| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੪. ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤਂ
4. Dīghanakhasuttaṃ
੨੦੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਸੂਕਰਖਤਾਯਂ। ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏવਂવਾਦੀ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਯਾਪਿ ਖੋ ਤੇ ਏਸਾ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਦਿਟ੍ਠਿ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ, ਏਸਾਪਿ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏਸਾ ਚੇ 1 ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਖਮੇਯ੍ਯ, ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇવ, ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਬਹੂ ਹਿ ਬਹੁਤਰਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਯੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇવ, ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇવਾ’ਤਿ। ਤੇ ਤਞ੍ਚੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ। ਅਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਤਨੂ ਹਿ ਤਨੁਤਰਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਯੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇવ, ਤਂਪਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇવਾ’ਤਿ। ਤੇ ਤਞ੍ਚੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਤਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀ’ਤਿ; ਸਨ੍ਤਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ; ਸਨ੍ਤਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ , ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ। ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ।
201. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate sūkarakhatāyaṃ. Atha kho dīghanakho paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho dīghanakho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahañhi, bho gotama, evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’’’ti. ‘‘Yāpi kho te esā, aggivessana, diṭṭhi – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti, esāpi te diṭṭhi nakkhamatī’’ti? ‘‘Esā ce 2 me, bho gotama, diṭṭhi khameyya, taṃpassa tādisameva, taṃpassa tādisamevā’’ti. ‘‘Ato kho te, aggivessana, bahū hi bahutarā lokasmiṃ ye evamāhaṃsu – ‘taṃpassa tādisameva, taṃpassa tādisamevā’ti. Te tañceva diṭṭhiṃ nappajahanti aññañca diṭṭhiṃ upādiyanti. Ato kho te, aggivessana, tanū hi tanutarā lokasmiṃ ye evamāhaṃsu – ‘taṃpassa tādisameva, taṃpassa tādisamevā’ti. Te tañceva diṭṭhiṃ pajahanti aññañca diṭṭhiṃ na upādiyanti. Santaggivessana, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me khamatī’ti; santaggivessana, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti; santaggivessana , eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatī’ti. Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me khamatī’ti tesamayaṃ diṭṭhi sārāgāya santike, saññogāya santike, abhinandanāya santike ajjhosānāya santike upādānāya santike; tatraggivessana ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti tesamayaṃ diṭṭhi asārāgāya santike, asaññogāya santike, anabhinandanāya santike, anajjhosānāya santike, anupādānāya santike’’ti.
੨੦੨. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਉਕ੍ਕਂਸੇਤਿ 3 ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ, ਸਮੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ 4 ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ। ਯਾ ਹਿ ਤੇਸਂ ਖਮਤਿ ਸਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਉਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਯਾ ਹਿ ਤੇਸਂ ਨਕ੍ਖਮਤਿ ਸਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਸਞ੍ਞੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਾ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀਤਿ, ਇਮਞ੍ਚੇ ਅਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ; ਦ੍વੀਹਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ વਿਗ੍ਗਹੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਏવਂવਾਦੀ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ, ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਏવਂવਾਦੀ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸ ਦ੍વੀਹਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਇਤਿ વਿਗ੍ਗਹੇ ਸਤਿ વਿવਾਦੋ, વਿવਾਦੇ ਸਤਿ વਿਘਾਤੋ, વਿਘਾਤੇ ਸਤਿ વਿਹੇਸਾ’। ਇਤਿ ਸੋ વਿਗ੍ਗਹਞ੍ਚ વਿવਾਦਞ੍ਚ વਿਘਾਤਞ੍ਚ વਿਹੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਞ੍ਚੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ। ਏવਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ।
