| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
३. दीघावुउपासकसुत्तं
3. Dīghāvuupāsakasuttaṃ
९९९. एकं समयं भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। तेन खो पन समयेन दीघावु उपासको आबाधिको होति दुक्खितो बाळ्हगिलानो। अथ खो दीघावु उपासको पितरं जोतिकं गहपतिं आमन्तेसि – ‘‘एहि त्वं, गहपति, येन भगवा तेनुपसङ्कम; उपसङ्कमित्वा मम वचनेन भगवतो पादे सिरसा वन्द – ‘दीघावु, भन्ते , उपासको आबाधिको होति दुक्खितो बाळ्हगिलानो। सो भगवतो पादे सिरसा वन्दती’ति। एवञ्च वदेहि – ‘साधु किर, भन्ते, भगवा येन दीघावुस्स उपासकस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमतु अनुकम्पं उपादाया’’’ति। ‘‘एवं, ताता’’ति खो जोतिको गहपति दीघावुस्स उपासकस्स पटिस्सुत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो जोतिको गहपति भगवन्तं एतदवोच – ‘‘दीघावु, भन्ते, उपासको आबाधिको होति दुक्खितो बाळ्हगिलानो । सो भगवतो पादे सिरसा वन्दति। एवञ्च वदेति – ‘साधु किर, भन्ते, भगवा येन दीघावुस्स उपासकस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमतु अनुकम्पं उपादाया’’’ति। अधिवासेसि भगवा तुण्हीभावेन।
999. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena dīghāvu upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho dīghāvu upāsako pitaraṃ jotikaṃ gahapatiṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, gahapati, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vanda – ‘dīghāvu, bhante , upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadehi – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena dīghāvussa upāsakassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. ‘‘Evaṃ, tātā’’ti kho jotiko gahapati dīghāvussa upāsakassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jotiko gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dīghāvu, bhante, upāsako ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno . So bhagavato pāde sirasā vandati. Evañca vadeti – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena dīghāvussa upāsakassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
अथ खो भगवा निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन दीघावुस्स उपासकस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। निसज्ज खो भगवा दीघावुं उपासकं एतदवोच – ‘‘कच्चि ते, दीघावु, खमनीयं, कच्चि यापनीयं? कच्चि दुक्खा वेदना पटिक्कमन्ति, नो अभिक्कमन्ति; पटिक्कमोसानं पञ्ञायति, नो अभिक्कमो’’ति? ‘‘न मे, भन्ते, खमनीयं, न यापनीयं। बाळ्हा मे दुक्खा वेदना अभिक्कमन्ति, नो पटिक्कमन्ति; अभिक्कमोसानं पञ्ञायति, नो पटिक्कमो’’ति। ‘‘तस्मातिह ते, दीघावु, एवं सिक्खितब्बं – ‘बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो भविस्सामि – इतिपि सो भगवा अरहं सम्मासम्बुद्धो विज्जाचरणसम्पन्नो सुगतो लोकविदू अनुत्तरो पुरिसदम्मसारथि सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। धम्मे…पे॰… सङ्घे…पे॰… अरियकन्तेहि सीलेहि समन्नागतो भविस्सामि अखण्डेहि…पे॰… समाधिसंवत्तनिकेहि’। एवञ्हि ते, दीघावु, सिक्खितब्ब’’न्ति।
Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya yena dīghāvussa upāsakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā dīghāvuṃ upāsakaṃ etadavoca – ‘‘kacci te, dīghāvu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ? Kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti; paṭikkamosānaṃ paññāyati, no abhikkamo’’ti? ‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo’’ti. ‘‘Tasmātiha te, dīghāvu, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘buddhe aveccappasādena samannāgato bhavissāmi – itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato bhavissāmi akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi’. Evañhi te, dīghāvu, sikkhitabba’’nti.
‘‘यानिमानि, भन्ते, भगवता चत्तारि सोतापत्तियङ्गानि देसितानि, संविज्जन्ते ते धम्मा मयि, अहञ्च तेसु धम्मेसु सन्दिस्सामि। अहञ्हि, भन्ते, बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो – इतिपि सो भगवा…पे॰… सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। धम्मे…पे॰… सङ्घे…पे॰… अरियकन्तेहि सीलेहि समन्नागतो अखण्डेहि…पे॰… समाधिसंवत्तनिकेही’’ति । ‘‘तस्मातिह त्वं, दीघावु, इमेसु चतूसु सोतापत्तियङ्गेसु पतिट्ठाय छ विज्जाभागिये धम्मे उत्तरि भावेय्यासि। इध त्वं, दीघावु, सब्बसङ्खारेसु अनिच्चानुपस्सी विहराहि, अनिच्चे दुक्खसञ्ञी, दुक्खे अनत्तसञ्ञी पहानसञ्ञी विरागसञ्ञी निरोधसञ्ञीति। एवञ्हि ते, दीघावु, सिक्खितब्ब’’न्ति।
‘‘Yānimāni, bhante, bhagavatā cattāri sotāpattiyaṅgāni desitāni, saṃvijjante te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Ahañhi, bhante, buddhe aveccappasādena samannāgato – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehī’’ti . ‘‘Tasmātiha tvaṃ, dīghāvu, imesu catūsu sotāpattiyaṅgesu patiṭṭhāya cha vijjābhāgiye dhamme uttari bhāveyyāsi. Idha tvaṃ, dīghāvu, sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharāhi, anicce dukkhasaññī, dukkhe anattasaññī pahānasaññī virāgasaññī nirodhasaññīti. Evañhi te, dīghāvu, sikkhitabba’’nti.
‘‘येमे, भन्ते, भगवता छ विज्जाभागिया धम्मा देसिता, संविज्जन्ते ते धम्मा मयि, अहञ्च तेसु धम्मेसु सन्दिस्सामि। अहञ्हि, भन्ते, सब्बसङ्खारेसु अनिच्चानुपस्सी विहरामि, अनिच्चे दुक्खसञ्ञी, दुक्खे अनत्तसञ्ञी पहानसञ्ञी विरागसञ्ञी निरोधसञ्ञी। अपि च मे, भन्ते, एवं होति – ‘मा हेवायं जोतिको गहपति ममच्चयेन विघातं आपज्जी’’’ति 1। ‘‘मा त्वं, तात दीघावु, एवं मनसाकासि। इङ्घ त्वं, तात दीघावु, यदेव ते भगवा आह, तदेव त्वं साधुकं मनसि करोही’’ति।
‘‘Yeme, bhante, bhagavatā cha vijjābhāgiyā dhammā desitā, saṃvijjante te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Ahañhi, bhante, sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharāmi, anicce dukkhasaññī, dukkhe anattasaññī pahānasaññī virāgasaññī nirodhasaññī. Api ca me, bhante, evaṃ hoti – ‘mā hevāyaṃ jotiko gahapati mamaccayena vighātaṃ āpajjī’’’ti 2. ‘‘Mā tvaṃ, tāta dīghāvu, evaṃ manasākāsi. Iṅgha tvaṃ, tāta dīghāvu, yadeva te bhagavā āha, tadeva tvaṃ sādhukaṃ manasi karohī’’ti.
अथ खो भगवा दीघावुं उपासकं इमिना ओवादेन ओवदित्वा उट्ठायासना पक्कामि। अथ खो दीघावु उपासको अचिरपक्कन्तस्स भगवतो कालमकासि। अथ खो सम्बहुला भिक्खू येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ना खो ते भिक्खू भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘यो सो, भन्ते, दीघावु नाम उपासको भगवता संखित्तेन ओवादेन ओवदितो सो कालङ्कतो। तस्स का गति, को अभिसम्परायो’’ति? ‘‘पण्डितो, भिक्खवे, दीघावु उपासको, पच्चपादि 3 धम्मस्सानुधम्मं, न च मं धम्माधिकरणं 4 विहेसेसि 5। दीघावु, भिक्खवे, उपासको पञ्चन्नं ओरम्भागियानं संयोजनानं परिक्खया ओपपातिको तत्थ परिनिब्बायी अनावत्तिधम्मो तस्मा लोका’’ति। ततियं।
Atha kho bhagavā dīghāvuṃ upāsakaṃ iminā ovādena ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho dīghāvu upāsako acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, dīghāvu nāma upāsako bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, dīghāvu upāsako, paccapādi 6 dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ 7 vihesesi 8. Dīghāvu, bhikkhave, upāsako pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ३. दीघावुउपासकसुत्तवण्णना • 3. Dīghāvuupāsakasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ३. दीघावुउपासकसुत्तवण्णना • 3. Dīghāvuupāsakasuttavaṇṇanā
