Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ
7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
၃၇၃. ဝိသိနောတိ ဝိသေသေန ဗန္ဓတိ ဝိသယီနံ အတ္တပဋိဗန္ဓံ ကရောတီတိ ဝိသယော, အာရမ္မဏံ , အနုဘဝတိ ဧတေနာတိ အာနုဘာဝော, သာမတ္ထိယံ, ဗလန္တိ အတ္ထော, ဂောစရကရဏံ ဂောစရော, ဝိသယေ အာနုဘာဝဂောစရာ ဝိသယ။ပေ.။ စရာတိ။ တေဟိ ယထာ ဝိသိဋ္ဌံ ဝိသေသံ ဟောတိ, တထာ ပစ္စယဘူတေန ဈာနဓမ္မေန အာဟိတဗလံ ကတဗလာဓာနံ။ ဝိသယဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ အာနုဘာဝဂောစရကရဏာနံ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဒသ္သနံ ယတ္ထသ္သ တေဟိ ဥပတ္ထဒ္ဓတ္တာ ဗလာဓာနံ ပာကဋံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ယာဒိသေ ဝိသယေ’’တိအာဒိ။ ဗလာဓာနဉ္စ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မတော မဟဂ္ဂတဓမ္မဝိသေသတော ဥပ္ပန္နေဟိ ပဏီတေဟိ စိတ္တဇရူပေဟိ ဝိသေသာပတ္တိ။ ယံ နိသ္သာယ ပရာဝုတ္တီတိ ဧကေ ဝဒန္တိ။ ပုရိမံ မံသစက္ခုမတ္တမေဝာတိ ယထာဝုတ္တဗလာဓာနတော ပုရိမံ မံသစက္ခုမတ္တမေဝ။ ဝဒန္တော သင္ဂဟကာရော။ ဝိသယဂ္ဂဟဏံ ပာဠိယံ ကတံ။ န ဝိသယဝိသေသဒသ္သနတ္ထန္တိ န ဝိသယသ္သ ဝိသေသဒသ္သနတ္ထံ။ ယတော ဥဘိန္နမ္ပိ ရူပာယတနမေဝ ဝိသယောတိ ဝိသယသ္သ သဒိသတံ အဝိသေသံ အာဟ, သဒိသသ္သ ဝာ ဝိသေသံ ဒီပေတီတိ ယောဇနာ။
373. Visinoti visesena bandhati visayīnaṃ attapaṭibandhaṃ karotīti visayo, ārammaṇaṃ , anubhavati etenāti ānubhāvo, sāmatthiyaṃ, balanti attho, gocarakaraṇaṃ gocaro, visaye ānubhāvagocarā visaya…pe… carāti. Tehi yathā visiṭṭhaṃ visesaṃ hoti, tathā paccayabhūtena jhānadhammena āhitabalaṃ katabalādhānaṃ. Visayaggahaṇañcettha ānubhāvagocarakaraṇānaṃ pavattiṭṭhānadassanaṃ yatthassa tehi upatthaddhattā balādhānaṃ pākaṭaṃ hoti. Tenāha ‘‘yādise visaye’’tiādi. Balādhānañca uttarimanussadhammato mahaggatadhammavisesato uppannehi paṇītehi cittajarūpehi visesāpatti. Yaṃ nissāya parāvuttīti eke vadanti. Purimaṃ maṃsacakkhumattamevāti yathāvuttabalādhānato purimaṃ maṃsacakkhumattameva. Vadanto saṅgahakāro. Visayaggahaṇaṃ pāḷiyaṃ kataṃ. Na visayavisesadassanatthanti na visayassa visesadassanatthaṃ. Yato ubhinnampi rūpāyatanameva visayoti visayassa sadisataṃ avisesaṃ āha, sadisassa vā visesaṃ dīpetīti yojanā.
ဓမ္မုပတ္ထဒ္ဓ ။ပေ.။ အဓိပ္ပာယော, အညထာ လဒ္ဓိယေဝ န သိယာတိ ဘာဝော။ မဂ္ဂောတိ ဥပာယော, ကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ပကတိစက္ခုမတော ဧဝ ဟိ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? ကသိဏာလောကံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏသ္သ ဥပ္ပာဒနံ, သော စ ကသိဏမဏ္ဍလေ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တေန ဝိနာ နတ္ထိ, တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘မံသစက္ခုပစ္စယတာဒသ္သနတ္ထမေဝ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တေနာတိ ‘‘မဂ္ဂော’’တိ ဝစနေန။ ရူပာဝစရဇ္ဈာနပစ္စယေနာတိ ရူပာဝစရဇ္ဈာနေန ပစ္စယဘူတေန ဥပ္ပန္နာနိ ရူပာဝစရဇ္ဈာနစိတ္တသမုဋ္ဌိတာနိ။ ဈာနကမ္မသမုဋ္ဌိတေသု ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ တသ္သ ဟေသာ လဒ္ဓိ။
Dhammupatthaddha…pe… adhippāyo, aññathā laddhiyeva na siyāti bhāvo. Maggoti upāyo, kāraṇanti attho. Pakaticakkhumato eva hi dibbacakkhu uppajjati. Kasmā? Kasiṇālokaṃ vaḍḍhetvā dibbacakkhuñāṇassa uppādanaṃ, so ca kasiṇamaṇḍale uggahanimittena vinā natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘maṃsacakkhupaccayatādassanatthameva vutta’’nti. Tenāti ‘‘maggo’’ti vacanena. Rūpāvacarajjhānapaccayenāti rūpāvacarajjhānena paccayabhūtena uppannāni rūpāvacarajjhānacittasamuṭṭhitāni. Jhānakammasamuṭṭhitesu vattabbameva natthi. Tassa hesā laddhi.
၃၇၄. ယေန ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ပညာစက္ခုဘာဝသ္သ ဣစ္ဆနေန ပဋိဇာနနေန။ တီဏိ စက္ခူနိ မံသဒိဗ္ဗပညာစက္ခူနိ စက္ခုန္တရဘာဝံ ဝဒတော ဘဝေယ္ယုံ, တသ္မာ တံ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။
374. Yena dibbacakkhuno paññācakkhubhāvassa icchanena paṭijānanena. Tīṇi cakkhūni maṃsadibbapaññācakkhūni cakkhuntarabhāvaṃ vadato bhaveyyuṃ, tasmā taṃ na icchatīti attho.
ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dibbacakkhukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ကထာဝတ္ထုပာဠိ • Kathāvatthupāḷi / (၂၇) ၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာ • (27) 7. Dibbacakkhukathā
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၇. ဒိဗ္ဗစက္ခုကထာဝဏ္ဏနာ • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā