Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ
7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
၃၇၃. ဣဒာနိ ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ စတုတ္ထဇ္ဈာနဓမ္မူပတ္ထဒ္ဓံ မံသစက္ခုမေဝ ဒိဗ္ဗစက္ခု နာမ ဟောတီတိ လဒ္ဓိ, သေယ္ယထာပိ ဧတရဟိ အန္ဓကာနဉ္စေဝ သမ္မိတိယာနဉ္စ; တေ သန္ဓာယ မံသစက္ခုန္တိ ပုစ္ဆာ သကဝာဒိသ္သ, ပဋိညာ ဣတရသ္သ။
373. Idāni dibbacakkhukathā nāma hoti. Tattha yesaṃ catutthajjhānadhammūpatthaddhaṃ maṃsacakkhumeva dibbacakkhu nāma hotīti laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya maṃsacakkhunti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
ပုန ‘‘မံသစက္ခု ဒိဗ္ဗစက္ခု, ဒိဗ္ဗစက္ခု မံသစက္ခူ’’တိ ပုဋ္ဌော တံ မတ္တမေဝ တံ န ဟောတီတိ ပဋိက္ခိပတိ။ ယာဒိသန္တိအာဒိပုစ္ဆာသုပိ ဥဘိန္နံ ဧကသဘာဝာဘာဝေနေဝ ပဋိက္ခိပတိ။
Puna ‘‘maṃsacakkhu dibbacakkhu, dibbacakkhu maṃsacakkhū’’ti puṭṭho taṃ mattameva taṃ na hotīti paṭikkhipati. Yādisantiādipucchāsupi ubhinnaṃ ekasabhāvābhāveneva paṭikkhipati.
ဝိသယောတိအာဒီသု ဥဘိန္နမ္ပိ ရူပာယတနမေဝ ဝိသယော။ မံသစက္ခု ပန အာပာထဂတမေဝ ပသ္သတိ။ ဣတရံ အနာပာထဂတံ တိရောပဗ္ဗတာဒိဂတမ္ပိ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုသ္သ စ အတိသုခုမမ္ပိ ရူပံ ဂောစရော, န တာဒိသံ ဣတရသ္သာတိ ဧဝမေတေသံ အာနုဘာဝဂောစရာ အသဒိသာ။
Visayotiādīsu ubhinnampi rūpāyatanameva visayo. Maṃsacakkhu pana āpāthagatameva passati. Itaraṃ anāpāthagataṃ tiropabbatādigatampi. Dibbacakkhussa ca atisukhumampi rūpaṃ gocaro, na tādisaṃ itarassāti evametesaṃ ānubhāvagocarā asadisā.
ဥပာဒိဏ္ဏံ ဟုတ္ဝာ အနုပာဒိဏ္ဏံ ဟောတီတိ ပုဋ္ဌော ယသ္မာ မံသစက္ခု ဥပာဒိဏ္ဏံ, ဒိဗ္ဗစက္ခု အနုပာဒိဏ္ဏံ, န စ မံသစက္ခုမေဝ ဒိဗ္ဗစက္ခူတိ ဣစ္ဆတိ, တသ္မာ ပဋိက္ခိပတိ။ ဒုတိယံ ပုဋ္ဌော ယသ္မာ ‘‘မံသစက္ခုသ္သ ဥပ္ပာဒော, မဂ္ဂော ဒိဗ္ဗသ္သ စက္ခုနော’’တိ ဝစနံ နိသ္သာယ မံသစက္ခုပစ္စယာ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တဉ္စ ရူပာဝစရိကာနံ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ပသာဒောတိ ဣစ္ဆတိ, တသ္မာ ပဋိဇာနာတိ။ ကာမာဝစရံ ဟုတ္ဝာတိ ပုဋ္ဌောပိ ယသ္မာ န မံသစက္ခုမေဝ ဒိဗ္ဗစက္ခူတိ ဣစ္ဆတိ, တသ္မာ ပဋိက္ခိပတိ။ ဒုတိယံ ပုဋ္ဌော ရူပာဝစရဇ္ဈာနပစ္စယေန ဥပ္ပန္နတ္တာ ရူပာဝစရံ နာမ ဇာတန္တိ ပဋိဇာနာတိ။
Upādiṇṇaṃ hutvā anupādiṇṇaṃ hotīti puṭṭho yasmā maṃsacakkhu upādiṇṇaṃ, dibbacakkhu anupādiṇṇaṃ, na ca maṃsacakkhumeva dibbacakkhūti icchati, tasmā paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho yasmā ‘‘maṃsacakkhussa uppādo, maggo dibbassa cakkhuno’’ti vacanaṃ nissāya maṃsacakkhupaccayā dibbacakkhu uppajjati, tañca rūpāvacarikānaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ pasādoti icchati, tasmā paṭijānāti. Kāmāvacaraṃ hutvāti puṭṭhopi yasmā na maṃsacakkhumeva dibbacakkhūti icchati, tasmā paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho rūpāvacarajjhānapaccayena uppannattā rūpāvacaraṃ nāma jātanti paṭijānāti.
ရူပာဝစရံ ဟုတ္ဝာ အရူပာဝစရန္တိ ပုဋ္ဌောပိ တတော ပရံ ဘာဝနာယ အရူပာဝစရက္ခဏေ ရူပာဝစရစိတ္တသ္သ အဘာဝာ ပဋိက္ခိပတိ။ ဒုတိယံ ပုဋ္ဌော အရူပာဝစရိကာနံ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ပသာဒော ဟုတ္ဝာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ လဒ္ဓိယာ ပဋိဇာနာတိ။ အပရိယာပန္နဘာဝံ ပနသ္သ န ဣစ္ဆတိ, တသ္မာ ပဋိက္ခိပတိယေဝ။
Rūpāvacaraṃ hutvā arūpāvacaranti puṭṭhopi tato paraṃ bhāvanāya arūpāvacarakkhaṇe rūpāvacaracittassa abhāvā paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho arūpāvacarikānaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ pasādo hutvā uppajjatīti laddhiyā paṭijānāti. Apariyāpannabhāvaṃ panassa na icchati, tasmā paṭikkhipatiyeva.
၃၇၄. ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဓမ္မုပတ္ထဒ္ဓန္တိ ကာမာဝစရဓမ္မေန ဥပတ္ထမ္ဘိတံ ဟုတ္ဝာ။ ပုန ဓမ္မုပတ္ထဒ္ဓန္တိ လောကုတ္တရဓမ္မေန ဥပတ္ထဒ္ဓံ။ ဒ္ဝေဝ စက္ခူနီတိ ပုဋ္ဌော ကိဉ္စာပိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ဓမ္မုပတ္ထဒ္ဓသ္သ ပညာစက္ခုဘာဝံ န ဣစ္ဆတိ, ပညာစက္ခုသ္သ ပန အတ္ထိတာယ ပဋိက္ခိပတိ။ ပုန ပုဋ္ဌော မံသစက္ခု ဓမ္မုပတ္ထဒ္ဓံ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဟောတီတိ လဒ္ဓိဝသေန ပဋိဇာနာတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။
374. Dibbacakkhuṃ dhammupatthaddhanti kāmāvacaradhammena upatthambhitaṃ hutvā. Puna dhammupatthaddhanti lokuttaradhammena upatthaddhaṃ. Dveva cakkhūnīti puṭṭho kiñcāpi dibbacakkhuno dhammupatthaddhassa paññācakkhubhāvaṃ na icchati, paññācakkhussa pana atthitāya paṭikkhipati. Puna puṭṭho maṃsacakkhu dhammupatthaddhaṃ dibbacakkhu hotīti laddhivasena paṭijānāti. Sesamettha uttānatthamevāti.
ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ။
Dibbacakkhukathāvaṇṇanā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ကထာဝတ္ထုပာဠိ • Kathāvatthupāḷi / (၂၇) ၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာ • (27) 7. Dibbacakkhukathā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā