| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၇၂. ဒီဃာဝုဝတ္ထု
272. Dīghāvuvatthu
၄၅၈. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဗာရာဏသိယံ 1 ဗ္ရဟ္မဒတ္တော နာမ ကာသိရာဇာ အဟောသိ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော မဟဗ္ဗလော မဟာဝာဟနော မဟာဝိဇိတော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော။ ဒီဃီတိ နာမ ကောသလရာဇာ အဟောသိ ဒလိဒ္ဒော အပ္ပဓနော အပ္ပဘောဂော အပ္ပဗလော အပ္ပဝာဟနော အပ္ပဝိဇိတော အပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ သန္နယ္ဟိတ္ဝာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ အဗ္ဘုယ္ယာသိ။ အသ္သောသိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ – ‘‘ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကိရ ကာသိရာဇာ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ သန္နယ္ဟိတ္ဝာ မမံ အဗ္ဘုယ္ယာတော’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ခော ကာသိရာဇာ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော မဟဗ္ဗလော မဟာဝာဟနော မဟာဝိဇိတော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော, အဟံ ပနမ္ဟိ ဒလိဒ္ဒော အပ္ပဓနော အပ္ပဘောဂော အပ္ပဗလော အပ္ပဝာဟနော အပ္ပဝိဇိတော အပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော, နာဟံ ပဋိဗလော ဗ္ရဟ္မဒတ္တေန ကာသိရညာ ဧကသင္ဃာတမ္ပိ သဟိတုံ။ ယံနူနာဟံ ပဋိကစ္စေဝ နဂရမ္ဟာ နိပ္ပတေယ္ယ’’န္တိ။
458. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ 2 brahmadatto nāma kāsirājā ahosi aḍḍho mahaddhano mahābhogo mahabbalo mahāvāhano mahāvijito paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro. Dīghīti nāma kosalarājā ahosi daliddo appadhano appabhogo appabalo appavāhano appavijito aparipuṇṇakosakoṭṭhāgāro. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā dīghītiṃ kosalarājānaṃ abbhuyyāsi. Assosi kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā – ‘‘brahmadatto kira kāsirājā caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā mamaṃ abbhuyyāto’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño etadahosi – ‘‘brahmadatto kho kāsirājā aḍḍho mahaddhano mahābhogo mahabbalo mahāvāhano mahāvijito paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro, ahaṃ panamhi daliddo appadhano appabhogo appabalo appavāhano appavijito aparipuṇṇakosakoṭṭhāgāro, nāhaṃ paṭibalo brahmadattena kāsiraññā ekasaṅghātampi sahituṃ. Yaṃnūnāhaṃ paṭikacceva nagaramhā nippateyya’’nti.
အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ မဟေသိံ အာဒာယ ပဋိကစ္စေဝ နဂရမ္ဟာ နိပ္ပတိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ဗလဉ္စ ဝာဟနဉ္စ ဇနပဒဉ္စ ကောသဉ္စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ သပဇာပတိကော ယေန ဝာရာဏသီ တေန ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန ယေန ဗာရာဏသီ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ သပဇာပတိကော ဗာရာဏသိယံ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တိမေ ဩကာသေ ကုမ္ဘကာရနိဝေသနေ အညာတကဝေသေန ပရိဗ္ဗာဇကစ္ဆန္နေန ပဋိဝသတိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော မဟေသီ နစိရသ္သေဝ ဂဗ္ဘိနီ အဟောသိ။ တသ္သာ ဧဝရူပော ဒောဟဠော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ – ‘‘ဣစ္ဆတိ သူရိယသ္သ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပသ္သိတုံ , ခဂ္ဂာနဉ္စ ဓောဝနံ ပာတုံ’’။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော မဟေသီ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဂဗ္ဘိနီမ္ဟိ, ဒေဝ။ တသ္သာ မေ ဧဝရူပော ဒောဟဠော ဥပ္ပန္နော – ဣစ္ဆာမိ သူရိယသ္သ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ 3 သုဘူမေ ဌိတံ ပသ္သိတုံ, ခဂ္ဂာနဉ္စ ဓောဝနံ ပာတု’’န္တိ။ ‘‘ကုတော, ဒေဝိ, အမ္ဟာကံ ဒုဂ္ဂတာနံ စတုရင္ဂိနီ သေနာ သန္နဒ္ဓာ ဝမ္မိကာ သုဘူမေ ဌိတာ, ခဂ္ဂာနဉ္စ ဓောဝနံ ပာတု’’န္တိ 4 ‘‘သစာဟံ, ဒေဝ, န လဘိသ္သာမိ, မရိသ္သာမီ’’တိ။
Atha kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā mahesiṃ ādāya paṭikacceva nagaramhā nippati. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghītissa kosalarañño balañca vāhanañca janapadañca kosañca koṭṭhāgārañca abhivijiya ajjhāvasati. Atha kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā sapajāpatiko yena vārāṇasī tena pakkāmi. Anupubbena yena bārāṇasī tadavasari. Tatra sudaṃ, bhikkhave, dīghīti kosalarājā sapajāpatiko bārāṇasiyaṃ aññatarasmiṃ paccantime okāse kumbhakāranivesane aññātakavesena paribbājakacchannena paṭivasati. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī nacirasseva gabbhinī ahosi. Tassā evarūpo dohaḷo uppanno hoti – ‘‘icchati sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ , khaggānañca dhovanaṃ pātuṃ’’. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī dīghītiṃ kosalarājānaṃ etadavoca – ‘‘gabbhinīmhi, deva. Tassā me evarūpo dohaḷo uppanno – icchāmi sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ 5 subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātu’’nti. ‘‘Kuto, devi, amhākaṃ duggatānaṃ caturaṅginī senā sannaddhā vammikā subhūme ṭhitā, khaggānañca dhovanaṃ pātu’’nti 6 ‘‘sacāhaṃ, deva, na labhissāmi, marissāmī’’ti.
၄၅၉. တေန ခော ပန သမယေန, ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော သဟာယော ဟောတိ ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ယေန ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပုရောဟိတံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သခီ တေ, သမ္မ, ဂဗ္ဘိနီ။ တသ္သာ ဧဝရူပော ဒောဟဠော ဥပ္ပန္နော – ဣစ္ဆတိ သူရိယသ္သ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပသ္သိတုံ, ခဂ္ဂာနဉ္စ ဓောဝနံ ပာတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဒေဝ, မယမ္ပိ ဒေဝိံ ပသ္သာမာ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော မဟေသီ ယေန ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော မဟေသိံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တိံ, ဒိသ္ဝာန ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ယေန ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော မဟေသီ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘‘ကောသလရာဇာ ဝတ ဘော ကုစ္ဆိဂတော, ကောသလရာဇာ ဝတ ဘော ကုစ္ဆိဂတော’’တိ။ အတ္တမနာ 7, ဒေဝိ, ဟောဟိ။ လစ္ဆသိ သူရိယသ္သ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပသ္သိတုံ, ခဂ္ဂာနဉ္စ ဓောဝနံ ပာတုန္တိ။
459. Tena kho pana samayena, brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo dīghītissa kosalarañño sahāyo hoti . Atha kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā yena brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā brahmadattassa kāsirañño purohitaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘sakhī te, samma, gabbhinī. Tassā evarūpo dohaḷo uppanno – icchati sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātu’’nti. ‘‘Tena hi, deva, mayampi deviṃ passāmā’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī yena brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo tenupasaṅkami. Addasā kho, bhikkhave, brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo dīghītissa kosalarañño mahesiṃ dūratova āgacchantiṃ, disvāna uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena dīghītissa kosalarañño mahesī tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘kosalarājā vata bho kucchigato, kosalarājā vata bho kucchigato’’ti. Attamanā 8, devi, hohi. Lacchasi sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātunti.
အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တထာ, ဒေဝ, နိမိတ္တာနိ ဒိသ္သန္တိ, သ္ဝေ သူရိယုဂ္ဂမနကာလေ စတုရင္ဂိနီ သေနာ သန္နဒ္ဓာ ဝမ္မိကာ သုဘူမေ တိဋ္ဌတု, ခဂ္ဂာ စ ဓောဝိယန္တူ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ မနုသ္သေ အာဏာပေသိ – ‘‘ယထာ, ဘဏေ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော အာဟ တထာ ကရောထာ’’တိ။ အလဘိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော မဟေသီ သူရိယသ္သ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပသ္သိတုံ, ခဂ္ဂာနဉ္စ ဓောဝနံ ပာတုံ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော မဟေသီ တသ္သ ဂဗ္ဘသ္သ ပရိပာကမန္ဝာယ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တသ္သ ဒီဃာဝူတိ နာမံ အကံသု။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော နစိရသ္သေဝ ဝိညုတံ ပာပုဏိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမ္ဟာကံ အနတ္ထသ္သ ကာရကော, ဣမိနာ အမ္ဟာကံ ဗလဉ္စ ဝာဟနဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ, သစာယံ အမ္ဟေ ဇာနိသ္သတိ, သဗ္ဗေဝ တယော ဃာတာပေသ္သတိ, ယံနူနာဟံ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဗဟိနဂရေ ဝာသေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ဘိက္ခဝေ ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဗဟိနဂရေ ဝာသေသိ။ အထ ခော ဘိက္ခဝေ ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗဟိနဂရေ ပဋိဝသန္တော နစိရသ္သေဝ သဗ္ဗသိပ္ပာနိ သိက္ခိ။
Atha kho, bhikkhave, brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo yena brahmadatto kāsirājā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘tathā, deva, nimittāni dissanti, sve sūriyuggamanakāle caturaṅginī senā sannaddhā vammikā subhūme tiṭṭhatu, khaggā ca dhoviyantū’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā manusse āṇāpesi – ‘‘yathā, bhaṇe, purohito brāhmaṇo āha tathā karothā’’ti. Alabhi kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātuṃ. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī tassa gabbhassa paripākamanvāya puttaṃ vijāyi. Tassa dīghāvūti nāmaṃ akaṃsu. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro nacirasseva viññutaṃ pāpuṇi. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako, iminā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ, sacāyaṃ amhe jānissati, sabbeva tayo ghātāpessati, yaṃnūnāhaṃ dīghāvuṃ kumāraṃ bahinagare vāseyya’’nti. Atha kho bhikkhave dīghīti kosalarājā dīghāvuṃ kumāraṃ bahinagare vāsesi. Atha kho bhikkhave dīghāvu kumāro bahinagare paṭivasanto nacirasseva sabbasippāni sikkhi.
၄၆၀. တေန ခော ပန သမယေန ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ကပ္ပကော ဗ္ရဟ္မဒတ္တေ ကာသိရညေ ပဋိဝသတိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ကပ္ပကော ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ဗာရာဏသိယံ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တိမေ ဩကာသေ ကုမ္ဘကာရနိဝေသနေ အညာတကဝေသေန ပရိဗ္ဗာဇကစ္ဆန္နေန ပဋိဝသန္တံ, ဒိသ္ဝာန ယေန ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဒီဃီတိ, ဒေဝ, ကောသလရာဇာ သပဇာပတိကော ဗာရာဏသိယံ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တိမေ ဩကာသေ ကုမ္ဘကာရနိဝေသနေ အညာတကဝေသေန ပရိဗ္ဗာဇကစ္ဆန္နေန ပဋိဝသတီ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ မနုသ္သေ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ အာနေထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုသ္သာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ အာနေသုံ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ မနုသ္သေ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂာဠ္ဟဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတ္ဝာ ခရသ္သရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတ္ဝာ ဒက္ခိဏေန ဒ္ဝာရေန နိက္ခာမေတ္ဝာ ဒက္ခိဏတော နဂရသ္သ စတုဓာ ဆိန္ဒိတ္ဝာ စတုဒ္ဒိသာ ဗိလာနိ နိက္ခိပထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုသ္သာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂာဠ္ဟဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတ္ဝာ ခရသ္သရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေန္တိ။
460. Tena kho pana samayena dīghītissa kosalarañño kappako brahmadatte kāsiraññe paṭivasati. Addasā kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño kappako dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ bārāṇasiyaṃ aññatarasmiṃ paccantime okāse kumbhakāranivesane aññātakavesena paribbājakacchannena paṭivasantaṃ, disvāna yena brahmadatto kāsirājā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘dīghīti, deva, kosalarājā sapajāpatiko bārāṇasiyaṃ aññatarasmiṃ paccantime okāse kumbhakāranivesane aññātakavesena paribbājakacchannena paṭivasatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā manusse āṇāpesi – ‘‘tena hi, bhaṇe, dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ ānethā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, te manussā brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ ānesuṃ. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā manusse āṇāpesi – ‘‘tena hi, bhaṇe, dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa catudhā chinditvā catuddisā bilāni nikkhipathā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, te manussā brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinenti.
အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘စိရံဒိဋ္ဌာ ခော မေ မာတာပိတရော။ ယံနူနာဟံ မာတာပိတရော ပသ္သေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတ္ဝာ အဒ္ဒသ မာတာပိတရော ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂာဠ္ဟဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတ္ဝာ ခရသ္သရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေန္တေ, ဒိသ္ဝာန ယေန မာတာပိတရော တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ; ဒိသ္ဝာန ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မာ ခော တ္ဝံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုသ္သာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဥမ္မတ္တကော အယံ ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဝိပ္ပလပတိ။ ကော ဣမသ္သ ဒီဃာဝု? ကံ အယံ ဧဝမာဟ – ‘မာ ခော တ္ဝံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘဏေ, ဥမ္မတ္တကော ဝိပ္ပလပာမိ, အပိ စ ယော ဝိညူ သော ဝိဘာဝေသ္သတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မာ ခော တ္ဝံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုသ္သာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဥမ္မတ္တကော အယံ ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဝိပ္ပလပတိ။ ကော ဣမသ္သ ဒီဃာဝု ? ကံ အယံ ဧဝမာဟ – မာ ခော တ္ဝံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘဏေ, ဥမ္မတ္တကော ဝိပ္ပလပာမိ, အပိ စ ယော ဝိညူ သော ဝိဘာဝေသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုသ္သာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတ္ဝာ ဒက္ခိဏေန ဒ္ဝာရေန နိက္ခာမေတ္ဝာ ဒက္ခိဏတော နဂရသ္သ စတုဓာ ဆိန္ဒိတ္ဝာ စတုဒ္ဒိသာ ဗိလာနိ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဂုမ္ဗံ ဌပေတ္ဝာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတ္ဝာ သုရံ နီဟရိတ္ဝာ ဂုမ္ဗိယေ ပာယေသိ။ ယဒာ တေ မတ္တာ အဟေသုံ ပတိတာ, အထ ကဋ္ဌာနိ သံကဍ္ဎိတ္ဝာ စိတကံ ကရိတ္ဝာ မာတာပိတူနံ သရီရံ စိတကံ အာရောပေတ္ဝာ အဂ္ဂိံ ဒတ္ဝာ ပဉ္ဇလိကော တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ။
Atha kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ciraṃdiṭṭhā kho me mātāpitaro. Yaṃnūnāhaṃ mātāpitaro passeyya’’nti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro bārāṇasiṃ pavisitvā addasa mātāpitaro daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinente, disvāna yena mātāpitaro tenupasaṅkami. Addasā kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā dīghāvuṃ kumāraṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. Evaṃ vutte, bhikkhave, te manussā dīghītiṃ kosalarājānaṃ etadavocuṃ – ‘‘ummattako ayaṃ dīghīti kosalarājā vippalapati. Ko imassa dīghāvu? Kaṃ ayaṃ evamāha – ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhaṇe, ummattako vippalapāmi, api ca yo viññū so vibhāvessatī’’ti. Dutiyampi kho, bhikkhave…pe… tatiyampi kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. Tatiyampi kho, bhikkhave, te manussā dīghītiṃ kosalarājānaṃ etadavocuṃ – ‘‘ummattako ayaṃ dīghīti kosalarājā vippalapati. Ko imassa dīghāvu ? Kaṃ ayaṃ evamāha – mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhaṇe, ummattako vippalapāmi, api ca yo viññū so vibhāvessatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, te manussā dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa catudhā chinditvā catuddisā bilāni nikkhipitvā gumbaṃ ṭhapetvā pakkamiṃsu. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro bārāṇasiṃ pavisitvā suraṃ nīharitvā gumbiye pāyesi. Yadā te mattā ahesuṃ patitā, atha kaṭṭhāni saṃkaḍḍhitvā citakaṃ karitvā mātāpitūnaṃ sarīraṃ citakaṃ āropetvā aggiṃ datvā pañjaliko tikkhattuṃ citakaṃ padakkhiṇaṃ akāsi.
၄၆၁. တေန ခော ပန သမယေန ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဥပရိပာသာဒဝရဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ပဉ္ဇလိကံ တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တံ, ဒိသ္ဝာနသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိသ္သံသယံ ခော သော မနုသ္သော ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ဉာတိ ဝာ သာလောဟိတော ဝာ, အဟော မေ အနတ္ထတော, န ဟိ နာမ မေ ကောစိ အာရောစေသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော အရညံ ဂန္တ္ဝာ ယာဝဒတ္ထံ ကန္ဒိတ္ဝာ ရောဒိတ္ဝာ ခပ္ပံ 9 ပုဉ္ဆိတ္ဝာ ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတ္ဝာ အန္တေပုရသ္သ သာမန္တာ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တ္ဝာ ဟတ္ထာစရိယံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာစရိယ, သိပ္ပံ သိက္ခိတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ မာဏဝက, သိက္ခသ္သူ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂာယိ, ဝီဏဉ္စ ဝာဒေသိ။ အသ္သောသိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂီတံ ဝီဏဉ္စ ဝာဒိတံ, သုတ္ဝာန မနုသ္သေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကော, ဘဏေ, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂာယိ, ဝီဏဉ္စ ဝာဒေသီ’’တိ? ‘‘အမုကသ္သ, ဒေဝ, ဟတ္ထာစရိယသ္သ အန္တေဝာသီ မာဏဝကော ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂာယိ, ဝီဏဉ္စ ဝာဒေသီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, တံ မာဏဝကံ အာနေထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုသ္သာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ အာနေသုံ။ ‘‘တ္ဝံ ဘဏေ မာဏဝက, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂာယိ, ဝီဏဉ္စ ဝာဒေသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တ္ဝံ, ဘဏေ မာဏဝက, ဂာယသ္သု, ဝီဏဉ္စ ဝာဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ အာရာဓာပေက္ခော မဉ္ဇုနာ သရေန ဂာယိ , ဝီဏဉ္စ ဝာဒေသိ။ ‘‘တ္ဝံ, ဘဏေ မာဏဝက, မံ ဥပဋ္ဌဟာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ အဟောသိ ပစ္ဆာနိပာတီ ကိင္ကာရပဋိသ္သာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝာဒီ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ နစိရသ္သေဝ အဗ္ဘန္တရိမေ ဝိသ္သာသိကဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။
461. Tena kho pana samayena brahmadatto kāsirājā uparipāsādavaragato hoti. Addasā kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ pañjalikaṃ tikkhattuṃ citakaṃ padakkhiṇaṃ karontaṃ, disvānassa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ kho so manusso dīghītissa kosalarañño ñāti vā sālohito vā, aho me anatthato, na hi nāma me koci ārocessatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro araññaṃ gantvā yāvadatthaṃ kanditvā roditvā khappaṃ 10 puñchitvā bārāṇasiṃ pavisitvā antepurassa sāmantā hatthisālaṃ gantvā hatthācariyaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, ācariya, sippaṃ sikkhitu’’nti. ‘‘Tena hi, bhaṇe māṇavaka, sikkhassū’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesi. Assosi kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gītaṃ vīṇañca vāditaṃ, sutvāna manusse pucchi – ‘‘ko, bhaṇe, rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesī’’ti? ‘‘Amukassa, deva, hatthācariyassa antevāsī māṇavako rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesī’’ti. ‘‘Tena hi, bhaṇe, taṃ māṇavakaṃ ānethā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, te manussā brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā dīghāvuṃ kumāraṃ ānesuṃ. ‘‘Tvaṃ bhaṇe māṇavaka, rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesī’’ti? ‘‘Evaṃ, devā’’ti. ‘‘Tena hi tvaṃ, bhaṇe māṇavaka, gāyassu, vīṇañca vādehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā ārādhāpekkho mañjunā sarena gāyi , vīṇañca vādesi. ‘‘Tvaṃ, bhaṇe māṇavaka, maṃ upaṭṭhahā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paccassosi. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño pubbuṭṭhāyī ahosi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ nacirasseva abbhantarime vissāsikaṭṭhāne ṭhapesi.