202. Evaṃ vutte, dīghanakho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ukkaṃseti 5 me bhavaṃ gotamo diṭṭhigataṃ, samukkaṃseti 6 me bhavaṃ gotamo diṭṭhigata’’nti. ‘‘Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatī’ti. Yā hi tesaṃ khamati sāyaṃ diṭṭhi sārāgāya santike, saññogāya santike, abhinandanāya santike, ajjhosānāya santike, upādānāya santike; yā hi tesaṃ nakkhamati sāyaṃ diṭṭhi asārāgāya santike, asaññogāya santike, anabhinandanāya santike, anajjhosānāya santike, anupādānāya santike. Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me khamatī’ti tattha viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘yā kho me ayaṃ diṭṭhi – sabbaṃ me khamatīti, imañce ahaṃ diṭṭhiṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa vohareyyaṃ – idameva saccaṃ moghamaññanti; dvīhi me assa viggaho – yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me nakkhamatīti, yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatīti – imehi assa dvīhi viggaho. Iti viggahe sati vivādo, vivāde sati vighāto, vighāte sati vihesā’. Iti so viggahañca vivādañca vighātañca vihesañca attani sampassamāno tañceva diṭṭhiṃ pajahati aññañca diṭṭhiṃ na upādiyati. Evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
੨੦੩. ‘‘ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਾ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ, ਇਮਞ੍ਚੇ ਅਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ; ਦ੍વੀਹਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ વਿਗ੍ਗਹੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਏવਂવਾਦੀ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀਤਿ, ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਏવਂવਾਦੀ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸ ਦ੍વੀਹਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਇਤਿ વਿਗ੍ਗਹੇ ਸਤਿ વਿવਾਦੋ, વਿવਾਦੇ ਸਤਿ વਿਘਾਤੋ, વਿਘਾਤੇ ਸਤਿ વਿਹੇਸਾ’। ਇਤਿ ਸੋ વਿਗ੍ਗਹਞ੍ਚ વਿવਾਦਞ੍ਚ વਿਘਾਤਞ੍ਚ વਿਹੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਞ੍ਚੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ। ਏવਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ।
203. ‘‘Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti tattha viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘yā kho me ayaṃ diṭṭhi – sabbaṃ me nakkhamatī’ti, imañce ahaṃ diṭṭhiṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa vohareyyaṃ – idameva saccaṃ moghamaññanti; dvīhi me assa viggaho – yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me khamatīti, yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ekaccaṃ me khamati ekaccaṃ me nakkhamatīti – imehi assa dvīhi viggaho. Iti viggahe sati vivādo, vivāde sati vighāto, vighāte sati vihesā’. Iti so viggahañca vivādañca vighātañca vihesañca attani sampassamāno tañceva diṭṭhiṃ pajahati aññañca diṭṭhiṃ na upādiyati. Evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
੨੦੪. ‘‘ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਯਾ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ – ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਖਮਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ, ਇਮਞ੍ਚੇ ਅਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ; ਦ੍વੀਹਿ ਮੇ ਅਸ੍ਸ વਿਗ੍ਗਹੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਏવਂવਾਦੀ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਖਮਤੀਤਿ, ਯੋ ਚਾਯਂ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਏવਂવਾਦੀ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ – ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸ ਦ੍વੀਹਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਇਤਿ વਿਗ੍ਗਹੇ ਸਤਿ વਿવਾਦੋ, વਿવਾਦੇ ਸਤਿ વਿਘਾਤੋ, વਿਘਾਤੇ ਸਤਿ વਿਹੇਸਾ’। ਇਤਿ ਸੋ વਿਗ੍ਗਹਞ੍ਚ વਿવਾਦਞ੍ਚ વਿਘਾਤਞ੍ਚ વਿਹੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਞ੍ਚੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ। ਏવਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ।
204. ‘‘Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatī’ti tattha viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘yā kho me ayaṃ diṭṭhi – ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatīti, imañce ahaṃ diṭṭhiṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa vohareyyaṃ – idameva saccaṃ moghamaññanti; dvīhi me assa viggaho – yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me khamatīti, yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me nakkhamatīti – imehi assa dvīhi viggaho. Iti viggahe sati vivādo, vivāde sati vighāto, vighāte sati vihesā’. Iti so viggahañca vivādañca vighātañca vihesañca attani sampassamāno tañceva diṭṭhiṃ pajahati aññañca diṭṭhiṃ na upādiyati. Evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
੨੦੫. ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਪਨਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਕਾਯੋ ਰੂਪੀ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋ 7 ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭવੋ ਓਦਨਕੁਮ੍ਮਾਸੁਪਚਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚੁਚ੍ਛਾਦਨਪਰਿਮਦ੍ਦਨਭੇਦਨવਿਦ੍ਧਂਸਨਧਮ੍ਮੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ ਸਲ੍ਲਤੋ ਅਘਤੋ ਆਬਾਧਤੋ ਪਰਤੋ ਪਲੋਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋ । ਤਸ੍ਸਿਮਂ ਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ ਸਲ੍ਲਤੋ ਅਘਤੋ ਆਬਾਧਤੋ ਪਰਤੋ ਪਲੋਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੋ ਯੋ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਛਨ੍ਦੋ ਕਾਯਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਯਨ੍વਯਤਾ ਸਾ ਪਹੀਯਤਿ।
205. ‘‘Ayaṃ kho panaggivessana, kāyo rūpī cātumahābhūtiko 8 mātāpettikasambhavo odanakummāsupacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo, aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassitabbo . Tassimaṃ kāyaṃ aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassato yo kāyasmiṃ kāyachando kāyasneho kāyanvayatā sā pahīyati.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਖੋ ਇਮਾ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, વੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ। ਯਸ੍ਮਿਂ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ , ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ; ਸੁਖਂਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਸਮਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਂਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਸਮਯੇ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਸੁਖਾਪਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ; ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਪਿ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ। ਏવਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਸੁਤવਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਸੁਖਾਯਪਿ વੇਦਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਯਪਿ વੇਦਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯਪਿ વੇਦਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ; ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ વਿਰਜ੍ਜਤਿ, વਿਰਾਗਾ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, વਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ। ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏਂ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕੇਨਚਿ ਸਂવਦਤਿ, ਨ ਕੇਨਚਿ વਿવਦਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ વੁਤ੍ਤਂ ਤੇਨ વੋਹਰਤਿ, ਅਪਰਾਮਸ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Tisso kho imā, aggivessana, vedanā – sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā. Yasmiṃ, aggivessana, samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti , neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, aggivessana, samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; dukkhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, aggivessana, samaye adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti; adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Sukhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā; dukkhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā; adukkhamasukhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Evaṃ passaṃ, aggivessana, sutavā ariyasāvako sukhāyapi vedanāya nibbindati, dukkhāyapi vedanāya nibbindati, adukkhamasukhāyapi vedanāya nibbindati ; nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ, vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Eṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu na kenaci saṃvadati, na kenaci vivadati, yañca loke vuttaṃ tena voharati, aparāmasa’’nti.
੨੦੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਬੀਜਯਮਾਨੋ 9। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਨੋ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਹਾਨਮਾਹ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਮਾਹਾ’’ਤਿ। ਇਤਿ ਹਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿ। ਦੀਘਨਖਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਨਖੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ વਿਦਿਤਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ વਿਗਤਕਥਂਕਥੋ વੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ વਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ વਾ વਿવਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ વਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ – ਏવਮੇવ ਖੋ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ। ਏਸਾਹਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ। ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ।
206. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti bhagavantaṃ bījayamāno 10. Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahosi – ‘‘tesaṃ tesaṃ kira no bhagavā dhammānaṃ abhiññā pahānamāha, tesaṃ tesaṃ kira no sugato dhammānaṃ abhiññā paṭinissaggamāhā’’ti. Iti hidaṃ āyasmato sāriputtassa paṭisañcikkhato anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci. Dīghanakhassa pana paribbājakassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Atha kho dīghanakho paribbājako diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evameva kho bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
Dīghanakhasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Dīghanakhasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੪. ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Dīghanakhasuttavaṇṇanā
