Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പേതവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Petavatthu-aṭṭhakathā |
൧൦. ധാതുവിവണ്ണപേതവത്ഥുവണ്ണനാ
10. Dhātuvivaṇṇapetavatthuvaṇṇanā
അന്തലിക്ഖസ്മിം തിട്ഠന്തോതി ഇദം ധാതുവിവണ്ണപേതവത്ഥു. ഭഗവതി കുസിനാരായം ഉപവത്തനേ മല്ലാനം സാലവനേ യമകസാലാനമന്തരേ പരിനിബ്ബുതേ ധാതുവിഭാഗേ ച കതേ രാജാ അജാതസത്തു അത്തനാ ലദ്ധധാതുഭാഗം ഗഹേത്വാ സത്ത വസ്സാനി സത്ത ച മാസേ സത്ത ച ദിവസേ ബുദ്ധഗുണേ അനുസ്സരന്തോ ഉളാരപൂജം പവത്തേസി. തത്ഥ അസങ്ഖേയ്യാ അപ്പമേയ്യാ മനുസ്സാ ചിത്താനി പസാദേത്വാ സഗ്ഗൂപഗാ അഹേസും, ഛളാസീതിമത്താനി പന പുരിസസഹസ്സാനി ചിരകാലഭാവിതേന അസ്സദ്ധിയേന മിച്ഛാദസ്സനേന ച വിപല്ലത്ഥചിത്താ പസാദനീയേപി ഠാനേ അത്തനോ ചിത്താനി പദോസേത്വാ പേതേസു ഉപ്പജ്ജിംസു. തസ്മിംയേവ രാജഗഹേ അഞ്ഞതരസ്സ വിഭവസമ്പന്നസ്സ കുടുമ്ബികസ്സ ഭരിയാ ധീതാ സുണിസാ ച പസന്നചിത്താ ‘‘ധാതുപൂജം കരിസ്സാമാ’’തി ഗന്ധപുപ്ഫാദീനി ഗഹേത്വാ ധാതുട്ഠാനം ഗന്തും ആരദ്ധാ. സോ കുടുമ്ബികോ ‘‘കിം അട്ഠികാനം പൂജനേനാ’’തി താ പരിഭാസേത്വാ ധാതുപൂജം വിവണ്ണേസി. താപി തസ്സ വചനം അനാദിയിത്വാ തത്ഥ ഗന്ത്വാ ധാതുപൂജം കത്വാ ഗേഹം ആഗതാ താദിസേന രോഗേന അഭിഭൂതാ നചിരസ്സേവ കാലം കത്വാ ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിംസു. സോ പന കോധേന അഭിഭൂതോ നചിരസ്സേവ കാലം കത്വാ തേന പാപകമ്മേന പേതേസു നിബ്ബത്തി.
Antalikkhasmiṃtiṭṭhantoti idaṃ dhātuvivaṇṇapetavatthu. Bhagavati kusinārāyaṃ upavattane mallānaṃ sālavane yamakasālānamantare parinibbute dhātuvibhāge ca kate rājā ajātasattu attanā laddhadhātubhāgaṃ gahetvā satta vassāni satta ca māse satta ca divase buddhaguṇe anussaranto uḷārapūjaṃ pavattesi. Tattha asaṅkheyyā appameyyā manussā cittāni pasādetvā saggūpagā ahesuṃ, chaḷāsītimattāni pana purisasahassāni cirakālabhāvitena assaddhiyena micchādassanena ca vipallatthacittā pasādanīyepi ṭhāne attano cittāni padosetvā petesu uppajjiṃsu. Tasmiṃyeva rājagahe aññatarassa vibhavasampannassa kuṭumbikassa bhariyā dhītā suṇisā ca pasannacittā ‘‘dhātupūjaṃ karissāmā’’ti gandhapupphādīni gahetvā dhātuṭṭhānaṃ gantuṃ āraddhā. So kuṭumbiko ‘‘kiṃ aṭṭhikānaṃ pūjanenā’’ti tā paribhāsetvā dhātupūjaṃ vivaṇṇesi. Tāpi tassa vacanaṃ anādiyitvā tattha gantvā dhātupūjaṃ katvā gehaṃ āgatā tādisena rogena abhibhūtā nacirasseva kālaṃ katvā devaloke nibbattiṃsu. So pana kodhena abhibhūto nacirasseva kālaṃ katvā tena pāpakammena petesu nibbatti.
അഥേകദിവസം ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ സത്തേസു അനുകമ്പായ തഥാരൂപം ഇദ്ധാഭിസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖാസി, യഥാ മനുസ്സാ തേ പേതേ താ ച ദേവതായോ പസ്സന്തി. തഥാ പന കത്വാ ചേതിയങ്ഗണേ ഠിതോ തം ധാതുവിവണ്ണകം പേതം തീഹി ഗാഥാഹി പുച്ഛി. തസ്സ സോ പേതോ ബ്യാകാസി –
Athekadivasaṃ āyasmā mahākassapo sattesu anukampāya tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi, yathā manussā te pete tā ca devatāyo passanti. Tathā pana katvā cetiyaṅgaṇe ṭhito taṃ dhātuvivaṇṇakaṃ petaṃ tīhi gāthāhi pucchi. Tassa so peto byākāsi –
൫൦൭.
507.
‘‘അന്തലിക്ഖസ്മിം തിട്ഠന്തോ, ദുഗ്ഗന്ധോ പൂതി വായസി;
‘‘Antalikkhasmiṃ tiṭṭhanto, duggandho pūti vāyasi;
മുഖഞ്ച തേ കിമയോ പൂതിഗന്ധം, ഖാദന്തി കിം കമ്മമകാസി പുബ്ബേ.
Mukhañca te kimayo pūtigandhaṃ, khādanti kiṃ kammamakāsi pubbe.
൫൦൮.
508.
‘‘തതോ സത്ഥം ഗഹേത്വാന, ഓക്കന്തന്തി പുനപ്പുനം;
‘‘Tato satthaṃ gahetvāna, okkantanti punappunaṃ;
ഖാരേന പരിപ്ഫോസിത്വാ, ഓക്കന്തന്തി പുനപ്പുനം.
Khārena paripphositvā, okkantanti punappunaṃ.
൫൦൯.
509.
‘‘കിം നു കായേന വാചായ, മനസാ ദുക്കടം കതം;
‘‘Kiṃ nu kāyena vācāya, manasā dukkaṭaṃ kataṃ;
കിസ്സകമ്മവിപാകേന, ഇദം ദുക്ഖം നിഗച്ഛസീ’’തി.
Kissakammavipākena, idaṃ dukkhaṃ nigacchasī’’ti.
൫൧൦.
510.
‘‘അഹം രാജഗഹേ രമ്മേ, രമണീയേ ഗിരിബ്ബജേ;
‘‘Ahaṃ rājagahe ramme, ramaṇīye giribbaje;
ഇസ്സരോ ധനധഞ്ഞസ്സ, സുപഹൂതസ്സ മാരിസ.
Issaro dhanadhaññassa, supahūtassa mārisa.
൫൧൧.
511.
‘‘തസ്സായം മേ ഭരിയാ ച, ധീതാ ച സുണിസാ ച മേ;
‘‘Tassāyaṃ me bhariyā ca, dhītā ca suṇisā ca me;
താ മാലം ഉപ്പലഞ്ചാപി, പച്ചഗ്ഘഞ്ച വിലേപനം;
Tā mālaṃ uppalañcāpi, paccagghañca vilepanaṃ;
ഥൂപം ഹരന്തിയോ വാരേസിം, തം പാപം പകതം മയാ.
Thūpaṃ harantiyo vāresiṃ, taṃ pāpaṃ pakataṃ mayā.
൫൧൨.
512.
‘‘ഛളാസീതിസഹസ്സാനി , മയം പച്ചത്തവേദനാ;
‘‘Chaḷāsītisahassāni , mayaṃ paccattavedanā;
ഥൂപപൂജം വിവണ്ണേത്വാ, പച്ചാമ നിരയേ ഭുസം.
Thūpapūjaṃ vivaṇṇetvā, paccāma niraye bhusaṃ.
൫൧൩.
513.
‘‘യേ ച ഖോ ഥൂപപൂജായ, വത്തന്തേ അരഹതോ മഹേ;
‘‘Ye ca kho thūpapūjāya, vattante arahato mahe;
ആദീനവം പകാസേന്തി, വിവേചയേഥ നേ തതോ.
Ādīnavaṃ pakāsenti, vivecayetha ne tato.
൫൧൪.
514.
‘‘ഇമാ ച പസ്സ അയന്തിയോ, മാലധാരീ അലങ്കതാ;
‘‘Imā ca passa ayantiyo, māladhārī alaṅkatā;
മാലാവിപാകംനുഭോന്തിയോ, സമിദ്ധാ ച താ യസസ്സിനിയോ.
Mālāvipākaṃnubhontiyo, samiddhā ca tā yasassiniyo.
൫൧൫.
515.
‘‘തഞ്ച ദിസ്വാന അച്ഛേരം, അബ്ഭുതം ലോമഹംസനം;
‘‘Tañca disvāna accheraṃ, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
നമോ കരോന്തി സപ്പഞ്ഞാ, വന്ദന്തി തം മഹാമുനിം.
Namo karonti sappaññā, vandanti taṃ mahāmuniṃ.
൫൧൬.
516.
‘‘സോഹം നൂന ഇതോ ഗന്ത്വാ, യോനിം ലദ്ധാന മാനുസിം;
‘‘Sohaṃ nūna ito gantvā, yoniṃ laddhāna mānusiṃ;
ഥൂപപൂജം കരിസ്സാമി, അപ്പമത്തോ പുനപ്പുന’’ന്തി.
Thūpapūjaṃ karissāmi, appamatto punappuna’’nti.
൫൦൭-൮. തത്ഥ ദുഗ്ഗന്ധോതി അനിട്ഠഗന്ധോ, കുണപഗന്ധഗന്ധീതി അത്ഥോ. തേനാഹ ‘‘പൂതി വായസീ’’തി. തതോതി ദുഗ്ഗന്ധവായനതോ കിമീഹി ഖായിതബ്ബതോ ച ഉപരി. സത്തം ഗഹേത്വാന, ഓക്കന്തന്തി പുനപ്പുനന്തി കമ്മസഞ്ചോദിതാ സത്താ നിസിതധാരം സത്ഥം ഗഹേത്വാ പുനപ്പുനം തം വണമുഖം അവകന്തന്തി. ഖാരേന പരിപ്ഫോസിത്വാ, ഓക്കന്തന്തി പുനപ്പുനന്തി അവകന്തിതട്ഠാനേ ഖാരോദകേന ആസിഞ്ചിത്വാ പുനപ്പുനമ്പി അവകന്തന്തി.
507-8. Tattha duggandhoti aniṭṭhagandho, kuṇapagandhagandhīti attho. Tenāha ‘‘pūti vāyasī’’ti. Tatoti duggandhavāyanato kimīhi khāyitabbato ca upari. Sattaṃ gahetvāna, okkantanti punappunanti kammasañcoditā sattā nisitadhāraṃ satthaṃ gahetvā punappunaṃ taṃ vaṇamukhaṃ avakantanti. Khārena paripphositvā, okkantanti punappunanti avakantitaṭṭhāne khārodakena āsiñcitvā punappunampi avakantanti.
൫൧൦. ഇസ്സരോ ധനധഞ്ഞസ്സ, സുപഹൂതസ്സാതി അതിവിയ പഹൂതസ്സ ധനസ്സ ധഞ്ഞസ്സ ച ഇസ്സരോ സാമീ, അഡ്ഢോ മഹദ്ധനോതി അത്ഥോ.
510.Issaro dhanadhaññassa, supahūtassāti ativiya pahūtassa dhanassa dhaññassa ca issaro sāmī, aḍḍho mahaddhanoti attho.
൫൧൧. തസ്സായം മേ ഭരിയാ ച, ധീതാ ച സുണിസാ ചാതി തസ്സ മയ്ഹം അയം പുരിമത്തഭാവേ ഭരിയാ, അയം ധീതാ, അയം സുണിസാ. താ ദേവഭൂതാ ആകാസേ ഠിതാതി ദസ്സേന്തോ വദതി. പച്ചഗ്ഘന്തി അഭിനവം. ഥൂപം ഹരന്തിയോ വാരേസിന്തി ഥൂപം പൂജേതും ഉപനേന്തിയോ ധാതും വിവണ്ണേന്തോ പടിക്ഖിപിം. തം പാപം പകതം മയാതി തം ധാതുവിവണ്ണനപാപം കതം സമാചരിതം മയാതി വിപ്പടിസാരപ്പത്തോ വദതി.
511.Tassāyaṃ me bhariyā ca, dhītā ca suṇisā cāti tassa mayhaṃ ayaṃ purimattabhāve bhariyā, ayaṃ dhītā, ayaṃ suṇisā. Tā devabhūtā ākāse ṭhitāti dassento vadati. Paccagghanti abhinavaṃ. Thūpaṃ harantiyo vāresinti thūpaṃ pūjetuṃ upanentiyo dhātuṃ vivaṇṇento paṭikkhipiṃ. Taṃ pāpaṃ pakataṃ mayāti taṃ dhātuvivaṇṇanapāpaṃ kataṃ samācaritaṃ mayāti vippaṭisārappatto vadati.
൫൧൨. ഛളാസീതിസഹസ്സാനീതി ഛസഹസ്സാധികാ അസീതിസഹസ്സമത്താ. മയന്തി തേ പേതേ അത്തനാ സദ്ധിം സങ്ഗഹേത്വാ വദതി. പച്ചത്തവേദനാതി വിസും വിസും അനുഭുയ്യമാനദുക്ഖവേദനാ. നിരയേതി ബലദുക്ഖതായ പേത്തിവിസയം നിരയസദിസം കത്വാ ആഹ.
512.Chaḷāsītisahassānīti chasahassādhikā asītisahassamattā. Mayanti te pete attanā saddhiṃ saṅgahetvā vadati. Paccattavedanāti visuṃ visuṃ anubhuyyamānadukkhavedanā. Nirayeti baladukkhatāya pettivisayaṃ nirayasadisaṃ katvā āha.
൫൧൩. യേ ച ഖോ ഥൂപപൂജായ, വത്തന്തേ അരഹതോ മഹേതി അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഥൂപം ഉദ്ദിസ്സ പൂജാമഹേ പവത്തമാനേ അഹം വിയ യേ ഥൂപപൂജായ ആദീനവം ദോസം പകാസേന്തി. തേ പുഗ്ഗലേ തതോ പുഞ്ഞതോ വിവേചയേഥ വിവേചാപയേഥ, പരിബാഹിരേ ജനയേഥാതി അഞ്ഞാപദേസേന അത്തനോ മഹാജാനിയതം വിഭാവേതി.
513.Ye ca kho thūpapūjāya, vattante arahato maheti arahato sammāsambuddhassa thūpaṃ uddissa pūjāmahe pavattamāne ahaṃ viya ye thūpapūjāya ādīnavaṃ dosaṃ pakāsenti. Te puggale tato puññato vivecayetha vivecāpayetha, paribāhire janayethāti aññāpadesena attano mahājāniyataṃ vibhāveti.
൫൧൪. ആയന്തിയോതി ആകാസേന ആഗച്ഛന്തിയോ. മാലാവിപാകന്തി ഥൂപേ കതമാലാപൂജായ വിപാകം ഫലം. സമിദ്ധാതി ദിബ്ബസമ്പത്തിയാ സമിദ്ധാ. താ യസസ്സിനിയോതി താ പരിവാരവന്തിയോ.
514.Āyantiyoti ākāsena āgacchantiyo. Mālāvipākanti thūpe katamālāpūjāya vipākaṃ phalaṃ. Samiddhāti dibbasampattiyā samiddhā. Tā yasassiniyoti tā parivāravantiyo.
൫൧൫. തഞ്ച ദിസ്വാനാതി തസ്സ അതിപരിത്തസ്സ പൂജാപുഞ്ഞസ്സ അച്ഛരിയം അബ്ഭുതം ലോമഹംസനം അതിഉളാരം വിപാകവിസേസം ദിസ്വാ. നമോ കരോന്തി സപ്പഞ്ഞാ, വന്ദന്തി തം മഹാമുനിന്തി, ഭന്തേ കസ്സപ, ഇമാ ഇത്ഥിയോ തം ഉത്തമപുഞ്ഞക്ഖേത്തഭൂതം വന്ദന്തി അഭിവാദേന്തി, നമോ കരോന്തി നമക്കാരഞ്ച കരോന്തീതി അത്ഥോ.
515.Tañca disvānāti tassa atiparittassa pūjāpuññassa acchariyaṃ abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ atiuḷāraṃ vipākavisesaṃ disvā. Namo karonti sappaññā, vandanti taṃ mahāmuninti, bhante kassapa, imā itthiyo taṃ uttamapuññakkhettabhūtaṃ vandanti abhivādenti, namo karonti namakkārañca karontīti attho.
൫൧൬. അഥ സോ പേതോ സംവിഗ്ഗമാനസോ സംവേഗാനുരൂപം ആയതിം അത്തനാ കാതബ്ബം ദസ്സേന്തോ ‘‘സോഹം നൂനാ’’തി ഗാഥമാഹ. തം ഉത്താനത്ഥമേവ.
516. Atha so peto saṃviggamānaso saṃvegānurūpaṃ āyatiṃ attanā kātabbaṃ dassento ‘‘sohaṃ nūnā’’ti gāthamāha. Taṃ uttānatthameva.
ഏവം പേതേന വുത്തോ മഹാകസ്സപോ തം അട്ഠുപ്പത്തിം കത്വാ സമ്പത്തപരിസായ ധമ്മം ദേസേസി.
Evaṃ petena vutto mahākassapo taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi.
ധാതുവിവണ്ണപേതവത്ഥുവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dhātuvivaṇṇapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
ഇതി ഖുദ്ദക-അട്ഠകഥായ പേതവത്ഥുസ്മിം
Iti khuddaka-aṭṭhakathāya petavatthusmiṃ
ദസവത്ഥുപടിമണ്ഡിതസ്സ
Dasavatthupaṭimaṇḍitassa
തതിയസ്സ ചൂളവഗ്ഗസ്സ അത്ഥസംവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Tatiyassa cūḷavaggassa atthasaṃvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പേതവത്ഥുപാളി • Petavatthupāḷi / ൧൦. ധാതുവിവണ്ണപേതവത്ഥു • 10. Dhātuvivaṇṇapetavatthu