၄၆၂. အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ မာဏဝက, ရထံ ယောဇေဟိ, မိဂဝံ ဂမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ရထံ ယောဇေတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယုတ္တော ခော တေ, ဒေဝ, ရထော, ယသ္သ ဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ရထံ အဘိရုဟိ။ ဒီဃာဝု ကုမာရော ရထံ ပေသေသိ။ တထာ တထာ ရထံ ပေသေသိ ယထာ ယထာ အညေနေဝ သေနာ အဂမာသိ အညေနေဝ ရထော။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒူရံ ဂန္တ္ဝာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ မာဏဝက, ရထံ မုဉ္စသ္သု, ကိလန္တောမ္ဟိ, နိပဇ္ဇိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ရထံ မုဉ္စိတ္ဝာ ပထဝိယံ ပလ္လင္ကေန နိသီဒိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဥစ္ဆင္ဂေ သီသံ ကတ္ဝာ သေယ္ယံ ကပ္ပေသိ။ တသ္သ ကိလန္တသ္သ မုဟုတ္တကေနေဝ နိဒ္ဒာ ဩက္ကမိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမ္ဟာကံ အနတ္ထသ္သ ကာရကော။ ဣမိနာ အမ္ဟာကံ ဗလဉ္စ ဝာဟနဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ။ ဣမိနာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ။ အယံ ခ္ဝသ္သ ကာလော ယောဟံ ဝေရံ အပ္ပေယ္ယ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပိတာ ခော မံ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခော တ္ဝံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ။ န ခော မေတံ ပတိရူပံ , ယ္ဝာဟံ ပိတုဝစနံ အတိက္ကမေယ္ယ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမ္ဟာကံ အနတ္ထသ္သ ကာရကော, ဣမိနော အမ္ဟာကံ ဗလဉ္စ ဝာဟနဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ, ဣမိနာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ, အယံ ခ္ဝသ္သ ကာလော ယောဟံ ဝေရံ အပ္ပေယ္ယ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပိတာ ခော မံ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခော တ္ဝံ တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ, န ဟိ တာတ ဒီဃာဝု ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ။ န ခော မေတံ ပတိရူပံ, ယ္ဝာဟံ ပိတုဝစနံ အတိက္ကမေယ္ယ’’န္တိ။ ပုနဒေဝ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ တတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမ္ဟာကံ အနတ္ထသ္သ ကာရကော။ ဣမိနာ အမ္ဟာကံ ဗလဉ္စ ဝာဟနဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ။ ဣမိနာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ။ အယံ ခ္ဝသ္သ ကာလော ယောဟံ ဝေရံ အပ္ပေယ္ယ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟိ။ တတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပိတာ ခော မံ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခော တ္ဝံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ။ န ခော မေတံ ပတိရူပံ, ယ္ဝာဟံ ပိတုဝစနံ အတိက္ကမေယ္ယ’’’န္တိ ပုနဒေဝ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂော ဥသ္သင္ကီ ဥတ္ရသ္တော သဟသာ ဝုဋ္ဌာသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗ္ရဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိသ္သ တ္ဝံ , ဒေဝ, ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂော ဥသ္သင္ကီ ဥတ္ရသ္တော သဟသာ ဝုဋ္ဌာသီ’’တိ? ဣဓ မံ, ဘဏေ မာဏဝက, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ပုတ္တော ဒီဃာဝု ကုမာရော သုပိနန္တေန ခဂ္ဂေန ပရိပာတေသိ။ တေနာဟံ ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂော ဥသ္သင္ကီ ဥတ္ရသ္တော သဟသာ ဝုဋ္ဌာသိန္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဝာမေန ဟတ္ထေန ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော သီသံ ပရာမသိတ္ဝာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟေတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဟံ ခော သော, ဒေဝ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ပုတ္တော ဒီဃာဝု ကုမာရော။ ဗဟုနော တ္ဝံ အမ္ဟာကံ အနတ္ထသ္သ ကာရကော။ တယာ အမ္ဟာကံ ဗလဉ္စ ဝာဟနဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ။ တယာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ။ အယံ ခ္ဝသ္သ ကာလော ယ္ဝာဟံ ဝေရံ အပ္ပေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုသ္သ ကုမာရသ္သ ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဇီဝိတံ မေ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒေဟိ။ ဇီဝိတံ မေ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘က္ယာဟံ ဥသ္သဟာမိ ဒေဝသ္သ ဇီဝိတံ ဒာတုံ ? ဒေဝော ခော မေ ဇီဝိတံ ဒဒေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, တ္ဝဉ္စေဝ မေ ဇီဝိတံ ဒေဟိ, အဟဉ္စ တေ ဇီဝိတံ ဒမ္မီ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော စ ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝု စ ကုမာရော အညမညသ္သ ဇီဝိတံ အဒံသု, ပာဏိဉ္စ အဂ္ဂဟေသုံ, သပထဉ္စ အကံသု အဒ္ဒူဘာယ 11။
462. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhaṇe māṇavaka, rathaṃ yojehi, migavaṃ gamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā rathaṃ yojetvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘yutto kho te, deva, ratho, yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā rathaṃ abhiruhi. Dīghāvu kumāro rathaṃ pesesi. Tathā tathā rathaṃ pesesi yathā yathā aññeneva senā agamāsi aññeneva ratho. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dūraṃ gantvā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhaṇe māṇavaka, rathaṃ muñcassu, kilantomhi, nipajjissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā rathaṃ muñcitvā pathaviyaṃ pallaṅkena nisīdi. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvussa kumārassa ucchaṅge sīsaṃ katvā seyyaṃ kappesi. Tassa kilantassa muhuttakeneva niddā okkami. Atha kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako. Iminā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ. Iminā ca me mātāpitaro hatā. Ayaṃ khvassa kālo yohaṃ veraṃ appeyya’’nti kosiyā khaggaṃ nibbāhi. Atha kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘pitā kho maṃ maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti. Na kho metaṃ patirūpaṃ , yvāhaṃ pituvacanaṃ atikkameyya’’nti kosiyā khaggaṃ pavesesi. Dutiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako, imino amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ, iminā ca me mātāpitaro hatā, ayaṃ khvassa kālo yohaṃ veraṃ appeyya’’nti kosiyā khaggaṃ nibbāhi. Dutiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘pitā kho maṃ maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ, na hi tāta dīghāvu verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti. Na kho metaṃ patirūpaṃ, yvāhaṃ pituvacanaṃ atikkameyya’’nti. Punadeva kosiyā khaggaṃ pavesesi. Tatiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako. Iminā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ. Iminā ca me mātāpitaro hatā. Ayaṃ khvassa kālo yohaṃ veraṃ appeyya’’nti kosiyā khaggaṃ nibbāhi. Tatiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘pitā kho maṃ maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti. Na kho metaṃ patirūpaṃ, yvāhaṃ pituvacanaṃ atikkameyya’’’nti punadeva kosiyā khaggaṃ pavesesi. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto sahasā vuṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ , deva, bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto sahasā vuṭṭhāsī’’ti? Idha maṃ, bhaṇe māṇavaka, dīghītissa kosalarañño putto dīghāvu kumāro supinantena khaggena paripātesi. Tenāhaṃ bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto sahasā vuṭṭhāsinti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro vāmena hatthena brahmadattassa kāsirañño sīsaṃ parāmasitvā dakkhiṇena hatthena khaggaṃ nibbāhetvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho so, deva, dīghītissa kosalarañño putto dīghāvu kumāro. Bahuno tvaṃ amhākaṃ anatthassa kārako. Tayā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ. Tayā ca me mātāpitaro hatā. Ayaṃ khvassa kālo yvāhaṃ veraṃ appeyya’’nti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvussa kumārassa pādesu sirasā nipatitvā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘jīvitaṃ me, tāta dīghāvu, dehi. Jīvitaṃ me, tāta dīghāvu, dehī’’ti. ‘‘Kyāhaṃ ussahāmi devassa jīvitaṃ dātuṃ ? Devo kho me jīvitaṃ dadeyyā’’ti. ‘‘Tena hi, tāta dīghāvu, tvañceva me jīvitaṃ dehi, ahañca te jīvitaṃ dammī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto ca kāsirājā dīghāvu ca kumāro aññamaññassa jīvitaṃ adaṃsu, pāṇiñca aggahesuṃ, sapathañca akaṃsu addūbhāya 12.
အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ရထံ ယောဇေဟိ , ဂမိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ကာသိရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ရထံ ယောဇေတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယုတ္တော ခော တေ, ဒေဝ, ရထော, ယသ္သ ဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ရထံ အဘိရုဟိ။ ဒီဃာဝု ကုမာရော ရထံ ပေသေသိ။ တထာ တထာ ရထံ ပေသေသိ ယထာ ယထာ နစိရသ္သေဝ သေနာယ သမာဂဉ္ဆိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတ္ဝာ အမစ္စေ ပာရိသဇ္ဇေ သန္နိပာတာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစေ, ဘဏေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ပုတ္တံ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ပသ္သေယ္ယာထ, ကိန္တိ နံ ကရေယ္ယာထာ’’တိ? ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘မယံ, ဒေဝ, ဟတ္ထေ ဆိန္ဒေယ္ယာမ။ မယံ, ဒေဝ, ပာဒေ ဆိန္ဒေယ္ယာမ။ မယံ, ဒေဝ, ဟတ္ထပာဒေ ဆိန္ဒေယ္ယာမ။ မယံ, ဒေဝ, ကဏ္ဏေ ဆိန္ဒေယ္ယာမ။ မယံ, ဒေဝ, နာသံ ဆိန္ဒေယ္ယာမ။ မယံ, ဒေဝ, ကဏ္ဏနာသံ ဆိန္ဒေယ္ယာမ။ မယံ, ဒေဝ, သီသံ ဆိန္ဒေယ္ယာမာ’’တိ။ ‘‘အယံ ခော, ဘဏေ, ဒီဃီတိသ္သ ကောသလရညော ပုတ္တော ဒီဃာဝု ကုမာရော။ နာယံ လဗ္ဘာ ကိဉ္စိ ကာတုံ။ ဣမိနာ စ မေ ဇီဝိတံ ဒိန္နံ, မယာ စ ဣမသ္သ ဇီဝိတံ ဒိန္န’’န္တိ။
Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘tena hi, tāta dīghāvu, rathaṃ yojehi , gamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā rathaṃ yojetvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘yutto kho te, deva, ratho, yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā rathaṃ abhiruhi. Dīghāvu kumāro rathaṃ pesesi. Tathā tathā rathaṃ pesesi yathā yathā nacirasseva senāya samāgañchi. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā bārāṇasiṃ pavisitvā amacce pārisajje sannipātāpetvā etadavoca – ‘‘sace, bhaṇe, dīghītissa kosalarañño puttaṃ dīghāvuṃ kumāraṃ passeyyātha, kinti naṃ kareyyāthā’’ti? Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘mayaṃ, deva, hatthe chindeyyāma. Mayaṃ, deva, pāde chindeyyāma. Mayaṃ, deva, hatthapāde chindeyyāma. Mayaṃ, deva, kaṇṇe chindeyyāma. Mayaṃ, deva, nāsaṃ chindeyyāma. Mayaṃ, deva, kaṇṇanāsaṃ chindeyyāma. Mayaṃ, deva, sīsaṃ chindeyyāmā’’ti. ‘‘Ayaṃ kho, bhaṇe, dīghītissa kosalarañño putto dīghāvu kumāro. Nāyaṃ labbhā kiñci kātuṃ. Iminā ca me jīvitaṃ dinnaṃ, mayā ca imassa jīvitaṃ dinna’’nti.
၄၆၃. အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယံ ခော တေ, တာတ ဒီဃာဝု, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခော တ္ဝံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပသ္သ, မာ ရသ္သံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ, ကိံ တေ ပိတာ သန္ဓာယ အဝစာ’’တိ? ‘‘ယံ ခော မေ , ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ဒီဃ’န္တိ မာ စိရံ ဝေရံ အကာသီတိ။ ဣမံ ခော မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ မာ ဒီဃန္တိ။ ယံ ခော မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ရသ္သ’န္တိ မာ ခိပ္ပံ မိတ္တေဟိ ဘိဇ္ဇိတ္ထာ’’တိ။ ဣမံ ခော မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ မာ ရသ္သန္တိ။ ယံ ခော မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘‘န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ, အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ ဒေဝေန မေ မာတာပိတရော ဟတာတိ။ သစာဟံ ဒေဝံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယံ, ယေ ဒေဝသ္သ အတ္ထကာမာ တေ မံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယုံ, ယေ မေ အတ္ထကာမာ တေ တေ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယုံ – ဧဝံ တံ ဝေရံ ဝေရေန န ဝူပသမေယ္ယ။ ဣဒာနိ စ ပန မေ ဒေဝေန ဇီဝိတံ ဒိန္နံ, မယာ စ ဒေဝသ္သ ဇီဝိတံ ဒိန္နံ။ ဧဝံ တံ ဝေရံ အဝေရေန ဝူပသန္တံ။ ဣမံ ခော မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ – န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ , တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော! အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! ယာဝ ပဏ္ဍိတော အယံ ဒီဃာဝု ကုမာရော, ယတ္ရ ဟိ နာမ ပိတုနော သံခိတ္တေန ဘာသိတသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနိသ္သတီ’’တိ ပေတ္တိကံ ဗလဉ္စ ဝာဟနဉ္စ ဇနပဒဉ္စ ကောသဉ္စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ ပဋိပာဒေသိ, ဓီတရဉ္စ အဒာသိ။ တေသဉ္ဟိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇူနံ အာဒိန္နဒဏ္ဍာနံ အာဒိန္နသတ္ထာနံ ဧဝရူပံ ခန္တိသောရစ္စံ ဘဝိသ္သတိ။ ဣဓ ခော ပန တံ, ဘိက္ခဝေ , သောဘေထ ယံ တုမ္ဟေ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ခမာ စ ဘဝေယ္ယာထ သောရတာ စာတိ? တတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘဏ္ဍနံ မာ ကလဟံ မာ ဝိဂ္ဂဟံ မာ ဝိဝာဒ’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခော သော အဓမ္မဝာဒီ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာဂမေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဓမ္မသ္သာမီ; အပ္ပောသ္သုက္ကော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရမနုယုတ္တော ဝိဟရတု။ မယမေတေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝာဒေန ပညာယိသ္သာမာ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ – ပရိယာဒိန္နရူပာ ခော ဣမေ မောဃပုရိသာ, နယိမေ သုကရာ သညာပေတုန္တိ – ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
463. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘yaṃ kho te, tāta dīghāvu, pitā maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti, kiṃ te pitā sandhāya avacā’’ti? ‘‘Yaṃ kho me , deva, pitā maraṇakāle avaca ‘mā dīgha’nti mā ciraṃ veraṃ akāsīti. Imaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca mā dīghanti. Yaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca ‘mā rassa’nti mā khippaṃ mittehi bhijjitthā’’ti. Imaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca mā rassanti. Yaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca ‘‘na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti, averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti devena me mātāpitaro hatāti. Sacāhaṃ devaṃ jīvitā voropeyyaṃ, ye devassa atthakāmā te maṃ jīvitā voropeyyuṃ, ye me atthakāmā te te jīvitā voropeyyuṃ – evaṃ taṃ veraṃ verena na vūpasameyya. Idāni ca pana me devena jīvitaṃ dinnaṃ, mayā ca devassa jīvitaṃ dinnaṃ. Evaṃ taṃ veraṃ averena vūpasantaṃ. Imaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca – na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi , tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā – ‘‘acchariyaṃ vata bho! Abbhutaṃ vata bho! Yāva paṇḍito ayaṃ dīghāvu kumāro, yatra hi nāma pituno saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānissatī’’ti pettikaṃ balañca vāhanañca janapadañca kosañca koṭṭhāgārañca paṭipādesi, dhītarañca adāsi. Tesañhi nāma, bhikkhave, rājūnaṃ ādinnadaṇḍānaṃ ādinnasatthānaṃ evarūpaṃ khantisoraccaṃ bhavissati. Idha kho pana taṃ, bhikkhave , sobhetha yaṃ tumhe evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitā samānā khamā ca bhaveyyātha soratā cāti? Tatiyampi kho bhagavā te bhikkhū etadavoca – ‘‘alaṃ, bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ mā kalahaṃ mā viggahaṃ mā vivāda’’nti. Tatiyampi kho so adhammavādī bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āgametu, bhante, bhagavā dhammassāmī; appossukko, bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāramanuyutto viharatu. Mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmā’’ti. Atha kho bhagavā – pariyādinnarūpā kho ime moghapurisā, nayime sukarā saññāpetunti – uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
ဒီဃာဝုဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော ပဌမော။
Dīghāvubhāṇavāro niṭṭhito paṭhamo.
၄၆၄. 13 အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ကောသမ္ဗိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော သေနာသနံ သံသာမေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သင္ဃမဇ္ဈေ ဌိတကောဝ ဣမာ ဂာထာယော အဘာသိ –
464.14 Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pāvisi. Kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya saṅghamajjhe ṭhitakova imā gāthāyo abhāsi –
သင္ဃသ္မိံ ဘိဇ္ဇမာနသ္မိံ၊ နာညံ ဘိယ္ယော အမညရုံ။
Saṅghasmiṃ bhijjamānasmiṃ, nāññaṃ bhiyyo amaññaruṃ.
ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခာယာမံ၊ ယေန နီတာ န တံ ဝိဒူ။
Yāvicchanti mukhāyāmaṃ, yena nītā na taṃ vidū.
ယေ စ တံ ဥပနယ္ဟန္တိ၊ ဝေရံ တေသံ န သမ္မတိ။
Ye ca taṃ upanayhanti, veraṃ tesaṃ na sammati.
ယေ စ တံ နုပနယ္ဟန္တိ၊ ဝေရံ တေသူပသမ္မတိ။
Ye ca taṃ nupanayhanti, veraṃ tesūpasammati.
အဝေရေန စ သမ္မန္တိ၊ ဧသဓမ္မော သနန္တနော။
Averena ca sammanti, esadhammo sanantano.
ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂာ။
Ye ca tattha vijānanti, tato sammanti medhagā.
ရဋ္ဌံ ဝိလုမ္ပမာနာနံ၊ တေသမ္ပိ ဟောတိ သင္ဂတိ။
Raṭṭhaṃ vilumpamānānaṃ, tesampi hoti saṅgati.
‘‘ကသ္မာ တုမ္ဟာက နော သိယာ။
‘‘Kasmā tumhāka no siyā;
သဒ္ဓိံစရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
Saddhiṃcaraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
အဘိဘုယ္ယ သဗ္ဗာနိ ပရိသ္သယာနိ။
Abhibhuyya sabbāni parissayāni;
စရေယ္ယ တေနတ္တမနော သတီမာ။
Careyya tenattamano satīmā.
သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
Saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ။
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya;
ဧကော စရေ မာတင္ဂရညေဝ နာဂော။
Eko care mātaṅgaraññeva nāgo.
နတ္ထိ ဗာလေ သဟာယတာ။
Natthi bāle sahāyatā;
ဧကော စရေ န စ ပာပာနိ ကယိရာ။
Eko care na ca pāpāni kayirā;
အပ္ပောသ္သုက္ကော မာတင္ဂရညေဝ နာဂော’’တိ။
Appossukko mātaṅgaraññeva nāgo’’ti.
ဒီဃာဝုဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Dīghāvuvatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ကောသမ္ဗကဝိဝာဒကထာ • Kosambakavivādakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ဒီဃာဝုဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဒီဃာဝုဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ကောသမ္ဗကဝိဝာဒကထာဝဏ္ဏနာ • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၇၁. ကောသမ္ဗကဝိဝာဒကထာ • 271. Kosambakavivādakathā
