Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
౭. దిబ్బచక్ఖుకథావణ్ణనా
7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
౩౭౩. విసినోతి విసేసేన బన్ధతి విసయీనం అత్తపటిబన్ధం కరోతీతి విసయో, ఆరమ్మణం , అనుభవతి ఏతేనాతి ఆనుభావో, సామత్థియం, బలన్తి అత్థో, గోచరకరణం గోచరో, విసయే ఆనుభావగోచరా విసయ…పే॰… చరాతి. తేహి యథా విసిట్ఠం విసేసం హోతి, తథా పచ్చయభూతేన ఝానధమ్మేన ఆహితబలం కతబలాధానం. విసయగ్గహణఞ్చేత్థ ఆనుభావగోచరకరణానం పవత్తిట్ఠానదస్సనం యత్థస్స తేహి ఉపత్థద్ధత్తా బలాధానం పాకటం హోతి. తేనాహ ‘‘యాదిసే విసయే’’తిఆది. బలాధానఞ్చ ఉత్తరిమనుస్సధమ్మతో మహగ్గతధమ్మవిసేసతో ఉప్పన్నేహి పణీతేహి చిత్తజరూపేహి విసేసాపత్తి. యం నిస్సాయ పరావుత్తీతి ఏకే వదన్తి. పురిమం మంసచక్ఖుమత్తమేవాతి యథావుత్తబలాధానతో పురిమం మంసచక్ఖుమత్తమేవ. వదన్తో సఙ్గహకారో. విసయగ్గహణం పాళియం కతం. న విసయవిసేసదస్సనత్థన్తి న విసయస్స విసేసదస్సనత్థం. యతో ఉభిన్నమ్పి రూపాయతనమేవ విసయోతి విసయస్స సదిసతం అవిసేసం ఆహ, సదిసస్స వా విసేసం దీపేతీతి యోజనా.
373. Visinoti visesena bandhati visayīnaṃ attapaṭibandhaṃ karotīti visayo, ārammaṇaṃ , anubhavati etenāti ānubhāvo, sāmatthiyaṃ, balanti attho, gocarakaraṇaṃ gocaro, visaye ānubhāvagocarā visaya…pe… carāti. Tehi yathā visiṭṭhaṃ visesaṃ hoti, tathā paccayabhūtena jhānadhammena āhitabalaṃ katabalādhānaṃ. Visayaggahaṇañcettha ānubhāvagocarakaraṇānaṃ pavattiṭṭhānadassanaṃ yatthassa tehi upatthaddhattā balādhānaṃ pākaṭaṃ hoti. Tenāha ‘‘yādise visaye’’tiādi. Balādhānañca uttarimanussadhammato mahaggatadhammavisesato uppannehi paṇītehi cittajarūpehi visesāpatti. Yaṃ nissāya parāvuttīti eke vadanti. Purimaṃ maṃsacakkhumattamevāti yathāvuttabalādhānato purimaṃ maṃsacakkhumattameva. Vadanto saṅgahakāro. Visayaggahaṇaṃ pāḷiyaṃ kataṃ. Na visayavisesadassanatthanti na visayassa visesadassanatthaṃ. Yato ubhinnampi rūpāyatanameva visayoti visayassa sadisataṃ avisesaṃ āha, sadisassa vā visesaṃ dīpetīti yojanā.
ధమ్ముపత్థద్ధ …పే॰… అధిప్పాయో, అఞ్ఞథా లద్ధియేవ న సియాతి భావో. మగ్గోతి ఉపాయో, కారణన్తి అత్థో. పకతిచక్ఖుమతో ఏవ హి దిబ్బచక్ఖు ఉప్పజ్జతి. కస్మా? కసిణాలోకం వడ్ఢేత్వా దిబ్బచక్ఖుఞాణస్స ఉప్పాదనం, సో చ కసిణమణ్డలే ఉగ్గహనిమిత్తేన వినా నత్థి, తస్మా వుత్తం ‘‘మంసచక్ఖుపచ్చయతాదస్సనత్థమేవ వుత్త’’న్తి. తేనాతి ‘‘మగ్గో’’తి వచనేన. రూపావచరజ్ఝానపచ్చయేనాతి రూపావచరజ్ఝానేన పచ్చయభూతేన ఉప్పన్నాని రూపావచరజ్ఝానచిత్తసముట్ఠితాని. ఝానకమ్మసముట్ఠితేసు వత్తబ్బమేవ నత్థి. తస్స హేసా లద్ధి.
Dhammupatthaddha…pe… adhippāyo, aññathā laddhiyeva na siyāti bhāvo. Maggoti upāyo, kāraṇanti attho. Pakaticakkhumato eva hi dibbacakkhu uppajjati. Kasmā? Kasiṇālokaṃ vaḍḍhetvā dibbacakkhuñāṇassa uppādanaṃ, so ca kasiṇamaṇḍale uggahanimittena vinā natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘maṃsacakkhupaccayatādassanatthameva vutta’’nti. Tenāti ‘‘maggo’’ti vacanena. Rūpāvacarajjhānapaccayenāti rūpāvacarajjhānena paccayabhūtena uppannāni rūpāvacarajjhānacittasamuṭṭhitāni. Jhānakammasamuṭṭhitesu vattabbameva natthi. Tassa hesā laddhi.
౩౭౪. యేన దిబ్బచక్ఖునో పఞ్ఞాచక్ఖుభావస్స ఇచ్ఛనేన పటిజాననేన. తీణి చక్ఖూని మంసదిబ్బపఞ్ఞాచక్ఖూని చక్ఖున్తరభావం వదతో భవేయ్యుం, తస్మా తం న ఇచ్ఛతీతి అత్థో.
374. Yena dibbacakkhuno paññācakkhubhāvassa icchanena paṭijānanena. Tīṇi cakkhūni maṃsadibbapaññācakkhūni cakkhuntarabhāvaṃ vadato bhaveyyuṃ, tasmā taṃ na icchatīti attho.
దిబ్బచక్ఖుకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dibbacakkhukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / కథావత్థుపాళి • Kathāvatthupāḷi / (౨౭) ౭. దిబ్బచక్ఖుకథా • (27) 7. Dibbacakkhukathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౭. దిబ్బచక్ఖుకథావణ్ణనా • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౭. దిబ్బచక్ఖుకథావణ్ణనా • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā