| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೪. ದೀಘನಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Dīghanakhasuttavaṇṇanā
೨೦೧. ಖನನಂ ಖತಂ, ಸೂಕರಸ್ಸ ಖತಂ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ಸೂಕರಖತಾ, ಸೂಕರಸ್ಸ ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಪಠಮಂ ಖತಂ ಉಪಾದಾಯ ಸೂಕರಖತಾ, ತಾಯ। ಏವಂನಾಮಕೇತಿ ಏವಂ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗವಸೇನ ಲದ್ಧನಾಮಕೇ। ಪಂಸುಧೋತೇತಿ ಧೋತಪಂಸುಕೇ। ಓತರಿತ್ವಾ ಅಭಿರುಹಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಪಕತಿಭೂಮಿತೋ ಅನೇಕೇಹಿ ಸೋಪಾನಫಲಕೇಹಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಪುನ ಲೇಣದ್ವಾರಂ ಕತಿಪಯೇಹಿ ಅಭಿರುಹಿತಬ್ಬಂ।
201. Khananaṃ khataṃ, sūkarassa khataṃ ettha atthīti sūkarakhatā, sūkarassa vā imasmiṃ buddhuppāde paṭhamaṃ khataṃ upādāya sūkarakhatā, tāya. Evaṃnāmaketi evaṃ itthiliṅgavasena laddhanāmake. Paṃsudhoteti dhotapaṃsuke. Otaritvā abhiruhitabbanti pakatibhūmito anekehi sopānaphalakehi otaritvā puna leṇadvāraṃ katipayehi abhiruhitabbaṃ.
ಠಿತಕೋವಾತಿ ಮಾತುಲಸ್ಸ ಠಿತತ್ತಾ ತತ್ಥ ಸಗಾರವಸಪತಿಸ್ಸವಸೇನ ಠಿತಕೋವ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಬ್ಬ-ಸದ್ದೋ ಅವಿಸೇಸತೋ ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾಯಕೋ, ವತ್ಥುಅಧಿಪ್ಪಾಯಾನುರೋಧೀ ಪನ ಸದ್ದಪ್ಪಯೋಗೋತಿ ತಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಯಾ ಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಉಪಪತ್ತಿಯೋತಿಆದಿಕಾ ಉಪಪತ್ತಿಯೋ, ತಾ ಅನತ್ಥಸಮುದಾಗತಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಸತ್ತಾನಂ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜನತೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಮಯವಾದೀಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ಸಬ್ಬಾ ಆಯತಿಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಉಪಪತ್ತಿ ನ ಹೋತಿ। ಜಲಬುಬ್ಬುಳಕಾ ವಿಯ ಹಿ ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಮಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇಸಂ ತತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ನತ್ಥೀತಿ ಅಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ’’ತಿಆದಿ। ಅಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಯೇನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ಆಹ, ತಂ ತಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಜಾನನ್ತೋಪಿ ಅಜಾನನ್ತೋ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅಕ್ಖರೇ ತಾವ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋತಿ ಪದೇಸಸಬ್ಬಂ ಸನ್ಧಾಯ ತೇನ ವುತ್ತಂ, ಸಬ್ಬಸಬ್ಬವಿಸಯಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ದೋಸಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ। ಯಥಾ ಲೋಕೇ ಕೇನಚಿ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಮುಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ತಸ್ಸ ವಚನಸ್ಸ ಸಬ್ಬನ್ತೋಗಧತ್ತಾ ಮುಸಾಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಇಮಸ್ಸಪಿ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ವದತೋ ತಥಾ ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಪಿ ನಕ್ಖಮತೀತಿ ಅತ್ಥತೋ ಆಪನ್ನಮೇವ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಏಸಾಪಿ ತೇ ದಿಟ್ಠಿ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ। ಯಥಾ ಪನ ಕೇನಚಿ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತಂ ಮುಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾನುರೋಧಿನೀ ಸದ್ದಪ್ಪವತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ತದಞ್ಞೇಸಮೇವ ಮುಸಾಭಾವೋ ಞಾಯಾಗತೋ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ವಚನತೋ ಯಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಸೇನ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ತೇನ ವುತ್ತಂ, ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ತದಞ್ಞಮೇವ ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಂ ಸಬ್ಬಂ ನಕ್ಖಮತೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಞಾಯಾಗತೋ, ಭಗವಾ ಪನ ವಾದೀವರೋ ಸುಖುಮಾಯ ಆಣಿಯಾ ಥೂಲಂ ಆಣಿಂ ನೀಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಉಪಾಯೇನ ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ನೀಹರಿತುಂ ತಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಅವತ್ವಾ ಸದ್ದವಸೇನ ತಾವ ಲಬ್ಭಮಾನಂ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಾಪಿ ಖೋ ತೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಕ್ಖರೇ ತಾವ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ’’ತಿ।
Ṭhitakovāti mātulassa ṭhitattā tattha sagāravasapatissavasena ṭhitakova. Kiñcāpi sabba-saddo avisesato anavasesapariyādāyako, vatthuadhippāyānurodhī pana saddappayogoti tamatthaṃ sandhāya paribbājako ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti āha. Yā loke manussaupapattiyotiādikā upapattiyo, tā anatthasamudāgatā tattha tattheva sattānaṃ ucchijjanato, tasmā samayavādīhi vuccamānā sabbā āyatiṃ uppajjanaupapatti na hoti. Jalabubbuḷakā viya hi ime sattā tattha tattha samaye uppajjitvā bhijjanti, tesaṃ tattha paṭisandhi natthīti assa adhippāyo. Tenāha ‘‘paṭisandhiyo’’tiādi. Assa adhippāyaṃ muñcitvāti yenādhippāyena paribbājako ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti āha, taṃ tassa adhippāyaṃ jānantopi ajānanto viya hutvā tassa akkhare tāva dosaṃ dassentoti padesasabbaṃ sandhāya tena vuttaṃ, sabbasabbavisayaṃ katvā tattha dosaṃ gaṇhanto. Yathā loke kenaci ‘‘sabbaṃ vuttaṃ, taṃ musā’’ti vutte tassa vacanassa sabbantogadhattā musābhāvo āpajjeyya, evaṃ imassapi ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti vadato tathā pavattā diṭṭhipi nakkhamatīti atthato āpannameva hoti. Tenāha bhagavā – ‘‘esāpi te diṭṭhi nakkhamatī’’ti. Yathā pana kenaci ‘‘sabbaṃ vuttaṃ musā’’ti vutte adhippāyānurodhinī saddappavatti, tassa vacanaṃ muñcitvā tadaññesameva musābhāvo ñāyāgato, evamidhāpi ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti vacanato yassā diṭṭhiyā vasena ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti tena vuttaṃ, taṃ diṭṭhiṃ muñcitvā tadaññameva yathādhippetaṃ sabbaṃ nakkhamatīti ayamattho ñāyāgato, bhagavā pana vādīvaro sukhumāya āṇiyā thūlaṃ āṇiṃ nīharanto viya upāyena tassa diṭṭhigataṃ nīharituṃ tassa adhippāyena avatvā saddavasena tāva labbhamānaṃ dosaṃ dassento ‘‘yāpi kho te’’tiādimāha. Tena vuttaṃ – ‘‘assa adhippāyaṃ muñcitvā akkhare tāva dosaṃ dassento’’ti.
ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಪನ ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ಮಯಾ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಅಯಂ ಸೋ’’ತಿ ಯಥಾವುತ್ತದೋಸಪರಿಹರಣತ್ಥಂ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಏಸ ದೋಸೋ ಸಬ್ಬೋ ನ ಹೋತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಮ ವಾದೇ ದೋಸಮೇವ ಆರೋಪೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ನಿಗುಹಿತ್ವಾ ಯಥಾವುತ್ತದೋಸಂ ಪರಿಹರಿತುಕಾಮೋ ‘‘ಏಸಾ ಮೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ತಮ್ಪಸ್ಸ ತಾದಿಸಮೇವಾತಿ ಯಂ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ಗಹಿತಂ ವತ್ಥು, ತಮ್ಪಿ ತಾದಿಸಮೇವ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ। ಅಯಞ್ಚ ಸಬ್ಬನ್ತೋಗಧದಿಟ್ಠಿ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠಿವತ್ಥು, ತಂ ಮೇ ಖಮೇಯ್ಯವಾತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ‘‘ಏಸಾಪಿ ದಿಟ್ಠಿ ತುಯ್ಹಂ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ಯಾಪಿ ದಿಟ್ಠಿ ವುತ್ತಾ ಭವತಾ ಗೋತಮೇನ, ಸಾಪಿ ಮಯ್ಹಂ ನಕ್ಖಮತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೇವಾತಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತಂ ಪರಿಹರಾಮೀತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ವದತೀ’’ತಿ। ತಥಾ ಚ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ತಸ್ಮಾಪಿ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ ಮಯ್ಹಂ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ। ‘‘ಏಸಾ ಮೇ ದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ ಯಾ ಠಿತಿಭೂತಾ ದಿಟ್ಠಿ, ತಾಯ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ಪನೇತ್ಥ ಸಬ್ಬಗ್ಗಹಣೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ಆಹ – ‘‘ಅತ್ಥತೋ ಪನಸ್ಸ ಏಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ನ ಮೇ ಖಮತೀತಿ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ದೋಸೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯಸ್ಸ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಏಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಿ। ರುಚಿತನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿದಸ್ಸನೇನ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ರೋಚೇತ್ವಾ ಗಹಿತಂ। ತೇನ ಹಿ ದಿಟ್ಠಿಅಕ್ಖಮೇನ ಅರುಚಿತೇನ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಸತಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅಕ್ಖಮಭಾವೇ ತತೋ ತಾಯ ಗಹಿತಾಯ ಖಮೇಯ್ಯ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯ ಯಥಾ, ಏವಂ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಅಕ್ಖಮಭಾವೇತಿ ಅಪರಭಾಗೇ ಸಬ್ಬಂ ಖಮತಿ ರುಚ್ಚತೀತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ। ನ ಪನೇಸ ತಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತೀತಿ ಏಸ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ಏವಂ ವದನ್ತೋ ಉಚ್ಛೇದವಾದೀ ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಖಮನಂ ರುಚ್ಚನಂ ನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ। ಞಾಯೇನ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಕಥಂ ನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಕೇವಲಂ ತಸ್ಸಾಪಿ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಚ್ಛೇದಮೇವ ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ। ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆಯತಿಂ ಉಪ್ಪಾದಂ ಅರುಚ್ಚಿತ್ವಾ ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಯಂ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮೇ ನಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ ವದತಿ, ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಕೇಸು ಚ ಉಚ್ಛಿನ್ನೇಸು ಕುತೋ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಸಭಾವೋತಿ।
Paribbājako pana yaṃ sandhāya ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti mayā vuttaṃ, ‘‘ayaṃ so’’ti yathāvuttadosapariharaṇatthaṃ tasmiṃ atthe vuccamāne esa doso sabbo na hoti, evampi samaṇo gotamo mama vāde dosameva āropeyyāti attano ajjhāsayaṃ niguhitvā yathāvuttadosaṃ pariharitukāmo ‘‘esā me’’tiādimāha. Tattha tampassa tādisamevāti yaṃ ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti gahitaṃ vatthu, tampi tādisameva bhaveyyāti. Ayañca sabbantogadhadiṭṭhi mayhampi diṭṭhivatthu, taṃ me khameyyavāti. Yasmā pana ‘‘esāpi diṭṭhi tuyhaṃ nakkhamatī’’ti yāpi diṭṭhi vuttā bhavatā gotamena, sāpi mayhaṃ nakkhamati, tasmā sabbaṃ me nakkhamatevāti paribbājakassa adhippāyo. Tenāha – ‘‘taṃ pariharāmīti saññāya vadatī’’ti. Tathā ca vakkhati ‘‘tasmāpi ucchedadiṭṭhi mayhaṃ nakkhamatī’’ti. ‘‘Esā me diṭṭhī’’ti yā ṭhitibhūtā diṭṭhi, tāya ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti panettha sabbaggahaṇena gahitattā āha – ‘‘atthato panassa esā diṭṭhi na me khamatīti āpajjatī’’ti. Ayaṃ dosoti dassento āha ‘‘yassa panā’’tiādi. Esāti diṭṭhi. Rucitanti diṭṭhidassanena abhinivisitvā rocetvā gahitaṃ. Tena hi diṭṭhiakkhamena arucitena bhavitabbanti sati diṭṭhiyā akkhamabhāve tato tāya gahitāya khameyya rucceyya yathā, evaṃ sabbassa akkhamabhāveti aparabhāge sabbaṃ khamati ruccatīti āpajjati. Na panesa taṃ sampaṭicchatīti esa ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti evaṃ vadanto ucchedavādī taṃ vuttanayena sabbassa khamanaṃ ruccanaṃ na sampaṭicchati. Ñāyena vuttamatthaṃ kathaṃ na sampaṭicchatīti āha ‘‘kevalaṃ tassāpi ucchedadiṭṭhiyā ucchedameva gaṇhātī’’ti. Sabbesañhi dhammānaṃ āyatiṃ uppādaṃ aruccitvā taṃ sandhāya ayaṃ ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti vadati, ucchedadiṭṭhikesu ca ucchinnesu kuto ucchedadiṭṭhisabhāvoti.
