| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ทิฎฺฐาวิกมฺมวคฺควณฺณนา
Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
๔๒๕. ทิฎฺฐาวิกมฺมวเคฺค ทิฎฺฐาวิกมฺมาติ เอตฺถ อาวิ กรียเต อาวิกมฺมํ, ทิฎฺฐีนํ อาวิกมฺมํ ทิฎฺฐาวิกมฺมนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ทิฎฺฐีนํ อาวิกมฺมานี’’ติฯ ‘‘ลทฺธิปกาสนาน’’นฺติ อิมินา ทิฎฺฐิสโทฺท ลทฺธิปริยาโย, อาวิกมฺมสโทฺท ปกาสนปริยาโยติ ทเสฺสติฯ เอตนฺติ ‘‘ทิฎฺฐาวิกมฺมา’’ติ นามํฯ อเทสนาคามินี นาม อตฺถโต ครุกนฺติ อาห ‘‘ครุกาปตฺติยา’’ติฯ ลหุกายปีติ ปิสโทฺท ครหโตฺถฯ ลหุกายปิ เทสิตาย ทิฎฺฐาวิกมฺมํ อธมฺมิกํ โหติ, ปเคว ครุกายาติ อโตฺถฯ
425. Diṭṭhāvikammavagge diṭṭhāvikammāti ettha āvi karīyate āvikammaṃ, diṭṭhīnaṃ āvikammaṃ diṭṭhāvikammanti dassento āha ‘‘diṭṭhīnaṃ āvikammānī’’ti. ‘‘Laddhipakāsanāna’’nti iminā diṭṭhisaddo laddhipariyāyo, āvikammasaddo pakāsanapariyāyoti dasseti. Etanti ‘‘diṭṭhāvikammā’’ti nāmaṃ. Adesanāgāminī nāma atthato garukanti āha ‘‘garukāpattiyā’’ti. Lahukāyapīti pisaddo garahattho. Lahukāyapi desitāya diṭṭhāvikammaṃ adhammikaṃ hoti, pageva garukāyāti attho.
ยถา …เป.… โหตีติ ยถา อาวิกเต จตูหิ ปญฺจหิ เอกีภูเตหิ อาวิกตา โหตีติ โยชนาฯ จตูหิ ปญฺจหีติ อนฺติมปริเจฺฉททสฺสนํฯ ตโต อติเรเกหิปิ เอกโต เทเสตุํ น วฎฺฎติ, เทสิตา จ อาปตฺติ น วุฎฺฐาติ, เทสนาปจฺจยา ทุกฺกฎญฺจ โหติฯ ‘‘จตูหิ ปญฺจหี’’ติ อนฺติมปริเจฺฉทสฺส ทสฺสิตตฺตา ทฺวีหิ ตีหิ ปน เอกโต เทเสตุํ วฎฺฎตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ มโนมานเสนาติ เอตฺถ มโนสเทฺทน มานสสทฺทสฺส ราคอรหเตฺตสุปิ ปวตฺตนโต ตทเตฺถ ปฎิกฺขิปิตฺวา จิเตฺต เอว วตฺตตีติ ทเสฺสติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘มนสงฺขาเตน มานเสนา’’ติฯ อิมินา มนภูตํ มานสํ มโนมานสนฺติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ
Yathā…pe… hotīti yathā āvikate catūhi pañcahi ekībhūtehi āvikatā hotīti yojanā. Catūhi pañcahīti antimaparicchedadassanaṃ. Tato atirekehipi ekato desetuṃ na vaṭṭati, desitā ca āpatti na vuṭṭhāti, desanāpaccayā dukkaṭañca hoti. ‘‘Catūhi pañcahī’’ti antimaparicchedassa dassitattā dvīhi tīhi pana ekato desetuṃ vaṭṭatīti daṭṭhabbaṃ. Manomānasenāti ettha manosaddena mānasasaddassa rāgaarahattesupi pavattanato tadatthe paṭikkhipitvā citte eva vattatīti dasseti. Tena vuttaṃ ‘‘manasaṅkhātena mānasenā’’ti. Iminā manabhūtaṃ mānasaṃ manomānasanti vacanatthaṃ dasseti.
สมานสํวาสกสฺสาปีติ ปิสโทฺท สมานสํวาสกสฺสปิ นานาสีมาย ฐิตสฺส สนฺติเก อาวิกมฺมํ อธมฺมิกํ โหติ, ปเคว นานาสํวาสกสฺสาติ ทเสฺสติฯ มาฬกสีมายาติ ขณฺฑสีมาย องฺคเณฯ อวิปฺปวาสสีมายาติ มหาสีมาย, ฐิตสฺสาปิ สนฺติเกติ สมฺพโนฺธฯ ปิสเทฺทน ‘‘ขณฺฑสีมาย ฐิตสฺสปี’’ติ อตฺถํ สมฺปิเณฺฑติฯ
Samānasaṃvāsakassāpīti pisaddo samānasaṃvāsakassapi nānāsīmāya ṭhitassa santike āvikammaṃ adhammikaṃ hoti, pageva nānāsaṃvāsakassāti dasseti. Māḷakasīmāyāti khaṇḍasīmāya aṅgaṇe. Avippavāsasīmāyāti mahāsīmāya, ṭhitassāpi santiketi sambandho. Pisaddena ‘‘khaṇḍasīmāya ṭhitassapī’’ti atthaṃ sampiṇḍeti.
๔๓๐. น ปริยตฺตนฺติ น สมตฺถํฯ อิมินา นาลนฺติ เอตฺถ อลํสโทฺท ปริยตฺตโตฺถว, นารหภูสนวารณโตฺถติ ทเสฺสติฯ อิธาปีติ ปญฺจเกปิฯ ปิสเทฺทน ปุริมปญฺจกํ อเปกฺขติฯ ‘‘สาสนโต’’ติ อิมินา จุธาตุยา อปาทานํ ทเสฺสติฯ ‘‘กาโม’’ติ อิมินา อธิปฺปายสโทฺท กามปริยาโยติ ทเสฺสติฯ
430.Na pariyattanti na samatthaṃ. Iminā nālanti ettha alaṃsaddo pariyattatthova, nārahabhūsanavāraṇatthoti dasseti. Idhāpīti pañcakepi. Pisaddena purimapañcakaṃ apekkhati. ‘‘Sāsanato’’ti iminā cudhātuyā apādānaṃ dasseti. ‘‘Kāmo’’ti iminā adhippāyasaddo kāmapariyāyoti dasseti.
๔๓๒. มนฺทตฺตา โมมูหตฺตาติ เอตฺถ ตฺตปจฺจยสฺส ภาวเตฺถ, ปญฺจมีวิภตฺติยา จ การณเตฺถ ปวตฺตภาวํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘มนฺทภาเวน โมมูหภาเวนา’’ติฯ ปริภวาติ เอตฺถ ปริภวกามาติ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปริภวํ อาโรเปตุกาโม หุตฺวา’’ติฯ อญฺญพฺยากรเณสุปีติ อรหตฺตพฺยากรเณสุปิฯ สพฺพตฺถาติ ทิฎฺฐาวิกมฺมวเคฺคฯ ยนฺติ วจนํฯ
432.Mandattā momūhattāti ettha ttapaccayassa bhāvatthe, pañcamīvibhattiyā ca kāraṇatthe pavattabhāvaṃ dassento āha ‘‘mandabhāvena momūhabhāvenā’’ti. Paribhavāti ettha paribhavakāmāti atthaṃ dassento āha ‘‘paribhavaṃ āropetukāmo hutvā’’ti. Aññabyākaraṇesupīti arahattabyākaraṇesupi. Sabbatthāti diṭṭhāvikammavagge. Yanti vacanaṃ.
อิติ ทิฎฺฐาวิกมฺมวคฺควณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๔. ทิฎฺฐาวิกมฺมวโคฺค • 4. Diṭṭhāvikammavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / ทิฎฺฐาวิกมฺมวคฺควณฺณนา • Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ทิฎฺฐาวิกมฺมวคฺควณฺณนา • Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ทิฎฺฐาวิกมฺมวคฺควณฺณนา • Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / โวหารวคฺคาทิวณฺณนา • Vohāravaggādivaṇṇanā
