா⁴வவிஸேஸதோ. சக்கு² ஹி சக்கு²விஞ்ஞாணஸ்ஸ நிஸ்ஸயபுரேஜாதஇந்த்³ரியவிப்பயுத்தபச்சயேஹி பச்சயோ ஹொந்தங் அத்தி²பா⁴வேனேவ ஹோதி தஸ்மிங் ஸதி தஸ்ஸ பா⁴வதோ, அஸதி அபா⁴வதோ, யதோ தங் அத்தி²அவிக³தபச்சயேஹிஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதீதி வுச்சதீதி. தங்னிஸ்ஸயதா சஸ்ஸ ந ஏகதே³ஸேன அல்லீயனவஸேன இச்சி²தப்³பா³ அரூபபா⁴வதோ, அத² கோ² க³ருராஜாதீ³ஸு ஸிஸ்ஸராஜபுரிஸாதீ³னங் விய தப்படிப³த்³த⁴வுத்திதாய. இதரே ச பச்சயா தேன தேன விஸேஸேன வேதி³தப்³பா³. ஸ்வாயங் பச்சயபா⁴வோ ந ஏகஸ்மிங் ந ஸம்ப⁴வதீதி ஏகம்பி சக்கு² சக்கு²விஞ்ஞாணஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதீதி த³ஸ்ஸேதுங் பாளியங் ‘‘சக்கு²ஞ்ச படிச்சா’’தி ஏகவசனநித்³தே³ஸோ கதோ.
Cakkhādi ekampi viññāṇassa paccayo hoti, rūpādi pana anekameva saṃhatanti imassa vā atthavisesassa dassanatthaṃ cakkhurūpādīsu vacanabhedo kato. Kiṃ pana kāraṇaṃ cakkhādi ekampi viññāṇassa paccayo hoti, rūpādi pana anekamevāti? Paccayabhāvavisesato. Cakkhu hi cakkhuviññāṇassa nissayapurejātaindriyavippayuttapaccayehi paccayo hontaṃ atthibhāveneva hoti tasmiṃ sati tassa bhāvato, asati abhāvato, yato taṃ atthiavigatapaccayehissa paccayo hotīti vuccatīti. Taṃnissayatā cassa na ekadesena allīyanavasena icchitabbā arūpabhāvato, atha kho garurājādīsu sissarājapurisādīnaṃ viya tappaṭibaddhavuttitāya. Itare ca paccayā tena tena visesena veditabbā. Svāyaṃ paccayabhāvo na ekasmiṃ na sambhavatīti ekampi cakkhu cakkhuviññāṇassa paccayo hotīti dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘cakkhuñca paṭiccā’’ti ekavacananiddeso kato.
ரூபங் பன யதி³பி சக்கு² விய புரேஜாதஅத்தி²அவிக³தபச்சயேஹி பச்சயோ ஹோதி புரேதரங் உப்பன்னங் ஹுத்வா விஜ்ஜமானக்க²ணேயேவ உபகாரகத்தா, ததா²பி அனேகமேவ ஸங்ஹதங் ஹுத்வா பச்சயோ ஹோதி ஆரம்மணபா⁴வதோ. யஞ்ஹி பச்சயத⁴ம்மங் ஸபா⁴வபூ⁴தங், பரிகப்பிதாகாரமத்தங் வா விஞ்ஞாணங் விபா⁴வெந்தங் பவத்ததி, தத³ஞ்ஞேஸஞ்ச ஸதிபி பச்சயபா⁴வே ஸோ தஸ்ஸ ஸாரம்மணஸபா⁴வதோ யங் கிஞ்சி அனாலம்பி³த்வா பவத்திதுங் அஸமத்த²ஸ்ஸ ஓலுப்³ப⁴ பவத்திகாரணதாய ஆலம்ப³னீயதோ ஆரம்மணங் நாம. தஸ்ஸ யஸ்மா யதா² யதா² ஸபா⁴வூபலத்³தி⁴ விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயலாபோ⁴, தஸ்மா சக்கு²விஞ்ஞாணங் ரூபங் ஆரப்³ப⁴ பவத்தமானங் தஸ்ஸ ஸபா⁴வங் விபா⁴வெந்தமேவ பவத்ததி. ஸா சஸ்ஸ இந்த்³ரியாதீ⁴னவுத்திகஸ்ஸ ஆரம்மணஸபா⁴வூபலத்³தி⁴ ந ஏகத்³விகலாபக³தவண்ணவஸேனேவ ஹோதி, நாபி கதிபயகலாபவண்ணவஸேன, அத² கோ² ஆபோ⁴கா³னுரூபங் ஆபாத²க³தவண்ணவஸேனாதி அனேகமேவ ரூபங் ஸங்ஹச்சகாரிதாய விஞ்ஞாணஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ப⁴க³வா ‘‘ரூபே சா’’தி ப³ஹுவசனேன நித்³தி³ஸி.
