| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
४. दीघजाणुसुत्तवण्णना
4. Dīghajāṇusuttavaṇṇanā
५४. चतुत्थे ब्यग्घपज्जाति इदमस्स पवेणि नाम वसेन आलपनं। तस्स हि पुब्बपुरिसा ब्यग्घपथे जाताति तस्मिं कुले मनुस्सा ब्यग्घपज्जाति वुच्चन्ति। इस्सत्थेनाति इस्सासकम्मेन। तत्रुपायायाति ‘‘इमस्मिं काले इदं नाम कातुं वट्टती’’ति जानने उपायभूताय। वुद्धसीलिनोति वड्ढितसीला वुद्धसमाचारा। आयन्ति आगमनं। नाच्चोगाळ्हन्ति नातिमहन्तं। नातिहीनन्ति नातिकसिरं। परियादायाति गहेत्वा खेपेत्वा। तत्थ यस्स वयतो दिगुणो आयो, तस्स वयो आयं परियादातुं न सक्कोति।
54. Catutthe byagghapajjāti idamassa paveṇi nāma vasena ālapanaṃ. Tassa hi pubbapurisā byagghapathe jātāti tasmiṃ kule manussā byagghapajjāti vuccanti. Issatthenāti issāsakammena. Tatrupāyāyāti ‘‘imasmiṃ kāle idaṃ nāma kātuṃ vaṭṭatī’’ti jānane upāyabhūtāya. Vuddhasīlinoti vaḍḍhitasīlā vuddhasamācārā. Āyanti āgamanaṃ. Nāccogāḷhanti nātimahantaṃ. Nātihīnanti nātikasiraṃ. Pariyādāyāti gahetvā khepetvā. Tattha yassa vayato diguṇo āyo, tassa vayo āyaṃ pariyādātuṃ na sakkoti.
‘‘चतुधा विभजे भोगे, पण्डितो घरमावसं।
‘‘Catudhā vibhaje bhoge, paṇḍito gharamāvasaṃ;
एकेन भोगे भुञ्जेय्य, द्वीहि कम्मं पयोजये।
Ekena bhoge bhuñjeyya, dvīhi kammaṃ payojaye;
चतुत्थञ्च निधापेय्य, आपदासु भविस्सती’’ति॥ (दी॰ नि॰ ३.२६५) –
Catutthañca nidhāpeyya, āpadāsu bhavissatī’’ti. (dī. ni. 3.265) –
एवं पटिपज्जतो पन वयो आयं परियादातुं न सक्कोतियेव।
Evaṃ paṭipajjato pana vayo āyaṃ pariyādātuṃ na sakkotiyeva.
उदुम्बरखादीवाति यथा उदुम्बरानि खादितुकामेन पक्के उदुम्बररुक्खे चालिते एकप्पहारेनेव बहूनि फलानि पतन्ति, सो खादितब्बयुत्तकानि खादित्वा इतरानि बहुतरानि पहाय गच्छति, एवमेवं यो आयतो वयं बहुतरं कत्वा विप्पकिरन्तो भोगे परिभुञ्जति, सो ‘‘उदुम्बरखादिकंवायं कुलपुत्तो भोगे खादती’’ति वुच्चति। अजेट्ठमरणन्ति अनायकमरणं । समं जीविकं कप्पेतीति सम्मा जीविकं कप्पेति। समजीविताति समजीविताय जीविता। अपायमुखानीति विनासस्स ठानानि।
Udumbarakhādīvāti yathā udumbarāni khāditukāmena pakke udumbararukkhe cālite ekappahāreneva bahūni phalāni patanti, so khāditabbayuttakāni khāditvā itarāni bahutarāni pahāya gacchati, evamevaṃ yo āyato vayaṃ bahutaraṃ katvā vippakiranto bhoge paribhuñjati, so ‘‘udumbarakhādikaṃvāyaṃ kulaputto bhoge khādatī’’ti vuccati. Ajeṭṭhamaraṇanti anāyakamaraṇaṃ . Samaṃ jīvikaṃ kappetīti sammā jīvikaṃ kappeti. Samajīvitāti samajīvitāya jīvitā. Apāyamukhānīti vināsassa ṭhānāni.
उट्ठाता कम्मधेय्येसूति कम्मकरणट्ठानेसु उट्ठानवीरियसम्पन्नो। विधानवाति विदहनसम्पन्नो। सोत्थानं सम्परायिकन्ति सोत्थिभूतं सम्परायिकं। सच्चनामेनाति बुद्धत्तायेव बुद्धोति एवं अवितथनामेन। चागो पुञ्ञं पवड्ढतीति चागो च सेसपुञ्ञञ्च पवड्ढति। इमस्मिं सुत्ते सद्धादयो मिस्सका कथिता। पञ्चमं उत्तानमेव।
Uṭṭhātā kammadheyyesūti kammakaraṇaṭṭhānesu uṭṭhānavīriyasampanno. Vidhānavāti vidahanasampanno. Sotthānaṃ samparāyikanti sotthibhūtaṃ samparāyikaṃ. Saccanāmenāti buddhattāyeva buddhoti evaṃ avitathanāmena. Cāgo puññaṃ pavaḍḍhatīti cāgo ca sesapuññañca pavaḍḍhati. Imasmiṃ sutte saddhādayo missakā kathitā. Pañcamaṃ uttānameva.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ४. दीघजाणुसुत्तं • 4. Dīghajāṇusuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ४-५. दीघजाणुसुत्तादिवण्णना • 4-5. Dīghajāṇusuttādivaṇṇanā
