| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi |
272. දීඝාවුවත්‌ථු
272. Dīghāvuvatthu
458. අථ ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, බාරාණසියං 1 බ්‍රහ්‌මදත්‌තො නාම කාසිරාජා අහොසි අඩ්‌ඪො මහද්‌ධනො මහාභොගො මහබ්‌බලො මහාවාහනො මහාවිජිතො පරිපුණ්‌ණකොසකොට්‌ඨාගාරො. දීඝීති නාම කොසලරාජා අහොසි දලිද්‌දො අප්‌පධනො අප්‌පභොගො අප්‌පබලො අප්‌පවාහනො අප්‌පවිජිතො අපරිපුණ්‌ණකොසකොට්‌ඨාගාරො. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නය්‌හිත්‌වා දීඝීතිං කොසලරාජානං අබ්‌භුය්‍යාසි. අස්‌සොසි ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීති කොසලරාජා – ‘‘බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කිර කාසිරාජා චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නය්‌හිත්‌වා මමං අබ්‌භුය්‍යාතො’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො එතදහොසි – ‘‘බ්‍රහ්‌මදත්‌තො ඛො කාසිරාජා අඩ්‌ඪො මහද්‌ධනො මහාභොගො මහබ්‌බලො මහාවාහනො මහාවිජිතො පරිපුණ්‌ණකොසකොට්‌ඨාගාරො, අහං පනම්‌හි දලිද්‌දො අප්‌පධනො අප්‌පභොගො අප්‌පබලො අප්‌පවාහනො අප්‌පවිජිතො අපරිපුණ්‌ණකොසකොට්‌ඨාගාරො, නාහං පටිබලො බ්‍රහ්‌මදත්‌තෙන කාසිරඤ්‌ඤා එකසඞ්‌ඝාතම්‌පි සහිතුං. යංනූනාහං පටිකච්‌චෙව නගරම්‌හා නිප්‌පතෙය්‍ය’’න්‌ති.
458. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ 2 brahmadatto nāma kāsirājā ahosi aḍḍho mahaddhano mahābhogo mahabbalo mahāvāhano mahāvijito paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro. Dīghīti nāma kosalarājā ahosi daliddo appadhano appabhogo appabalo appavāhano appavijito aparipuṇṇakosakoṭṭhāgāro. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā dīghītiṃ kosalarājānaṃ abbhuyyāsi. Assosi kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā – ‘‘brahmadatto kira kāsirājā caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā mamaṃ abbhuyyāto’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño etadahosi – ‘‘brahmadatto kho kāsirājā aḍḍho mahaddhano mahābhogo mahabbalo mahāvāhano mahāvijito paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro, ahaṃ panamhi daliddo appadhano appabhogo appabalo appavāhano appavijito aparipuṇṇakosakoṭṭhāgāro, nāhaṃ paṭibalo brahmadattena kāsiraññā ekasaṅghātampi sahituṃ. Yaṃnūnāhaṃ paṭikacceva nagaramhā nippateyya’’nti.
අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීති කොසලරාජා මහෙසිං ආදාය පටිකච්‌චෙව නගරම්‌හා නිප්‌පති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො බලඤ්‌ච වාහනඤ්‌ච ජනපදඤ්‌ච කොසඤ්‌ච කොට්‌ඨාගාරඤ්‌ච අභිවිජිය අජ්‌ඣාවසති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීති කොසලරාජා සපජාපතිකො යෙන වාරාණසී තෙන පක්‌කාමි. අනුපුබ්‌බෙන යෙන බාරාණසී තදවසරි. තත්‍ර සුදං, භික්‌ඛවෙ, දීඝීති කොසලරාජා සපජාපතිකො බාරාණසියං අඤ්‌ඤතරස්‌මිං පච්‌චන්‌තිමෙ ඔකාසෙ කුම්‌භකාරනිවෙසනෙ අඤ්‌ඤාතකවෙසෙන පරිබ්‌බාජකච්‌ඡන්‌නෙන පටිවසති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො මහෙසී නචිරස්‌සෙව ගබ්‌භිනී අහොසි. තස්‌සා එවරූපො දොහළො උප්‌පන්‌නො හොති – ‘‘ඉච්‌ඡති සූරියස්‌ස උග්‌ගමනකාලෙ චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නද්‌ධං වම්‌මිකං සුභූමෙ ඨිතං පස්‌සිතුං , ඛග්‌ගානඤ්‌ච ධොවනං පාතුං’’. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො මහෙසී දීඝීතිං කොසලරාජානං එතදවොච – ‘‘ගබ්‌භිනීම්‌හි, දෙව. තස්‌සා මෙ එවරූපො දොහළො උප්‌පන්‌නො – ඉච්‌ඡාමි සූරියස්‌ස උග්‌ගමනකාලෙ චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නද්‌ධං වම්‌මිකං 3 සුභූමෙ ඨිතං පස්‌සිතුං, ඛග්‌ගානඤ්‌ච ධොවනං පාතු’’න්‌ති. ‘‘කුතො, දෙවි, අම්‌හාකං දුග්‌ගතානං චතුරඞ්‌ගිනී සෙනා සන්‌නද්‌ධා වම්‌මිකා සුභූමෙ ඨිතා, ඛග්‌ගානඤ්‌ච ධොවනං පාතු’’න්‌ති 4 ‘‘සචාහං, දෙව, න ලභිස්‌සාමි, මරිස්‌සාමී’’ති.
Atha kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā mahesiṃ ādāya paṭikacceva nagaramhā nippati. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghītissa kosalarañño balañca vāhanañca janapadañca kosañca koṭṭhāgārañca abhivijiya ajjhāvasati. Atha kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā sapajāpatiko yena vārāṇasī tena pakkāmi. Anupubbena yena bārāṇasī tadavasari. Tatra sudaṃ, bhikkhave, dīghīti kosalarājā sapajāpatiko bārāṇasiyaṃ aññatarasmiṃ paccantime okāse kumbhakāranivesane aññātakavesena paribbājakacchannena paṭivasati. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī nacirasseva gabbhinī ahosi. Tassā evarūpo dohaḷo uppanno hoti – ‘‘icchati sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ , khaggānañca dhovanaṃ pātuṃ’’. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī dīghītiṃ kosalarājānaṃ etadavoca – ‘‘gabbhinīmhi, deva. Tassā me evarūpo dohaḷo uppanno – icchāmi sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ 5 subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātu’’nti. ‘‘Kuto, devi, amhākaṃ duggatānaṃ caturaṅginī senā sannaddhā vammikā subhūme ṭhitā, khaggānañca dhovanaṃ pātu’’nti 6 ‘‘sacāhaṃ, deva, na labhissāmi, marissāmī’’ti.
459. තෙන ඛො පන සමයෙන, බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පුරොහිතො බ්‍රාහ්‌මණො දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො සහායො හොති . අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීති කොසලරාජා යෙන බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පුරොහිතො බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පුරොහිතං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘සඛී තෙ, සම්‌ම, ගබ්‌භිනී. තස්‌සා එවරූපො දොහළො උප්‌පන්‌නො – ඉච්‌ඡති සූරියස්‌ස උග්‌ගමනකාලෙ චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නද්‌ධං වම්‌මිකං සුභූමෙ ඨිතං පස්‌සිතුං, ඛග්‌ගානඤ්‌ච ධොවනං පාතු’’න්‌ති. ‘‘තෙන හි, දෙව, මයම්‌පි දෙවිං පස්‌සාමා’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො මහෙසී යෙන බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පුරොහිතො බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පුරොහිතො බ්‍රාහ්‌මණො දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො මහෙසිං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තිං, දිස්‌වාන උට්‌ඨායාසනා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා යෙන දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො මහෙසී තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං උදානං උදානෙසි – ‘‘කොසලරාජා වත භො කුච්‌ඡිගතො, කොසලරාජා වත භො කුච්‌ඡිගතො’’ති. අත්‌තමනා 7, දෙවි, හොහි. ලච්‌ඡසි සූරියස්‌ස උග්‌ගමනකාලෙ චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නද්‌ධං වම්‌මිකං සුභූමෙ ඨිතං පස්‌සිතුං, ඛග්‌ගානඤ්‌ච ධොවනං පාතුන්‌ති.
459. Tena kho pana samayena, brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo dīghītissa kosalarañño sahāyo hoti . Atha kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā yena brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā brahmadattassa kāsirañño purohitaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘sakhī te, samma, gabbhinī. Tassā evarūpo dohaḷo uppanno – icchati sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātu’’nti. ‘‘Tena hi, deva, mayampi deviṃ passāmā’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī yena brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo tenupasaṅkami. Addasā kho, bhikkhave, brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo dīghītissa kosalarañño mahesiṃ dūratova āgacchantiṃ, disvāna uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena dīghītissa kosalarañño mahesī tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘kosalarājā vata bho kucchigato, kosalarājā vata bho kucchigato’’ti. Attamanā 8, devi, hohi. Lacchasi sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātunti.
අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පුරොහිතො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා බ්‍රහ්‌මදත්‌තං කාසිරාජානං එතදවොච – ‘‘තථා, දෙව, නිමිත්‌තානි දිස්‌සන්‌ති, ස්‌වෙ සූරියුග්‌ගමනකාලෙ චතුරඞ්‌ගිනී සෙනා සන්‌නද්‌ධා වම්‌මිකා සුභූමෙ තිට්‌ඨතු, ඛග්‌ගා ච ධොවියන්‌තූ’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා මනුස්‌සෙ ආණාපෙසි – ‘‘යථා, භණෙ, පුරොහිතො බ්‍රාහ්‌මණො ආහ තථා කරොථා’’ති. අලභි ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො මහෙසී සූරියස්‌ස උග්‌ගමනකාලෙ චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නද්‌ධං වම්‌මිකං සුභූමෙ ඨිතං පස්‌සිතුං, ඛග්‌ගානඤ්‌ච ධොවනං පාතුං. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො මහෙසී තස්‌ස ගබ්‌භස්‌ස පරිපාකමන්‌වාය පුත්‌තං විජායි. තස්‌ස දීඝාවූති නාමං අකංසු. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො නචිරස්‌සෙව විඤ්‌ඤුතං පාපුණි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා බහුනො අම්‌හාකං අනත්‌ථස්‌ස කාරකො, ඉමිනා අම්‌හාකං බලඤ්‌ච වාහනඤ්‌ච ජනපදො ච කොසො ච කොට්‌ඨාගාරඤ්‌ච අච්‌ඡින්‌නං, සචායං අම්‌හෙ ජානිස්‌සති, සබ්‌බෙව තයො ඝාතාපෙස්‌සති, යංනූනාහං දීඝාවුං කුමාරං බහිනගරෙ වාසෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො භික්‌ඛවෙ දීඝීති කොසලරාජා දීඝාවුං කුමාරං බහිනගරෙ වාසෙසි. අථ ඛො භික්‌ඛවෙ දීඝාවු කුමාරො බහිනගරෙ පටිවසන්‌තො නචිරස්‌සෙව සබ්‌බසිප්‌පානි සික්‌ඛි.
Atha kho, bhikkhave, brahmadattassa kāsirañño purohito brāhmaṇo yena brahmadatto kāsirājā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘tathā, deva, nimittāni dissanti, sve sūriyuggamanakāle caturaṅginī senā sannaddhā vammikā subhūme tiṭṭhatu, khaggā ca dhoviyantū’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā manusse āṇāpesi – ‘‘yathā, bhaṇe, purohito brāhmaṇo āha tathā karothā’’ti. Alabhi kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī sūriyassa uggamanakāle caturaṅginiṃ senaṃ sannaddhaṃ vammikaṃ subhūme ṭhitaṃ passituṃ, khaggānañca dhovanaṃ pātuṃ. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño mahesī tassa gabbhassa paripākamanvāya puttaṃ vijāyi. Tassa dīghāvūti nāmaṃ akaṃsu. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro nacirasseva viññutaṃ pāpuṇi. Atha kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako, iminā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ, sacāyaṃ amhe jānissati, sabbeva tayo ghātāpessati, yaṃnūnāhaṃ dīghāvuṃ kumāraṃ bahinagare vāseyya’’nti. Atha kho bhikkhave dīghīti kosalarājā dīghāvuṃ kumāraṃ bahinagare vāsesi. Atha kho bhikkhave dīghāvu kumāro bahinagare paṭivasanto nacirasseva sabbasippāni sikkhi.
460. තෙන ඛො පන සමයෙන දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො කප්‌පකො බ්‍රහ්‌මදත්‌තෙ කාසිරඤ්‌ඤෙ පටිවසති. අද්‌දසා ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො කප්‌පකො දීඝීතිං කොසලරාජානං සපජාපතිකං බාරාණසියං අඤ්‌ඤතරස්‌මිං පච්‌චන්‌තිමෙ ඔකාසෙ කුම්‌භකාරනිවෙසනෙ අඤ්‌ඤාතකවෙසෙන පරිබ්‌බාජකච්‌ඡන්‌නෙන පටිවසන්‌තං, දිස්‌වාන යෙන බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා බ්‍රහ්‌මදත්‌තං කාසිරාජානං එතදවොච – ‘‘දීඝීති, දෙව, කොසලරාජා සපජාපතිකො බාරාණසියං අඤ්‌ඤතරස්‌මිං පච්‌චන්‌තිමෙ ඔකාසෙ කුම්‌භකාරනිවෙසනෙ අඤ්‌ඤාතකවෙසෙන පරිබ්‌බාජකච්‌ඡන්‌නෙන පටිවසතී’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා මනුස්‌සෙ ආණාපෙසි – ‘‘තෙන හි, භණෙ, දීඝීතිං කොසලරාජානං සපජාපතිකං ආනෙථා’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, තෙ මනුස්‌සා බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා දීඝීතිං කොසලරාජානං සපජාපතිකං ආනෙසුං. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා මනුස්‌සෙ ආණාපෙසි – ‘‘තෙන හි, භණෙ, දීඝීතිං කොසලරාජානං සපජාපතිකං දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බන්‌ධිත්‌වා ඛුරමුණ්‌ඩං කරිත්‌වා ඛරස්‌සරෙන පණවෙන රථිකාය රථිකං සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන ද්‌වාරෙන නික්‌ඛාමෙත්‌වා දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස චතුධා ඡින්‌දිත්‌වා චතුද්‌දිසා බිලානි නික්‌ඛිපථා’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, තෙ මනුස්‌සා බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා දීඝීතිං කොසලරාජානං සපජාපතිකං දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බන්‌ධිත්‌වා ඛුරමුණ්‌ඩං කරිත්‌වා ඛරස්‌සරෙන පණවෙන රථිකාය රථිකං සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙන්‌ති.
460. Tena kho pana samayena dīghītissa kosalarañño kappako brahmadatte kāsiraññe paṭivasati. Addasā kho, bhikkhave, dīghītissa kosalarañño kappako dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ bārāṇasiyaṃ aññatarasmiṃ paccantime okāse kumbhakāranivesane aññātakavesena paribbājakacchannena paṭivasantaṃ, disvāna yena brahmadatto kāsirājā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘dīghīti, deva, kosalarājā sapajāpatiko bārāṇasiyaṃ aññatarasmiṃ paccantime okāse kumbhakāranivesane aññātakavesena paribbājakacchannena paṭivasatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā manusse āṇāpesi – ‘‘tena hi, bhaṇe, dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ ānethā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, te manussā brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ ānesuṃ. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā manusse āṇāpesi – ‘‘tena hi, bhaṇe, dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa catudhā chinditvā catuddisā bilāni nikkhipathā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, te manussā brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinenti.
අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස එතදහොසි – ‘‘චිරංදිට්‌ඨා ඛො මෙ මාතාපිතරො. යංනූනාහං මාතාපිතරො පස්‌සෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බාරාණසිං පවිසිත්‌වා අද්‌දස මාතාපිතරො දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බන්‌ධිත්‌වා ඛුරමුණ්‌ඩං කරිත්‌වා ඛරස්‌සරෙන පණවෙන රථිකාය රථිකං සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙන්‌තෙ, දිස්‌වාන යෙන මාතාපිතරො තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීති කොසලරාජා දීඝාවුං කුමාරං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං; දිස්‌වාන දීඝාවුං කුමාරං එතදවොච – ‘‘මා ඛො ත්‌වං, තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං. න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’’ති. එවං වුත්‌තෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙ මනුස්‌සා දීඝීතිං කොසලරාජානං එතදවොචුං – ‘‘උම්‌මත්‌තකො අයං දීඝීති කොසලරාජා විප්‌පලපති. කො ඉමස්‌ස දීඝාවු? කං අයං එවමාහ – ‘මා ඛො ත්‌වං, තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං. න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’’ති. ‘‘නාහං, භණෙ, උම්‌මත්‌තකො විප්‌පලපාමි, අපි ච යො විඤ්‌ඤූ සො විභාවෙස්‌සතී’’ති. දුතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… තතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝීති කොසලරාජා දීඝාවුං කුමාරං එතදවොච – ‘‘මා ඛො ත්‌වං, තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං. න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’’ති. තතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, තෙ මනුස්‌සා දීඝීතිං කොසලරාජානං එතදවොචුං – ‘‘උම්‌මත්‌තකො අයං දීඝීති කොසලරාජා විප්‌පලපති. කො ඉමස්‌ස දීඝාවු ? කං අයං එවමාහ – මා ඛො ත්‌වං, තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං. න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’’ති. ‘‘නාහං, භණෙ, උම්‌මත්‌තකො විප්‌පලපාමි, අපි ච යො විඤ්‌ඤූ සො විභාවෙස්‌සතී’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, තෙ මනුස්‌සා දීඝීතිං කොසලරාජානං සපජාපතිකං රථිකාය රථිකං සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන ද්‌වාරෙන නික්‌ඛාමෙත්‌වා දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස චතුධා ඡින්‌දිත්‌වා චතුද්‌දිසා බිලානි නික්‌ඛිපිත්‌වා ගුම්‌බං ඨපෙත්‌වා පක්‌කමිංසු. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බාරාණසිං පවිසිත්‌වා සුරං නීහරිත්‌වා ගුම්‌බියෙ පායෙසි. යදා තෙ මත්‌තා අහෙසුං පතිතා, අථ කට්‌ඨානි සංකඩ්‌ඪිත්‌වා චිතකං කරිත්‌වා මාතාපිතූනං සරීරං චිතකං ආරොපෙත්‌වා අග්‌ගිං දත්‌වා පඤ්‌ජලිකො තික්‌ඛත්‌තුං චිතකං පදක්‌ඛිණං අකාසි.
Atha kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ciraṃdiṭṭhā kho me mātāpitaro. Yaṃnūnāhaṃ mātāpitaro passeyya’’nti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro bārāṇasiṃ pavisitvā addasa mātāpitaro daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinente, disvāna yena mātāpitaro tenupasaṅkami. Addasā kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā dīghāvuṃ kumāraṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. Evaṃ vutte, bhikkhave, te manussā dīghītiṃ kosalarājānaṃ etadavocuṃ – ‘‘ummattako ayaṃ dīghīti kosalarājā vippalapati. Ko imassa dīghāvu? Kaṃ ayaṃ evamāha – ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhaṇe, ummattako vippalapāmi, api ca yo viññū so vibhāvessatī’’ti. Dutiyampi kho, bhikkhave…pe… tatiyampi kho, bhikkhave, dīghīti kosalarājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. Tatiyampi kho, bhikkhave, te manussā dīghītiṃ kosalarājānaṃ etadavocuṃ – ‘‘ummattako ayaṃ dīghīti kosalarājā vippalapati. Ko imassa dīghāvu ? Kaṃ ayaṃ evamāha – mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhaṇe, ummattako vippalapāmi, api ca yo viññū so vibhāvessatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, te manussā dīghītiṃ kosalarājānaṃ sapajāpatikaṃ rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa catudhā chinditvā catuddisā bilāni nikkhipitvā gumbaṃ ṭhapetvā pakkamiṃsu. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro bārāṇasiṃ pavisitvā suraṃ nīharitvā gumbiye pāyesi. Yadā te mattā ahesuṃ patitā, atha kaṭṭhāni saṃkaḍḍhitvā citakaṃ karitvā mātāpitūnaṃ sarīraṃ citakaṃ āropetvā aggiṃ datvā pañjaliko tikkhattuṃ citakaṃ padakkhiṇaṃ akāsi.
461. තෙන ඛො පන සමයෙන බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා උපරිපාසාදවරගතො හොති. අද්‌දසා ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝාවුං කුමාරං පඤ්‌ජලිකං තික්‌ඛත්‌තුං චිතකං පදක්‌ඛිණං කරොන්‌තං, දිස්‌වානස්‌ස එතදහොසි – ‘‘නිස්‌සංසයං ඛො සො මනුස්‌සො දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො ඤාති වා සාලොහිතො වා, අහො මෙ අනත්‌ථතො, න හි නාම මෙ කොචි ආරොචෙස්‌සතී’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො අරඤ්‌ඤං ගන්‌ත්‌වා යාවදත්‌ථං කන්‌දිත්‌වා රොදිත්‌වා ඛප්‌පං 9 පුඤ්‌ඡිත්‌වා බාරාණසිං පවිසිත්‌වා අන්‌තෙපුරස්‌ස සාමන්‌තා හත්‌ථිසාලං ගන්‌ත්‌වා හත්‌ථාචරියං එතදවොච – ‘‘ඉච්‌ඡාමහං, ආචරිය, සිප්‌පං සික්‌ඛිතු’’න්‌ති. ‘‘තෙන හි, භණෙ මාණවක, සික්‌ඛස්‌සූ’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය හත්‌ථිසාලායං මඤ්‌ජුනා සරෙන ගායි, වීණඤ්‌ච වාදෙසි. අස්‌සොසි ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය හත්‌ථිසාලායං මඤ්‌ජුනා සරෙන ගීතං වීණඤ්‌ච වාදිතං, සුත්‌වාන මනුස්‌සෙ පුච්‌ඡි – ‘‘කො, භණෙ, රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය හත්‌ථිසාලායං මඤ්‌ජුනා සරෙන ගායි, වීණඤ්‌ච වාදෙසී’’ති? ‘‘අමුකස්‌ස, දෙව, හත්‌ථාචරියස්‌ස අන්‌තෙවාසී මාණවකො රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය හත්‌ථිසාලායං මඤ්‌ජුනා සරෙන ගායි, වීණඤ්‌ච වාදෙසී’’ති. ‘‘තෙන හි, භණෙ, තං මාණවකං ආනෙථා’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, තෙ මනුස්‌සා බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා දීඝාවුං කුමාරං ආනෙසුං. ‘‘ත්‌වං භණෙ මාණවක, රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය හත්‌ථිසාලායං මඤ්‌ජුනා සරෙන ගායි, වීණඤ්‌ච වාදෙසී’’ති? ‘‘එවං, දෙවා’’ති. ‘‘තෙන හි ත්‌වං, භණෙ මාණවක, ගායස්‌සු, වීණඤ්‌ච වාදෙහී’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා ආරාධාපෙක්‌ඛො මඤ්‌ජුනා සරෙන ගායි , වීණඤ්‌ච වාදෙසි. ‘‘ත්‌වං, භණෙ මාණවක, මං උපට්‌ඨහා’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පච්‌චස්‌සොසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පුබ්‌බුට්‌ඨායී අහොසි පච්‌ඡානිපාතී කිඞ්‌කාරපටිස්‌සාවී මනාපචාරී පියවාදී. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝාවුං කුමාරං නචිරස්‌සෙව අබ්‌භන්‌තරිමෙ විස්‌සාසිකට්‌ඨානෙ ඨපෙසි.
461. Tena kho pana samayena brahmadatto kāsirājā uparipāsādavaragato hoti. Addasā kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ pañjalikaṃ tikkhattuṃ citakaṃ padakkhiṇaṃ karontaṃ, disvānassa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ kho so manusso dīghītissa kosalarañño ñāti vā sālohito vā, aho me anatthato, na hi nāma me koci ārocessatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro araññaṃ gantvā yāvadatthaṃ kanditvā roditvā khappaṃ 10 puñchitvā bārāṇasiṃ pavisitvā antepurassa sāmantā hatthisālaṃ gantvā hatthācariyaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, ācariya, sippaṃ sikkhitu’’nti. ‘‘Tena hi, bhaṇe māṇavaka, sikkhassū’’ti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesi. Assosi kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gītaṃ vīṇañca vāditaṃ, sutvāna manusse pucchi – ‘‘ko, bhaṇe, rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesī’’ti? ‘‘Amukassa, deva, hatthācariyassa antevāsī māṇavako rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesī’’ti. ‘‘Tena hi, bhaṇe, taṃ māṇavakaṃ ānethā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, te manussā brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā dīghāvuṃ kumāraṃ ānesuṃ. ‘‘Tvaṃ bhaṇe māṇavaka, rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya hatthisālāyaṃ mañjunā sarena gāyi, vīṇañca vādesī’’ti? ‘‘Evaṃ, devā’’ti. ‘‘Tena hi tvaṃ, bhaṇe māṇavaka, gāyassu, vīṇañca vādehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā ārādhāpekkho mañjunā sarena gāyi , vīṇañca vādesi. ‘‘Tvaṃ, bhaṇe māṇavaka, maṃ upaṭṭhahā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paccassosi. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño pubbuṭṭhāyī ahosi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ nacirasseva abbhantarime vissāsikaṭṭhāne ṭhapesi.
462. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝාවුං කුමාරං එතදවොච – ‘‘තෙන හි, භණෙ මාණවක, රථං යොජෙහි, මිගවං ගමිස්‌සාමා’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා රථං යොජෙත්‌වා බ්‍රහ්‌මදත්‌තං කාසිරාජානං එතදවොච – ‘‘යුත්‌තො ඛො තෙ, දෙව, රථො, යස්‌ස දානි කාලං මඤ්‌ඤසී’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා රථං අභිරුහි. දීඝාවු කුමාරො රථං පෙසෙසි. තථා තථා රථං පෙසෙසි යථා යථා අඤ්‌ඤෙනෙව සෙනා අගමාසි අඤ්‌ඤෙනෙව රථො. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දූරං ගන්‌ත්‌වා දීඝාවුං කුමාරං එතදවොච – ‘‘තෙන හි, භණෙ මාණවක, රථං මුඤ්‌චස්‌සු, කිලන්‌තොම්‌හි, නිපජ්‌ජිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා රථං මුඤ්‌චිත්‌වා පථවියං පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස උච්‌ඡඞ්‌ගෙ සීසං කත්‌වා සෙය්‍යං කප්‌පෙසි. තස්‌ස කිලන්‌තස්‌ස මුහුත්‌තකෙනෙව නිද්‌දා ඔක්‌කමි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා බහුනො අම්‌හාකං අනත්‌ථස්‌ස කාරකො. ඉමිනා අම්‌හාකං බලඤ්‌ච වාහනඤ්‌ච ජනපදො ච කොසො ච කොට්‌ඨාගාරඤ්‌ච අච්‌ඡින්‌නං. ඉමිනා ච මෙ මාතාපිතරො හතා. අයං ඛ්‌වස්‌ස කාලො යොහං වෙරං අප්‌පෙය්‍ය’’න්‌ති කොසියා ඛග්‌ගං නිබ්‌බාහි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස එතදහොසි – ‘‘පිතා ඛො මං මරණකාලෙ අවච ‘මා ඛො ත්‌වං, තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං. න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’ති. න ඛො මෙතං පතිරූපං , ය්‌වාහං පිතුවචනං අතික්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති කොසියා ඛග්‌ගං පවෙසෙසි. දුතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා බහුනො අම්‌හාකං අනත්‌ථස්‌ස කාරකො, ඉමිනො අම්‌හාකං බලඤ්‌ච වාහනඤ්‌ච ජනපදො ච කොසො ච කොට්‌ඨාගාරඤ්‌ච අච්‌ඡින්‌නං, ඉමිනා ච මෙ මාතාපිතරො හතා, අයං ඛ්‌වස්‌ස කාලො යොහං වෙරං අප්‌පෙය්‍ය’’න්‌ති කොසියා ඛග්‌ගං නිබ්‌බාහි. දුතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස එතදහොසි – ‘‘පිතා ඛො මං මරණකාලෙ අවච ‘මා ඛො ත්‌වං තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං, න හි තාත දීඝාවු වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’ති. න ඛො මෙතං පතිරූපං, ය්‌වාහං පිතුවචනං අතික්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති. පුනදෙව කොසියා ඛග්‌ගං පවෙසෙසි. තතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා බහුනො අම්‌හාකං අනත්‌ථස්‌ස කාරකො. ඉමිනා අම්‌හාකං බලඤ්‌ච වාහනඤ්‌ච ජනපදො ච කොසො ච කොට්‌ඨාගාරඤ්‌ච අච්‌ඡින්‌නං. ඉමිනා ච මෙ මාතාපිතරො හතා. අයං ඛ්‌වස්‌ස කාලො යොහං වෙරං අප්‌පෙය්‍ය’’න්‌ති කොසියා ඛග්‌ගං නිබ්‌බාහි. තතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස එතදහොසි – ‘‘පිතා ඛො මං මරණකාලෙ අවච ‘මා ඛො ත්‌වං, තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං. න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’ති. න ඛො මෙතං පතිරූපං, ය්‌වාහං පිතුවචනං අතික්‌කමෙය්‍ය’’’න්‌ති පුනදෙව කොසියා ඛග්‌ගං පවෙසෙසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා භීතො උබ්‌බිග්‌ගො උස්‌සඞ්‌කී උත්‍රස්‌තො සහසා වුට්‌ඨාසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බ්‍රහ්‌මදත්‌තං කාසිරාජානං එතදවොච – ‘‘කිස්‌ස ත්‌වං , දෙව, භීතො උබ්‌බිග්‌ගො උස්‌සඞ්‌කී උත්‍රස්‌තො සහසා වුට්‌ඨාසී’’ති? ඉධ මං, භණෙ මාණවක, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො පුත්‌තො දීඝාවු කුමාරො සුපිනන්‌තෙන ඛග්‌ගෙන පරිපාතෙසි. තෙනාහං භීතො උබ්‌බිග්‌ගො උස්‌සඞ්‌කී උත්‍රස්‌තො සහසා වුට්‌ඨාසින්‌ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො වාමෙන හත්‌ථෙන බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො සීසං පරාමසිත්‌වා දක්‌ඛිණෙන හත්‌ථෙන ඛග්‌ගං නිබ්‌බාහෙත්‌වා බ්‍රහ්‌මදත්‌තං කාසිරාජානං එතදවොච – ‘‘අහං ඛො සො, දෙව, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො පුත්‌තො දීඝාවු කුමාරො. බහුනො ත්‌වං අම්‌හාකං අනත්‌ථස්‌ස කාරකො. තයා අම්‌හාකං බලඤ්‌ච වාහනඤ්‌ච ජනපදො ච කොසො ච කොට්‌ඨාගාරඤ්‌ච අච්‌ඡින්‌නං. තයා ච මෙ මාතාපිතරො හතා. අයං ඛ්‌වස්‌ස කාලො ය්‌වාහං වෙරං අප්‌පෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝාවුස්‌ස කුමාරස්‌ස පාදෙසු සිරසා නිපතිත්‌වා දීඝාවුං කුමාරං එතදවොච – ‘‘ජීවිතං මෙ, තාත දීඝාවු, දෙහි. ජීවිතං මෙ, තාත දීඝාවු, දෙහී’’ති. ‘‘ක්‍යාහං උස්‌සහාමි දෙවස්‌ස ජීවිතං දාතුං ? දෙවො ඛො මෙ ජීවිතං දදෙය්‍යා’’ති. ‘‘තෙන හි, තාත දීඝාවු, ත්‌වඤ්‌චෙව මෙ ජීවිතං දෙහි, අහඤ්‌ච තෙ ජීවිතං දම්‌මී’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො ච කාසිරාජා දීඝාවු ච කුමාරො අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස ජීවිතං අදංසු, පාණිඤ්‌ච අග්‌ගහෙසුං, සපථඤ්‌ච අකංසු අද්‌දූභාය 11.
462. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhaṇe māṇavaka, rathaṃ yojehi, migavaṃ gamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā rathaṃ yojetvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘yutto kho te, deva, ratho, yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā rathaṃ abhiruhi. Dīghāvu kumāro rathaṃ pesesi. Tathā tathā rathaṃ pesesi yathā yathā aññeneva senā agamāsi aññeneva ratho. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dūraṃ gantvā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhaṇe māṇavaka, rathaṃ muñcassu, kilantomhi, nipajjissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā rathaṃ muñcitvā pathaviyaṃ pallaṅkena nisīdi. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvussa kumārassa ucchaṅge sīsaṃ katvā seyyaṃ kappesi. Tassa kilantassa muhuttakeneva niddā okkami. Atha kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako. Iminā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ. Iminā ca me mātāpitaro hatā. Ayaṃ khvassa kālo yohaṃ veraṃ appeyya’’nti kosiyā khaggaṃ nibbāhi. Atha kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘pitā kho maṃ maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti. Na kho metaṃ patirūpaṃ , yvāhaṃ pituvacanaṃ atikkameyya’’nti kosiyā khaggaṃ pavesesi. Dutiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako, imino amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ, iminā ca me mātāpitaro hatā, ayaṃ khvassa kālo yohaṃ veraṃ appeyya’’nti kosiyā khaggaṃ nibbāhi. Dutiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘pitā kho maṃ maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ, na hi tāta dīghāvu verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti. Na kho metaṃ patirūpaṃ, yvāhaṃ pituvacanaṃ atikkameyya’’nti. Punadeva kosiyā khaggaṃ pavesesi. Tatiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho brahmadatto kāsirājā bahuno amhākaṃ anatthassa kārako. Iminā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ. Iminā ca me mātāpitaro hatā. Ayaṃ khvassa kālo yohaṃ veraṃ appeyya’’nti kosiyā khaggaṃ nibbāhi. Tatiyampi kho, bhikkhave, dīghāvussa kumārassa etadahosi – ‘‘pitā kho maṃ maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti. Na kho metaṃ patirūpaṃ, yvāhaṃ pituvacanaṃ atikkameyya’’’nti punadeva kosiyā khaggaṃ pavesesi. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto sahasā vuṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ , deva, bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto sahasā vuṭṭhāsī’’ti? Idha maṃ, bhaṇe māṇavaka, dīghītissa kosalarañño putto dīghāvu kumāro supinantena khaggena paripātesi. Tenāhaṃ bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto sahasā vuṭṭhāsinti. Atha kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro vāmena hatthena brahmadattassa kāsirañño sīsaṃ parāmasitvā dakkhiṇena hatthena khaggaṃ nibbāhetvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho so, deva, dīghītissa kosalarañño putto dīghāvu kumāro. Bahuno tvaṃ amhākaṃ anatthassa kārako. Tayā amhākaṃ balañca vāhanañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca acchinnaṃ. Tayā ca me mātāpitaro hatā. Ayaṃ khvassa kālo yvāhaṃ veraṃ appeyya’’nti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvussa kumārassa pādesu sirasā nipatitvā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘jīvitaṃ me, tāta dīghāvu, dehi. Jīvitaṃ me, tāta dīghāvu, dehī’’ti. ‘‘Kyāhaṃ ussahāmi devassa jīvitaṃ dātuṃ ? Devo kho me jīvitaṃ dadeyyā’’ti. ‘‘Tena hi, tāta dīghāvu, tvañceva me jīvitaṃ dehi, ahañca te jīvitaṃ dammī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto ca kāsirājā dīghāvu ca kumāro aññamaññassa jīvitaṃ adaṃsu, pāṇiñca aggahesuṃ, sapathañca akaṃsu addūbhāya 12.
අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝාවුං කුමාරං එතදවොච – ‘‘තෙන හි, තාත දීඝාවු, රථං යොජෙහි , ගමිස්‌සාමා’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, දීඝාවු කුමාරො බ්‍රහ්‌මදත්‌තස්‌ස කාසිරඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා රථං යොජෙත්‌වා බ්‍රහ්‌මදත්‌තං කාසිරාජානං එතදවොච – ‘‘යුත්‌තො ඛො තෙ, දෙව, රථො, යස්‌ස දානි කාලං මඤ්‌ඤසී’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා රථං අභිරුහි. දීඝාවු කුමාරො රථං පෙසෙසි. තථා තථා රථං පෙසෙසි යථා යථා නචිරස්‌සෙව සෙනාය සමාගඤ්‌ඡි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා බාරාණසිං පවිසිත්‌වා අමච්‌චෙ පාරිසජ්‌ජෙ සන්‌නිපාතාපෙත්‌වා එතදවොච – ‘‘සචෙ, භණෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො පුත්‌තං දීඝාවුං කුමාරං පස්‌සෙය්‍යාථ, කින්‌ති නං කරෙය්‍යාථා’’ති? එකච්‌චෙ එවමාහංසු – ‘‘මයං, දෙව, හත්‌ථෙ ඡින්‌දෙය්‍යාම. මයං, දෙව, පාදෙ ඡින්‌දෙය්‍යාම. මයං, දෙව, හත්‌ථපාදෙ ඡින්‌දෙය්‍යාම. මයං, දෙව, කණ්‌ණෙ ඡින්‌දෙය්‍යාම. මයං, දෙව, නාසං ඡින්‌දෙය්‍යාම. මයං, දෙව, කණ්‌ණනාසං ඡින්‌දෙය්‍යාම. මයං, දෙව, සීසං ඡින්‌දෙය්‍යාමා’’ති. ‘‘අයං ඛො, භණෙ, දීඝීතිස්‌ස කොසලරඤ්‌ඤො පුත්‌තො දීඝාවු කුමාරො. නායං ලබ්‌භා කිඤ්‌චි කාතුං. ඉමිනා ච මෙ ජීවිතං දින්‌නං, මයා ච ඉමස්‌ස ජීවිතං දින්‌න’’න්‌ති.
Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘tena hi, tāta dīghāvu, rathaṃ yojehi , gamissāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bhikkhave, dīghāvu kumāro brahmadattassa kāsirañño paṭissutvā rathaṃ yojetvā brahmadattaṃ kāsirājānaṃ etadavoca – ‘‘yutto kho te, deva, ratho, yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā rathaṃ abhiruhi. Dīghāvu kumāro rathaṃ pesesi. Tathā tathā rathaṃ pesesi yathā yathā nacirasseva senāya samāgañchi. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā bārāṇasiṃ pavisitvā amacce pārisajje sannipātāpetvā etadavoca – ‘‘sace, bhaṇe, dīghītissa kosalarañño puttaṃ dīghāvuṃ kumāraṃ passeyyātha, kinti naṃ kareyyāthā’’ti? Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘mayaṃ, deva, hatthe chindeyyāma. Mayaṃ, deva, pāde chindeyyāma. Mayaṃ, deva, hatthapāde chindeyyāma. Mayaṃ, deva, kaṇṇe chindeyyāma. Mayaṃ, deva, nāsaṃ chindeyyāma. Mayaṃ, deva, kaṇṇanāsaṃ chindeyyāma. Mayaṃ, deva, sīsaṃ chindeyyāmā’’ti. ‘‘Ayaṃ kho, bhaṇe, dīghītissa kosalarañño putto dīghāvu kumāro. Nāyaṃ labbhā kiñci kātuṃ. Iminā ca me jīvitaṃ dinnaṃ, mayā ca imassa jīvitaṃ dinna’’nti.
463. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා දීඝාවුං කුමාරං එතදවොච – ‘‘යං ඛො තෙ, තාත දීඝාවු, පිතා මරණකාලෙ අවච ‘මා ඛො ත්‌වං, තාත දීඝාවු, දීඝං පස්‌ස, මා රස්‌සං. න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’ති, කිං තෙ පිතා සන්‌ධාය අවචා’’ති? ‘‘යං ඛො මෙ , දෙව, පිතා මරණකාලෙ අවච ‘මා දීඝ’න්‌ති මා චිරං වෙරං අකාසීති. ඉමං ඛො මෙ, දෙව, පිතා මරණකාලෙ අවච මා දීඝන්‌ති. යං ඛො මෙ, දෙව, පිතා මරණකාලෙ අවච ‘මා රස්‌ස’න්‌ති මා ඛිප්‌පං මිත්‌තෙහි භිජ්‌ජිත්‌ථා’’ති. ඉමං ඛො මෙ, දෙව, පිතා මරණකාලෙ අවච මා රස්‌සන්‌ති. යං ඛො මෙ, දෙව, පිතා මරණකාලෙ අවච ‘‘න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති, අවෙරෙන හි, තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’’ති දෙවෙන මෙ මාතාපිතරො හතාති. සචාහං දෙවං ජීවිතා වොරොපෙය්‍යං, යෙ දෙවස්‌ස අත්‌ථකාමා තෙ මං ජීවිතා වොරොපෙය්‍යුං, යෙ මෙ අත්‌ථකාමා තෙ තෙ ජීවිතා වොරොපෙය්‍යුං – එවං තං වෙරං වෙරෙන න වූපසමෙය්‍ය. ඉදානි ච පන මෙ දෙවෙන ජීවිතං දින්‌නං, මයා ච දෙවස්‌ස ජීවිතං දින්‌නං. එවං තං වෙරං අවෙරෙන වූපසන්‌තං. ඉමං ඛො මෙ, දෙව, පිතා මරණකාලෙ අවච – න හි, තාත දීඝාවු, වෙරෙන වෙරා සම්‌මන්‌ති; අවෙරෙන හි , තාත දීඝාවු, වෙරා සම්‌මන්‌තී’’ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මදත්‌තො කාසිරාජා – ‘‘අච්‌ඡරියං වත භො! අබ්‌භුතං වත භො! යාව පණ්‌ඩිතො අයං දීඝාවු කුමාරො, යත්‍ර හි නාම පිතුනො සංඛිත්‌තෙන භාසිතස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං ආජානිස්‌සතී’’ති පෙත්‌තිකං බලඤ්‌ච වාහනඤ්‌ච ජනපදඤ්‌ච කොසඤ්‌ච කොට්‌ඨාගාරඤ්‌ච පටිපාදෙසි, ධීතරඤ්‌ච අදාසි. තෙසඤ්‌හි නාම, භික්‌ඛවෙ, රාජූනං ආදින්‌නදණ්‌ඩානං ආදින්‌නසත්‌ථානං එවරූපං ඛන්‌තිසොරච්‌චං භවිස්‌සති. ඉධ ඛො පන තං, භික්‌ඛවෙ , සොභෙථ යං තුම්‌හෙ එවං ස්‌වාක්‌ඛාතෙ ධම්‌මවිනයෙ පබ්‌බජිතා සමානා ඛමා ච භවෙය්‍යාථ සොරතා චාති? තතියම්‌පි ඛො භගවා තෙ භික්‌ඛූ එතදවොච – ‘‘අලං, භික්‌ඛවෙ, මා භණ්‌ඩනං මා කලහං මා විග්‌ගහං මා විවාද’’න්‌ති. තතියම්‌පි ඛො සො අධම්‌මවාදී භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ආගමෙතු, භන්‌තෙ, භගවා ධම්‌මස්‌සාමී; අප්‌පොස්‌සුක්‌කො, භන්‌තෙ, භගවා දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරමනුයුත්‌තො විහරතු. මයමෙතෙන භණ්‌ඩනෙන කලහෙන විග්‌ගහෙන විවාදෙන පඤ්‌ඤායිස්‌සාමා’’ති. අථ ඛො භගවා – පරියාදින්‌නරූපා ඛො ඉමෙ මොඝපුරිසා, නයිමෙ සුකරා සඤ්‌ඤාපෙතුන්‌ති – උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමි.
463. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā dīghāvuṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘yaṃ kho te, tāta dīghāvu, pitā maraṇakāle avaca ‘mā kho tvaṃ, tāta dīghāvu, dīghaṃ passa, mā rassaṃ. Na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’ti, kiṃ te pitā sandhāya avacā’’ti? ‘‘Yaṃ kho me , deva, pitā maraṇakāle avaca ‘mā dīgha’nti mā ciraṃ veraṃ akāsīti. Imaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca mā dīghanti. Yaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca ‘mā rassa’nti mā khippaṃ mittehi bhijjitthā’’ti. Imaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca mā rassanti. Yaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca ‘‘na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti, averena hi, tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti devena me mātāpitaro hatāti. Sacāhaṃ devaṃ jīvitā voropeyyaṃ, ye devassa atthakāmā te maṃ jīvitā voropeyyuṃ, ye me atthakāmā te te jīvitā voropeyyuṃ – evaṃ taṃ veraṃ verena na vūpasameyya. Idāni ca pana me devena jīvitaṃ dinnaṃ, mayā ca devassa jīvitaṃ dinnaṃ. Evaṃ taṃ veraṃ averena vūpasantaṃ. Imaṃ kho me, deva, pitā maraṇakāle avaca – na hi, tāta dīghāvu, verena verā sammanti; averena hi , tāta dīghāvu, verā sammantī’’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmadatto kāsirājā – ‘‘acchariyaṃ vata bho! Abbhutaṃ vata bho! Yāva paṇḍito ayaṃ dīghāvu kumāro, yatra hi nāma pituno saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānissatī’’ti pettikaṃ balañca vāhanañca janapadañca kosañca koṭṭhāgārañca paṭipādesi, dhītarañca adāsi. Tesañhi nāma, bhikkhave, rājūnaṃ ādinnadaṇḍānaṃ ādinnasatthānaṃ evarūpaṃ khantisoraccaṃ bhavissati. Idha kho pana taṃ, bhikkhave , sobhetha yaṃ tumhe evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitā samānā khamā ca bhaveyyātha soratā cāti? Tatiyampi kho bhagavā te bhikkhū etadavoca – ‘‘alaṃ, bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ mā kalahaṃ mā viggahaṃ mā vivāda’’nti. Tatiyampi kho so adhammavādī bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āgametu, bhante, bhagavā dhammassāmī; appossukko, bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāramanuyutto viharatu. Mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmā’’ti. Atha kho bhagavā – pariyādinnarūpā kho ime moghapurisā, nayime sukarā saññāpetunti – uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
දීඝාවුභාණවාරො නිට්‌ඨිතො පඨමො.
Dīghāvubhāṇavāro niṭṭhito paṭhamo.
464. 13 අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය කොසම්‌බිං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. කොසම්‌බියං පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො සෙනාසනං සංසාමෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ ඨිතකොව ඉමා ගාථායො අභාසි –
464.14 Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pāvisi. Kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya saṅghamajjhe ṭhitakova imā gāthāyo abhāsi –
සඞ්‌ඝස්‌මිං භිජ්‌ජමානස්‌මිං, නාඤ්‌ඤං භිය්‍යො අමඤ්‌ඤරුං.
Saṅghasmiṃ bhijjamānasmiṃ, nāññaṃ bhiyyo amaññaruṃ.
යාවිච්‌ඡන්‌ති මුඛායාමං, යෙන නීතා න තං විදූ.
Yāvicchanti mukhāyāmaṃ, yena nītā na taṃ vidū.
යෙ ච තං උපනය්‌හන්‌ති, වෙරං තෙසං න සම්‌මති.
Ye ca taṃ upanayhanti, veraṃ tesaṃ na sammati.
යෙ ච තං නුපනය්‌හන්‌ති, වෙරං තෙසූපසම්‌මති.
Ye ca taṃ nupanayhanti, veraṃ tesūpasammati.
අවෙරෙන ච සම්‌මන්‌ති, එසධම්‌මො සනන්‌තනො.
Averena ca sammanti, esadhammo sanantano.
යෙ ච තත්‌ථ විජානන්‌ති, තතො සම්‌මන්‌ති මෙධගා.
Ye ca tattha vijānanti, tato sammanti medhagā.
රට්‌ඨං විලුම්‌පමානානං, තෙසම්‌පි හොති සඞ්‌ගති.
Raṭṭhaṃ vilumpamānānaṃ, tesampi hoti saṅgati.
‘‘කස්‌මා තුම්‌හාක නො සියා;
‘‘Kasmā tumhāka no siyā;
සද්‌ධිංචරං සාධුවිහාරි ධීරං;
Saddhiṃcaraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
අභිභුය්‍ය සබ්‌බානි පරිස්‌සයානි;
Abhibhuyya sabbāni parissayāni;
චරෙය්‍ය තෙනත්‌තමනො සතීමා.
Careyya tenattamano satīmā.
සද්‌ධිං චරං සාධුවිහාරි ධීරං;
Saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
රාජාව රට්‌ඨං විජිතං පහාය;
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya;
එකො චරෙ මාතඞ්‌ගරඤ්‌ඤෙව නාගො.
Eko care mātaṅgaraññeva nāgo.
නත්‌ථි බාලෙ සහායතා;
Natthi bāle sahāyatā;
එකො චරෙ න ච පාපානි කයිරා;
Eko care na ca pāpāni kayirā;
අප්‌පොස්‌සුක්‌කො මාතඞ්‌ගරඤ්‌ඤෙව නාගො’’ති.
Appossukko mātaṅgaraññeva nāgo’’ti.
දීඝාවුවත්‌ථු නිට්‌ඨිතං.
Dīghāvuvatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / කොසම්‌බකවිවාදකථා • Kosambakavivādakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / දීඝාවුවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / දීඝාවුවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / කොසම්‌බකවිවාදකථාවණ්‌ණනා • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 271. කොසම්‌බකවිවාදකථා • 271. Kosambakavivādakathā
