| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ದೀಘಾವುವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā
೪೫೮. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿಆದೀಸು ಭೂತಪುಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಂ ಭಗವಾ ಪಥವೀಗತಂ ನಿಧಿಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಪುರತೋ ರಾಸಿಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಯ ಭವಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಪುರಾವುತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಅಡ್ಢೋತಿ ಇಸ್ಸರೋ। ಯೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇನ ವಿಭವೇನ ಅಡ್ಢೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಪನ ನ ಕೇವಲಂ ಅಡ್ಢೋಯೇವ, ಮಹದ್ಧನೋ ಮಹತಾ ಅಪರಿಮಾಣಸಙ್ಖೇನ ಧನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹದ್ಧನೋ’’ತಿ। ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ವಿಸೇಸತೋ ಕಾಮಾ ಭೋಗಾ ನಾಮ, ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣವಸೇನ ಮಹನ್ತಾ ಉಳಾರಾ ಭೋಗಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾಭೋಗೋ। ಮಹನ್ತಂ ಸೇನಾಬಲಞ್ಚೇವ ಥಾಮಬಲಞ್ಚ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮಹಬ್ಬಲೋ। ಮಹನ್ತೋ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಿವಾಹನೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾವಾಹನೋ। ಮಹನ್ತಂ ವಿಜಿತಂ ರಟ್ಠಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾವಿಜಿತೋ। ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋಸಕೋಟ್ಠಾಗಾರೋತಿ ಕೋಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರಸಾರಗಬ್ಭೋ, ಕೋಟ್ಠಂ ವುಚ್ಚತಿ ಧಞ್ಞಸ್ಸ ಆಠಪನಟ್ಠಾನಂ, ಕೋಟ್ಠಭೂತಂ ಅಗಾರಂ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ, ನಿದಹಿತ್ವಾ ಠಪಿತೇನ ಧನೇನ ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋಸೋ ಧಞ್ಞಾನಞ್ಚ ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋಟ್ಠಾಗಾರೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
458.Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesītiādīsu bhūtapubbanti idaṃ bhagavā pathavīgataṃ nidhiṃ uddharitvā purato rāsiṃ karonto viya bhavapaṭicchannaṃ purāvutthaṃ dassento āha. Aḍḍhoti issaro. Yo koci attano santakena vibhavena aḍḍho hoti, ayaṃ pana na kevalaṃ aḍḍhoyeva, mahaddhano mahatā aparimāṇasaṅkhena dhanena samannāgatoti āha ‘‘mahaddhano’’ti. Bhuñjitabbato paribhuñjitabbato visesato kāmā bhogā nāma, tasmā pañcakāmaguṇavasena mahantā uḷārā bhogā assāti mahābhogo. Mahantaṃ senābalañceva thāmabalañca etassāti mahabbalo. Mahanto hatthiassādivāhano etassāti mahāvāhano. Mahantaṃ vijitaṃ raṭṭhaṃ etassāti mahāvijito. Paripuṇṇakosakoṭṭhāgāroti koso vuccati bhaṇḍāgārasāragabbho, koṭṭhaṃ vuccati dhaññassa āṭhapanaṭṭhānaṃ, koṭṭhabhūtaṃ agāraṃ koṭṭhāgāraṃ, nidahitvā ṭhapitena dhanena paripuṇṇakoso dhaññānañca paripuṇṇakoṭṭhāgāroti attho.
ಅಥ ವಾ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಕೋಸೋ ಹತ್ಥೀ ಅಸ್ಸಾ ರಥಾ ಪತ್ತೀತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಅಸಿನೋ ತಿಕ್ಖಭಾವಪರಿಪಾಲಕೋ ಪರಿಚ್ಛದೋ ‘‘ಕೋಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ರಞ್ಞೋ ತಿಕ್ಖಭಾವಪರಿಪಾಲಕತ್ತಾ ಚತುರಙ್ಗಿನೀ ಸೇನಾ ‘‘ಕೋಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಿವಿಧಂ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ ಧನಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ ಧಞ್ಞಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ ವತ್ಥಕೋಟ್ಠಾಗಾರನ್ತಿ। ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಸ್ಸಾತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋಸಕೋಟ್ಠಾಗಾರೋ। ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರಥಪತ್ತಿಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಸೇನಂ। ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾತಿ ಚಮ್ಮಪಟಿಮುಞ್ಚನಾದೀಹಿ ಸನ್ನಾಹಂ ಕಾರೇತ್ವಾ। ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸೀತಿ ಅಭಿಉಯ್ಯಾಸಿ, ಅಭಿಮುಖೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಸಙ್ಘಾತಮ್ಪೀತಿ ಏಕಪ್ಪಹಾರಮ್ಪಿ। ಧೋವನನ್ತಿ ಧೋವನುದಕಂ। ಪರಿನೇತ್ವಾತಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ। ‘‘ಅನತ್ಥದೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ದ-ಕಾರಸ್ಸ ತ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅನತ್ಥತೋ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅಥ ವಾ’’ತಿಆದಿ।
Atha vā catubbidho koso hatthī assā rathā pattīti. Yathā hi asino tikkhabhāvaparipālako paricchado ‘‘koso’’ti vuccati, evaṃ rañño tikkhabhāvaparipālakattā caturaṅginī senā ‘‘koso’’ti vuccati. Tividhaṃ koṭṭhāgāraṃ dhanakoṭṭhāgāraṃ dhaññakoṭṭhāgāraṃ vatthakoṭṭhāgāranti. Taṃ sabbampi paripuṇṇamassāti paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro. Caturaṅginiṃ senanti hatthiassarathapattisaṅkhātehi catūhi aṅgehi samannāgataṃ senaṃ. Sannayhitvāti cammapaṭimuñcanādīhi sannāhaṃ kāretvā. Abbhuyyāsīti abhiuyyāsi, abhimukho hutvā nikkhamīti attho. Ekasaṅghātampīti ekappahārampi. Dhovananti dhovanudakaṃ. Parinetvāti nīharitvā. ‘‘Anatthado’’ti vattabbe da-kārassa ta-kāraṃ katvā ‘‘anatthato’’ti vuttanti āha ‘‘atha vā’’tiādi.
೪೬೪. ವಗ್ಗಭಾವೇನ ವಾ ಪುಥು ನಾನಾ ಸದ್ದೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪುಥುಸದ್ದೋ। ಸಮಜನೋತಿ ಭಣ್ಡನೇ ಸಮಜ್ಝಾಸಯೋ ಜನೋ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಜನಕಾಯೇ। ಅಹಂ ಬಾಲೋತಿ ನ ಮಞ್ಞಿತ್ಥಾತಿ ಬಾಲಲಕ್ಖಣೇ ಠಿತೋಪಿ ‘‘ಅಹಂ ಬಾಲೋ’’ತಿ ನ ಮಞ್ಞಿ। ಭಿಯ್ಯೋ ಚಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಬಾಲಭಾವಸ್ಸ ಅಜಾನನತೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಚ ಭಣ್ಡನಸ್ಸ ಉಪರಿಫೋಟೋ ವಿಯ ಸಙ್ಘಭೇದಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಕಾರಣಭಾವಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ನ ಮಞ್ಞಿತ್ಥ ನಾಞ್ಞಾಸಿ।
464. Vaggabhāvena vā puthu nānā saddo assāti puthusaddo. Samajanoti bhaṇḍane samajjhāsayo jano. Tatthāti tasmiṃ janakāye. Ahaṃ bāloti na maññitthāti bālalakkhaṇe ṭhitopi ‘‘ahaṃ bālo’’ti na maññi. Bhiyyo cāti attano bālabhāvassa ajānanato bhiyyo ca bhaṇḍanassa upariphoṭo viya saṅghabhedassa attano kāraṇabhāvampi uppajjamānaṃ na maññittha nāññāsi.
ಕಲಹವಸೇನ ಪವತ್ತವಾಚಾಯೇವ ಗೋಚರಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ವಾಚಾಗೋಚರಾ। ಮುಖಾಯಾಮನ್ತಿ ವಿವದನವಸೇನ ಮುಖಂ ಆಯಾಮೇತ್ವಾ ಭಾಣಿನೋ। ನ ತಂ ಜಾನನ್ತೀತಿ ತಂ ಕಲಹಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತೋ ಚ ತಂ ನ ಜಾನನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಯಥಾ ಪನ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಆಹ ‘‘ಏವಂ ಸಾದೀನವೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ, ಅಯಂ ಕಲಹೋ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತ್ಥಹಾಪನತೋ ಅನತ್ಥುಪ್ಪಾದನತೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ಚ ಸಾದೀನವೋ ಸದೋಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ತಂ ಕಲಹಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಕಥಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಂ ಸಾದೀನವೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ, ‘‘ಏವಂ ಸಾದೀನವೋ ಅಯಂ ಕಲಹೋ’’ತಿ ಏವಂ ತಂ ಕಲಹಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Kalahavasena pavattavācāyeva gocarā etesanti vācāgocarā. Mukhāyāmanti vivadanavasena mukhaṃ āyāmetvā bhāṇino. Na taṃ jānantīti taṃ kalahaṃ na jānanti. Kalahaṃ karonto ca taṃ na jānanto nāma natthi. Yathā pana na jānanti, taṃ dassetuṃ āha ‘‘evaṃ sādīnavo aya’’nti, ayaṃ kalaho nāma attano paresañca atthahāpanato anatthuppādanato diṭṭheva dhamme samparāye ca sādīnavo sadosoti attho. Taṃ na jānantīti taṃ kalahaṃ na jānanti. Kathaṃ na jānantīti āha ‘‘evaṃ sādīnavo aya’’nti, ‘‘evaṃ sādīnavo ayaṃ kalaho’’ti evaṃ taṃ kalahaṃ na jānantīti attho.
ಅಕ್ಕೋಚ್ಛಿ ಮನ್ತಿಆದೀಸು ಅಕ್ಕೋಚ್ಛೀತಿ ಅಕ್ಕೋಸಿ। ಅವಧೀತಿ ಪಹರಿ। ಅಜಿನೀತಿ ಕೂಟಸಕ್ಖಿಓತಾರಣೇನ ವಾ ವಾದಪಟಿವಾದೇನ ವಾ ಕರಣುತ್ತರಿಯಕರಣೇನ ವಾ ಅಜೇಸಿ। ಅಹಾಸೀತಿ ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಪತ್ತಾದೀಸು ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಅವಹರಿ । ಯೇ ಚ ತನ್ತಿ ಯೇ ಕೇಚಿ ದೇವಾ ವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ವಾ ಗಹಟ್ಠಾ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ವಾ ತಂ ‘‘ಅಕ್ಕೋಚ್ಛಿ ಮ’’ನ್ತಿಆದಿವತ್ಥುಕಂ ಕೋಧಂ ಸಕಟಧುರಂ ವಿಯ ನದ್ಧಿನಾ ಪೂತಿಮಚ್ಛಾದೀನಿ ವಿಯ ಚ ಕುಸಾದೀಹಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ವೇಠೇನ್ತಾ ಉಪನಯ್ಹನ್ತಿ ಉಪನಾಹವಸೇನ ಅನುಬನ್ಧನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸಕಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವೇರಂ ನ ಸಮ್ಮತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Akkocchi mantiādīsu akkocchīti akkosi. Avadhīti pahari. Ajinīti kūṭasakkhiotāraṇena vā vādapaṭivādena vā karaṇuttariyakaraṇena vā ajesi. Ahāsīti mama santakaṃ pattādīsu kiñcideva avahari . Ye ca tanti ye keci devā vā manussā vā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā taṃ ‘‘akkocchi ma’’ntiādivatthukaṃ kodhaṃ sakaṭadhuraṃ viya naddhinā pūtimacchādīni viya ca kusādīhi punappunaṃ veṭhentā upanayhanti upanāhavasena anubandhanti, tesaṃ sakiṃ uppannaṃ veraṃ na sammatīti attho.
ಯೇ ಚ ತಂ ನುಪನಯ್ಹನ್ತೀತಿ ಅಸ್ಸತಿಯಾ ಅಮನಸಿಕಾರವಸೇನ ವಾ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾದಿವಸೇನ ವಾ ಯೇ ತಂ ಅಕ್ಕೋಸಾದಿವತ್ಥುಕಂ ಕೋಧಂ ‘‘ತಯಾಪಿ ಕೋಚಿ ನಿದ್ದೋಸೋ ಪುರಿಮಭವೇ ಅಕ್ಕುಟ್ಠೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಹಟೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕೂಟಸಕ್ಖಿಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಜಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಸ್ಸಚಿ ತೇ ಪಸಯ್ಹ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿದ್ದೋಸೋ ಹುತ್ವಾಪಿ ಅಕ್ಕೋಸಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಾಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ನ ಉಪನಯ್ಹನ್ತಿ , ತೇಸು ಪಮಾದೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ವೇರಂ ಇಮಿನಾ ಅನುಪನಯ್ಹನೇನ ನಿರಿನ್ಧನೋ ವಿಯ ಜಾತವೇದೋ ಉಪಸಮ್ಮತಿ।
Ye ca taṃ nupanayhantīti assatiyā amanasikāravasena vā kammapaccavekkhaṇādivasena vā ye taṃ akkosādivatthukaṃ kodhaṃ ‘‘tayāpi koci niddoso purimabhave akkuṭṭho bhavissati, pahaṭo bhavissati, kūṭasakkhiṃ otāretvā jito bhavissati, kassaci te pasayha kiñci acchinnaṃ bhavissati, tasmā niddoso hutvāpi akkosādīni pāpuṇāsī’’ti evaṃ na upanayhanti , tesu pamādena uppannampi veraṃ iminā anupanayhanena nirindhano viya jātavedo upasammati.
ನ ಹಿ ವೇರೇನ ವೇರಾನೀತಿ ಯಥಾ ಹಿ ಖೇಳಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾದಿಅಸುಚಿಮಕ್ಖಿತಂ ಠಾನಂ ತೇಹೇವ ಅಸುಚೀಹಿ ಧೋವನ್ತೋ ಸುದ್ಧಂ ನಿಗ್ಗನ್ಧಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ತಂ ಠಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಸೋ ಮತ್ತಾಯ ಅಸುದ್ಧತರಞ್ಚ ದುಗ್ಗನ್ಧತರಞ್ಚ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಕೋಸನ್ತೋ ಪಹರನ್ತಂ ಪಟಿಪಹರನ್ತೋ ವೇರೇನ ವೇರಂ ವೂಪಸಮೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ಭಿಯ್ಯೋ ವೇರಮೇವ ಕರೋತಿ। ಇತಿ ವೇರಾನಿ ನಾಮ ವೇರೇನ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿಪಿ ಕಾಲೇ ನ ಸಮ್ಮನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ವಡ್ಢನ್ತಿಯೇವ। ಅವೇರೇನ ಚ ಸಮ್ಮನ್ತೀತಿ ಯಥಾ ಪನ ತಾನಿ ಖೇಳಾದೀನಿ ಅಸುಚೀನಿ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಉದಕೇನ ಧೋವಿಯಮಾನಾನಿ ನಸ್ಸನ್ತಿ, ತಂ ಠಾನಂ ಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ನಿಗ್ಗನ್ಧಂ, ಏವಮೇವ ಅವೇರೇನ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತೋದಕೇನ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೇನ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇನ ವೇರಾನಿ ವೂಪಸಮ್ಮನ್ತಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತಿ ಅಭಾವಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಏಸ ಧಮ್ಮೋ ಸನನ್ತನೋತಿ ಏಸ ಅವೇರೇನ ವೇರೂಪಸಮನಸಙ್ಖಾತೋ ಪೋರಾಣಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಖೀಣಾಸವಾನಂ ಗತಮಗ್ಗೋ।
Na hi verena verānīti yathā hi kheḷasiṅghāṇikādiasucimakkhitaṃ ṭhānaṃ teheva asucīhi dhovanto suddhaṃ niggandhaṃ kātuṃ na sakkoti, atha kho taṃ ṭhānaṃ bhiyyoso mattāya asuddhatarañca duggandhatarañca hoti, evameva akkosantaṃ paccakkosanto paharantaṃ paṭipaharanto verena veraṃ vūpasametuṃ na sakkoti, atha kho bhiyyo verameva karoti. Iti verāni nāma verena kismiñcipi kāle na sammanti, atha kho vaḍḍhantiyeva. Averena ca sammantīti yathā pana tāni kheḷādīni asucīni vippasannena udakena dhoviyamānāni nassanti, taṃ ṭhānaṃ suddhaṃ hoti niggandhaṃ, evameva averena khantimettodakena yonisomanasikārena paṭisaṅkhānena paccavekkhaṇena verāni vūpasammanti paṭippassambhanti abhāvaṃ gacchanti. Esa dhammo sanantanoti esa averena verūpasamanasaṅkhāto porāṇako dhammo sabbesaṃ buddhapaccekabuddhakhīṇāsavānaṃ gatamaggo.
ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ನ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇನ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತತೋ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ಮೇಧಗಾತಿ ತತೋ ತಸ್ಮಾ ಕಾರಣಾ ಮೇಧಗಾ ಕಲಹಾ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ವೂಪಸಮಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಕಥಂ ತೇ ಸಮ್ಮನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಜಾನನ್ತಾತಿ ತೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ‘‘ಮಯಂ ಮಚ್ಚುಸಮೀಪಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಾ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಮೇಧಗಾನಂ ಕಲಹಾನಂ ವೂಪಸಮಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಥ ನೇಸಂ ತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ತೇ ಮೇಧಗಾ ಸಮ್ಮನ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Na jānantīti aniccasaññaṃ na paccupaṭṭhāpentīti adhippāyo. Tato sammanti medhagāti tato tasmā kāraṇā medhagā kalahā sammanti vūpasamaṃ gacchanti. Kathaṃ te sammantīti āha ‘‘evañhī’’tiādi. Tattha evañhi te jānantāti te paṇḍitā ‘‘mayaṃ maccusamīpaṃ gacchāmā’’ti evaṃ jānantā yonisomanasikāraṃ uppādetvā medhagānaṃ kalahānaṃ vūpasamāya paṭipajjanti, atha nesaṃ tāya paṭipattiyā te medhagā sammantīti adhippāyo.
ತೇಸಮ್ಪಿ ಹೋತಿ ಸಙ್ಗತೀತಿ ಯೇ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅಟ್ಠೀನಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಪಾಣೇ ಹರನ್ತಿ, ಗವಾದೀನಿ ಚ ಪಸಯ್ಹ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಏವಂ ರಟ್ಠಂ ವಿಲುಮ್ಪಮಾನಾನಂ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗತಿ ಹೋತಿ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ನ ಸಿಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Tesampi hoti saṅgatīti ye mātāpitūnaṃ aṭṭhīni chindanti, pāṇe haranti, gavādīni ca pasayha gaṇhanti, evaṃ raṭṭhaṃ vilumpamānānaṃ tesampi saṅgati hoti, kimaṅgaṃ pana tumhākaṃ na siyāti adhippāyo.
ವಣ್ಣಾವಣ್ಣದೀಪನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾತಿ ‘‘ಬಾಲಸಹಾಯತಾಯ ಇಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಲಹಪಸುತಾ, ಪಣ್ಡಿತಸಹಾಯಾನಂ ಪನ ಇದಂ ನ ಸಿಯಾ’’ತಿ ಪಣ್ಡಿತಸಹಾಯಸ್ಸ ಬಾಲಸಹಾಯಸ್ಸ ಚ ವಣ್ಣಾವಣ್ಣದೀಪನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾ। ನಿಪಕನ್ತಿ ನೇಪಕ್ಕಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಂ। ಸಾಧುವಿಹಾರಿ ಧೀರನ್ತಿ ಭದ್ದಕವಿಹಾರಿಂ ಪಣ್ಡಿತಂ। ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯೇ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯೇ ಚ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಯೋ ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯೇ ಚ ರಾಗಭಯದೋಸಭಯಾದಯೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯೇ ಚಾತಿ ಸಬ್ಬೇವ ಪರಿಸ್ಸಯೇ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ।
Vaṇṇāvaṇṇadīpanatthaṃ vuttāti ‘‘bālasahāyatāya ime bhikkhū kalahapasutā, paṇḍitasahāyānaṃ pana idaṃ na siyā’’ti paṇḍitasahāyassa bālasahāyassa ca vaṇṇāvaṇṇadīpanatthaṃ vuttā. Nipakanti nepakkapaññāya samannāgataṃ. Sādhuvihāri dhīranti bhaddakavihāriṃ paṇḍitaṃ. Pākaṭaparissaye ca paṭicchannaparissaye ca abhibhavitvāti sīhabyagghādayo pākaṭaparissaye ca rāgabhayadosabhayādayo paṭicchannaparissaye cāti sabbeva parissaye abhibhavitvā.
ಏಕಕಾ ಚರಿಂಸೂತಿ ‘‘ಇದಂ ರಜ್ಜಂ ನಾಮ ಮಹನ್ತಂ ಪಮಾದಟ್ಠಾನಂ, ಕಿಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಜ್ಜೇನ ಕಾರಿತೇನಾ’’ತಿ ರಟ್ಠಂ ಪಹಾಯ ತತೋ ಮಹಾಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಚತೂಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಏಕಕಾ ಚರಿಂಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
Ekakācariṃsūti ‘‘idaṃ rajjaṃ nāma mahantaṃ pamādaṭṭhānaṃ, kiṃ amhākaṃ rajjena kāritenā’’ti raṭṭhaṃ pahāya tato mahāaraññaṃ pavisitvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā catūsu iriyāpathesu ekakā cariṃsūti attho.
ಏಕಸ್ಸ ಚರಿತಂ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏಕೀಭಾವಾಭಿರತಸ್ಸ ಏಕಕಸ್ಸೇವ ಚರಿತಂ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ನತ್ಥಿ ಬಾಲೇ ಸಹಾಯತಾತಿ ಚೂಳಸೀಲಂ ಮಜ್ಝಿಮಸೀಲಂ ಮಹಾಸೀಲಂ ದಸ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ತೇರಸ ಧುತಗುಣಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗಾ ಚತ್ತಾರಿ ಫಲಾನಿ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಅಮತಮಹಾನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಅಯಂ ಸಹಾಯತಾ ನಾಮ, ಸಾ ಬಾಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾತಿ ನತ್ಥಿ ಬಾಲೇ ಸಹಾಯತಾ। ಮಾತಙ್ಗೋ ಅರಞ್ಞೇ ಮಾತಙ್ಗರಞ್ಞೇತಿ ಸರಲೋಪೇನ ಸನ್ಧಿ। ‘‘ಮಾತಙ್ಗರಞ್ಞೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಅರಞ್ಞಕೋ ಮಾತಙ್ಗೋ ವಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಾತಙ್ಗ-ಸದ್ದೇನೇವ ಹತ್ಥಿಭಾವಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ ನಾಗವಚನಂ ತಸ್ಸ ಮಹತ್ತವಿಭಾವನತ್ಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನಾಗೋತಿ ಮಹನ್ತಾಧಿವಚನಮೇತ’’ನ್ತಿ। ಮಹನ್ತಪರಿಯಾಯೋ ಹಿ ನಾಗ-ಸದ್ದೋ ಹೋತಿ ‘‘ಏತಂ ನಾಗಸ್ಸ ನಾಗೇನ, ಈಸಾದನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥಿನೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಉದಾ॰ ೩೫)।
Ekassa caritaṃ seyyoti pabbajitassa pabbajitakālato paṭṭhāya ekībhāvābhiratassa ekakasseva caritaṃ seyyoti attho. Natthi bāle sahāyatāti cūḷasīlaṃ majjhimasīlaṃ mahāsīlaṃ dasa kathāvatthūni terasa dhutaguṇā vipassanāñāṇaṃ cattāro maggā cattāri phalāni tisso vijjā cha abhiññā amatamahānibbānanti ayaṃ sahāyatā nāma, sā bālaṃ nissāya adhigantuṃ na sakkāti natthi bāle sahāyatā. Mātaṅgo araññe mātaṅgaraññeti saralopena sandhi. ‘‘Mātaṅgarañño’’tipi pāṭho, araññako mātaṅgo viyāti attho. Mātaṅga-saddeneva hatthibhāvassa vuttattā nāgavacanaṃ tassa mahattavibhāvanatthanti āha ‘‘nāgoti mahantādhivacanameta’’nti. Mahantapariyāyo hi nāga-saddo hoti ‘‘etaṃ nāgassa nāgena, īsādantassa hatthino’’tiādīsu (udā. 35).
ದೀಘಾವುವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೨೭೨. ದೀಘಾವುವತ್ಥು • 272. Dīghāvuvatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾ • Kosambakavivādakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ದೀಘಾವುವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೨೭೧. ಕೋಸಮ್ಬಕವಿವಾದಕಥಾ • 271. Kosambakavivādakathā
