Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi |
౫. ధోతకమాణవపుచ్ఛానిద్దేసో
5. Dhotakamāṇavapucchāniddeso
౩౦.
30.
పుచ్ఛామి తం భగవా బ్రూహి మేతం, [ఇచ్చాయస్మా ధోతకో]
Pucchāmitaṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā dhotako]
వాచాభికఙ్ఖామి మహేసి తుయ్హం;
Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ;
తవ సుత్వాన నిగ్ఘోసం, సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనో.
Tava sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano.
పుచ్ఛామి తం భగవా బ్రూహి మేతన్తి. పుచ్ఛామీతి తిస్సో పుచ్ఛా – అదిట్ఠజోతనా పుచ్ఛా, దిట్ఠసంసన్దనా పుచ్ఛా, విమతిచ్ఛేదనా పుచ్ఛా…పే॰… ఇమా తిస్సో పుచ్ఛా…పే॰… నిబ్బానపుచ్ఛా. పుచ్ఛామి తన్తి పుచ్ఛామి తం యాచామి తం అజ్ఝేసామి తం పసాదేమి తం, కథయస్సు మేతి – పుచ్ఛామి తం. భగవాతి గారవాధివచనమేతం…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి, యదిదం భగవాతి. బ్రూహి మేతన్తి బ్రూహి ఆచిక్ఖాహి దేసేహి పఞ్ఞపేహి పట్ఠపేహి వివరాహి విభజాహి ఉత్తానీకరోహి పకాసేహీతి – పుచ్ఛామి తం భగవా బ్రూహి మేతం.
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmīti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā…pe… imā tisso pucchā…pe… nibbānapucchā. Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ, kathayassu meti – pucchāmi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ఇచ్చాయస్మా ధోతకోతి. ఇచ్చాతి పదసన్ధి…పే॰… ఆయస్మాతి పియవచనం గరువచనం సగారవసప్పతిస్సాధివచనమేతం ఆయస్మాతి. ధోతకోతి తస్స బ్రాహ్మణస్స నామం సఙ్ఖా సమఞ్ఞా పఞ్ఞత్తి వోహారో నామం నామకమ్మం నామధేయ్యం నిరుత్తి బ్యఞ్జనం అభిలాపోతి – ఇచ్చాయస్మా ధోతకో.
Iccāyasmā dhotakoti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ āyasmāti. Dhotakoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – iccāyasmā dhotako.
వాచాభికఙ్ఖామి మహేసి తుయ్హన్తి తుయ్హం వచనం బ్యప్పథం దేసనం అనుసాసనం అనుసిట్ఠం కఙ్ఖామి అభికఙ్ఖామి ఇచ్ఛామి సాదియామి పత్థయామి పిహయామి అభిజప్పామి. మహేసీతి కిం మహేసి భగవా? మహన్తం సీలక్ఖన్ధం ఏసీ గవేసీ పరియేసీతి మహేసి…పే॰… కహం నరాసభోతి మహేసీతి – వాచాభికఙ్ఖామి మహేసి తుయ్హం.
Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ kaṅkhāmi abhikaṅkhāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi. Mahesīti kiṃ mahesi bhagavā? Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi…pe… kahaṃ narāsabhoti mahesīti – vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ.
తవ సుత్వాన నిగ్ఘోసన్తి తుయ్హం వచనం బ్యప్పథం దేసనం అనుసాసనం అనుసిట్ఠం సుత్వా సుణిత్వా ఉగ్గహేత్వా ఉపధారయిత్వా ఉపలక్ఖయిత్వాతి – తవ సుత్వాన నిగ్ఘోసం.
Tava sutvāna nigghosanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – tava sutvāna nigghosaṃ.
సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనోతి. సిక్ఖాతి తిస్సో సిక్ఖా – అధిసీలసిక్ఖా, అధిచిత్తసిక్ఖా, అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా…పే॰… అయం అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా. నిబ్బానమత్తనోతి అత్తనో రాగస్స నిబ్బాపనాయ, దోసస్స నిబ్బాపనాయ, మోహస్స నిబ్బాపనాయ, కోధస్స నిబ్బాపనాయ , ఉపనాహస్స నిబ్బాపనాయ…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారానం సమాయ ఉపసమాయ వూపసమాయ నిబ్బాపనాయ పటినిస్సగ్గాయ పటిపస్సద్ధియా అధిసీలమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిచిత్తమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిపఞ్ఞమ్పి సిక్ఖేయ్య. ఇమా తిస్సో సిక్ఖాయో ఆవజ్జన్తో సిక్ఖేయ్య, జానన్తో సిక్ఖేయ్య, పస్సన్తో సిక్ఖేయ్య, పచ్చవేక్ఖన్తో సిక్ఖేయ్య, చిత్తం పదహన్తో సిక్ఖేయ్య, సద్ధాయ అధిముచ్చన్తో సిక్ఖేయ్య, వీరియం పగ్గణ్హన్తో సిక్ఖేయ్య, సతిం ఉపట్ఠపేన్తో సిక్ఖేయ్య, చిత్తం సమాదహన్తో సిక్ఖేయ్య, పఞ్ఞాయ పజానన్తో సిక్ఖేయ్య, అభిఞ్ఞేయ్యం అభిజానన్తో సిక్ఖేయ్య, పరిఞ్ఞేయ్యం పరిజానన్తో సిక్ఖేయ్య, పహాతబ్బం పజహన్తో సిక్ఖేయ్య, భావేతబ్బం భావేన్తో సిక్ఖేయ్య, సచ్ఛికాతబ్బం సచ్ఛికరోన్తో సిక్ఖేయ్య, ఆచరేయ్య సమాచరేయ్య సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనో. తేనాహ సో బ్రాహ్మణో –
Sikkhe nibbānamattanoti. Sikkhāti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Nibbānamattanoti attano rāgassa nibbāpanāya, dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa nibbāpanāya , upanāhassa nibbāpanāya…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ padahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – sikkhe nibbānamattano. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘పుచ్ఛామి తం భగవా బ్రూహి మేతం, [ఇచ్చాయస్మా ధోతకో]
‘‘Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā dhotako]
వాచాభికఙ్ఖామి మహేసి తుయ్హం;
Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ;
తవ సుత్వాన నిగ్ఘోసం, సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనో’’తి.
Tava sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano’’ti.
౩౧.
31.
తేనహాతప్పం కరోహి, [ధోతకాతి భగవా]
Tenahātappaṃkarohi, [dhotakāti bhagavā]
ఇధేవ నిపకో సతో;
Idheva nipako sato;
ఇతో సుత్వాన నిగ్ఘోసం, సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనో.
Ito sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano.
తేనహాతప్పం కరోహీతి ఆతప్పం కరోహి, ఉస్సాహం కరోహి, ఉస్సోళ్హిం కరోహి, థామం కరోహి, ధితిం కరోహి, వీరియం కరోహి, ఛన్దం జనేహి సఞ్జనేహి ఉపట్ఠపేహి సముట్ఠపేహి నిబ్బత్తేహి అభినిబ్బత్తేహీతి – తేనహాతప్పం కరోహి.
Tenahātappaṃ karohīti ātappaṃ karohi, ussāhaṃ karohi, ussoḷhiṃ karohi, thāmaṃ karohi, dhitiṃ karohi, vīriyaṃ karohi, chandaṃ janehi sañjanehi upaṭṭhapehi samuṭṭhapehi nibbattehi abhinibbattehīti – tenahātappaṃ karohi.
ధోతకాతి భగవా తం బ్రాహ్మణం నామేన ఆలపతి. భగవాతి గారవాధివచనమేతం…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి, యదిదం భగవాతి – ధోతకాతి భగవా.
Dhotakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – dhotakāti bhagavā.
ఇధేవ నిపకో సతోతి. ఇధాతి ఇమిస్సా దిట్ఠియా ఇమిస్సా ఖన్తియా ఇమిస్సా రుచియా ఇమస్మిం ఆదాయే ఇమస్మిం ధమ్మే ఇమస్మిం వినయే ఇమస్మిం ధమ్మవినయే ఇమస్మిం పావచనే ఇమస్మిం బ్రహ్మచరియే ఇమస్మిం సత్థుసాసనే ఇమస్మిం అత్తభావే ఇమస్మిం మనుస్సలోకే. నిపకోతి నిపకో పణ్డితో పఞ్ఞవా బుద్ధిమా ఞాణీ విభావీ మేధావీ. సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో…పే॰… సో వుచ్చతి సతోతి – ఇధేవ నిపకో సతో.
Idheva nipako satoti. Idhāti imissā diṭṭhiyā imissā khantiyā imissā ruciyā imasmiṃ ādāye imasmiṃ dhamme imasmiṃ vinaye imasmiṃ dhammavinaye imasmiṃ pāvacane imasmiṃ brahmacariye imasmiṃ satthusāsane imasmiṃ attabhāve imasmiṃ manussaloke. Nipakoti nipako paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati satoti – idheva nipako sato.
ఇతో సుత్వాన నిగ్ఘోసన్తి ఇతో మయ్హం వచనం బ్యప్పథం దేసనం అనుసాసనం అనుసిట్ఠం సుత్వా సుణిత్వా ఉగ్గణ్హిత్వా ఉపధారయిత్వా ఉపలక్ఖయిత్వాతి – ఇతో సుత్వాన నిగ్ఘోసం.
Itosutvāna nigghosanti ito mayhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggaṇhitvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – ito sutvāna nigghosaṃ.
సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనోతి. సిక్ఖాతి తిస్సో సిక్ఖా – అధిసీలసిక్ఖా, అధిచిత్తసిక్ఖా, అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా…పే॰… అయం అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా. నిబ్బానమత్తనోతి అత్తనో రాగస్స నిబ్బాపనాయ, దోసస్స నిబ్బాపనాయ, మోహస్స నిబ్బాపనాయ, కోధస్స నిబ్బాపనాయ, ఉపనాహస్స నిబ్బాపనాయ…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారానం సమాయ ఉపసమాయ వూపసమాయ నిబ్బాపనాయ పటినిస్సగ్గాయ పటిపస్సద్ధియా అధిసీలమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిచిత్తమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిపఞ్ఞమ్పి సిక్ఖేయ్య. ఇమా తిస్సో సిక్ఖాయో ఆవజ్జన్తో సిక్ఖేయ్య, జానన్తో సిక్ఖేయ్య…పే॰… సచ్ఛికాతబ్బం సచ్ఛికరోన్తో సిక్ఖేయ్య, ఆచరేయ్య సమాచరేయ్య సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనో. తేనాహ భగవా –
Sikkhe nibbānamattanoti. Sikkhāti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Nibbānamattanoti attano rāgassa nibbāpanāya, dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa nibbāpanāya, upanāhassa nibbāpanāya…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – sikkhe nibbānamattano. Tenāha bhagavā –
‘‘తేనహాతప్పం కరోహి, [ధోతకాతి భగవా]
‘‘Tenahātappaṃ karohi, [dhotakāti bhagavā]
ఇధేవ నిపకో సతో;
Idheva nipako sato;
ఇతో సుత్వాన నిగ్ఘోసం, సిక్ఖే నిబ్బానమత్తనో’’తి.
Ito sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano’’ti.
౩౨.
32.
పస్సామహం దేవమనుస్సలోకే, అకిఞ్చనం బ్రాహ్మణమిరియమానం;
Passāmahaṃ devamanussaloke,akiñcanaṃbrāhmaṇamiriyamānaṃ;
తం తం నమస్సామి సమన్తచక్ఖు, పముఞ్చ మం సక్క కథంకథాహి.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu, pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi.
పస్సామహం దేవమనుస్సలోకేతి. దేవాతి తయో దేవా – సమ్ముతిదేవా, ఉపపత్తిదేవా, విసుద్ధిదేవా. కతమే సమ్ముతిదేవా? సమ్ముతిదేవా వుచ్చన్తి రాజానో చ రాజకుమారా చ దేవియో చ. ఇమే వుచ్చన్తి సమ్ముతిదేవా. కతమే ఉపపత్తిదేవా? ఉపపత్తిదేవా వుచ్చన్తి చాతుమహారాజికా దేవా తావతింసా దేవా యామా దేవా తుసితా దేవా నిమ్మానరతీ దేవా పరనిమ్మితవసవత్తీ దేవా బ్రహ్మకాయికా దేవా యే చ దేవా తదుత్తరి 1. ఇమే వుచ్చన్తి ఉపపత్తిదేవా. కతమే విసుద్ధిదేవా? విసుద్ధిదేవా వుచ్చన్తి తథాగతసావకా అరహన్తో ఖీణాసవా యే చ పచ్చేకబుద్ధా. ఇమే వుచ్చన్తి విసుద్ధిదేవా. భగవా సమ్ముతిదేవానఞ్చ ఉపపత్తిదేవానఞ్చ విసుద్ధిదేవానఞ్చ దేవో చ అతిదేవో చ దేవాతిదేవో చ సీహసీహో నాగనాగో గణిగణీ మునిమునీ రాజరాజా. పస్సామహం దేవమనుస్సలోకేతి మనుస్సలోకే దేవం పస్సామి అతిదేవం పస్సామి దేవాతిదేవం పస్సామి దక్ఖామి ఓలోకేమి నిజ్ఝాయామి ఉపపరిక్ఖామీతి – పస్సామహం దేవమనుస్సలోకే.
Passāmahaṃ devamanussaloketi. Devāti tayo devā – sammutidevā, upapattidevā, visuddhidevā. Katame sammutidevā? Sammutidevā vuccanti rājāno ca rājakumārā ca deviyo ca. Ime vuccanti sammutidevā. Katame upapattidevā? Upapattidevā vuccanti cātumahārājikā devā tāvatiṃsā devā yāmā devā tusitā devā nimmānaratī devā paranimmitavasavattī devā brahmakāyikā devā ye ca devā taduttari 2. Ime vuccanti upapattidevā. Katame visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatasāvakā arahanto khīṇāsavā ye ca paccekabuddhā. Ime vuccanti visuddhidevā. Bhagavā sammutidevānañca upapattidevānañca visuddhidevānañca devo ca atidevo ca devātidevo ca sīhasīho nāganāgo gaṇigaṇī munimunī rājarājā. Passāmahaṃ devamanussaloketi manussaloke devaṃ passāmi atidevaṃ passāmi devātidevaṃ passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmīti – passāmahaṃ devamanussaloke.
ఆకిఞ్చనం బ్రాహ్మణమిరియమానన్తి. అకిఞ్చనన్తి రాగకిఞ్చనం దోసకిఞ్చనం మోహకిఞ్చనం మానకిఞ్చనం దిట్ఠికిఞ్చనం కిలేసకిఞ్చనం దుచ్చరితకిఞ్చనం, తే కిఞ్చనా బుద్ధస్స భగవతో పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా, తస్మా బుద్ధో అకిఞ్చనో. బ్రాహ్మణోతి భగవా సత్తన్నం ధమ్మానం బాహితత్తా బ్రాహ్మణో – సక్కాయదిట్ఠి బాహితా హోతి, విచికిచ్ఛా బాహితా హోతి, సీలబ్బతపరామాసో బాహితో హోతి, రాగో బాహితో హోతి, దోసో బాహితో హోతి, మోహో బాహితో హోతి, మానో బాహితో హోతి, బాహితాస్స హోన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మా సంకిలేసికా పోనోభవికా సదరా దుక్ఖవిపాకా ఆయతిం జాతిజరామరణియా.
Ākiñcanaṃbrāhmaṇamiriyamānanti. Akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ, te kiñcanā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho akiñcano. Brāhmaṇoti bhagavā sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo – sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti, bāhitāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
బాహిత్వా సబ్బపాపకాని, [సభియాతి భగవా]
Bāhitvā sabbapāpakāni, [sabhiyāti bhagavā]
విమలో సాధుసమాహితో ఠితత్తో;
Vimalo sādhusamāhito ṭhitatto;
సంసారమతిచ్చ కేవలీ సో, అసితో తాది పవుచ్చతే స బ్రహ్మాతి.
Saṃsāramaticca kevalī so, asito tādi pavuccate sa brahmāti.
ఇరియమానన్తి చరన్తం విహరన్తం ఇరియన్తం వత్తేన్తం పాలేన్తం యపేన్తం యాపేన్తన్తి – అకిఞ్చనం బ్రాహ్మణమిరియమానం.
Iriyamānanti carantaṃ viharantaṃ iriyantaṃ vattentaṃ pālentaṃ yapentaṃ yāpentanti – akiñcanaṃ brāhmaṇamiriyamānaṃ.
తం తం నమస్సామి సమన్తచక్ఖూతి. తన్తి భగవన్తం భణతి. నమస్సామీతి కాయేన వా నమస్సామి, వాచాయ వా నమస్సామి, చిత్తేన వా నమస్సామి, అన్వత్థపటిపత్తియా వా నమస్సామి, ధమ్మానుధమ్మపటిపత్తియా వా నమస్సామి సక్కరోమి గరుం కరోమి మానేమి పూజేమి. సమన్తచక్ఖూతి సమన్తచక్ఖు వుచ్చతి సబ్బఞ్ఞుతఞాణం. భగవా సబ్బఞ్ఞుతఞాణేన ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhūti. Tanti bhagavantaṃ bhaṇati. Namassāmīti kāyena vā namassāmi, vācāya vā namassāmi, cittena vā namassāmi, anvatthapaṭipattiyā vā namassāmi, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassāmi sakkaromi garuṃ karomi mānemi pūjemi. Samantacakkhūti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato.
‘‘న తస్స అద్దిట్ఠమిధత్థి 3 కిఞ్చి, అథో అవిఞ్ఞాతమజానితబ్బం;
‘‘Na tassa addiṭṭhamidhatthi 4 kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;
సబ్బం అభిఞ్ఞాసి యదత్థి నేయ్యం, తథాగతో తేన సమన్తచక్ఖూ’’తి.
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhū’’ti.
తం తం నమస్సామి సమన్తచక్ఖు.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu.
పముఞ్చ మం సక్క కథంకథాహీతి. సక్కాతి సక్కో భగవా సక్యకులా పబ్బజితోతిపి సక్కో. అథ వా, అడ్ఢో 5 మహద్ధనో ధనవాతిపి సక్కో. తస్సిమాని ధనాని, సేయ్యథిదం – సద్ధాధనం సీలధనం హిరిధనం ఓత్తప్పధనం సుతధనం చాగధనం పఞ్ఞాధనం సతిపట్ఠానధనం సమ్మప్పధానధనం ఇద్ధిపాదధనం ఇన్ద్రియధనం బలధనం బోజ్ఝఙ్గధనం మగ్గధనం ఫలధనం నిబ్బానధనం. ఇమేహి అనేకవిధేహి ధనరతనేహి అడ్ఢో మహద్ధనో ధనవాతిపి సక్కో. అథ వా, సక్కో పహు విసవీ అలమత్తో సూరో వీరో విక్కన్తో అభీరూ అచ్ఛమ్భీ అనుత్రాసీ అపలాయీ పహీనభయభేరవో విగతలోమహంసోతిపి సక్కో . కథంకథా వుచ్చతి విచికిచ్ఛా. దుక్ఖే కఙ్ఖా, దుక్ఖసముదయే కఙ్ఖా, దుక్ఖనిరోధే కఙ్ఖా, దుక్ఖనిరోధగామినియా పటిపదాయ కఙ్ఖా, పుబ్బన్తే కఙ్ఖా, అపరన్తే కఙ్ఖా, పుబ్బన్తాపరన్తే కఙ్ఖా, ఇదప్పచ్చయతాపటిచ్చసముప్పన్నేసు ధమ్మేసు కఙ్ఖా. యా ఏవరూపా కఙ్ఖా కఙ్ఖాయనా కఙ్ఖాయితత్తం విమతి విచికిచ్ఛా ద్వేళ్హకం ద్వేధాపథో సంసయో అనేకంసగ్గాహో ఆసప్పనా పరిసప్పనా అపరియోగాహనా ఛమ్భితత్తం చిత్తస్స మనోవిలేఖో. పముఞ్చ మం సక్క కథంకథాహీతి ముఞ్చ మం పముఞ్చ మం మోచేహి మం పమోచేహి మం ఉద్ధర మం సముద్ధర మం వుట్ఠాపేహి మం కథంకథాసల్లతోతి – పముఞ్చ మం సక్క కథంకథాహి. తేనాహ సో బ్రాహ్మణో –
Pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhīti. Sakkāti sakko bhagavā sakyakulā pabbajitotipi sakko. Atha vā, aḍḍho 6 mahaddhano dhanavātipi sakko. Tassimāni dhanāni, seyyathidaṃ – saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhanaṃ. Imehi anekavidhehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Atha vā, sakko pahu visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko . Kathaṃkathā vuccati vicikicchā. Dukkhe kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā, aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā. Yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā chambhitattaṃ cittassa manovilekho. Pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhīti muñca maṃ pamuñca maṃ mocehi maṃ pamocehi maṃ uddhara maṃ samuddhara maṃ vuṭṭhāpehi maṃ kathaṃkathāsallatoti – pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘పస్సామహం దేవమనుస్సలోకే, అకిఞ్చనం బ్రాహ్మణమిరియమానం;
‘‘Passāmahaṃ devamanussaloke, akiñcanaṃ brāhmaṇamiriyamānaṃ;
తం తం నమస్సామి సమన్తచక్ఖు, పముఞ్చ మం సక్క కథంకథాహీ’’తి.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu, pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī’’ti.
౩౩.
33.
నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ, కథంకథిం ధోతక కఞ్చి లోకే;
Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya, kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke;
ధమ్మఞ్చ సేట్ఠం ఆజానమానో, ఏవం తువం ఓఘమిమం తరేసి.
Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno, evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresi.
నాహం సహిస్సామి 7 పమోచనాయాతి నాహం తం సక్కోమి ముఞ్చితుం పముఞ్చితుం మోచేతుం పమోచేతుం ఉద్ధరితుం సముద్ధరితుం ఉట్ఠాపేతుం సముట్ఠాపేతుం కథంకథాసల్లతోతి. ఏవమ్పి నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ. అథ వా, న ఈహామి న సమీహామి న ఉస్సహామి న వాయమామి న ఉస్సాహం కరోమి న ఉస్సోళ్హిం కరోమి న థామం కరోమి న ధితిం కరోమి న వీరియం కరోమి న ఛన్దం జనేమి న సఞ్జనేమి న నిబ్బత్తేమి న అభినిబ్బత్తేమి అస్సద్ధే పుగ్గలే అచ్ఛన్దికే కుసీతే హీనవీరియే అప్పటిపజ్జమానే ధమ్మదేసనాయాతి. ఏవమ్పి నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ. అథ వా, నత్థఞ్ఞో కోచి మోచేతా. తే యది మోచేయ్యుం సకేన థామేన సకేన బలేన సకేన వీరియేన సకేన పరక్కమేన సకేన పురిసథామేన సకేన పురిసబలేన సకేన పురిసవీరియేన సకేన పురిసపరక్కమేన అత్తనా సమ్మాపటిపదం అనులోమపటిపదం అపచ్చనీకపటిపదం అన్వత్థపటిపదం ధమ్మానుధమ్మపటిపదం పటిపజ్జమానా మోచేయ్యున్తి. ఏవమ్పి నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ.
Nāhaṃ sahissāmi8pamocanāyāti nāhaṃ taṃ sakkomi muñcituṃ pamuñcituṃ mocetuṃ pamocetuṃ uddharituṃ samuddharituṃ uṭṭhāpetuṃ samuṭṭhāpetuṃ kathaṃkathāsallatoti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya. Atha vā, na īhāmi na samīhāmi na ussahāmi na vāyamāmi na ussāhaṃ karomi na ussoḷhiṃ karomi na thāmaṃ karomi na dhitiṃ karomi na vīriyaṃ karomi na chandaṃ janemi na sañjanemi na nibbattemi na abhinibbattemi assaddhe puggale acchandike kusīte hīnavīriye appaṭipajjamāne dhammadesanāyāti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya. Atha vā, natthañño koci mocetā. Te yadi moceyyuṃ sakena thāmena sakena balena sakena vīriyena sakena parakkamena sakena purisathāmena sakena purisabalena sakena purisavīriyena sakena purisaparakkamena attanā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjamānā moceyyunti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘సో వత, చున్ద, అత్తనా పలిపపలిపన్నో పరం పలిపపలిపన్నం ఉద్ధరిస్సతీతి నేతం ఠానం విజ్జతి. సో వత, చున్ద, అత్తనా అదన్తో అవినీతో అపరినిబ్బుతో పరం దమేస్సతి వినేస్సతి పరినిబ్బాపేస్సతీతి నేతం ఠానం విజ్జతీతి. ఏవమ్పి నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘so vata, cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vata, cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
అత్తనా అకతం పాపం, అత్తనావ విసుజ్ఝతి;
Attanā akataṃ pāpaṃ, attanāva visujjhati;
సుద్ధి అసుద్ధి పచ్చత్తం, నాఞ్ఞో అఞ్ఞం విసోధయే’’తి.
Suddhi asuddhi paccattaṃ, nāñño aññaṃ visodhaye’’ti.
ఏవమ్పి నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ.
Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘ఏవమేవ ఖో, బ్రాహ్మణ, తిట్ఠతేవ నిబ్బానం తిట్ఠతి నిబ్బానగామిమగ్గో తిట్ఠామహం సమాదపేతా, అథ చ పన మమ సావకా మయా ఏవం ఓవదియమానా ఏవం అనుసాసియమానా అప్పేకచ్చే అచ్చన్తనిట్ఠం నిబ్బానం ఆరాధేన్తి ఏకచ్చే నారాధేన్తీతి. ఏత్థ క్యాహం, బ్రాహ్మణ కరోమి? మగ్గక్ఖాయీ, బ్రాహ్మణ, తథాగతో. మగ్గం బుద్ధో ఆచిక్ఖతి. అత్తనా పటిపజ్జమానా ముచ్చేయ్యున్తి 11. ఏవమ్పి నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ’’.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘evameva kho, brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ tiṭṭhati nibbānagāmimaggo tiṭṭhāmahaṃ samādapetā, atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti ekacce nārādhentīti. Ettha kyāhaṃ, brāhmaṇa karomi? Maggakkhāyī, brāhmaṇa, tathāgato. Maggaṃ buddho ācikkhati. Attanā paṭipajjamānā mucceyyunti 12. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya’’.
కథంకథిం ధోతక కఞ్చి లోకేతి కథంకథిం పుగ్గలం సకఙ్ఖం సఖిలం సద్వేళ్హకం సవిచికిచ్ఛం. కఞ్చీతి కఞ్చి ఖత్తియం వా బ్రాహ్మణం వా వేస్సం వా సుద్దం వా గహట్ఠం వా పబ్బజితం వా దేవం వా మనుస్సం వా. లోకేతి అపాయలోకే…పే॰… ఆయతనలోకేతి – కథంకథిం ధోతక కఞ్చి లోకే.
Kathaṃkathiṃdhotaka kañci loketi kathaṃkathiṃ puggalaṃ sakaṅkhaṃ sakhilaṃ sadveḷhakaṃ savicikicchaṃ. Kañcīti kañci khattiyaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vessaṃ vā suddaṃ vā gahaṭṭhaṃ vā pabbajitaṃ vā devaṃ vā manussaṃ vā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke.
ధమ్మఞ్చ సేట్ఠం ఆజానమానోతి ధమ్మం సేట్ఠం వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం. యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. సేట్ఠన్తి అగ్గం సేట్ఠం విసేట్ఠం పామోక్ఖం ఉత్తమం పవరం ధమ్మం ఆజానమానో విజానమానో పటివిజానమానో పటివిజ్ఝమానోతి – ధమ్మఞ్చ సేట్ఠం ఆజానమానో.
Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamānoti dhammaṃ seṭṭhaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Seṭṭhanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammaṃ ājānamāno vijānamāno paṭivijānamāno paṭivijjhamānoti – dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno.
ఏవం తువం ఓఘమిమం తరేసీతి ఏవం కామోఘం భవోఘం దిట్ఠోఘం అవిజ్జోఘం తరేయ్యాసి ఉత్తరేయ్యాసి పతరేయ్యాసి సమతిక్కమేయ్యాసి వీతివత్తేయ్యాసీతి – ఏవం తువం ఓఘమిమం తరేసి. తేనాహ భగవా –
Evaṃtuvaṃ oghamimaṃ taresīti evaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyāsi uttareyyāsi patareyyāsi samatikkameyyāsi vītivatteyyāsīti – evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresi. Tenāha bhagavā –
‘‘నాహం సహిస్సామి పమోచనాయ, కథంకథిం ధోతక కఞ్చి లోకే;
‘‘Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya, kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke;
ధమ్మఞ్చ సేట్ఠం ఆజానమానో, ఏవం తువం ఓఘమిమం తరేసీ’’తి.
Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno, evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī’’ti.
౩౪.
34.
అనుసాస బ్రహ్మే కరుణాయమానో, వివేకధమ్మం యమహం విజఞ్ఞం;
Anusāsa brahme karuṇāyamāno, vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
అనుసాస బ్రహ్మే కరుణాయమానోతి అనుసాస బ్రహ్మే అనుగ్గణ్హ బ్రహ్మే అనుకమ్ప బ్రహ్మేతి – అనుసాస బ్రహ్మే. కరుణాయమానోతి కరుణాయమానో అనుదయమానో 17 అనురక్ఖమానో అనుగ్గణ్హమానో అనుకమ్పమానోతి – అనుసాస బ్రహ్మే కరుణాయమానో.
Anusāsa brahme karuṇāyamānoti anusāsa brahme anuggaṇha brahme anukampa brahmeti – anusāsa brahme. Karuṇāyamānoti karuṇāyamāno anudayamāno 18 anurakkhamāno anuggaṇhamāno anukampamānoti – anusāsa brahme karuṇāyamāno.
వివేకధమ్మం యమహం విజఞ్ఞన్తి వివేకధమ్మం వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం. యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. యమహం విజఞ్ఞన్తి యమహం జానేయ్యం ఆజానేయ్యం విజానేయ్యం పటివిజానేయ్యం పటివిజ్ఝేయ్యం అధిగచ్ఛేయ్యం ఫస్సేయ్యం సచ్ఛికరేయ్యన్తి – వివేకధమ్మం యమహం విజఞ్ఞం.
Vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññanti vivekadhammaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Yamahaṃ vijaññanti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyanti – vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.
యథాహం ఆకాసోవ అబ్యాపజ్జమానోతి యథా ఆకాసో న పజ్జతి న గణ్హతి 19 న బజ్ఝతి న పలిబజ్ఝతి, ఏవం అపజ్జమానో అగణ్హమానో అబజ్ఝమానో అపలిబజ్ఝమానోతి – ఏవమ్పి ఆకాసోవ అబ్యాపజ్జమానో. యథా ఆకాసో న రజ్జతి లాఖాయ వా హలిద్దియా 20 వా నీలియా 21 వా మఞ్జేట్ఠాయ వా ఏవం అరజ్జమానో అదుస్సమానో అముయ్హమానో అకిలిస్సమానోతి 22 – ఏవమ్పి ఆకాసోవ అబ్యాపజ్జమానో. యథా ఆకాసో న కుప్పతి న బ్యాపజ్జతి న పతిలీయతి 23 న పటిహఞ్ఞతి, ఏవం అకుప్పమానో అబ్యాపజ్జమానో అప్పతిలీయమానో అప్పటిహఞ్ఞమానో అప్పటిహతమానోతి – ఏవమ్పి ఆకాసోవ అబ్యాపజ్జమానో.
Yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamānoti yathā ākāso na pajjati na gaṇhati 24 na bajjhati na palibajjhati, evaṃ apajjamāno agaṇhamāno abajjhamāno apalibajjhamānoti – evampi ākāsova abyāpajjamāno. Yathā ākāso na rajjati lākhāya vā haliddiyā 25 vā nīliyā 26 vā mañjeṭṭhāya vā evaṃ arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamānoti 27 – evampi ākāsova abyāpajjamāno. Yathā ākāso na kuppati na byāpajjati na patilīyati 28 na paṭihaññati, evaṃ akuppamāno abyāpajjamāno appatilīyamāno appaṭihaññamāno appaṭihatamānoti – evampi ākāsova abyāpajjamāno.
ఇధేవ సన్తో అసితో చరేయ్యన్తి. ఇధేవ సన్తోతి ఇధేవ సన్తో ఇధేవ సమానో ఇధేవ నిసిన్నో సమానో ఇమస్మింయేవ ఆసనే నిసిన్నో సమానో ఇమిస్సాయేవ పరిసాయ నిసిన్నో సమానోతి, ఏవమ్పి – ఇధేవ సన్తో. అథ వా, ఇధేవ సన్తో ఉపసన్తో వూపసన్తో నిబ్బుతో పటిప్పస్సద్ధోతి, ఏవమ్పి – ఇధేవ సన్తో. అసితోతి ద్వే నిస్సయా – తణ్హానిస్సయో చ దిట్ఠినిస్సయో చ…పే॰… అయం తణ్హానిస్సయో…పే॰… అయం దిట్ఠినిస్సయో… తణ్హానిస్సయం పహాయ దిట్ఠినిస్సయం పటినిస్సజ్జిత్వా చక్ఖుం అనిస్సితో, సోతం అనిస్సితో, ఘానం అనిస్సితో, జివ్హం అనిస్సితో, కాయం అనిస్సితో, మనం అనిస్సితో, రూపే… సద్దే… గన్ధే … రసే… ఫోట్ఠబ్బే… ధమ్మే… కులం… గణం… ఆవాసం… లాభం… యసం… పసంసం… సుఖం… చీవరం… పిణ్డపాతం… సేనాసనం… గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం… కామధాతుం… రూపధాతుం… అరూపధాతుం… కామభవం… రూపభవం… అరూపభవం… సఞ్ఞాభవం… అసఞ్ఞాభవం… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాభవం… ఏకవోకారభవం… చతువోకారభవం… పఞ్చవోకారభవం… అతీతం… అనాగతం… పచ్చుప్పన్నం… దిట్ఠసుతముతవిఞ్ఞాతబ్బే 29 ధమ్మే అసితో అనిస్సితో అనల్లీనో అనుపగతో అనజ్ఝోసితో అనధిముత్తో నిక్ఖన్తో నిస్సటో 30 విప్పముత్తో విసంయుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా. చరేయ్యన్తి చరేయ్యం విహరేయ్యం ఇరియేయ్యం వత్తేయ్యం యపేయ్యం యాపేయ్యన్తి – ఇధేవ సన్తో అసితో చరేయ్యం. తేనాహ సో బ్రాహ్మణో –
Idheva santo asito careyyanti. Idheva santoti idheva santo idheva samāno idheva nisinno samāno imasmiṃyeva āsane nisinno samāno imissāyeva parisāya nisinno samānoti, evampi – idheva santo. Atha vā, idheva santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddhoti, evampi – idheva santo. Asitoti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo… taṇhānissayaṃ pahāya diṭṭhinissayaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito, ghānaṃ anissito, jivhaṃ anissito, kāyaṃ anissito, manaṃ anissito, rūpe… sadde… gandhe … rase… phoṭṭhabbe… dhamme… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe 31 dhamme asito anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo 32 vippamutto visaṃyutto vimariyādikatena cetasā. Careyyanti careyyaṃ vihareyyaṃ iriyeyyaṃ vatteyyaṃ yapeyyaṃ yāpeyyanti – idheva santo asito careyyaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘అనుసాస బ్రహ్మే కరుణాయమానో, వివేకధమ్మం యమహం విజఞ్ఞం;
‘‘Anusāsa brahme karuṇāyamāno, vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
యథాహం ఆకాసోవ అబ్యాపజ్జమానో, ఇధేవ సన్తో అసితో చరేయ్య’’న్తి.
Yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno, idheva santo asito careyya’’nti.
౩౫.
35.
కిత్తయిస్సామి తే సన్తిం, [ధోతకాతి భగవా]
Kittayissāmi te santiṃ, [dhotakāti bhagavā]
దిట్ఠే ధమ్మే అనీతిహం;
Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;
యం విదిత్వా సతో చరం, తరే లోకే విసత్తికం.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
కిత్తయిస్సామి తే సన్తిన్తి రాగస్స సన్తిం, దోసస్స సన్తిం, మోహస్స సన్తిం, కోధస్స సన్తిం, ఉపనాహస్స…పే॰… మక్ఖస్స… పళాసస్స… ఇస్సాయ… మచ్ఛరియస్స… మాయాయ… సాఠేయ్యస్స… థమ్భస్స… సారమ్భస్స… మానస్స… అతిమానస్స… మదస్స… పమాదస్స… సబ్బకిలేసానం… సబ్బదుచ్చరితానం… సబ్బదరథానం… సబ్బపరిళాహానం… సబ్బసన్తాపానం… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారానం సన్తిం ఉపసన్తిం వూపసన్తిం నిబ్బుతిం పటిప్పస్సద్ధిం కిత్తయిస్సామి పకిత్తయిస్సామి ఆచిక్ఖిస్సామి దేసేస్సామి పఞ్ఞపేస్సామి పట్ఠపేస్సామి వివరిస్సామి విభజిస్సామి ఉత్తానీకరిస్సామి పకాసిస్సామీతి – కిత్తయిస్సామి తే సన్తిం.
Kittayissāmite santinti rāgassa santiṃ, dosassa santiṃ, mohassa santiṃ, kodhassa santiṃ, upanāhassa…pe… makkhassa… paḷāsassa… issāya… macchariyassa… māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ… sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭippassaddhiṃ kittayissāmi pakittayissāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmīti – kittayissāmi te santiṃ.
ధోతకాతి భగవాతి. ధోతకాతి భగవా తం బ్రాహ్మణం నామేన ఆలపతి. భగవాతి గారవాధివచనమేతం…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి, యదిదం భగవాతి – ధోతకాతి భగవా.
Dhotakāti bhagavāti. Dhotakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – dhotakāti bhagavā.
దిట్ఠే ధమ్మే అనీతిహన్తి. దిట్ఠే ధమ్మేతి దిట్ఠే ధమ్మే ఞాతే ధమ్మే తులితే ధమ్మే తీరితే ధమ్మే విభూతే ధమ్మే విభావితే ధమ్మే సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చాతి…పే॰… యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి దిట్ఠే ధమ్మే ఞాతే ధమ్మే తులితే ధమ్మే తీరితే ధమ్మే విభావితే ధమ్మే విభూతే ధమ్మేతి, ఏవమ్పి – దిట్ఠే ధమ్మే…పే॰…. అథ వా, దుక్ఖే దిట్ఠే దుక్ఖం కథయిస్సామి, సముదయే దిట్ఠే సముదయం కథయిస్సామి, మగ్గే దిట్ఠే మగ్గం కథయిస్సామి, నిరోధే దిట్ఠే నిరోధం కథయిస్సామీతి, ఏవమ్పి – దిట్ఠే ధమ్మే…పే॰…. అథ వా, సన్దిట్ఠికం అకాలికం ఏహిపస్సికం ఓపనేయ్యికం 33 పచ్చత్తం వేదితబ్బం విఞ్ఞూహీతి, ఏవమ్పి – దిట్ఠే ధమ్మే. అనీతిహన్తి న ఇతిహీతిహం న ఇతికిరాయ న పరమ్పరాయ న పిటకసమ్పదాయ న తక్కహేతు న నయహేతు న ఆకారపరివితక్కేన న దిట్ఠినిజ్ఝానక్ఖన్తియా సామం సయమభిఞ్ఞాతం అత్తపచ్చక్ఖధమ్మం, తం కథయిస్సామీతి – దిట్ఠే ధమ్మే అనీతిహం.
Diṭṭhe dhamme anītihanti. Diṭṭhe dhammeti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte dhamme vibhāvite dhamme sabbe saṅkhārā aniccāti…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhāvite dhamme vibhūte dhammeti, evampi – diṭṭhe dhamme…pe…. Atha vā, dukkhe diṭṭhe dukkhaṃ kathayissāmi, samudaye diṭṭhe samudayaṃ kathayissāmi, magge diṭṭhe maggaṃ kathayissāmi, nirodhe diṭṭhe nirodhaṃ kathayissāmīti, evampi – diṭṭhe dhamme…pe…. Atha vā, sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ 34 paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti, evampi – diṭṭhe dhamme. Anītihanti na itihītihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ, taṃ kathayissāmīti – diṭṭhe dhamme anītihaṃ.
యం విదిత్వా సతో చరన్తి యం విదితం కత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా; ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి విదితం కత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా; ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి…పే॰… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి…పే॰… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి విదితం కత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా . సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో…పే॰… సో వుచ్చతి సతో. చరన్తి చరన్తో విహరన్తో ఇరియన్తో వత్తేన్తో పాలేన్తో యపేన్తో యాపేన్తోతి – యం విదిత్వా సతో చరం .
Yaṃ viditvā sato caranti yaṃ viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā; ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā; ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā . Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ .
తరే లోకే విసత్తికన్తి విసత్తికా వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం. విసత్తికాతి కేనట్ఠేన విసత్తికా…పే॰… విసటా విత్థతాతి విసత్తికా. లోకేతి అపాయలోకే…పే॰… ఆయతనలోకే. తరే లోకే విసత్తికన్తి లోకే వేసా విసత్తికా, లోకే వేతం విసత్తికం సతో తరేయ్య ఉత్తరేయ్య పతరేయ్య సమతిక్కమేయ్య వీతివత్తేయ్యాతి – తరే లోకే విసత్తికం. తేనాహ భగవా –
Tare loke visattikanti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā…pe… visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – tare loke visattikaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘కిత్తయిస్సామి తే సన్తిం, [ధోతకాతి భగవా]
‘‘Kittayissāmi te santiṃ, [dhotakāti bhagavā]
దిట్ఠే ధమ్మే అనీతిహం;
Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;
యం విదిత్వా సతో చరం, తరే లోకే విసత్తిక’’న్తి.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.
౩౬.
36.
తఞ్చాహం అభినన్దామి, మహేసి సన్తిముత్తమం;
Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi santimuttamaṃ;
యం విదిత్వా సతో చరం, తరే లోకే విసత్తికం.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
తఞ్చాహం అభినన్దామీతి. తన్తి తుయ్హం వచనం బ్యప్పథం దేసనం అనుసాసనం అనుసిట్ఠం నన్దామి అభినన్దామి మోదామి అనుమోదామి ఇచ్ఛామి సాదియామి పత్థయామి పిహయామి అభిజప్పామీతి – తఞ్చాహం అభినన్దామి.
Tañcāhaṃ abhinandāmīti. Tanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ nandāmi abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmīti – tañcāhaṃ abhinandāmi.
మహేసిసన్తిముత్తమన్తి. మహేసీతి కిం మహేసి భగవా? మహన్తం సీలక్ఖన్ధం ఏసీ గవేసీ పరియేసీతి మహేసి, మహన్తం సమాధిక్ఖన్ధం…పే॰… కహం నరాసభోతి మహేసి. సన్తిముత్తమన్తి సన్తి వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం. యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. ఉత్తమన్తి అగ్గం సేట్ఠం విసేట్ఠం పామోక్ఖం ఉత్తమం పవరన్తి – మహేసి సన్తిముత్తమం.
Mahesisantimuttamanti. Mahesīti kiṃ mahesi bhagavā? Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ…pe… kahaṃ narāsabhoti mahesi. Santimuttamanti santi vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Uttamanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti – mahesi santimuttamaṃ.
యం విదిత్వా సతో చరన్తి యం విదితం కత్వా…పే॰… ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి విదితం కత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా; ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి…పే॰… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి విదితం కత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా. సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో…పే॰… సో వుచ్చతి సతో. చరన్తి చరన్తో…పే॰… యాపేన్తోతి – యం విదిత్వా సతో చరం.
Yaṃ viditvā sato caranti yaṃ viditaṃ katvā…pe… ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā; ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Caranti caranto…pe… yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ.
తరే లోకే విసత్తికన్తి. విసత్తికా వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం. విసత్తికాతి కేనట్ఠేన విసత్తికా…పే॰… విసటా విత్థతాతి విసత్తికా. లోకేతి అపాయలోకే…పే॰… ఆయతనలోకే. తరే లోకే విసత్తికన్తి లోకే వేసా విసత్తికా, లోకే వేతం విసత్తికం సతో తరేయ్యం ఉత్తరేయ్యం…పే॰… వీతివత్తేయ్యన్తి – తరే లోకే విసత్తికం. తేనాహ సో బ్రాహ్మణో –
Tare loke visattikanti. Visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā…pe… visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyyaṃ uttareyyaṃ…pe… vītivatteyyanti – tare loke visattikaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘తఞ్చాహం అభినన్దామి, మహేసి సన్తిముత్తమం;
‘‘Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi santimuttamaṃ;
యం విదిత్వా సతో చరం, తరే లోకే విసత్తిక’’న్తి.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.
౩౭.
37.
యం కిఞ్చి సమ్పజానాసి, [ధోతకాతి భగవా]
Yaṃ kiñci sampajānāsi, [dhotakāti bhagavā]
ఉద్ధం అధో తిరియఞ్చాపి మజ్ఝే;
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
ఏతం విదిత్వా సఙ్గోతి లోకే, భవాభవాయ మాకాసి తణ్హం.
Etaṃ viditvā saṅgoti loke, bhavābhavāya mākāsi taṇhaṃ.
యం కిఞ్చి సమ్పజానాసీతి యం కిఞ్చి సమ్పజానాసి ఆజానాసి పటివిజానాసి పటివిజ్ఝసీతి – యం కిఞ్చి సమ్పజానాసి. ధోతకాతి భగవాతి. ధోతకాతి భగవా తం బ్రాహ్మణం నామేన ఆలపతి. భగవాతి గారవాధివచనమేతం…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి, యదిదం భగవాతి – ధోతకాతి భగవా.
Yaṃ kiñci sampajānāsīti yaṃ kiñci sampajānāsi ājānāsi paṭivijānāsi paṭivijjhasīti – yaṃ kiñci sampajānāsi. Dhotakāti bhagavāti. Dhotakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – dhotakāti bhagavā.
ఉద్ధం అధో తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి. ఉద్ధన్తి అనాగతం; అధోతి అతీతం; తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి పచ్చుప్పన్నం. ఉద్ధన్తి దేవలోకో; అధోతి అపాయలోకో; తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి మనుస్సలోకో. అథ వా, ఉద్ధన్తి కుసలా ధమ్మా; అధోతి అకుసలా ధమ్మా; తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి అబ్యాకతా ధమ్మా. ఉద్ధన్తి అరూపధాతు; అధోతి కామధాతు; తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి రూపధాతు. ఉద్ధన్తి సుఖా వేదనా; అధోతి దుక్ఖా వేదనా; తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి అదుక్ఖమసుఖా వేదనా. ఉద్ధన్తి ఉద్ధం పాదతలా; అధోతి అధో కేసమత్థకా; తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి వేమజ్ఝేతి – ఉద్ధం అధో తిరియఞ్చాపి మజ్ఝే.
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti. Uddhanti anāgataṃ; adhoti atītaṃ; tiriyañcāpi majjheti paccuppannaṃ. Uddhanti devaloko; adhoti apāyaloko; tiriyañcāpi majjheti manussaloko. Atha vā, uddhanti kusalā dhammā; adhoti akusalā dhammā; tiriyañcāpi majjheti abyākatā dhammā. Uddhanti arūpadhātu; adhoti kāmadhātu; tiriyañcāpi majjheti rūpadhātu. Uddhanti sukhā vedanā; adhoti dukkhā vedanā; tiriyañcāpi majjheti adukkhamasukhā vedanā. Uddhanti uddhaṃ pādatalā; adhoti adho kesamatthakā; tiriyañcāpi majjheti vemajjheti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.
ఏతం విదిత్వా సఙ్గోతి లోకేతి సఙ్గో ఏసో లగ్గనం ఏతం బన్ధనం ఏతం పలిబోధో ఏసోతి ఞత్వా జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి – ఏతం విదిత్వా సఙ్గోతి లోకే.
Etaṃviditvā saṅgoti loketi saṅgo eso lagganaṃ etaṃ bandhanaṃ etaṃ palibodho esoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – etaṃ viditvā saṅgoti loke.
భవాభవాయ మాకాసి తణ్హన్తి. తణ్హాతి రూపతణ్హా సద్దతణ్హా…పే॰… ధమ్మతణ్హా. భవాభవాయాతి భవాభవాయ కమ్మభవాయ పునబ్భవాయ కామభవాయ, కమ్మభవాయ కామభవాయ పునబ్భవాయ రూపభవాయ, కమ్మభవాయ రూపభవాయ పునబ్భవాయ అరూపభవాయ, కమ్మభవాయ అరూపభవాయ పునబ్భవాయ పునప్పునబ్భవాయ, పునప్పునగతియా పునప్పునఉపపత్తియా పునప్పునపటిసన్ధియా పునప్పునఅత్తభావాభినిబ్బత్తియా తణ్హం మాకాసి మా జనేసి మా సఞ్జనేసి మా నిబ్బత్తేసి మాభినిబ్బత్తేసి, పజహ వినోదేహి బ్యన్తీకరోహి అనభావం గమేహీతి – భవాభవాయ మాకాసి తణ్హన్తి. తేనాహ భగవా –
Bhavābhavāya mākāsi taṇhanti. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā…pe… dhammataṇhā. Bhavābhavāyāti bhavābhavāya kammabhavāya punabbhavāya kāmabhavāya, kammabhavāya kāmabhavāya punabbhavāya rūpabhavāya, kammabhavāya rūpabhavāya punabbhavāya arūpabhavāya, kammabhavāya arūpabhavāya punabbhavāya punappunabbhavāya, punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā taṇhaṃ mākāsi mā janesi mā sañjanesi mā nibbattesi mābhinibbattesi, pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – bhavābhavāya mākāsi taṇhanti. Tenāha bhagavā –
‘‘యం కిఞ్చి సమ్పజానాసి, [ధోతకాతి భగవా]
‘‘Yaṃ kiñci sampajānāsi, [dhotakāti bhagavā]
ఉద్ధం అధో తిరియఞ్చాపి మజ్ఝే;
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
ఏతం విదిత్వా సఙ్గోతి లోకే, భవాభవాయ మాకాసి తణ్హ’’న్తి.
Etaṃ viditvā saṅgoti loke, bhavābhavāya mākāsi taṇha’’nti.
సహ గాథాపరియోసానా…పే॰… సత్థా మే, భన్తే భగవా, సావకోహమస్మీతి.
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ధోతకమాణవపుచ్ఛానిద్దేసో పఞ్చమో.
Dhotakamāṇavapucchāniddeso pañcamo.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / చూళనిద్దేస-అట్ఠకథా • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ౫. ధోతకమాణవసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా • 5. Dhotakamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā