| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೧೪೮. ದಿಗುಣಾದಿಉಪಾಹನಪಟಿಕ್ಖೇಪಕಥಾ
148. Diguṇādiupāhanapaṭikkhepakathā
೨೪೫. ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಅಞ್ಞಸದ್ದೋ ಸಬ್ಬನಾಮಸುದ್ಧನಾಮವಸೇನ ದುವಿಧೋ। ತೇಸು ಇಧ ಸುದ್ಧನಾಮಂ, ತಂ ಪನ ಬಾಲೇ ಚ ದಾರಕೇ ಚ ಅರಹತ್ತೇ ಚ ಪವತ್ತತಿ, ಇಧ ಪನ ಅರಹತ್ತೇತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಅರಹತ್ತಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ। ಯೇನಾತಿ ಸಭಾವೇನ। ಅರಹಾತಿ ಞಾಯತೀತಿ ಅರಹಾಇತಿ ಅತ್ಥೋ ಞಾಯತಿ। ಸೋತಿ ಸಭಾವೋ। ಸುತ್ತವಣ್ಣನಾತೋಯೇವಾತಿ ಅಙ್ಗುತ್ತರಟ್ಠಕಥಾತೋ ಏವ। ನ ಉಪನೀತೋತಿ ನ ಉಪರಿ ನೀತೋ। ಏಕಚ್ಚೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾತಿ ಏಕಚ್ಚೇಸದ್ದೋ ಅಞ್ಞೇಪರಿಯಾಯೋ, ಮೋಘಸದ್ದೋ ತುಚ್ಛವೇವಚನೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅಞ್ಞೇ ಪನ ತುಚ್ಛಪುರಿಸಾ’’ತಿ। ‘‘ಹಸಮಾನಾ ವಿಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಹಸಮಾನಕಂ ಮಞ್ಞೇತಿ ಏತ್ಥ ಮಞ್ಞೇಸದ್ದೋ ವಿಯತ್ಥೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಸನ್ತಮೇವಾತಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂಯೇವ। ಏಕಪಲಾಸಿಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪಲಾಸಸದ್ದೋ ಪಣ್ಣವಾಚಕೋ। ಪಟಲಂ ನಾಮ ಪಣ್ಣಂ ವಿಯ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏಕಪಟಲ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಸೀತಿಸಕಟವಾಹೇತಿ ಏತ್ಥ ಅಸೀತಿ ಪದಂ ಸಕಟಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧಂ ಕತ್ವಾ ಅಸೀತಿಸಕಟೇಹಿ ವಹಿತಬ್ಬೇತಿ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ‘‘ದ್ವೇ ಸಕಟಭಾರಾ ಏಕೋ ವಾಹೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಾಹಾನಂ ಚತ್ತಾಲೀಸಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸತ್ತಹತ್ಥಿಕಞ್ಚ ಅನೀಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅನೀಕಸ್ಸ ಸರೂಪಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಛ ಹತ್ಥಿನಿಯೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿ। ಸತ್ತನ್ನಂ ಹತ್ಥೀನಂ ಸಮೂಹೋ ಸತ್ತಹತ್ಥಿಕಂ। ಸತ್ತಅನೀಕತ್ತಾ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸಹತ್ಥಿನೋ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸು ಸತ್ತ ಹತ್ಥಿನೋ, ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸ ಹತ್ಥಿನಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ। ದ್ವಿಗುಣಾತಿ ಏತ್ಥ ಗುಣಸದ್ದೋ ಪಟಲತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ದ್ವಿಪಟಲಾ’’ತಿ। ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವಿಗುಣತಿಗುಣಾನಂ ವಿಸುಂ ಗಹಿತತ್ತಾ ಪಾರಿಸೇಸತೋ ಗುಣಙ್ಗುಣಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಚತುಪಟಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾತಿ ಪಟಲಪಟಲಾ ಉಪಾಹನಾ, ಬಹುಪಟಲಾ ಉಪಾಹನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಕಾರೇನ ಸಹ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಗಕಾರೋ ಸಜ್ಝಾಯಿತಬ್ಬೋ ಚ ಲಿಖಿತಬ್ಬೋ ಚ। ಇದಾನಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಪನ ಉಕಾರೋ ನ ದಿಸ್ಸತಿ।
245.Aññaṃ byākarontīti ettha aññasaddo sabbanāmasuddhanāmavasena duvidho. Tesu idha suddhanāmaṃ, taṃ pana bāle ca dārake ca arahatte ca pavattati, idha pana arahatteti dassento āha ‘‘arahattaṃ byākarontī’’ti. Yenāti sabhāvena. Arahāti ñāyatīti arahāiti attho ñāyati. Soti sabhāvo. Suttavaṇṇanātoyevāti aṅguttaraṭṭhakathāto eva. Na upanītoti na upari nīto. Ekacce moghapurisāti ekaccesaddo aññepariyāyo, moghasaddo tucchavevacanoti āha ‘‘aññe pana tucchapurisā’’ti. ‘‘Hasamānā viyā’’ti iminā hasamānakaṃ maññeti ettha maññesaddo viyatthoti dasseti. Asantamevāti avijjamānaṃyeva. Ekapalāsikanti ettha palāsasaddo paṇṇavācako. Paṭalaṃ nāma paṇṇaṃ viya hoti, tasmā ‘‘ekapaṭala’’nti vuttaṃ. Asītisakaṭavāheti ettha asīti padaṃ sakaṭapadena sambandhaṃ katvā asītisakaṭehi vahitabbeti attho daṭṭhabbo. ‘‘Dve sakaṭabhārā eko vāho’’ti iminā vāhānaṃ cattālīsabhāvaṃ dasseti. Sattahatthikañca anīkanti ettha anīkassa sarūpaṃ dassento āha ‘‘cha hatthiniyo cā’’tiādi. Sattannaṃ hatthīnaṃ samūho sattahatthikaṃ. Sattaanīkattā ekūnapaññāsahatthino honti. Tesu satta hatthino, dvācattālīsa hatthiniyo honti. Dviguṇāti ettha guṇasaddo paṭalatthoti āha ‘‘dvipaṭalā’’ti. Guṇaṅguṇūpāhanāti ettha dviguṇatiguṇānaṃ visuṃ gahitattā pārisesato guṇaṅguṇabhāvaṃ dassento āha ‘‘catupaṭalato paṭṭhāya vuccatī’’ti. Guṇaṅguṇūpāhanāti paṭalapaṭalā upāhanā, bahupaṭalā upāhanāti attho. Ukārena saha yojetvā gakāro sajjhāyitabbo ca likhitabbo ca. Idāni potthakesu pana ukāro na dissati.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೧೪೮. ದಿಗುಣಾದಿಉಪಾಹನಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ • 148. Diguṇādiupāhanapaṭikkhepo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ದಿಗುಣಾದಿಉಪಾಹನಪಟಿಕ್ಖೇಪಕಥಾ • Diguṇādiupāhanapaṭikkhepakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ದಿಗುಣಾದಿಉಪಾಹನಪಟಿಕ್ಖೇಪಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Diguṇādiupāhanapaṭikkhepakathāvaṇṇanā