Rūpaṃ pana yadipi cakkhu viya purejātaatthiavigatapaccayehi paccayo hoti puretaraṃ uppannaṃ hutvā vijjamānakkhaṇeyeva upakārakattā, tathāpi anekameva saṃhataṃ hutvā paccayo hoti ārammaṇabhāvato. Yañhi paccayadhammaṃ sabhāvabhūtaṃ, parikappitākāramattaṃ vā viññāṇaṃ vibhāventaṃ pavattati, tadaññesañca satipi paccayabhāve so tassa sārammaṇasabhāvato yaṃ kiñci anālambitvā pavattituṃ asamatthassa olubbha pavattikāraṇatāya ālambanīyato ārammaṇaṃ nāma. Tassa yasmā yathā yathā sabhāvūpaladdhi viññāṇassa ārammaṇapaccayalābho, tasmā cakkhuviññāṇaṃ rūpaṃ ārabbha pavattamānaṃ tassa sabhāvaṃ vibhāventameva pavattati. Sā cassa indriyādhīnavuttikassa ārammaṇasabhāvūpaladdhi na ekadvikalāpagatavaṇṇavaseneva hoti, nāpi katipayakalāpavaṇṇavasena, atha kho ābhogānurūpaṃ āpāthagatavaṇṇavasenāti anekameva rūpaṃ saṃhaccakāritāya viññāṇassa paccayo hotīti dassento bhagavā ‘‘rūpe cā’’ti bahuvacanena niddisi.
யங் பன ‘‘ரூபாயதனங் சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴துயா, தங்ஸம்பயுத்தகானஞ்ச த⁴ம்மானங் ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 1.1.1) வுத்தங், தங் கத²ந்தி? தம்பி யாதி³ஸங் ரூபாயதனங் சக்கு²விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயோ, தாதி³ஸமேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தங். கீதி³ஸங் பன தந்தி? ஸமுதி³தந்தி பாகடோயமத்தோ². ஏவஞ்ச கத்வா யதே³கே வத³ந்தி ‘‘ஆயதனஸல்லக்க²ணவஸேன சக்கு²விஞ்ஞாணாத³யோ ஸல்லக்க²ணாரம்மணா, ந த³ப்³யஸல்லக்க²ணவஸேனா’’தி, தங் யுத்தமேவ ஹோதி. ந செத்த² ஸமுதா³யாரம்மணதா ஆஸங்கிதப்³பா³ ஸமுதா³யாபோ⁴க³ஸ்ஸேவ அபா⁴வதோ, ஸமுதி³தா பன வண்ணத⁴ம்மா ஆரம்மணபச்சயா ஹொந்தி. கத²ங் பன பச்சேகங் அஸமத்தா² ஸமுதி³தா ஆரம்மணா ஹொந்தி, ந ஹி பச்சேகங் த³ட்டு²ங் அஸக்கொந்தா அந்தா⁴ ஸமுதி³தா பஸ்ஸந்தீதி? நயித³மேகந்திகங் விஸுங் அஸமத்தா²னங் ஸிவிகாவஹனாதீ³ஸு ஸமத்த²தாய த³ஸ்ஸனதோ. கேஸாதீ³னஞ்ச யஸ்மிங் டா²னே டி²தானங் பச்சேகங் வண்ணங் க³ஹேதுங் ந ஸக்கா, தஸ்மிங்யேவ டா²னே ஸமுதி³தானங் தங் க³ஹேதுங் ஸக்காதி பி⁴ய்யோபி தேஸங் ஸங்ஹச்சகாரிதா பரிப்³யத்தா. ஏதேன கிங் சக்கு²விஞ்ஞாணஸ்ஸ பரமாணுரூபங் ஆரம்மணங், உதா³ஹு தங்ஸமுதா³யோதிஆதி³கா சோத³னா படிக்கி²த்தா வேதி³தப்³பா³. ‘‘ஸோதஞ்ச படிச்ச ஸத்³தே³ சா’’திஆதீ³ஸுபி அயமேவ நயோ.
Yaṃ pana ‘‘rūpāyatanaṃ cakkhuviññāṇadhātuyā, taṃsampayuttakānañca dhammānaṃ ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.1) vuttaṃ, taṃ kathanti? Tampi yādisaṃ rūpāyatanaṃ cakkhuviññāṇassa ārammaṇapaccayo, tādisameva sandhāya vuttaṃ. Kīdisaṃ pana tanti? Samuditanti pākaṭoyamattho. Evañca katvā yadeke vadanti ‘‘āyatanasallakkhaṇavasena cakkhuviññāṇādayo sallakkhaṇārammaṇā, na dabyasallakkhaṇavasenā’’ti, taṃ yuttameva hoti. Na cettha samudāyārammaṇatā āsaṅkitabbā samudāyābhogasseva abhāvato, samuditā pana vaṇṇadhammā ārammaṇapaccayā honti. Kathaṃ pana paccekaṃ asamatthā samuditā ārammaṇā honti, na hi paccekaṃ daṭṭhuṃ asakkontā andhā samuditā passantīti? Nayidamekantikaṃ visuṃ asamatthānaṃ sivikāvahanādīsu samatthatāya dassanato. Kesādīnañca yasmiṃ ṭhāne ṭhitānaṃ paccekaṃ vaṇṇaṃ gahetuṃ na sakkā, tasmiṃyeva ṭhāne samuditānaṃ taṃ gahetuṃ sakkāti bhiyyopi tesaṃ saṃhaccakāritā paribyattā. Etena kiṃ cakkhuviññāṇassa paramāṇurūpaṃ ārammaṇaṃ, udāhu taṃsamudāyotiādikā codanā paṭikkhittā veditabbā. ‘‘Sotañca paṭicca sadde cā’’tiādīsupi ayameva nayo.
ஏவம்பி அத்தோ² லப்³ப⁴தீதி ‘‘மனோதா⁴துயாபீ’’தி பி-ஸத்³தே³ன ந கேவலங் ஜவனபரியோஸானா மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துயேவ ஸம்பிண்டீ³யதி, அத² கோ² ததா³ரம்மணப⁴வங்க³ஸங்கா²தாபி ஸம்பிண்டீ³யதீதி ஏவம்பி அத்தோ² லப்³ப⁴தி, ஸம்ப⁴வதீதி அத்தோ². ஏவங் ஸதீதி ஏவங் அஞ்ஞமனோதா⁴துப்பவத்தியா ஓரங் பவத்தசித்தானங் மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துதாத³ஸ்ஸனே ஸதி. ஸதிபி மனஸோ ஸம்பூ⁴தபா⁴வே மனோதா⁴துயா மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துபா⁴வப்பஸங்கோ³ ந ஹோதியேவ தங்ஸபா⁴வஸ்ஸேவ மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துபா⁴வேன நித்³தி³ட்ட²த்தா. இதா³னி தமேவத்த²ங் ‘‘பஞ்சவிஞ்ஞாணதா⁴துமனோதா⁴தூ’’திஆதி³னா பாகடதரங் கரோதி. தப்³பி³து⁴ரஸபா⁴வேனாதி பஞ்சவிஞ்ஞாணதா⁴தூஹி விஸதி³ஸஸபா⁴வேன. உப்பத்திட்டா²னேன சாதி மனோதா⁴துகிரியமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துஆதீ³ஹி பரிச்சி²ன்னேன உப்பஜ்ஜனட்டா²னேன ச. இதா³னி ஏகத்தக்³க³ஹணங் வினாபி யதா²வுத்தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஸம்ப⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அனுபனீதேபீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸாமஞ்ஞவஸேனாதி ஸதி³ஸதாவஸேன. தஸ்ஸாதி