ತೇನಾತಿ ತೇನ ಕಾರಣೇನ, ಯಸ್ಮಾ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಈದಿಸಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಜಹನಕೇನ ವಾ ಚಿತ್ತೇನ ಏಕಜ್ಝಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಜಹನಕೇಹಿ ಅಪ್ಪಜಹನಕೇ ನಿದ್ಧಾರೇತುಂ ಭಗವಾ ‘‘ಅತೋ…ಪೇ॰… ಬಹುತರಾ’’ತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಜಹನಕೇಸು ನಿಸ್ಸಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ಯಥಾ ‘‘ಪಞ್ಚಸೀಲೇಹಿ ಪಭಾವನಾ ಪಞ್ಞವನ್ತತರಾ’’ತಿ। ‘‘ಬಹೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ನ ಕೇವಲಂ ಬಹೂ, ಅಥ ಖೋ ಅತಿವಿಯ ಬಹೂತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಬಹುತರಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಬಹೂ ಹೀ’’ತಿ ನಯಿದಂ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ, ಅಥ ಖೋ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ। ಕಥಂ ಹಿ-ಸದ್ದೋತಿ ಆಹ ‘‘ಹಿ-ಕಾರೋ ನಿಪಾತಮತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ ತಾವ ತಸ್ಸ ಪಜಹನಕಾನಂ ಬಹುಭಾವತೋ ತೇಪಿ ಪರತೋ ‘‘ಬಹುತರಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚೀಯನ್ತಿ। ಮೂಲದಸ್ಸನನ್ತಿ ಯೇ ತಾದಿಸಂ ದಸ್ಸನಂ ಪಠಮಂ ಉಪಾದಿಯನ್ತಿ, ತಜ್ಜಾತಿಕಮೇವ ಪಚ್ಛಾ ಗಹಿತದಸ್ಸನಂ। ವಿಜಾತಿಯಞ್ಹಿ ಪಠಮಂ ಗಹಿತದಸ್ಸನಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ವಿಜಾತಿಯಸ್ಸ ಗಹಣಂ ನ ಸಮ್ಭವತಿ ವಿರುದ್ಧಸ್ಸ ಅಭಿನಿವೇಸಸ್ಸ ಸಹ ಅನವಟ್ಠಾನತೋ । ಅವಿರುದ್ಧಂ ಪನ ಮೂಲದಸ್ಸನಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಸಯಾದಿಭೇದಭಿನ್ನಂ ಅಪರದಸ್ಸನಂ ಗಹೇತುಂ ಲಬ್ಭತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏತ್ಥ ಚಾ’’ತಿಆದಿ।
Tenāti tena kāraṇena, yasmā idhekacce sattā īdisaṃ diṭṭhiṃ paggayha tiṭṭhanti, tasmāti vuttaṃ hoti. Pajahanakena vā cittena ekajjhaṃ gahetvā pajahanakehi appajahanake niddhāretuṃ bhagavā ‘‘ato…pe… bahutarā’’ti avocāti āha – ‘‘pajahanakesu nissakka’’nti yathā ‘‘pañcasīlehi pabhāvanā paññavantatarā’’ti. ‘‘Bahū’’ti vatvā na kevalaṃ bahū, atha kho ativiya bahūti dassento ‘‘bahutarā’’ti āha. ‘‘Bahū hī’’ti nayidaṃ nissakkavacanaṃ, atha kho paccattavacanaṃ. Kathaṃ hi-saddoti āha ‘‘hi-kāro nipātamatta’’nti. Anissakkavacanaṃ tāva tassa pajahanakānaṃ bahubhāvato tepi parato ‘‘bahutarā’’ti vuccīyanti. Mūladassananti ye tādisaṃ dassanaṃ paṭhamaṃ upādiyanti, tajjātikameva pacchā gahitadassanaṃ. Vijātiyañhi paṭhamaṃ gahitadassanaṃ appahāya vijātiyassa gahaṇaṃ na sambhavati viruddhassa abhinivesassa saha anavaṭṭhānato . Aviruddhaṃ pana mūladassanaṃ avissajjitvā visayādibhedabhinnaṃ aparadassanaṃ gahetuṃ labbhati. Tenāha ‘‘ettha cā’’tiādi.
ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತವಾದೋ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದಾಭಿನಿವೇಸಾನಂ ವಸೇನ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದಗ್ಗಾಹನಜಾತಿಕೋ, ಉಚ್ಛೇದಗ್ಗಾಹೇನ ಪನ ಸಸ್ಸತಾಭಿನಿವೇಸಸ್ಸ ತಂಗಾಹೇನ ಚ ಅಸಸ್ಸತಾಭಿನಿವೇಸಸ್ಸ ವಿರುಜ್ಝನತೋ ಉಭಯತ್ಥಪಿ ‘‘ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತಂ ವಾ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾ ‘‘ಸಸ್ಸತಂ ವಾ ಉಚ್ಛೇದಂ ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಗಹೇತು’’ನ್ತಿ ಚ। ಮೂಲಸಸ್ಸತಞ್ಹಿ ಪಠಮಂ ಗಹಿತಂ। ಆಯತನೇಸುಪಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಪಠಮಂ ಚಕ್ಖಾಯತನಂ ಸಸ್ಸತನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಪರಭಾಗೇ ನ ಕೇವಲಂ ಚಕ್ಖಾಯತನಮೇವ ಸಸ್ಸತಂ, ಸೋತಾಯತನಮ್ಪಿ ಸಸ್ಸತಂ, ಘಾನಾಯತನಾದಿಪಿ ಸಸ್ಸತನ್ತಿ ಗಣ್ಹಾತೀತಿಆದಿನಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಆಯತನೇಸುಪೀತಿ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಧಾತೂನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಮ್ಪಿ ಗಾಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯಾತಿ ‘‘ಮೂಲೇ ಸಸ್ಸತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಪಠಮಗ್ಗಾಹಸ್ಸ ಸಮಾನಜಾತಿಯಂ ಅಪರಗ್ಗಾಹಂ ಸನ್ಧಾಯ।
Tattha kiñcāpi ekaccasassatavādo sassatucchedābhinivesānaṃ vasena yathākkamaṃ sassatucchedaggāhanajātiko, ucchedaggāhena pana sassatābhinivesassa taṃgāhena ca asassatābhinivesassa virujjhanato ubhayatthapi ‘‘ekaccasassataṃ vā gahetuṃ na sakkā’’ti vuttaṃ, tathā ‘‘sassataṃ vā ucchedaṃ vā na sakkā gahetu’’nti ca. Mūlasassatañhi paṭhamaṃ gahitaṃ. Āyatanesupi yojetabbanti paṭhamaṃ cakkhāyatanaṃ sassatanti gahetvā aparabhāge na kevalaṃ cakkhāyatanameva sassataṃ, sotāyatanampi sassataṃ, ghānāyatanādipi sassatanti gaṇhātītiādinā yojetabbaṃ. Āyatanesupīti pi-saddena dhātūnaṃ indriyānampi gāho daṭṭhabbo. Idaṃ sandhāyāti ‘‘mūle sassata’’ntiādinā vuttapaṭhamaggāhassa samānajātiyaṃ aparaggāhaṃ sandhāya.
ದುತಿಯವಾರೇ ಪಠಮವಾರೇ ವುತ್ತಸದಿಸಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾತಿ ‘‘ಯದಿ ರೂಪಂ ಸಸ್ಸತಂ ಸಿಯಾ, ನಯಿದಂ ಆಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತೇಯ್ಯ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಖೋ ಇದಂ ರೂಪಂ ಅಸಸ್ಸತಂ, ತಸ್ಮಾ ಅಭಿಣ್ಹಪಟಿಪೀಳನಟ್ಠೇನ ಉದಯವಯವನ್ತತಾಯ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ, ಸಸ್ಸತಾಭಿನಿವೇಸೋ ಮಿಚ್ಛಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತತ್ಥ ಸಸ್ಸತವಾದೇ ಆದೀನವಂ ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ। ಓಳಾರಿಕನ್ತಿ ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಪೀಳನಟ್ಠೇನ ಅಯಾಥಾವಗ್ಗಾಹತಾಯ ರೂಪಂ ನ ಸಣ್ಹಂ ಓಳಾರಿಕಮೇವ। ವೇದನಾದೀನಮ್ಪಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿಭಾವದಸ್ಸನಂ ರೂಪವೇದನಾಆದೀನಂ ಸಮಾನಯೋಗಕ್ಖಮತ್ತಾ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತೀತಿ ಪಜಹತಿ।
Dutiyavāre paṭhamavāre vuttasadisaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Tattha ādīnavaṃ disvāti ‘‘yadi rūpaṃ sassataṃ siyā, nayidaṃ ābādhāya saṃvatteyya. Yasmā ca kho idaṃ rūpaṃ asassataṃ, tasmā abhiṇhapaṭipīḷanaṭṭhena udayavayavantatāya rūpaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ, sassatābhiniveso micchā’’tiādinā tattha sassatavāde ādīnavaṃ dosaṃ disvā. Oḷārikanti tasmā paṭipīḷanaṭṭhena ayāthāvaggāhatāya rūpaṃ na saṇhaṃ oḷārikameva. Vedanādīnampi aniccādibhāvadassanaṃ rūpavedanāādīnaṃ samānayogakkhamattā. Vissajjetīti pajahati.
ತಿಸ್ಸೋ ಲದ್ಧಿಯೋತಿ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಯೋ। ಯಸ್ಮಾ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಕಾ ವಟ್ಟೇ ರಜ್ಜನಸ್ಸ ಆಸನ್ನಾ। ತಥಾ ಹಿ ತೇ ಓಲೀಯನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭವಾಭವದಿಟ್ಠೀನಂ ವಸೇನ ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಸಾರತೋ ಸೀಸುಕ್ಖಿಪನಂ ನತ್ಥೀತಿ ಏತಾವ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಸೇಸತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಾ।
Tisso laddhiyoti sassatucchedaekaccasassatadiṭṭhiyo. Yasmā sassatadiṭṭhikā vaṭṭe rajjanassa āsannā. Tathā hi te olīyantīti vuccanti, bhavābhavadiṭṭhīnaṃ vasena imesaṃ sattānaṃ saṃsārato sīsukkhipanaṃ natthīti etāva tisso visesato gahetabbā.
ಇಧಲೋಕಂ ಪರಲೋಕಞ್ಚ ಅತ್ಥೀತಿ ಜಾನಾತೀತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಸಸ್ಸತದಸ್ಸನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಸಾವಜ್ಜತಾಕಾರಣಮಾಹ, ವಟ್ಟಂ ಅಸ್ಸಾದೇತಿ, ಅಭಿನನ್ದತೀತಿ ಇಮಿನಾ ದನ್ಧವಿರಾಗತಾಯ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ। ಇಧಲೋಕಂ ಪರಲೋಕಞ್ಚ ಅತ್ಥೀತಿ ಜಾನಾತೀತಿ ಇಮಿನಾ ತಾಸು ತಾಸು ಗತೀಸು ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಸರಣಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಜಾನಾತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಕಮ್ಮಫಲಂ। ಕುಸಲಂ ನ ಕರೋತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಂ ಕರೋನ್ತೋ ನ ಭಾಯತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞಾನಿ ಸಭಾವತೋ ಜಾಯನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಟ್ಟಂ ಅಸ್ಸಾದೇತಿ ಅಭಿನನ್ದತಿ ತನ್ನಿನ್ನಭಾವತೋ । ಸೀಘಂ ಲದ್ಧಿಂ ಜಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ವಟ್ಟುಪಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಅರುಚ್ಚನತೋ। ಉಚ್ಛೇದವಾದೀ ಹಿ ತಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಉಚ್ಛೇದಂ ಮಞ್ಞತಿ। ತತೋ ಪರಂ ಇಧಲೋಕಂ ಪರಲೋಕಞ್ಚ ಅತ್ಥೀತಿ ಜಾನಾತಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಫಲಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಜಾನಾತಿ ಕಮ್ಮಫಲವಾದೀಭಾವತೋ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಹಿ ಉಚ್ಛೇದವಾದೀ ಸಭಾವನಿಯತಿಯದಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸೇಸು ಅಞ್ಞತ್ರಾಭಿನಿವೇಸೋ ಹೋತಿ। ಸೀಘಂ ದಸ್ಸನಂ ಪಜಹತಿ ವಟ್ಟಾಭಿರತಿಯಾ ಅಭಾವತೋ। ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ, ಲೋಕವೋಹಾರಮತ್ತೇನೇವ ಸೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋತಿ ಬುದ್ಧೋ ಹೋತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ। ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾದಿಭಾವಸ್ಸ ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ಸಾವಕೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಅಗ್ಗಸಾವಕೋ ಮಹಾಸಾವಕೋ ಹುತ್ವಾ, ತತ್ಥಾಪಿ ತೇವಿಜ್ಜೋ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪ್ಪತ್ತೋ ವಾ ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕೋ ಏವ ವಾ ಬುದ್ಧಸಾವಕೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ। ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಉಚ್ಛೇದವಾದಿನೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತನಿಸ್ಸಯೇನ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮೋಕ್ಕಮನೇ ಖಿಪ್ಪವಿರಾಗತಾದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಆಗತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ।
Idhalokaṃ paralokañca atthīti jānātīti ettāvatā sassatadassanassa appasāvajjatākāraṇamāha, vaṭṭaṃ assādeti, abhinandatīti iminā dandhavirāgatāya. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi. Idhalokaṃ paralokañca atthīti jānātīti iminā tāsu tāsu gatīsu sattānaṃ saṃsaraṇaṃ paṭikkhipatīti dasseti, sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ atthīti jānātīti iminā kammaphalaṃ. Kusalaṃ na karotīti iminā kammaṃ, akusalaṃ karonto na bhāyatīti iminā puññāpuññāni sabhāvato jāyantīti dasseti. Vaṭṭaṃ assādeti abhinandati tanninnabhāvato . Sīghaṃ laddhiṃ jahituṃ na sakkoti vaṭṭupacchedassa aruccanato. Ucchedavādī hi tasmiṃ bhave ucchedaṃ maññati. Tato paraṃ idhalokaṃ paralokañca atthīti jānāti sukatadukkaṭānaṃ phalaṃ atthīti jānāti kammaphalavādībhāvato. Yebhuyyena hi ucchedavādī sabhāvaniyatiyadicchābhinivesesu aññatrābhiniveso hoti. Sīghaṃ dassanaṃ pajahati vaṭṭābhiratiyā abhāvato. Pāramiyo pūretuṃ sakkonto paccekabuddho hutvā, lokavohāramatteneva so sammāsambuddho hutvā parinibbāyatīti yojanā. Asakkontoti buddho hotuṃ asakkonto. Abhinīhāraṃkatvā aggasāvakādibhāvassa abhinīhāraṃ sampādetvā. Sāvako hutvāti aggasāvako mahāsāvako hutvā, tatthāpi tevijjo chaḷabhiñño paṭisambhidāppatto vā sukkhavipassako eva vā buddhasāvako hutvā parinibbāyati. Sabbamidaṃ ucchedavādino kalyāṇamittanissayena sammattaniyāmokkamane khippavirāgatādassanatthaṃ āgataṃ. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
೨೦೨. ಕಞ್ಜಿಯೇನೇವಾತಿ ಆರನಾಳೇನ। ಕಞ್ಜಿಯಸದಿಸೇನ ಉಚ್ಛೇದದಸ್ಸನೇನ। ಪೂರಿತೋತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಜ್ಝಾಸಯೋ। ಸೋತಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ। ಅಪ್ಪಹಾಯಾತಿ ಅಭಿನ್ದಿತ್ವಾ। ವಿಗ್ಗಹೋತಿ ಕಲಹೋ ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ, ಮೋಘಮಞ್ಞನ್ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿರುದ್ಧಗ್ಗಾಹೋತಿ ಕತ್ವಾ। ವಿವಾದನ್ತಿ ವಿರುದ್ಧವಾದಂ। ವಿಘಾತನ್ತಿ ವಿರೋಧಹೇತುಕಂ ಚಿತ್ತವಿಘಾತಂ। ವಿಹೇಸನ್ತಿ ವಿಗ್ಗಹವಿವಾದನಿಮಿತ್ತಂ ಕಾಯಿಕಂ ಚೇತಸಿಕಞ್ಚ ಕಿಲಮಥಂ। ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾತಿ ಏತಾಸಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಏವರೂಪೋ ಆದೀನವೋ, ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಭಾವತಾಯ ಪನ ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಮಹಾದೀನವೋತಿ ಏವಂ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ।
202.Kañjiyenevāti āranāḷena. Kañjiyasadisena ucchedadassanena. Pūritoti paripuṇṇajjhāsayo. Soti paribbājako. Appahāyāti abhinditvā. Viggahoti kalaho idameva saccaṃ, moghamaññanti aññamaññaṃ viruddhaggāhoti katvā. Vivādanti viruddhavādaṃ. Vighātanti virodhahetukaṃ cittavighātaṃ. Vihesanti viggahavivādanimittaṃ kāyikaṃ cetasikañca kilamathaṃ. Ādīnavaṃ disvāti etāsaṃ diṭṭhīnaṃ evarūpo ādīnavo, aniyyānikabhāvatāya pana sampati āyatiñca mahādīnavoti evaṃ ādīnavaṃ disvā.
೨೦೫. ‘‘ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೧; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೮) ಕಾಯಂ ಅನ್ವೇತೀತಿ ಕಾಯನ್ವಯೋ, ಸೋಯೇವ, ತಸ್ಸ ವಾ ಸಮೂಹೋ ಕಾಯನ್ವಯತಾ, ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧೋ ಕಿಲೇಸೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಾಯಂ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥೋ’’ತಿ।
205. ‘‘Esohamasmi, eso me attā’’tiādinā (ma. ni. 1.241; saṃ. ni. 3.8) kāyaṃ anvetīti kāyanvayo, soyeva, tassa vā samūho kāyanvayatā, kāyapaṭibaddho kileso. Tenāha ‘‘kāyaṃ…pe… attho’’ti.
ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಭಾವನ್ತಿ ಅಸಙ್ಕರತೋ ವವತ್ಥಿತಭಾವಂ। ತೇನ ತಾಸಂ ಯಥಾಸಕಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಗಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತಾಸಂ ಕದಾಚಿಪಿ ಸಙ್ಕರೋ ನತ್ಥಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ’’ತಿಆದಿ। ಸರೂಪಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞಾ ವೇದನಾ’’ತಿ ಅನಿಯಮೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ತಮೇವ ವಿಗಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅನುಪ್ಪನ್ನಾವ ಹೋನ್ತಿ ಅನ್ತರಹಿತಾ ವಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸರೂಪತೋ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಕಾಚಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ವಾ ಹೋತಿ, ಕಾಚಿ ಅನ್ತರಹಿತಾ ವಾತಿ। ಚುಣ್ಣವಿಚುಣ್ಣಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ಖಣೇ ಖಣೇ ಭಿಜ್ಜಮಾನಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ।
Asammissabhāvanti asaṅkarato vavatthitabhāvaṃ. Tena tāsaṃ yathāsakaṃ paccayānaṃ uppajjitvā vigamaṃ dasseti. Evañhi tāsaṃ kadācipi saṅkaro natthi. Tenāha ‘‘tatrāyaṃ saṅkhepattho’’tiādi. Sarūpaṃ aggahetvā ‘‘aññā vedanā’’ti aniyamena vuttattā tameva vigamaṃ dassento ‘‘anuppannāva honti antarahitā vā’’ti āha. Sarūpato niyametvā vuccamāne kāci anuppannā vā hoti, kāci antarahitā vāti. Cuṇṇavicuṇṇabhāvadassanatthanti khaṇe khaṇe bhijjamānabhāvadassanatthaṃ.
ನ ಕೇನಚಿ ಸಂವದತೀತಿ ಕೇನಚಿ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದಿಟ್ಠಿರಾಗವಸೇನ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ನ ವದತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಸ್ಸತಂ ಗಹೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ನ ವಿವದತೀತಿ ವಿರುದ್ಧಭಾವೋ ಹುತ್ವಾ ನ ವಿವದತಿ। ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾತಿ ಉಚ್ಛೇದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏವಂ ವುತ್ತನಯೇನ ತಯೋಪಿ ವಾದಾ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ । ತೇನ ವೋಹರತೀತಿ ತೇನ ಲೋಕವೋಹಾರೇನ ಲೋಕಸಮಞ್ಞಂ ಅನತಿಧಾವನ್ತೋ ಸತ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋತಿಆದಿನಾ ವೋಹರತಿ, ನ ಪನ ಇತೋ ಬಾಹಿರಕಾ ವಿಯ ಅಭಿನಿವಿಸತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪರಾಮಸನ್ತೋ’’ತಿ। ಕಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ರೂಪಾದೀಸು ಏಕಂ ಧಮ್ಮಮ್ಪಿ। ಪರಾಮಾಸಗ್ಗಾಹೇನ ಅಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋತಿ ‘‘ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ, ‘‘ಏತಂ ಮಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಚ ಧಮ್ಮಸಭಾವಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರತೋ ಆಮಸಿತ್ವಾ ಗಹಣೇನ ಅಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ।
Na kenacisaṃvadatīti kenaci puggalena saddhiṃ diṭṭhirāgavasena saṃkiliṭṭhacitto na vadati. Tenāha ‘‘sassataṃ gahetvā’’tiādi. Na vivadatīti viruddhabhāvo hutvā na vivadati. Parivattetvāti ucchedaṃ gahetvā ekaccasassataṃ gahetvā evaṃ vuttanayena tayopi vādā parivattetvā yojetabbā . Tena voharatīti tena lokavohārena lokasamaññaṃ anatidhāvanto satto puriso puggalotiādinā voharati, na pana ito bāhirakā viya abhinivisati. Tenāha ‘‘aparāmasanto’’ti. Kañci dhammanti rūpādīsu ekaṃ dhammampi. Parāmāsaggāhena aggaṇhantoti ‘‘nicca’’ntiādinā, ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā ca dhammasabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasitvā gahaṇena aggaṇhanto.
ಕತಾವೀತಿ ಕತಕಿಚ್ಚೋ। ಸೋ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಹಙ್ಕಾರಮಮಙ್ಕಾರೇಸು ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೇಸುಪಿ ಅಹಂ ವದಾಮೀತಿ ವದೇಯ್ಯ। ತತ್ಥ ಅಹನ್ತಿ ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತಸನ್ತಾನೇ। ಮಮನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಭೂತೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಲೋಕನಿರುಳ್ಹೇ। ಸಮಞ್ಞನ್ತಿ ತತ್ಥ ಸುಕುಸಲತಾಯ ಲೋಕೇ ಸಮಞ್ಞಾ ಕುಸಲೋ ವಿದಿತ್ವಾ। ವೋಹಾರಮತ್ತೇನಾತಿ ಕೇವಲಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾಬೋಧಿಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಸಾವಕೋ ಹುತ್ವಾ ದೇಸವೋಹಾರಮತ್ತೇನ ನ ಅಪ್ಪಹೀನತಣ್ಹೋ ವಿಯ ಅನ್ಧಪುಥುಜ್ಜನೋ ಅಭಿನಿವೇಸನವಸೇನ।
Katāvīti katakicco. So vadeyyāti khīṇāsavo bhikkhu ahaṅkāramamaṅkāresu sabbaso samucchinnesupi ahaṃ vadāmīti vadeyya. Tattha ahanti niyakajjhattasantāne. Mamanti tassa santakabhūte vatthusmiṃ lokaniruḷhe. Samaññanti tattha sukusalatāya loke samaññā kusalo viditvā. Vohāramattenāti kevalaṃ paccekabuddho hutvā mahābodhipāramiyo pūretuṃ asakkonto sāvako hutvā desavohāramattena na appahīnataṇho viya andhaputhujjano abhinivesanavasena.
೨೦೬. ಸಸ್ಸತಾದೀಸೂತಿ ಸಸ್ಸತಾಭಿನಿವೇಸಾದೀಸು। ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಸಸ್ಸತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಂ ಸಮುದಯತೋ ಅತ್ಥಙ್ಗಮತೋ ಅಸ್ಸಾದತೋ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಅಭಿವಿಸಿಟ್ಠಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ। ಪಹಾನನ್ತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಪ್ಪಹಾನಂ ಸಮುಚ್ಛೇದಂ। ರೂಪಸ್ಸ ಪಹಾನನ್ತಿ ರೂಪಸ್ಸ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಸಞ್ಞೋಜನಪ್ಪಹಾನೇನ ಪಹಾನಂ। ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೇನ ನಿರುದ್ಧೇಹಿ ಆಸವೇಹಿ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾವ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ। ‘‘ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಸೇಸೇತ್ವಾ। ಸೋಳಸ ಪಞ್ಞಾತಿ ಮಹಾಪಞ್ಞಾದಿಕಾ ಸೋಳಸ ಪಞ್ಞಾ। ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಪುಣ್ಣಉಪೋಸಥದಿವಸತಾ, ಕೇನಚಿ ಅನಾಮನ್ತಿತಮೇವ ಅನೇಕಸತಾನಂಯೇವ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸಾನಂ ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ನಿಪತಿತತಾ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಭಾವೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನತಾ, ಛಳಭಿಞ್ಞತಾ ಚಾತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ತತ್ರಿಮಾನಿ ಅಙ್ಗಾನೀ’’ತಿಆದಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥತೋ ಅವಿಭತ್ತಂ, ತಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
206.Sassatādīsūti sassatābhinivesādīsu. Tesaṃ tesaṃ dhammānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Sassataṃ abhiññāyāti sassatadiṭṭhiṃ samudayato atthaṅgamato assādato nissaraṇato abhivisiṭṭhāya paññāya paṭivijjhitvā. Pahānanti accantappahānaṃ samucchedaṃ. Rūpassa pahānanti rūpassa tappaṭibaddhasaññojanappahānena pahānaṃ. Anuppādanirodhena niruddhehi āsavehi aggahetvāva cittaṃ vimucci. ‘‘Āsavehi cittaṃ vimuccī’’ti ettha kiñcipi aggahetvā asesetvā. Soḷasa paññāti mahāpaññādikā soḷasa paññā. Caturaṅgasamannāgatoti puṇṇauposathadivasatā, kenaci anāmantitameva anekasatānaṃyeva anekasahassānaṃ vā bhikkhūnaṃ sannipatitatā, sabbesaṃ ehibhikkhubhāvena upasampannatā, chaḷabhiññatā cāti. Tenāha ‘‘tatrimāni aṅgānī’’tiādi. Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.
ದೀಘನಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Dīghanakhasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ದೀಘನಖಸುತ್ತಂ • 4. Dīghanakhasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ದೀಘನಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Dīghanakhasuttavaṇṇanā
