Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളനിദ്ദേസപാളി • Cūḷaniddesapāḷi |
൫. ധോതകമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസോ
5. Dhotakamāṇavapucchāniddeso
൩൦.
30.
പുച്ഛാമി തം ഭഗവാ ബ്രൂഹി മേതം, [ഇച്ചായസ്മാ ധോതകോ]
Pucchāmitaṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā dhotako]
വാചാഭികങ്ഖാമി മഹേസി തുയ്ഹം;
Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ;
തവ സുത്വാന നിഗ്ഘോസം, സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ.
Tava sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano.
പുച്ഛാമി തം ഭഗവാ ബ്രൂഹി മേതന്തി. പുച്ഛാമീതി തിസ്സോ പുച്ഛാ – അദിട്ഠജോതനാ പുച്ഛാ, ദിട്ഠസംസന്ദനാ പുച്ഛാ, വിമതിച്ഛേദനാ പുച്ഛാ…പേ॰… ഇമാ തിസ്സോ പുച്ഛാ…പേ॰… നിബ്ബാനപുച്ഛാ. പുച്ഛാമി തന്തി പുച്ഛാമി തം യാചാമി തം അജ്ഝേസാമി തം പസാദേമി തം, കഥയസ്സു മേതി – പുച്ഛാമി തം. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനമേതം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ഭഗവാതി. ബ്രൂഹി മേതന്തി ബ്രൂഹി ആചിക്ഖാഹി ദേസേഹി പഞ്ഞപേഹി പട്ഠപേഹി വിവരാഹി വിഭജാഹി ഉത്താനീകരോഹി പകാസേഹീതി – പുച്ഛാമി തം ഭഗവാ ബ്രൂഹി മേതം.
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmīti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā…pe… imā tisso pucchā…pe… nibbānapucchā. Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ, kathayassu meti – pucchāmi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ഇച്ചായസ്മാ ധോതകോതി. ഇച്ചാതി പദസന്ധി…പേ॰… ആയസ്മാതി പിയവചനം ഗരുവചനം സഗാരവസപ്പതിസ്സാധിവചനമേതം ആയസ്മാതി. ധോതകോതി തസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ നാമം സങ്ഖാ സമഞ്ഞാ പഞ്ഞത്തി വോഹാരോ നാമം നാമകമ്മം നാമധേയ്യം നിരുത്തി ബ്യഞ്ജനം അഭിലാപോതി – ഇച്ചായസ്മാ ധോതകോ.
Iccāyasmā dhotakoti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ āyasmāti. Dhotakoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – iccāyasmā dhotako.
വാചാഭികങ്ഖാമി മഹേസി തുയ്ഹന്തി തുയ്ഹം വചനം ബ്യപ്പഥം ദേസനം അനുസാസനം അനുസിട്ഠം കങ്ഖാമി അഭികങ്ഖാമി ഇച്ഛാമി സാദിയാമി പത്ഥയാമി പിഹയാമി അഭിജപ്പാമി. മഹേസീതി കിം മഹേസി ഭഗവാ? മഹന്തം സീലക്ഖന്ധം ഏസീ ഗവേസീ പരിയേസീതി മഹേസി…പേ॰… കഹം നരാസഭോതി മഹേസീതി – വാചാഭികങ്ഖാമി മഹേസി തുയ്ഹം.
Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ kaṅkhāmi abhikaṅkhāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi. Mahesīti kiṃ mahesi bhagavā? Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi…pe… kahaṃ narāsabhoti mahesīti – vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ.
തവ സുത്വാന നിഗ്ഘോസന്തി തുയ്ഹം വചനം ബ്യപ്പഥം ദേസനം അനുസാസനം അനുസിട്ഠം സുത്വാ സുണിത്വാ ഉഗ്ഗഹേത്വാ ഉപധാരയിത്വാ ഉപലക്ഖയിത്വാതി – തവ സുത്വാന നിഗ്ഘോസം.
Tava sutvāna nigghosanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – tava sutvāna nigghosaṃ.
സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോതി. സിക്ഖാതി തിസ്സോ സിക്ഖാ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ…പേ॰… അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. നിബ്ബാനമത്തനോതി അത്തനോ രാഗസ്സ നിബ്ബാപനായ, ദോസസ്സ നിബ്ബാപനായ, മോഹസ്സ നിബ്ബാപനായ, കോധസ്സ നിബ്ബാപനായ , ഉപനാഹസ്സ നിബ്ബാപനായ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം സമായ ഉപസമായ വൂപസമായ നിബ്ബാപനായ പടിനിസ്സഗ്ഗായ പടിപസ്സദ്ധിയാ അധിസീലമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിചിത്തമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിപഞ്ഞമ്പി സിക്ഖേയ്യ. ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പസ്സന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പച്ചവേക്ഖന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ചിത്തം പദഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, സദ്ധായ അധിമുച്ചന്തോ സിക്ഖേയ്യ, വീരിയം പഗ്ഗണ്ഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, സതിം ഉപട്ഠപേന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ചിത്തം സമാദഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പഞ്ഞായ പജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, അഭിഞ്ഞേയ്യം അഭിജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പരിഞ്ഞേയ്യം പരിജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പഹാതബ്ബം പജഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ഭാവേതബ്ബം ഭാവേന്തോ സിക്ഖേയ്യ, സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യാതി – സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ. തേനാഹ സോ ബ്രാഹ്മണോ –
Sikkhe nibbānamattanoti. Sikkhāti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Nibbānamattanoti attano rāgassa nibbāpanāya, dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa nibbāpanāya , upanāhassa nibbāpanāya…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ padahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – sikkhe nibbānamattano. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘പുച്ഛാമി തം ഭഗവാ ബ്രൂഹി മേതം, [ഇച്ചായസ്മാ ധോതകോ]
‘‘Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā dhotako]
വാചാഭികങ്ഖാമി മഹേസി തുയ്ഹം;
Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ;
തവ സുത്വാന നിഗ്ഘോസം, സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ’’തി.
Tava sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano’’ti.
൩൧.
31.
തേനഹാതപ്പം കരോഹി, [ധോതകാതി ഭഗവാ]
Tenahātappaṃkarohi, [dhotakāti bhagavā]
ഇധേവ നിപകോ സതോ;
Idheva nipako sato;
ഇതോ സുത്വാന നിഗ്ഘോസം, സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ.
Ito sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano.
തേനഹാതപ്പം കരോഹീതി ആതപ്പം കരോഹി, ഉസ്സാഹം കരോഹി, ഉസ്സോള്ഹിം കരോഹി, ഥാമം കരോഹി, ധിതിം കരോഹി, വീരിയം കരോഹി, ഛന്ദം ജനേഹി സഞ്ജനേഹി ഉപട്ഠപേഹി സമുട്ഠപേഹി നിബ്ബത്തേഹി അഭിനിബ്ബത്തേഹീതി – തേനഹാതപ്പം കരോഹി.
Tenahātappaṃ karohīti ātappaṃ karohi, ussāhaṃ karohi, ussoḷhiṃ karohi, thāmaṃ karohi, dhitiṃ karohi, vīriyaṃ karohi, chandaṃ janehi sañjanehi upaṭṭhapehi samuṭṭhapehi nibbattehi abhinibbattehīti – tenahātappaṃ karohi.
ധോതകാതി ഭഗവാ തം ബ്രാഹ്മണം നാമേന ആലപതി. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനമേതം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ഭഗവാതി – ധോതകാതി ഭഗവാ.
Dhotakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – dhotakāti bhagavā.
ഇധേവ നിപകോ സതോതി. ഇധാതി ഇമിസ്സാ ദിട്ഠിയാ ഇമിസ്സാ ഖന്തിയാ ഇമിസ്സാ രുചിയാ ഇമസ്മിം ആദായേ ഇമസ്മിം ധമ്മേ ഇമസ്മിം വിനയേ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ ഇമസ്മിം പാവചനേ ഇമസ്മിം ബ്രഹ്മചരിയേ ഇമസ്മിം സത്ഥുസാസനേ ഇമസ്മിം അത്തഭാവേ ഇമസ്മിം മനുസ്സലോകേ. നിപകോതി നിപകോ പണ്ഡിതോ പഞ്ഞവാ ബുദ്ധിമാ ഞാണീ വിഭാവീ മേധാവീ. സതോതി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – കായേ കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ…പേ॰… സോ വുച്ചതി സതോതി – ഇധേവ നിപകോ സതോ.
Idheva nipako satoti. Idhāti imissā diṭṭhiyā imissā khantiyā imissā ruciyā imasmiṃ ādāye imasmiṃ dhamme imasmiṃ vinaye imasmiṃ dhammavinaye imasmiṃ pāvacane imasmiṃ brahmacariye imasmiṃ satthusāsane imasmiṃ attabhāve imasmiṃ manussaloke. Nipakoti nipako paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati satoti – idheva nipako sato.
ഇതോ സുത്വാന നിഗ്ഘോസന്തി ഇതോ മയ്ഹം വചനം ബ്യപ്പഥം ദേസനം അനുസാസനം അനുസിട്ഠം സുത്വാ സുണിത്വാ ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ ഉപധാരയിത്വാ ഉപലക്ഖയിത്വാതി – ഇതോ സുത്വാന നിഗ്ഘോസം.
Itosutvāna nigghosanti ito mayhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggaṇhitvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – ito sutvāna nigghosaṃ.
സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോതി. സിക്ഖാതി തിസ്സോ സിക്ഖാ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ…പേ॰… അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. നിബ്ബാനമത്തനോതി അത്തനോ രാഗസ്സ നിബ്ബാപനായ, ദോസസ്സ നിബ്ബാപനായ, മോഹസ്സ നിബ്ബാപനായ, കോധസ്സ നിബ്ബാപനായ, ഉപനാഹസ്സ നിബ്ബാപനായ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം സമായ ഉപസമായ വൂപസമായ നിബ്ബാപനായ പടിനിസ്സഗ്ഗായ പടിപസ്സദ്ധിയാ അധിസീലമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിചിത്തമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിപഞ്ഞമ്പി സിക്ഖേയ്യ. ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ…പേ॰… സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യാതി – സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ. തേനാഹ ഭഗവാ –
Sikkhe nibbānamattanoti. Sikkhāti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Nibbānamattanoti attano rāgassa nibbāpanāya, dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa nibbāpanāya, upanāhassa nibbāpanāya…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – sikkhe nibbānamattano. Tenāha bhagavā –
‘‘തേനഹാതപ്പം കരോഹി, [ധോതകാതി ഭഗവാ]
‘‘Tenahātappaṃ karohi, [dhotakāti bhagavā]
ഇധേവ നിപകോ സതോ;
Idheva nipako sato;
ഇതോ സുത്വാന നിഗ്ഘോസം, സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ’’തി.
Ito sutvāna nigghosaṃ, sikkhe nibbānamattano’’ti.
൩൨.
32.
പസ്സാമഹം ദേവമനുസ്സലോകേ, അകിഞ്ചനം ബ്രാഹ്മണമിരിയമാനം;
Passāmahaṃ devamanussaloke,akiñcanaṃbrāhmaṇamiriyamānaṃ;
തം തം നമസ്സാമി സമന്തചക്ഖു, പമുഞ്ച മം സക്ക കഥംകഥാഹി.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu, pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi.
പസ്സാമഹം ദേവമനുസ്സലോകേതി. ദേവാതി തയോ ദേവാ – സമ്മുതിദേവാ, ഉപപത്തിദേവാ, വിസുദ്ധിദേവാ. കതമേ സമ്മുതിദേവാ? സമ്മുതിദേവാ വുച്ചന്തി രാജാനോ ച രാജകുമാരാ ച ദേവിയോ ച. ഇമേ വുച്ചന്തി സമ്മുതിദേവാ. കതമേ ഉപപത്തിദേവാ? ഉപപത്തിദേവാ വുച്ചന്തി ചാതുമഹാരാജികാ ദേവാ താവതിംസാ ദേവാ യാമാ ദേവാ തുസിതാ ദേവാ നിമ്മാനരതീ ദേവാ പരനിമ്മിതവസവത്തീ ദേവാ ബ്രഹ്മകായികാ ദേവാ യേ ച ദേവാ തദുത്തരി 1. ഇമേ വുച്ചന്തി ഉപപത്തിദേവാ. കതമേ വിസുദ്ധിദേവാ? വിസുദ്ധിദേവാ വുച്ചന്തി തഥാഗതസാവകാ അരഹന്തോ ഖീണാസവാ യേ ച പച്ചേകബുദ്ധാ. ഇമേ വുച്ചന്തി വിസുദ്ധിദേവാ. ഭഗവാ സമ്മുതിദേവാനഞ്ച ഉപപത്തിദേവാനഞ്ച വിസുദ്ധിദേവാനഞ്ച ദേവോ ച അതിദേവോ ച ദേവാതിദേവോ ച സീഹസീഹോ നാഗനാഗോ ഗണിഗണീ മുനിമുനീ രാജരാജാ. പസ്സാമഹം ദേവമനുസ്സലോകേതി മനുസ്സലോകേ ദേവം പസ്സാമി അതിദേവം പസ്സാമി ദേവാതിദേവം പസ്സാമി ദക്ഖാമി ഓലോകേമി നിജ്ഝായാമി ഉപപരിക്ഖാമീതി – പസ്സാമഹം ദേവമനുസ്സലോകേ.