ப⁴வங்கா³னந்தரங் உப்பன்னசித்தஸ்ஸ. அமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துபா⁴வாஸித்³தி⁴தோதி மனோதா⁴துபா⁴வாஸித்³தி⁴தோ. ந ஹி ‘‘மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துயாபி உப்பஜ்ஜித்வா நிருத்³த⁴ஸமனந்தரங் உப்பஜ்ஜதி சித்தங்…பே॰… தஜ்ஜா மனோவிஞ்ஞாணதா⁴தூ’’தி இத³ங் வசனங் ப⁴வங்கா³னந்தரங் உப்பன்னசித்தஸ்ஸ மனோதா⁴துபா⁴வங் ஸாதே⁴தி. ஸித்³தே⁴ ஹி மனோதா⁴துபா⁴வே தங் தஸ்ஸ நிவத்தகங் ஸியாதி அதி⁴ப்பாயோ. மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துயா பன உப்பன்னஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துபா⁴வதீ³பகங் வசனங் தாதி³ஸாய மனோதா⁴துயாபி மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துபா⁴வமேவ தீ³பெய்யாதி கத²ங் தஸ்ஸா நிவத்தகங் ஸியாதி ஆஹ ‘‘ந ஹி யங் சோதீ³யதி, ததே³வ பரிஹாராய ஹோதீ’’தி.
Evampiattho labbhatīti ‘‘manodhātuyāpī’’ti pi-saddena na kevalaṃ javanapariyosānā manoviññāṇadhātuyeva sampiṇḍīyati, atha kho tadārammaṇabhavaṅgasaṅkhātāpi sampiṇḍīyatīti evampi attho labbhati, sambhavatīti attho. Evaṃ satīti evaṃ aññamanodhātuppavattiyā oraṃ pavattacittānaṃ manoviññāṇadhātutādassane sati. Satipi manaso sambhūtabhāve manodhātuyā manoviññāṇadhātubhāvappasaṅgo na hotiyeva taṃsabhāvasseva manoviññāṇadhātubhāvena niddiṭṭhattā. Idāni tamevatthaṃ ‘‘pañcaviññāṇadhātumanodhātū’’tiādinā pākaṭataraṃ karoti. Tabbidhurasabhāvenāti pañcaviññāṇadhātūhi visadisasabhāvena. Uppattiṭṭhānena cāti manodhātukiriyamanoviññāṇadhātuādīhi paricchinnena uppajjanaṭṭhānena ca. Idāni ekattaggahaṇaṃ vināpi yathāvuttassa atthassa sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘anupanītepī’’tiādi vuttaṃ. Tattha sāmaññavasenāti sadisatāvasena. Tassāti bhavaṅgānantaraṃ uppannacittassa. Amanoviññāṇadhātubhāvāsiddhitoti manodhātubhāvāsiddhito. Na hi ‘‘manoviññāṇadhātuyāpi uppajjitvā niruddhasamanantaraṃ uppajjati cittaṃ…pe… tajjā manoviññāṇadhātū’’ti idaṃ vacanaṃ bhavaṅgānantaraṃ uppannacittassa manodhātubhāvaṃ sādheti. Siddhe hi manodhātubhāve taṃ tassa nivattakaṃ siyāti adhippāyo. Manoviññāṇadhātuyā pana uppannassa cittassa manoviññāṇadhātubhāvadīpakaṃ vacanaṃ tādisāya manodhātuyāpi manoviññāṇadhātubhāvameva dīpeyyāti kathaṃ tassā nivattakaṃ siyāti āha ‘‘na hi yaṃ codīyati, tadeva parihārāya hotī’’ti.
யதி³ ஏவங் பஞ்சத்³வாராவஜ்ஜனஸ்ஸ மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துபா⁴வாபத்தி ஏவாதி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘மனோதா⁴துயாபீ’’திஆதி³. பஞ்சவிஞ்ஞாணேஹி மனோதா⁴தூஹி ச விஸிட்டோ² ஸபா⁴வோ பஞ்சவிஞ்ஞாண…பே॰… ஸபா⁴வோ, தஸ்ஸ வஸேன. சுதிபடிஸந்தி⁴ப⁴வங்கா³னந்தி ததா³ரம்மணம்பி ப⁴வங்க³ந்தோக³த⁴ங் கத்வா வுத்தங். ஜவனாவஸானானீதி வா ஜவனாரம்மணத்தா ததா³ரம்மணம்பி க³ஹிதங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேனேவாஹ ‘‘ச²த்³வாரிகசித்தேஹி வா’’திஆதி³.
Yadi evaṃ pañcadvārāvajjanassa manoviññāṇadhātubhāvāpatti evāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘manodhātuyāpī’’tiādi. Pañcaviññāṇehi manodhātūhi ca visiṭṭho sabhāvo pañcaviññāṇa…pe… sabhāvo, tassa vasena. Cutipaṭisandhibhavaṅgānanti tadārammaṇampi bhavaṅgantogadhaṃ katvā vuttaṃ. Javanāvasānānīti vā javanārammaṇattā tadārammaṇampi gahitaṃ daṭṭhabbaṃ. Tenevāha ‘‘chadvārikacittehi vā’’tiādi.
விஸுங் காதுங் யுத்தந்தி ஆவஜ்ஜனம்பி யதி³பி ரூபாதி³விஸயங் ஹோதி, ஜவனங் விய ஆரம்மணரஸானுப⁴வனங் பன ந ஹோதீதி ஏதி³ஸே டா²னே விஸுங் காதப்³ப³மேவ. மனோ சாதி ச-ஸத்³தோ³ ‘‘மனஞ்ச படிச்சா’’திஆதீ³ஸு விய ந ஸம்பிண்ட³னத்தோ², அத² கோ² ப்³யதிரேகத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³.
Visuṃ kātuṃ yuttanti āvajjanampi yadipi rūpādivisayaṃ hoti, javanaṃ viya ārammaṇarasānubhavanaṃ pana na hotīti edise ṭhāne visuṃ kātabbameva. Manocāti ca-saddo ‘‘manañca paṭiccā’’tiādīsu viya na sampiṇḍanattho, atha kho byatirekattho daṭṭhabbo.
அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. பஞ்ஹபுச்ச²கவண்ணனா
3. Pañhapucchakavaṇṇanā
ஹெட்டா² வுத்தனயத்தாதி த⁴ம்மதா⁴துமனோவிஞ்ஞாணதா⁴தூனங் ‘‘பஞ்சபண்ணாஸ காமாவசரத⁴ம்மே ஆரப்³ப⁴ ரஜ்ஜந்தஸ்ஸா’’திஆதி³னா (விப⁴॰ அட்ட²॰ 150; 168) பரித்தாரம்மணாதி³பா⁴வே த³ஸ்ஸியமானே ‘‘சித்துப்பாத³ரூபவஸேன தங் தங் ஸமுதா³யங் ஏகேகங் த⁴ம்மங் கத்வா’’திஆதி³னா (விப⁴॰ மூலடீ॰ 150) தத³த்த²ஸ்ஸ க²ந்த⁴விப⁴ங்க³வண்ணனாதீ³ஸு வுத்தனயத்தா.
Heṭṭhāvuttanayattāti dhammadhātumanoviññāṇadhātūnaṃ ‘‘pañcapaṇṇāsa kāmāvacaradhamme ārabbha rajjantassā’’tiādinā (vibha. aṭṭha. 150; 168) parittārammaṇādibhāve dassiyamāne ‘‘cittuppādarūpavasena taṃ taṃ samudāyaṃ ekekaṃ dhammaṃ katvā’’tiādinā (vibha. mūlaṭī. 150) tadatthassa khandhavibhaṅgavaṇṇanādīsu vuttanayattā.
பஞ்ஹபுச்ச²கவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pañhapucchakavaṇṇanā niṭṭhitā.
தா⁴துவிப⁴ங்க³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Dhātuvibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 3. தா⁴துவிப⁴ங்கோ³ • 3. Dhātuvibhaṅgo
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 3. தா⁴துவிப⁴ங்கோ³ • 3. Dhātuvibhaṅgo
