| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
7. දිබ්‌බචක්‌ඛුකථාවණ්‌ණනා
7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
373. විසිනොති විසෙසෙන බන්‌ධති විසයීනං අත්‌තපටිබන්‌ධං කරොතීති විසයො, ආරම්‌මණං , අනුභවති එතෙනාති ආනුභාවො, සාමත්‌ථියං, බලන්‌ති අත්‌ථො, ගොචරකරණං ගොචරො, විසයෙ ආනුභාවගොචරා විසය…පෙ.… චරාති. තෙහි යථා විසිට්‌ඨං විසෙසං හොති, තථා පච්‌චයභූතෙන ඣානධම්‌මෙන ආහිතබලං කතබලාධානං. විසයග්‌ගහණඤ්‌චෙත්‌ථ ආනුභාවගොචරකරණානං පවත්‌තිට්‌ඨානදස්‌සනං යත්‌ථස්‌ස තෙහි උපත්‌ථද්‌ධත්‌තා බලාධානං පාකටං හොති. තෙනාහ ‘‘යාදිසෙ විසයෙ’’තිආදි. බලාධානඤ්‌ච උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මතො මහග්‌ගතධම්‌මවිසෙසතො උප්‌පන්‌නෙහි පණීතෙහි චිත්‌තජරූපෙහි විසෙසාපත්‌ති. යං නිස්‌සාය පරාවුත්‌තීති එකෙ වදන්‌ති. පුරිමං මංසචක්‌ඛුමත්‌තමෙවාති යථාවුත්‌තබලාධානතො පුරිමං මංසචක්‌ඛුමත්‌තමෙව. වදන්‌තො සඞ්‌ගහකාරො. විසයග්‌ගහණං පාළියං කතං. න විසයවිසෙසදස්‌සනත්‌ථන්‌ති න විසයස්‌ස විසෙසදස්‌සනත්‌ථං. යතො උභින්‌නම්‌පි රූපායතනමෙව විසයොති විසයස්‌ස සදිසතං අවිසෙසං ආහ, සදිසස්‌ස වා විසෙසං දීපෙතීති යොජනා.
373. Visinoti visesena bandhati visayīnaṃ attapaṭibandhaṃ karotīti visayo, ārammaṇaṃ , anubhavati etenāti ānubhāvo, sāmatthiyaṃ, balanti attho, gocarakaraṇaṃ gocaro, visaye ānubhāvagocarā visaya…pe… carāti. Tehi yathā visiṭṭhaṃ visesaṃ hoti, tathā paccayabhūtena jhānadhammena āhitabalaṃ katabalādhānaṃ. Visayaggahaṇañcettha ānubhāvagocarakaraṇānaṃ pavattiṭṭhānadassanaṃ yatthassa tehi upatthaddhattā balādhānaṃ pākaṭaṃ hoti. Tenāha ‘‘yādise visaye’’tiādi. Balādhānañca uttarimanussadhammato mahaggatadhammavisesato uppannehi paṇītehi cittajarūpehi visesāpatti. Yaṃ nissāya parāvuttīti eke vadanti. Purimaṃ maṃsacakkhumattamevāti yathāvuttabalādhānato purimaṃ maṃsacakkhumattameva. Vadanto saṅgahakāro. Visayaggahaṇaṃ pāḷiyaṃ kataṃ. Na visayavisesadassanatthanti na visayassa visesadassanatthaṃ. Yato ubhinnampi rūpāyatanameva visayoti visayassa sadisataṃ avisesaṃ āha, sadisassa vā visesaṃ dīpetīti yojanā.
ධම්‌මුපත්‌ථද්‌ධ …පෙ.… අධිප්‌පායො, අඤ්‌ඤථා ලද්‌ධියෙව න සියාති භාවො. මග්‌ගොති උපායො, කාරණන්‌ති අත්‌ථො. පකතිචක්‌ඛුමතො එව හි දිබ්‌බචක්‌ඛු උප්‌පජ්‌ජති. කස්‌මා? කසිණාලොකං වඩ්‌ඪෙත්‌වා දිබ්‌බචක්‌ඛුඤාණස්‌ස උප්‌පාදනං, සො ච කසිණමණ්‌ඩලෙ උග්‌ගහනිමිත්‌තෙන විනා නත්‌ථි, තස්‌මා වුත්‌තං ‘‘මංසචක්‌ඛුපච්‌චයතාදස්‌සනත්‌ථමෙව වුත්‌ත’’න්‌ති. තෙනාති ‘‘මග්‌ගො’’ති වචනෙන. රූපාවචරජ්‌ඣානපච්‌චයෙනාති රූපාවචරජ්‌ඣානෙන පච්‌චයභූතෙන උප්‌පන්‌නානි රූපාවචරජ්‌ඣානචිත්‌තසමුට්‌ඨිතානි. ඣානකම්‌මසමුට්‌ඨිතෙසු වත්‌තබ්‌බමෙව නත්‌ථි. තස්‌ස හෙසා ලද්‌ධි.
Dhammupatthaddha…pe… adhippāyo, aññathā laddhiyeva na siyāti bhāvo. Maggoti upāyo, kāraṇanti attho. Pakaticakkhumato eva hi dibbacakkhu uppajjati. Kasmā? Kasiṇālokaṃ vaḍḍhetvā dibbacakkhuñāṇassa uppādanaṃ, so ca kasiṇamaṇḍale uggahanimittena vinā natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘maṃsacakkhupaccayatādassanatthameva vutta’’nti. Tenāti ‘‘maggo’’ti vacanena. Rūpāvacarajjhānapaccayenāti rūpāvacarajjhānena paccayabhūtena uppannāni rūpāvacarajjhānacittasamuṭṭhitāni. Jhānakammasamuṭṭhitesu vattabbameva natthi. Tassa hesā laddhi.
374. යෙන දිබ්‌බචක්‌ඛුනො පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුභාවස්‌ස ඉච්‌ඡනෙන පටිජානනෙන. තීණි චක්‌ඛූනි මංසදිබ්‌බපඤ්‌ඤාචක්‌ඛූනි චක්‌ඛුන්‌තරභාවං වදතො භවෙය්‍යුං, තස්‌මා තං න ඉච්‌ඡතීති අත්‌ථො.
374. Yena dibbacakkhuno paññācakkhubhāvassa icchanena paṭijānanena. Tīṇi cakkhūni maṃsadibbapaññācakkhūni cakkhuntarabhāvaṃ vadato bhaveyyuṃ, tasmā taṃ na icchatīti attho.
දිබ්‌බචක්‌ඛුකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dibbacakkhukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (27) 7. දිබ්‌බචක්‌ඛුකථා • (27) 7. Dibbacakkhukathā
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 7. දිබ්‌බචක්‌ඛුකථාවණ්‌ණනා • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 7. දිබ්‌බචක්‌ඛුකථාවණ්‌ණනා • 7. Dibbacakkhukathāvaṇṇanā