Passāmahaṃ devamanussaloketi. Devāti tayo devā – sammutidevā, upapattidevā, visuddhidevā. Katame sammutidevā? Sammutidevā vuccanti rājāno ca rājakumārā ca deviyo ca. Ime vuccanti sammutidevā. Katame upapattidevā? Upapattidevā vuccanti cātumahārājikā devā tāvatiṃsā devā yāmā devā tusitā devā nimmānaratī devā paranimmitavasavattī devā brahmakāyikā devā ye ca devā taduttari 2. Ime vuccanti upapattidevā. Katame visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatasāvakā arahanto khīṇāsavā ye ca paccekabuddhā. Ime vuccanti visuddhidevā. Bhagavā sammutidevānañca upapattidevānañca visuddhidevānañca devo ca atidevo ca devātidevo ca sīhasīho nāganāgo gaṇigaṇī munimunī rājarājā. Passāmahaṃ devamanussaloketi manussaloke devaṃ passāmi atidevaṃ passāmi devātidevaṃ passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmīti – passāmahaṃ devamanussaloke.
ആകിഞ്ചനം ബ്രാഹ്മണമിരിയമാനന്തി. അകിഞ്ചനന്തി രാഗകിഞ്ചനം ദോസകിഞ്ചനം മോഹകിഞ്ചനം മാനകിഞ്ചനം ദിട്ഠികിഞ്ചനം കിലേസകിഞ്ചനം ദുച്ചരിതകിഞ്ചനം, തേ കിഞ്ചനാ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ, തസ്മാ ബുദ്ധോ അകിഞ്ചനോ. ബ്രാഹ്മണോതി ഭഗവാ സത്തന്നം ധമ്മാനം ബാഹിതത്താ ബ്രാഹ്മണോ – സക്കായദിട്ഠി ബാഹിതാ ഹോതി, വിചികിച്ഛാ ബാഹിതാ ഹോതി, സീലബ്ബതപരാമാസോ ബാഹിതോ ഹോതി, രാഗോ ബാഹിതോ ഹോതി, ദോസോ ബാഹിതോ ഹോതി, മോഹോ ബാഹിതോ ഹോതി, മാനോ ബാഹിതോ ഹോതി, ബാഹിതാസ്സ ഹോന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ സംകിലേസികാ പോനോഭവികാ സദരാ ദുക്ഖവിപാകാ ആയതിം ജാതിജരാമരണിയാ.
Ākiñcanaṃbrāhmaṇamiriyamānanti. Akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ, te kiñcanā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho akiñcano. Brāhmaṇoti bhagavā sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo – sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti, bāhitāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
ബാഹിത്വാ സബ്ബപാപകാനി, [സഭിയാതി ഭഗവാ]
Bāhitvā sabbapāpakāni, [sabhiyāti bhagavā]
വിമലോ സാധുസമാഹിതോ ഠിതത്തോ;
Vimalo sādhusamāhito ṭhitatto;
സംസാരമതിച്ച കേവലീ സോ, അസിതോ താദി പവുച്ചതേ സ ബ്രഹ്മാതി.
Saṃsāramaticca kevalī so, asito tādi pavuccate sa brahmāti.
ഇരിയമാനന്തി ചരന്തം വിഹരന്തം ഇരിയന്തം വത്തേന്തം പാലേന്തം യപേന്തം യാപേന്തന്തി – അകിഞ്ചനം ബ്രാഹ്മണമിരിയമാനം.
Iriyamānanti carantaṃ viharantaṃ iriyantaṃ vattentaṃ pālentaṃ yapentaṃ yāpentanti – akiñcanaṃ brāhmaṇamiriyamānaṃ.
തം തം നമസ്സാമി സമന്തചക്ഖൂതി. തന്തി ഭഗവന്തം ഭണതി. നമസ്സാമീതി കായേന വാ നമസ്സാമി, വാചായ വാ നമസ്സാമി, ചിത്തേന വാ നമസ്സാമി, അന്വത്ഥപടിപത്തിയാ വാ നമസ്സാമി, ധമ്മാനുധമ്മപടിപത്തിയാ വാ നമസ്സാമി സക്കരോമി ഗരും കരോമി മാനേമി പൂജേമി. സമന്തചക്ഖൂതി സമന്തചക്ഖു വുച്ചതി സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം. ഭഗവാ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണേന ഉപേതോ സമുപേതോ ഉപാഗതോ സമുപാഗതോ ഉപപന്നോ സമുപപന്നോ സമന്നാഗതോ.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhūti. Tanti bhagavantaṃ bhaṇati. Namassāmīti kāyena vā namassāmi, vācāya vā namassāmi, cittena vā namassāmi, anvatthapaṭipattiyā vā namassāmi, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassāmi sakkaromi garuṃ karomi mānemi pūjemi. Samantacakkhūti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato.
‘‘ന തസ്സ അദ്ദിട്ഠമിധത്ഥി 3 കിഞ്ചി, അഥോ അവിഞ്ഞാതമജാനിതബ്ബം;
‘‘Na tassa addiṭṭhamidhatthi 4 kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;
സബ്ബം അഭിഞ്ഞാസി യദത്ഥി നേയ്യം, തഥാഗതോ തേന സമന്തചക്ഖൂ’’തി.
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhū’’ti.
തം തം നമസ്സാമി സമന്തചക്ഖു.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu.
പമുഞ്ച മം സക്ക കഥംകഥാഹീതി. സക്കാതി സക്കോ ഭഗവാ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോതിപി സക്കോ. അഥ വാ, അഡ്ഢോ 5 മഹദ്ധനോ ധനവാതിപി സക്കോ. തസ്സിമാനി ധനാനി, സേയ്യഥിദം – സദ്ധാധനം സീലധനം ഹിരിധനം ഓത്തപ്പധനം സുതധനം ചാഗധനം പഞ്ഞാധനം സതിപട്ഠാനധനം സമ്മപ്പധാനധനം ഇദ്ധിപാദധനം ഇന്ദ്രിയധനം ബലധനം ബോജ്ഝങ്ഗധനം മഗ്ഗധനം ഫലധനം നിബ്ബാനധനം. ഇമേഹി അനേകവിധേഹി ധനരതനേഹി അഡ്ഢോ മഹദ്ധനോ ധനവാതിപി സക്കോ. അഥ വാ, സക്കോ പഹു വിസവീ അലമത്തോ സൂരോ വീരോ വിക്കന്തോ അഭീരൂ അച്ഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ പഹീനഭയഭേരവോ വിഗതലോമഹംസോതിപി സക്കോ . കഥംകഥാ വുച്ചതി വിചികിച്ഛാ. ദുക്ഖേ കങ്ഖാ, ദുക്ഖസമുദയേ കങ്ഖാ, ദുക്ഖനിരോധേ കങ്ഖാ, ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ കങ്ഖാ, പുബ്ബന്തേ കങ്ഖാ, അപരന്തേ കങ്ഖാ, പുബ്ബന്താപരന്തേ കങ്ഖാ, ഇദപ്പച്ചയതാപടിച്ചസമുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു കങ്ഖാ. യാ ഏവരൂപാ കങ്ഖാ കങ്ഖായനാ കങ്ഖായിതത്തം വിമതി വിചികിച്ഛാ ദ്വേള്ഹകം ദ്വേധാപഥോ സംസയോ അനേകംസഗ്ഗാഹോ ആസപ്പനാ പരിസപ്പനാ അപരിയോഗാഹനാ ഛമ്ഭിതത്തം ചിത്തസ്സ മനോവിലേഖോ. പമുഞ്ച മം സക്ക കഥംകഥാഹീതി മുഞ്ച മം പമുഞ്ച മം മോചേഹി മം പമോചേഹി മം ഉദ്ധര മം സമുദ്ധര മം വുട്ഠാപേഹി മം കഥംകഥാസല്ലതോതി – പമുഞ്ച മം സക്ക കഥംകഥാഹി. തേനാഹ സോ ബ്രാഹ്മണോ –
Pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhīti. Sakkāti sakko bhagavā sakyakulā pabbajitotipi sakko. Atha vā, aḍḍho 6 mahaddhano dhanavātipi sakko. Tassimāni dhanāni, seyyathidaṃ – saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhanaṃ. Imehi anekavidhehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Atha vā, sakko pahu visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko . Kathaṃkathā vuccati vicikicchā. Dukkhe kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā, aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā. Yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā chambhitattaṃ cittassa manovilekho. Pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhīti muñca maṃ pamuñca maṃ mocehi maṃ pamocehi maṃ uddhara maṃ samuddhara maṃ vuṭṭhāpehi maṃ kathaṃkathāsallatoti – pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘പസ്സാമഹം ദേവമനുസ്സലോകേ, അകിഞ്ചനം ബ്രാഹ്മണമിരിയമാനം;
‘‘Passāmahaṃ devamanussaloke, akiñcanaṃ brāhmaṇamiriyamānaṃ;
തം തം നമസ്സാമി സമന്തചക്ഖു, പമുഞ്ച മം സക്ക കഥംകഥാഹീ’’തി.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu, pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī’’ti.
൩൩.
33.
നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ, കഥംകഥിം ധോതക കഞ്ചി ലോകേ;
Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya, kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke;
ധമ്മഞ്ച സേട്ഠം ആജാനമാനോ, ഏവം തുവം ഓഘമിമം തരേസി.
Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno, evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresi.
നാഹം സഹിസ്സാമി 7 പമോചനായാതി നാഹം തം സക്കോമി മുഞ്ചിതും പമുഞ്ചിതും മോചേതും പമോചേതും ഉദ്ധരിതും സമുദ്ധരിതും ഉട്ഠാപേതും സമുട്ഠാപേതും കഥംകഥാസല്ലതോതി. ഏവമ്പി നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ. അഥ വാ, ന ഈഹാമി ന സമീഹാമി ന ഉസ്സഹാമി ന വായമാമി ന ഉസ്സാഹം കരോമി ന ഉസ്സോള്ഹിം കരോമി ന ഥാമം കരോമി ന ധിതിം കരോമി ന വീരിയം കരോമി ന ഛന്ദം ജനേമി ന സഞ്ജനേമി ന നിബ്ബത്തേമി ന അഭിനിബ്ബത്തേമി അസ്സദ്ധേ പുഗ്ഗലേ അച്ഛന്ദികേ കുസീതേ ഹീനവീരിയേ അപ്പടിപജ്ജമാനേ ധമ്മദേസനായാതി. ഏവമ്പി നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ. അഥ വാ, നത്ഥഞ്ഞോ കോചി മോചേതാ. തേ യദി മോചേയ്യും സകേന ഥാമേന സകേന ബലേന സകേന വീരിയേന സകേന പരക്കമേന സകേന പുരിസഥാമേന സകേന പുരിസബലേന സകേന പുരിസവീരിയേന സകേന പുരിസപരക്കമേന അത്തനാ സമ്മാപടിപദം അനുലോമപടിപദം അപച്ചനീകപടിപദം അന്വത്ഥപടിപദം ധമ്മാനുധമ്മപടിപദം പടിപജ്ജമാനാ മോചേയ്യുന്തി. ഏവമ്പി നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ.
Nāhaṃ sahissāmi8pamocanāyāti nāhaṃ taṃ sakkomi muñcituṃ pamuñcituṃ mocetuṃ pamocetuṃ uddharituṃ samuddharituṃ uṭṭhāpetuṃ samuṭṭhāpetuṃ kathaṃkathāsallatoti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya. Atha vā, na īhāmi na samīhāmi na ussahāmi na vāyamāmi na ussāhaṃ karomi na ussoḷhiṃ karomi na thāmaṃ karomi na dhitiṃ karomi na vīriyaṃ karomi na chandaṃ janemi na sañjanemi na nibbattemi na abhinibbattemi assaddhe puggale acchandike kusīte hīnavīriye appaṭipajjamāne dhammadesanāyāti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya. Atha vā, natthañño koci mocetā. Te yadi moceyyuṃ sakena thāmena sakena balena sakena vīriyena sakena parakkamena sakena purisathāmena sakena purisabalena sakena purisavīriyena sakena purisaparakkamena attanā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjamānā moceyyunti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.
വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘സോ വത, ചുന്ദ, അത്തനാ പലിപപലിപന്നോ പരം പലിപപലിപന്നം ഉദ്ധരിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. സോ വത, ചുന്ദ, അത്തനാ അദന്തോ അവിനീതോ അപരിനിബ്ബുതോ പരം ദമേസ്സതി വിനേസ്സതി പരിനിബ്ബാപേസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതീതി. ഏവമ്പി നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘so vata, cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vata, cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.
വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
അത്തനാ അകതം പാപം, അത്തനാവ വിസുജ്ഝതി;
Attanā akataṃ pāpaṃ, attanāva visujjhati;
സുദ്ധി അസുദ്ധി പച്ചത്തം, നാഞ്ഞോ അഞ്ഞം വിസോധയേ’’തി.
Suddhi asuddhi paccattaṃ, nāñño aññaṃ visodhaye’’ti.
ഏവമ്പി നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ.
Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.
വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘ഏവമേവ ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, തിട്ഠതേവ നിബ്ബാനം തിട്ഠതി നിബ്ബാനഗാമിമഗ്ഗോ തിട്ഠാമഹം സമാദപേതാ, അഥ ച പന മമ സാവകാ മയാ ഏവം ഓവദിയമാനാ ഏവം അനുസാസിയമാനാ അപ്പേകച്ചേ അച്ചന്തനിട്ഠം നിബ്ബാനം ആരാധേന്തി ഏകച്ചേ നാരാധേന്തീതി. ഏത്ഥ ക്യാഹം, ബ്രാഹ്മണ കരോമി? മഗ്ഗക്ഖായീ, ബ്രാഹ്മണ, തഥാഗതോ. മഗ്ഗം ബുദ്ധോ ആചിക്ഖതി. അത്തനാ പടിപജ്ജമാനാ മുച്ചേയ്യുന്തി 11. ഏവമ്പി നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ’’.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘evameva kho, brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ tiṭṭhati nibbānagāmimaggo tiṭṭhāmahaṃ samādapetā, atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti ekacce nārādhentīti. Ettha kyāhaṃ, brāhmaṇa karomi? Maggakkhāyī, brāhmaṇa, tathāgato. Maggaṃ buddho ācikkhati. Attanā paṭipajjamānā mucceyyunti 12. Evampi nāhaṃ sahissāmi pamocanāya’’.
കഥംകഥിം ധോതക കഞ്ചി ലോകേതി കഥംകഥിം പുഗ്ഗലം സകങ്ഖം സഖിലം സദ്വേള്ഹകം സവിചികിച്ഛം. കഞ്ചീതി കഞ്ചി ഖത്തിയം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ വേസ്സം വാ സുദ്ദം വാ ഗഹട്ഠം വാ പബ്ബജിതം വാ ദേവം വാ മനുസ്സം വാ. ലോകേതി അപായലോകേ…പേ॰… ആയതനലോകേതി – കഥംകഥിം ധോതക കഞ്ചി ലോകേ.
Kathaṃkathiṃdhotaka kañci loketi kathaṃkathiṃ puggalaṃ sakaṅkhaṃ sakhilaṃ sadveḷhakaṃ savicikicchaṃ. Kañcīti kañci khattiyaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vessaṃ vā suddaṃ vā gahaṭṭhaṃ vā pabbajitaṃ vā devaṃ vā manussaṃ vā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke.
ധമ്മഞ്ച സേട്ഠം ആജാനമാനോതി ധമ്മം സേട്ഠം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം. യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. സേട്ഠന്തി അഗ്ഗം സേട്ഠം വിസേട്ഠം പാമോക്ഖം ഉത്തമം പവരം ധമ്മം ആജാനമാനോ വിജാനമാനോ പടിവിജാനമാനോ പടിവിജ്ഝമാനോതി – ധമ്മഞ്ച സേട്ഠം ആജാനമാനോ.
Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamānoti dhammaṃ seṭṭhaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Seṭṭhanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammaṃ ājānamāno vijānamāno paṭivijānamāno paṭivijjhamānoti – dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno.
ഏവം തുവം ഓഘമിമം തരേസീതി ഏവം കാമോഘം ഭവോഘം ദിട്ഠോഘം അവിജ്ജോഘം തരേയ്യാസി ഉത്തരേയ്യാസി പതരേയ്യാസി സമതിക്കമേയ്യാസി വീതിവത്തേയ്യാസീതി – ഏവം തുവം ഓഘമിമം തരേസി. തേനാഹ ഭഗവാ –
Evaṃtuvaṃ oghamimaṃ taresīti evaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyāsi uttareyyāsi patareyyāsi samatikkameyyāsi vītivatteyyāsīti – evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresi. Tenāha bhagavā –
‘‘നാഹം സഹിസ്സാമി പമോചനായ, കഥംകഥിം ധോതക കഞ്ചി ലോകേ;
‘‘Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya, kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke;
ധമ്മഞ്ച സേട്ഠം ആജാനമാനോ, ഏവം തുവം ഓഘമിമം തരേസീ’’തി.
Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno, evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī’’ti.
൩൪.
34.
അനുസാസ ബ്രഹ്മേ കരുണായമാനോ, വിവേകധമ്മം യമഹം വിജഞ്ഞം;
Anusāsa brahme karuṇāyamāno, vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
അനുസാസ ബ്രഹ്മേ കരുണായമാനോതി അനുസാസ ബ്രഹ്മേ അനുഗ്ഗണ്ഹ ബ്രഹ്മേ അനുകമ്പ ബ്രഹ്മേതി – അനുസാസ ബ്രഹ്മേ. കരുണായമാനോതി കരുണായമാനോ അനുദയമാനോ 17 അനുരക്ഖമാനോ അനുഗ്ഗണ്ഹമാനോ അനുകമ്പമാനോതി – അനുസാസ ബ്രഹ്മേ കരുണായമാനോ.
Anusāsa brahme karuṇāyamānoti anusāsa brahme anuggaṇha brahme anukampa brahmeti – anusāsa brahme. Karuṇāyamānoti karuṇāyamāno anudayamāno 18 anurakkhamāno anuggaṇhamāno anukampamānoti – anusāsa brahme karuṇāyamāno.
വിവേകധമ്മം യമഹം വിജഞ്ഞന്തി വിവേകധമ്മം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം. യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. യമഹം വിജഞ്ഞന്തി യമഹം ജാനേയ്യം ആജാനേയ്യം വിജാനേയ്യം പടിവിജാനേയ്യം പടിവിജ്ഝേയ്യം അധിഗച്ഛേയ്യം ഫസ്സേയ്യം സച്ഛികരേയ്യന്തി – വിവേകധമ്മം യമഹം വിജഞ്ഞം.
Vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññanti vivekadhammaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Yamahaṃ vijaññanti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyanti – vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.
യഥാഹം ആകാസോവ അബ്യാപജ്ജമാനോതി യഥാ ആകാസോ ന പജ്ജതി ന ഗണ്ഹതി 19 ന ബജ്ഝതി ന പലിബജ്ഝതി, ഏവം അപജ്ജമാനോ അഗണ്ഹമാനോ അബജ്ഝമാനോ അപലിബജ്ഝമാനോതി – ഏവമ്പി ആകാസോവ അബ്യാപജ്ജമാനോ. യഥാ ആകാസോ ന രജ്ജതി ലാഖായ വാ ഹലിദ്ദിയാ 20 വാ നീലിയാ 21 വാ മഞ്ജേട്ഠായ വാ ഏവം അരജ്ജമാനോ അദുസ്സമാനോ അമുയ്ഹമാനോ അകിലിസ്സമാനോതി 22 – ഏവമ്പി ആകാസോവ അബ്യാപജ്ജമാനോ. യഥാ ആകാസോ ന കുപ്പതി ന ബ്യാപജ്ജതി ന പതിലീയതി 23 ന പടിഹഞ്ഞതി, ഏവം അകുപ്പമാനോ അബ്യാപജ്ജമാനോ അപ്പതിലീയമാനോ അപ്പടിഹഞ്ഞമാനോ അപ്പടിഹതമാനോതി – ഏവമ്പി ആകാസോവ അബ്യാപജ്ജമാനോ.
Yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamānoti yathā ākāso na pajjati na gaṇhati 24 na bajjhati na palibajjhati, evaṃ apajjamāno agaṇhamāno abajjhamāno apalibajjhamānoti – evampi ākāsova abyāpajjamāno. Yathā ākāso na rajjati lākhāya vā haliddiyā 25 vā nīliyā 26 vā mañjeṭṭhāya vā evaṃ arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamānoti 27 – evampi ākāsova abyāpajjamāno. Yathā ākāso na kuppati na byāpajjati na patilīyati 28 na paṭihaññati, evaṃ akuppamāno abyāpajjamāno appatilīyamāno appaṭihaññamāno appaṭihatamānoti – evampi ākāsova abyāpajjamāno.
ഇധേവ സന്തോ അസിതോ ചരേയ്യന്തി. ഇധേവ സന്തോതി ഇധേവ സന്തോ ഇധേവ സമാനോ ഇധേവ നിസിന്നോ സമാനോ ഇമസ്മിംയേവ ആസനേ നിസിന്നോ സമാനോ ഇമിസ്സായേവ പരിസായ നിസിന്നോ സമാനോതി, ഏവമ്പി – ഇധേവ സന്തോ. അഥ വാ, ഇധേവ സന്തോ ഉപസന്തോ വൂപസന്തോ നിബ്ബുതോ പടിപ്പസ്സദ്ധോതി, ഏവമ്പി – ഇധേവ സന്തോ. അസിതോതി ദ്വേ നിസ്സയാ – തണ്ഹാനിസ്സയോ ച ദിട്ഠിനിസ്സയോ ച…പേ॰… അയം തണ്ഹാനിസ്സയോ…പേ॰… അയം ദിട്ഠിനിസ്സയോ… തണ്ഹാനിസ്സയം പഹായ ദിട്ഠിനിസ്സയം പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ ചക്ഖും അനിസ്സിതോ, സോതം അനിസ്സിതോ, ഘാനം അനിസ്സിതോ, ജിവ്ഹം അനിസ്സിതോ, കായം അനിസ്സിതോ, മനം അനിസ്സിതോ, രൂപേ… സദ്ദേ… ഗന്ധേ … രസേ… ഫോട്ഠബ്ബേ… ധമ്മേ… കുലം… ഗണം… ആവാസം… ലാഭം… യസം… പസംസം… സുഖം… ചീവരം… പിണ്ഡപാതം… സേനാസനം… ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം… കാമധാതും… രൂപധാതും… അരൂപധാതും… കാമഭവം… രൂപഭവം… അരൂപഭവം… സഞ്ഞാഭവം… അസഞ്ഞാഭവം… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞാഭവം… ഏകവോകാരഭവം… ചതുവോകാരഭവം… പഞ്ചവോകാരഭവം… അതീതം… അനാഗതം… പച്ചുപ്പന്നം… ദിട്ഠസുതമുതവിഞ്ഞാതബ്ബേ 29 ധമ്മേ അസിതോ അനിസ്സിതോ അനല്ലീനോ അനുപഗതോ അനജ്ഝോസിതോ അനധിമുത്തോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ 30 വിപ്പമുത്തോ വിസംയുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ. ചരേയ്യന്തി ചരേയ്യം വിഹരേയ്യം ഇരിയേയ്യം വത്തേയ്യം യപേയ്യം യാപേയ്യന്തി – ഇധേവ സന്തോ അസിതോ ചരേയ്യം. തേനാഹ സോ ബ്രാഹ്മണോ –
Idheva santo asito careyyanti. Idheva santoti idheva santo idheva samāno idheva nisinno samāno imasmiṃyeva āsane nisinno samāno imissāyeva parisāya nisinno samānoti, evampi – idheva santo. Atha vā, idheva santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddhoti, evampi – idheva santo. Asitoti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo… taṇhānissayaṃ pahāya diṭṭhinissayaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito, ghānaṃ anissito, jivhaṃ anissito, kāyaṃ anissito, manaṃ anissito, rūpe… sadde… gandhe … rase… phoṭṭhabbe… dhamme… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe 31 dhamme asito anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo 32 vippamutto visaṃyutto vimariyādikatena cetasā. Careyyanti careyyaṃ vihareyyaṃ iriyeyyaṃ vatteyyaṃ yapeyyaṃ yāpeyyanti – idheva santo asito careyyaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘അനുസാസ ബ്രഹ്മേ കരുണായമാനോ, വിവേകധമ്മം യമഹം വിജഞ്ഞം;
‘‘Anusāsa brahme karuṇāyamāno, vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
യഥാഹം ആകാസോവ അബ്യാപജ്ജമാനോ, ഇധേവ സന്തോ അസിതോ ചരേയ്യ’’ന്തി.
Yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno, idheva santo asito careyya’’nti.
൩൫.
35.
കിത്തയിസ്സാമി തേ സന്തിം, [ധോതകാതി ഭഗവാ]
Kittayissāmi te santiṃ, [dhotakāti bhagavā]
ദിട്ഠേ ധമ്മേ അനീതിഹം;
Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;
യം വിദിത്വാ സതോ ചരം, തരേ ലോകേ വിസത്തികം.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
കിത്തയിസ്സാമി തേ സന്തിന്തി രാഗസ്സ സന്തിം, ദോസസ്സ സന്തിം, മോഹസ്സ സന്തിം, കോധസ്സ സന്തിം, ഉപനാഹസ്സ…പേ॰… മക്ഖസ്സ… പളാസസ്സ… ഇസ്സായ… മച്ഛരിയസ്സ… മായായ… സാഠേയ്യസ്സ… ഥമ്ഭസ്സ… സാരമ്ഭസ്സ… മാനസ്സ… അതിമാനസ്സ… മദസ്സ… പമാദസ്സ… സബ്ബകിലേസാനം… സബ്ബദുച്ചരിതാനം… സബ്ബദരഥാനം… സബ്ബപരിളാഹാനം… സബ്ബസന്താപാനം… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം സന്തിം ഉപസന്തിം വൂപസന്തിം നിബ്ബുതിം പടിപ്പസ്സദ്ധിം കിത്തയിസ്സാമി പകിത്തയിസ്സാമി ആചിക്ഖിസ്സാമി ദേസേസ്സാമി പഞ്ഞപേസ്സാമി പട്ഠപേസ്സാമി വിവരിസ്സാമി വിഭജിസ്സാമി ഉത്താനീകരിസ്സാമി പകാസിസ്സാമീതി – കിത്തയിസ്സാമി തേ സന്തിം.
Kittayissāmite santinti rāgassa santiṃ, dosassa santiṃ, mohassa santiṃ, kodhassa santiṃ, upanāhassa…pe… makkhassa… paḷāsassa… issāya… macchariyassa… māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ… sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭippassaddhiṃ kittayissāmi pakittayissāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmīti – kittayissāmi te santiṃ.
ധോതകാതി ഭഗവാതി. ധോതകാതി ഭഗവാ തം ബ്രാഹ്മണം നാമേന ആലപതി. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനമേതം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ഭഗവാതി – ധോതകാതി ഭഗവാ.
Dhotakāti bhagavāti. Dhotakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – dhotakāti bhagavā.
ദിട്ഠേ ധമ്മേ അനീതിഹന്തി. ദിട്ഠേ ധമ്മേതി ദിട്ഠേ ധമ്മേ ഞാതേ ധമ്മേ തുലിതേ ധമ്മേ തീരിതേ ധമ്മേ വിഭൂതേ ധമ്മേ വിഭാവിതേ ധമ്മേ സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാതി…പേ॰… യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മന്തി ദിട്ഠേ ധമ്മേ ഞാതേ ധമ്മേ തുലിതേ ധമ്മേ തീരിതേ ധമ്മേ വിഭാവിതേ ധമ്മേ വിഭൂതേ ധമ്മേതി, ഏവമ്പി – ദിട്ഠേ ധമ്മേ…പേ॰…. അഥ വാ, ദുക്ഖേ ദിട്ഠേ ദുക്ഖം കഥയിസ്സാമി, സമുദയേ ദിട്ഠേ സമുദയം കഥയിസ്സാമി, മഗ്ഗേ ദിട്ഠേ മഗ്ഗം കഥയിസ്സാമി, നിരോധേ ദിട്ഠേ നിരോധം കഥയിസ്സാമീതി, ഏവമ്പി – ദിട്ഠേ ധമ്മേ…പേ॰…. അഥ വാ, സന്ദിട്ഠികം അകാലികം ഏഹിപസ്സികം ഓപനേയ്യികം 33 പച്ചത്തം വേദിതബ്ബം വിഞ്ഞൂഹീതി, ഏവമ്പി – ദിട്ഠേ ധമ്മേ. അനീതിഹന്തി ന ഇതിഹീതിഹം ന ഇതികിരായ ന പരമ്പരായ ന പിടകസമ്പദായ ന തക്കഹേതു ന നയഹേതു ന ആകാരപരിവിതക്കേന ന ദിട്ഠിനിജ്ഝാനക്ഖന്തിയാ സാമം സയമഭിഞ്ഞാതം അത്തപച്ചക്ഖധമ്മം, തം കഥയിസ്സാമീതി – ദിട്ഠേ ധമ്മേ അനീതിഹം.
Diṭṭhe dhamme anītihanti. Diṭṭhe dhammeti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte dhamme vibhāvite dhamme sabbe saṅkhārā aniccāti…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhāvite dhamme vibhūte dhammeti, evampi – diṭṭhe dhamme…pe…. Atha vā, dukkhe diṭṭhe dukkhaṃ kathayissāmi, samudaye diṭṭhe samudayaṃ kathayissāmi, magge diṭṭhe maggaṃ kathayissāmi, nirodhe diṭṭhe nirodhaṃ kathayissāmīti, evampi – diṭṭhe dhamme…pe…. Atha vā, sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ 34 paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti, evampi – diṭṭhe dhamme. Anītihanti na itihītihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ, taṃ kathayissāmīti – diṭṭhe dhamme anītihaṃ.
യം വിദിത്വാ സതോ ചരന്തി യം വിദിതം കത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ; ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി വിദിതം കത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ; ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി…പേ॰… ‘‘സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താ’’തി…പേ॰… ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി വിദിതം കത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ . സതോതി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – കായേ കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ…പേ॰… സോ വുച്ചതി സതോ. ചരന്തി ചരന്തോ വിഹരന്തോ ഇരിയന്തോ വത്തേന്തോ പാലേന്തോ യപേന്തോ യാപേന്തോതി – യം വിദിത്വാ സതോ ചരം .
Yaṃ viditvā sato caranti yaṃ viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā; ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā; ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā . Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ .
തരേ ലോകേ വിസത്തികന്തി വിസത്തികാ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. വിസത്തികാതി കേനട്ഠേന വിസത്തികാ…പേ॰… വിസടാ വിത്ഥതാതി വിസത്തികാ. ലോകേതി അപായലോകേ…പേ॰… ആയതനലോകേ. തരേ ലോകേ വിസത്തികന്തി ലോകേ വേസാ വിസത്തികാ, ലോകേ വേതം വിസത്തികം സതോ തരേയ്യ ഉത്തരേയ്യ പതരേയ്യ സമതിക്കമേയ്യ വീതിവത്തേയ്യാതി – തരേ ലോകേ വിസത്തികം. തേനാഹ ഭഗവാ –
Tare loke visattikanti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā…pe… visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – tare loke visattikaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘കിത്തയിസ്സാമി തേ സന്തിം, [ധോതകാതി ഭഗവാ]
‘‘Kittayissāmi te santiṃ, [dhotakāti bhagavā]
ദിട്ഠേ ധമ്മേ അനീതിഹം;
Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;
യം വിദിത്വാ സതോ ചരം, തരേ ലോകേ വിസത്തിക’’ന്തി.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.
൩൬.
36.
തഞ്ചാഹം അഭിനന്ദാമി, മഹേസി സന്തിമുത്തമം;
Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi santimuttamaṃ;
യം വിദിത്വാ സതോ ചരം, തരേ ലോകേ വിസത്തികം.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
തഞ്ചാഹം അഭിനന്ദാമീതി. തന്തി തുയ്ഹം വചനം ബ്യപ്പഥം ദേസനം അനുസാസനം അനുസിട്ഠം നന്ദാമി അഭിനന്ദാമി മോദാമി അനുമോദാമി ഇച്ഛാമി സാദിയാമി പത്ഥയാമി പിഹയാമി അഭിജപ്പാമീതി – തഞ്ചാഹം അഭിനന്ദാമി.
Tañcāhaṃ abhinandāmīti. Tanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ nandāmi abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmīti – tañcāhaṃ abhinandāmi.
മഹേസിസന്തിമുത്തമന്തി. മഹേസീതി കിം മഹേസി ഭഗവാ? മഹന്തം സീലക്ഖന്ധം ഏസീ ഗവേസീ പരിയേസീതി മഹേസി, മഹന്തം സമാധിക്ഖന്ധം…പേ॰… കഹം നരാസഭോതി മഹേസി. സന്തിമുത്തമന്തി സന്തി വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം. യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. ഉത്തമന്തി അഗ്ഗം സേട്ഠം വിസേട്ഠം പാമോക്ഖം ഉത്തമം പവരന്തി – മഹേസി സന്തിമുത്തമം.
Mahesisantimuttamanti. Mahesīti kiṃ mahesi bhagavā? Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ…pe… kahaṃ narāsabhoti mahesi. Santimuttamanti santi vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Uttamanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti – mahesi santimuttamaṃ.
യം വിദിത്വാ സതോ ചരന്തി യം വിദിതം കത്വാ…പേ॰… ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി വിദിതം കത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ; ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി… ‘‘സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താ’’തി…പേ॰… ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി വിദിതം കത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ. സതോതി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – കായേ കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ…പേ॰… സോ വുച്ചതി സതോ. ചരന്തി ചരന്തോ…പേ॰… യാപേന്തോതി – യം വിദിത്വാ സതോ ചരം.
Yaṃ viditvā sato caranti yaṃ viditaṃ katvā…pe… ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā; ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Caranti caranto…pe… yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ.
തരേ ലോകേ വിസത്തികന്തി. വിസത്തികാ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. വിസത്തികാതി കേനട്ഠേന വിസത്തികാ…പേ॰… വിസടാ വിത്ഥതാതി വിസത്തികാ. ലോകേതി അപായലോകേ…പേ॰… ആയതനലോകേ. തരേ ലോകേ വിസത്തികന്തി ലോകേ വേസാ വിസത്തികാ, ലോകേ വേതം വിസത്തികം സതോ തരേയ്യം ഉത്തരേയ്യം…പേ॰… വീതിവത്തേയ്യന്തി – തരേ ലോകേ വിസത്തികം. തേനാഹ സോ ബ്രാഹ്മണോ –
Tare loke visattikanti. Visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā…pe… visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyyaṃ uttareyyaṃ…pe… vītivatteyyanti – tare loke visattikaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘തഞ്ചാഹം അഭിനന്ദാമി, മഹേസി സന്തിമുത്തമം;
‘‘Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi santimuttamaṃ;
യം വിദിത്വാ സതോ ചരം, തരേ ലോകേ വിസത്തിക’’ന്തി.
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.
൩൭.
37.
യം കിഞ്ചി സമ്പജാനാസി, [ധോതകാതി ഭഗവാ]
Yaṃ kiñci sampajānāsi, [dhotakāti bhagavā]
ഉദ്ധം അധോ തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേ;
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
ഏതം വിദിത്വാ സങ്ഗോതി ലോകേ, ഭവാഭവായ മാകാസി തണ്ഹം.
Etaṃ viditvā saṅgoti loke, bhavābhavāya mākāsi taṇhaṃ.
യം കിഞ്ചി സമ്പജാനാസീതി യം കിഞ്ചി സമ്പജാനാസി ആജാനാസി പടിവിജാനാസി പടിവിജ്ഝസീതി – യം കിഞ്ചി സമ്പജാനാസി. ധോതകാതി ഭഗവാതി. ധോതകാതി ഭഗവാ തം ബ്രാഹ്മണം നാമേന ആലപതി. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനമേതം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ഭഗവാതി – ധോതകാതി ഭഗവാ.
Yaṃ kiñci sampajānāsīti yaṃ kiñci sampajānāsi ājānāsi paṭivijānāsi paṭivijjhasīti – yaṃ kiñci sampajānāsi. Dhotakāti bhagavāti. Dhotakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – dhotakāti bhagavā.
ഉദ്ധം അധോ തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി. ഉദ്ധന്തി അനാഗതം; അധോതി അതീതം; തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി പച്ചുപ്പന്നം. ഉദ്ധന്തി ദേവലോകോ; അധോതി അപായലോകോ; തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി മനുസ്സലോകോ. അഥ വാ, ഉദ്ധന്തി കുസലാ ധമ്മാ; അധോതി അകുസലാ ധമ്മാ; തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി അബ്യാകതാ ധമ്മാ. ഉദ്ധന്തി അരൂപധാതു; അധോതി കാമധാതു; തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി രൂപധാതു. ഉദ്ധന്തി സുഖാ വേദനാ; അധോതി ദുക്ഖാ വേദനാ; തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ. ഉദ്ധന്തി ഉദ്ധം പാദതലാ; അധോതി അധോ കേസമത്ഥകാ; തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി വേമജ്ഝേതി – ഉദ്ധം അധോ തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേ.
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti. Uddhanti anāgataṃ; adhoti atītaṃ; tiriyañcāpi majjheti paccuppannaṃ. Uddhanti devaloko; adhoti apāyaloko; tiriyañcāpi majjheti manussaloko. Atha vā, uddhanti kusalā dhammā; adhoti akusalā dhammā; tiriyañcāpi majjheti abyākatā dhammā. Uddhanti arūpadhātu; adhoti kāmadhātu; tiriyañcāpi majjheti rūpadhātu. Uddhanti sukhā vedanā; adhoti dukkhā vedanā; tiriyañcāpi majjheti adukkhamasukhā vedanā. Uddhanti uddhaṃ pādatalā; adhoti adho kesamatthakā; tiriyañcāpi majjheti vemajjheti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.
ഏതം വിദിത്വാ സങ്ഗോതി ലോകേതി സങ്ഗോ ഏസോ ലഗ്ഗനം ഏതം ബന്ധനം ഏതം പലിബോധോ ഏസോതി ഞത്വാ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – ഏതം വിദിത്വാ സങ്ഗോതി ലോകേ.
Etaṃviditvā saṅgoti loketi saṅgo eso lagganaṃ etaṃ bandhanaṃ etaṃ palibodho esoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – etaṃ viditvā saṅgoti loke.
ഭവാഭവായ മാകാസി തണ്ഹന്തി. തണ്ഹാതി രൂപതണ്ഹാ സദ്ദതണ്ഹാ…പേ॰… ധമ്മതണ്ഹാ. ഭവാഭവായാതി ഭവാഭവായ കമ്മഭവായ പുനബ്ഭവായ കാമഭവായ, കമ്മഭവായ കാമഭവായ പുനബ്ഭവായ രൂപഭവായ, കമ്മഭവായ രൂപഭവായ പുനബ്ഭവായ അരൂപഭവായ, കമ്മഭവായ അരൂപഭവായ പുനബ്ഭവായ പുനപ്പുനബ്ഭവായ, പുനപ്പുനഗതിയാ പുനപ്പുനഉപപത്തിയാ പുനപ്പുനപടിസന്ധിയാ പുനപ്പുനഅത്തഭാവാഭിനിബ്ബത്തിയാ തണ്ഹം മാകാസി മാ ജനേസി മാ സഞ്ജനേസി മാ നിബ്ബത്തേസി മാഭിനിബ്ബത്തേസി, പജഹ വിനോദേഹി ബ്യന്തീകരോഹി അനഭാവം ഗമേഹീതി – ഭവാഭവായ മാകാസി തണ്ഹന്തി. തേനാഹ ഭഗവാ –
Bhavābhavāya mākāsi taṇhanti. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā…pe… dhammataṇhā. Bhavābhavāyāti bhavābhavāya kammabhavāya punabbhavāya kāmabhavāya, kammabhavāya kāmabhavāya punabbhavāya rūpabhavāya, kammabhavāya rūpabhavāya punabbhavāya arūpabhavāya, kammabhavāya arūpabhavāya punabbhavāya punappunabbhavāya, punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā taṇhaṃ mākāsi mā janesi mā sañjanesi mā nibbattesi mābhinibbattesi, pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – bhavābhavāya mākāsi taṇhanti. Tenāha bhagavā –
‘‘യം കിഞ്ചി സമ്പജാനാസി, [ധോതകാതി ഭഗവാ]
‘‘Yaṃ kiñci sampajānāsi, [dhotakāti bhagavā]
ഉദ്ധം അധോ തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേ;
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
ഏതം വിദിത്വാ സങ്ഗോതി ലോകേ, ഭവാഭവായ മാകാസി തണ്ഹ’’ന്തി.
Etaṃ viditvā saṅgoti loke, bhavābhavāya mākāsi taṇha’’nti.
സഹ ഗാഥാപരിയോസാനാ…പേ॰… സത്ഥാ മേ, ഭന്തേ ഭഗവാ, സാവകോഹമസ്മീതി.
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ധോതകമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസോ പഞ്ചമോ.
Dhotakamāṇavapucchāniddeso pañcamo.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ചൂളനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ൫. ധോതകമാണവസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 5. Dhotakamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā