| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi |
4. දිට්‌ඨාවිකම්‌මවග්‌ගො
4. Diṭṭhāvikammavaggo
425. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, අධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, අධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා. කතමෙ පඤ්‌ච? අනාපත්‌තියා දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, අදෙසනාගාමිනියා ආපත්‌තියා දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, දෙසිතාය ආපත්‌තියා දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, චතූහි පඤ්‌චහි දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, මනො මානසෙන දිට්‌ඨිං ආවි කරොති – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච අධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා.
425. ‘‘Kati nu kho, bhante, adhammikā diṭṭhāvikammā’’ti? ‘‘Pañcime, upāli, adhammikā diṭṭhāvikammā. Katame pañca? Anāpattiyā diṭṭhiṃ āvi karoti, adesanāgāminiyā āpattiyā diṭṭhiṃ āvi karoti, desitāya āpattiyā diṭṭhiṃ āvi karoti, catūhi pañcahi diṭṭhiṃ āvi karoti, mano mānasena diṭṭhiṃ āvi karoti – ime kho, upāli, pañca adhammikā diṭṭhāvikammā.
‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, ධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා. කතමෙ පඤ්‌ච? ආපත්‌තියා දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, දෙසනාගාමිනියා ආපත්‌තියා දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, අදෙසිතාය ආපත්‌තියා දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, න චතූහි පඤ්‌චහි දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, න මනො මානසෙන දිට්‌ඨිං ආවි කරොති – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච ධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා.
‘‘Pañcime, upāli, dhammikā diṭṭhāvikammā. Katame pañca? Āpattiyā diṭṭhiṃ āvi karoti, desanāgāminiyā āpattiyā diṭṭhiṃ āvi karoti, adesitāya āpattiyā diṭṭhiṃ āvi karoti, na catūhi pañcahi diṭṭhiṃ āvi karoti, na mano mānasena diṭṭhiṃ āvi karoti – ime kho, upāli, pañca dhammikā diṭṭhāvikammā.
‘‘අපරෙපි , උපාලි, පඤ්‌ච අධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා. කතමෙ පඤ්‌ච? නානාසංවාසකස්‌ස සන්‌තිකෙ දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, නානාසීමාය ඨිතස්‌ස සන්‌තිකෙ දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, අපකතත්‌තස්‌ස සන්‌තිකෙ දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, චතූහි පඤ්‌චහි දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, මනො මානසෙන දිට්‌ඨිං ආවි කරොති – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච අධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා.
‘‘Aparepi , upāli, pañca adhammikā diṭṭhāvikammā. Katame pañca? Nānāsaṃvāsakassa santike diṭṭhiṃ āvi karoti, nānāsīmāya ṭhitassa santike diṭṭhiṃ āvi karoti, apakatattassa santike diṭṭhiṃ āvi karoti, catūhi pañcahi diṭṭhiṃ āvi karoti, mano mānasena diṭṭhiṃ āvi karoti – ime kho, upāli, pañca adhammikā diṭṭhāvikammā.
‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, ධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මා. කතමෙ පඤ්‌ච? සමානසංවාසකස්‌ස සන්‌තිකෙ දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, සමානසීමාය ඨිතස්‌ස සන්‌තිකෙ දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, පකතත්‌තස්‌ස සන්‌තිකෙ දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, න චතූහි පඤ්‌චහි දිට්‌ඨිං ආවි කරොති, න මනො මානසෙන දිට්‌ඨිං ආවි කරොති – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච ධම්‌මිකා දිට්‌ඨාවිකම්‌මාති.
‘‘Pañcime, upāli, dhammikā diṭṭhāvikammā. Katame pañca? Samānasaṃvāsakassa santike diṭṭhiṃ āvi karoti, samānasīmāya ṭhitassa santike diṭṭhiṃ āvi karoti, pakatattassa santike diṭṭhiṃ āvi karoti, na catūhi pañcahi diṭṭhiṃ āvi karoti, na mano mānasena diṭṭhiṃ āvi karoti – ime kho, upāli, pañca dhammikā diṭṭhāvikammāti.
426. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, අධම්‌මිකා පටිග්‌ගහා’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, අධම්‌මිකා පටිග්‌ගහා. කතමෙ පඤ්‌ච? කායෙන දිය්‍යමානං කායෙන අප්‌පටිග්‌ගහිතං, කායෙන දිය්‍යමානං කායප්‌පටිබද්‌ධෙන අප්‌පටිග්‌ගහිතං, කායප්‌පටිබද්‌ධෙන දිය්‍යමානං කායෙන අප්‌පටිග්‌ගහිතං, කායප්‌පටිබද්‌ධෙන දිය්‍යමානං කායප්‌පටිබද්‌ධෙන අප්‌පටිග්‌ගහිතං, නිස්‌සග්‌ගියෙන දිය්‍යමානං කායෙන වා කායප්‌පටිබද්‌ධෙන වා අප්‌පටිග්‌ගහිතං – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච අධම්‌මිකා පටිග්‌ගහා.
426. ‘‘Kati nu kho, bhante, adhammikā paṭiggahā’’ti? ‘‘Pañcime, upāli, adhammikā paṭiggahā. Katame pañca? Kāyena diyyamānaṃ kāyena appaṭiggahitaṃ, kāyena diyyamānaṃ kāyappaṭibaddhena appaṭiggahitaṃ, kāyappaṭibaddhena diyyamānaṃ kāyena appaṭiggahitaṃ, kāyappaṭibaddhena diyyamānaṃ kāyappaṭibaddhena appaṭiggahitaṃ, nissaggiyena diyyamānaṃ kāyena vā kāyappaṭibaddhena vā appaṭiggahitaṃ – ime kho, upāli, pañca adhammikā paṭiggahā.
‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, ධම්‌මිකා පටිග්‌ගහා. කතමෙ පඤ්‌ච? කායෙන දිය්‍යමානං කායෙන පටිග්‌ගහිතං, කායෙන දිය්‍යමානං කායප්‌පටිබද්‌ධෙන පටිග්‌ගහිතං, කායප්‌පටිබද්‌ධෙන දිය්‍යමානං කායෙන පටිග්‌ගහිතං, කායප්‌පටිබද්‌ධෙන දිය්‍යමානං කායප්‌පටිබද්‌ධෙන පටිග්‌ගහිතං, නිස්‌සග්‌ගියෙන දිය්‍යමානං කායෙන වා කායප්‌පටිබද්‌ධෙන වා පටිග්‌ගහිතං – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච ධම්‌මිකා පටිග්‌ගහා’’ති.
‘‘Pañcime, upāli, dhammikā paṭiggahā. Katame pañca? Kāyena diyyamānaṃ kāyena paṭiggahitaṃ, kāyena diyyamānaṃ kāyappaṭibaddhena paṭiggahitaṃ, kāyappaṭibaddhena diyyamānaṃ kāyena paṭiggahitaṃ, kāyappaṭibaddhena diyyamānaṃ kāyappaṭibaddhena paṭiggahitaṃ, nissaggiyena diyyamānaṃ kāyena vā kāyappaṭibaddhena vā paṭiggahitaṃ – ime kho, upāli, pañca dhammikā paṭiggahā’’ti.
427. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, අනතිරිත්‌තා’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, අනතිරිත්‌තා. කතමෙ පඤ්‌ච? 1 අකප්‌පියකතං හොති, අප්‌පටිග්‌ගහිතකතං හොති අනුච්‌චාරිතකතං හොති, අහත්‌ථපාසෙ කතං හොති, අලමෙතං සබ්‌බන්‌ති අවුත්‌තං හොති – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච අනතිරිත්‌තා.
427. ‘‘Kati nu kho, bhante, anatirittā’’ti? ‘‘Pañcime, upāli, anatirittā. Katame pañca? 2 Akappiyakataṃ hoti, appaṭiggahitakataṃ hoti anuccāritakataṃ hoti, ahatthapāse kataṃ hoti, alametaṃ sabbanti avuttaṃ hoti – ime kho, upāli, pañca anatirittā.
‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, අතිරිත්‌තා. කතමෙ පඤ්‌ච? 3 කප්‌පියකතං හොති, පටිග්‌ගහිතකතං හොති, උච්‌චාරිතකතං හොති, හත්‌ථපාසෙ කතං හොති, අලමෙතං සබ්‌බන්‌ති වුත්‌තං හොති – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච අතිරිත්‌තා’’ති.
‘‘Pañcime, upāli, atirittā. Katame pañca? 4 Kappiyakataṃ hoti, paṭiggahitakataṃ hoti, uccāritakataṃ hoti, hatthapāse kataṃ hoti, alametaṃ sabbanti vuttaṃ hoti – ime kho, upāli, pañca atirittā’’ti.
428. ‘‘කතිහි නු ඛො, භන්‌තෙ, ආකාරෙහි පවාරණා පඤ්‌ඤායතී’’ති? ‘‘පඤ්‌චහුපාලි, ආකාරෙහි පවාරණා පඤ්‌ඤායති. කතමෙහි පඤ්‌චහි? 5 අසනං පඤ්‌ඤායති, භොජනං පඤ්‌ඤායති, හත්‌ථපාසෙ ඨිතො අභිහරති, පටික්‌ඛෙපො පඤ්‌ඤායති – ඉමෙහි ඛො, උපාලි, පඤ්‌චහාකාරෙහි පවාරණා පඤ්‌ඤායතී’’ති.
428. ‘‘Katihi nu kho, bhante, ākārehi pavāraṇā paññāyatī’’ti? ‘‘Pañcahupāli, ākārehi pavāraṇā paññāyati. Katamehi pañcahi? 6 Asanaṃ paññāyati, bhojanaṃ paññāyati, hatthapāse ṭhito abhiharati, paṭikkhepo paññāyati – imehi kho, upāli, pañcahākārehi pavāraṇā paññāyatī’’ti.
429. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, අධම්‌මිකා පටිඤ්‌ඤාතකරණා’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, අධම්‌මිකා පටිඤ්‌ඤාතකරණා. කතමෙ පඤ්‌ච? භික්‌ඛු පාරාජිකං අජ්‌ඣාපන්‌නො හොති, පාරාජිකෙන චොදියමානො සඞ්‌ඝාදිසෙසං අජ්‌ඣාපන්‌නො පටිජානාති, තං සඞ්‌ඝො සඞ්‌ඝාදිසෙසෙන කාරෙති, අධම්‌මිකං පටිඤ්‌ඤාතකරණං . භික්‌ඛු පාරාජිකං අජ්‌ඣාපන්‌නො හොති, පාරාජිකෙන චොදියමානො පාචිත්‌තියං…පෙ.… පාටිදෙසනීයං… දුක්‌කටං අජ්‌ඣාපන්‌නො පටිජානාති, තං සඞ්‌ඝො දුක්‌කටෙන කාරෙති, අධම්‌මිකං පටිඤ්‌ඤාතකරණං. භික්‌ඛු සඞ්‌ඝාදිසෙසං…පෙ.… පාචිත්‌තියං… පාටිදෙසනීයං… දුක්‌කටං අජ්‌ඣාපන්‌නො හොති. දුක්‌කටෙන චොදියමානො පාරාජිකං අජ්‌ඣාපන්‌නො පටිජානාති, තං සඞ්‌ඝො පාරාජිකෙන කාරෙති, අධම්‌මිකං පටිඤ්‌ඤාතකරණං. භික්‌ඛු දුක්‌කටං අජ්‌ඣාපන්‌නො හොති, දුක්‌කටෙන චොදියමානො සඞ්‌ඝාදිසෙසං…පෙ.… පාචිත්‌තියං… පාටිදෙසනීයං අජ්‌ඣාපන්‌නො පටිජානාති, තං සඞ්‌ඝො පාටිදෙසනීයෙන කාරෙති – අධම්‌මිකං පටිඤ්‌ඤාතකරණං. ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච අධම්‌මිකා පටිඤ්‌ඤාතකරණා.
429. ‘‘Kati nu kho, bhante, adhammikā paṭiññātakaraṇā’’ti? ‘‘Pañcime, upāli, adhammikā paṭiññātakaraṇā. Katame pañca? Bhikkhu pārājikaṃ ajjhāpanno hoti, pārājikena codiyamāno saṅghādisesaṃ ajjhāpanno paṭijānāti, taṃ saṅgho saṅghādisesena kāreti, adhammikaṃ paṭiññātakaraṇaṃ . Bhikkhu pārājikaṃ ajjhāpanno hoti, pārājikena codiyamāno pācittiyaṃ…pe… pāṭidesanīyaṃ… dukkaṭaṃ ajjhāpanno paṭijānāti, taṃ saṅgho dukkaṭena kāreti, adhammikaṃ paṭiññātakaraṇaṃ. Bhikkhu saṅghādisesaṃ…pe… pācittiyaṃ… pāṭidesanīyaṃ… dukkaṭaṃ ajjhāpanno hoti. Dukkaṭena codiyamāno pārājikaṃ ajjhāpanno paṭijānāti, taṃ saṅgho pārājikena kāreti, adhammikaṃ paṭiññātakaraṇaṃ. Bhikkhu dukkaṭaṃ ajjhāpanno hoti, dukkaṭena codiyamāno saṅghādisesaṃ…pe… pācittiyaṃ… pāṭidesanīyaṃ ajjhāpanno paṭijānāti, taṃ saṅgho pāṭidesanīyena kāreti – adhammikaṃ paṭiññātakaraṇaṃ. Ime kho, upāli, pañca adhammikā paṭiññātakaraṇā.
‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, ධම්‌මිකා පටිඤ්‌ඤාතකරණා. කතමෙ පඤ්‌ච? භික්‌ඛු පාරාජිකං අජ්‌ඣාපන්‌නො හොති, පාරාජිකෙන චොදියමානො පාරාජිකං අජ්‌ඣාපන්‌නො පටිජානාති, තං සඞ්‌ඝො පාරාජිකෙන කාරෙති, ධම්‌මිකං පටිඤ්‌ඤාතකරණං. භික්‌ඛු සඞ්‌ඝාදිසෙසං…පෙ.… පාචිත්‌තියං… පාටිදෙසනීයං… දුක්‌කටං අජ්‌ඣාපන්‌නො හොති, දුක්‌කටෙන චොදියමානො දුක්‌කටං අජ්‌ඣාපන්‌නො පටිජානාති , තං සඞ්‌ඝො දුක්‌කටෙන කාරෙති, ධම්‌මිකං පටිඤ්‌ඤාතකරණං. ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච ධම්‌මිකා පටිඤ්‌ඤාතකරණා’’ති.
‘‘Pañcime, upāli, dhammikā paṭiññātakaraṇā. Katame pañca? Bhikkhu pārājikaṃ ajjhāpanno hoti, pārājikena codiyamāno pārājikaṃ ajjhāpanno paṭijānāti, taṃ saṅgho pārājikena kāreti, dhammikaṃ paṭiññātakaraṇaṃ. Bhikkhu saṅghādisesaṃ…pe… pācittiyaṃ… pāṭidesanīyaṃ… dukkaṭaṃ ajjhāpanno hoti, dukkaṭena codiyamāno dukkaṭaṃ ajjhāpanno paṭijānāti , taṃ saṅgho dukkaṭena kāreti, dhammikaṃ paṭiññātakaraṇaṃ. Ime kho, upāli, pañca dhammikā paṭiññātakaraṇā’’ti.
430. ‘‘කතිහි නු ඛො, භන්‌තෙ, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස භික්‌ඛුනො ඔකාසකම්‌මං කාරාපෙන්‌තස්‌ස නාලං ඔකාසකම්‌මං කාතු’’න්‌ති? ‘‘පඤ්‌චහුපාලි, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස භික්‌ඛුනො ඔකාසකම්‌මං කාරාපෙන්‌තස්‌ස නාලං ඔකාසකම්‌මං කාතුං. කතමෙහි පඤ්‌චහි? අලජ්‌ජී ච හොති, බාලො ච, අපකතත්‌තො ච, චාවනාධිප්‌පායො වත්‌තා හොති, නො වුට්‌ඨානාධිප්‌පායො – ඉමෙහි ඛො, උපාලි, පඤ්‌චහඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස භික්‌ඛුනො ඔකාසකම්‌මං කාරාපෙන්‌තස්‌ස නාලං ඔකාසකම්‌මං කාතුං.
430. ‘‘Katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa nālaṃ okāsakammaṃ kātu’’nti? ‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa nālaṃ okāsakammaṃ kātuṃ. Katamehi pañcahi? Alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca, cāvanādhippāyo vattā hoti, no vuṭṭhānādhippāyo – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa nālaṃ okāsakammaṃ kātuṃ.
‘‘පඤ්‌චහුපාලි, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස භික්‌ඛුනො ඔකාසකම්‌මං කාරාපෙන්‌තස්‌ස අලං ඔකාසකම්‌මං කාතුං. කතමෙහි පඤ්‌චහි? ලජ්‌ජී ච හොති, පණ්‌ඩිතො ච, පකතත්‌තො ච, වුට්‌ඨානාධිප්‌පායො වත්‌තා හොති, නො චාවනාධිප්‌පායො – ඉමෙහි ඛො, උපාලි, පඤ්‌චහඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස භික්‌ඛුනො ඔකාසකම්‌මං කාරාපෙන්‌තස්‌ස අලං ඔකාසකම්‌මං කාතු’’න්‌ති.
‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa alaṃ okāsakammaṃ kātuṃ. Katamehi pañcahi? Lajjī ca hoti, paṇḍito ca, pakatatto ca, vuṭṭhānādhippāyo vattā hoti, no cāvanādhippāyo – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa alaṃ okāsakammaṃ kātu’’nti.
431. ‘‘කතිහි නු ඛො, භන්‌තෙ, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතෙන භික්‌ඛුනා සද්‌ධිං විනයො න සාකච්‌ඡිතබ්‌බො’’ති? ‘‘පඤ්‌චහුපාලි, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතෙන භික්‌ඛුනා සද්‌ධිං විනයො න සාකච්‌ඡිතබ්‌බො. කතමෙහි පඤ්‌චහි? වත්‌ථුං න ජානාති, නිදානං න ජානාති, පඤ්‌ඤත්‌තිං න ජානාති, පදපච්‌චාභට්‌ඨං න ජානාති, අනුසන්‌ධිවචනපථං න ජානාති – ඉමෙහි ඛො, උපාලි, පඤ්‌චහඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතෙන භික්‌ඛුනා සද්‌ධිං විනයො න සාකච්‌ඡිතබ්‌බො.
431. ‘‘Katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā saddhiṃ vinayo na sākacchitabbo’’ti? ‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā saddhiṃ vinayo na sākacchitabbo. Katamehi pañcahi? Vatthuṃ na jānāti, nidānaṃ na jānāti, paññattiṃ na jānāti, padapaccābhaṭṭhaṃ na jānāti, anusandhivacanapathaṃ na jānāti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā saddhiṃ vinayo na sākacchitabbo.
‘‘පඤ්‌චහුපාලි, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතෙන භික්‌ඛුනා සද්‌ධිං විනයො සාකච්‌ඡිතබ්‌බො. කතමෙහි පඤ්‌චහි? වත්‌ථුං ජානාති, නිදානං ජානාති, පඤ්‌ඤත්‌තිං ජානාති, පදපච්‌චාභට්‌ඨං ජානාති, අනුසන්‌ධිවචනපථං ජානාති – ඉමෙහි ඛො, උපාලි, පඤ්‌චහඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතෙන භික්‌ඛුනා සද්‌ධිං විනයො සාකච්‌ඡිතබ්‌බො’’ති.
‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā saddhiṃ vinayo sākacchitabbo. Katamehi pañcahi? Vatthuṃ jānāti, nidānaṃ jānāti, paññattiṃ jānāti, padapaccābhaṭṭhaṃ jānāti, anusandhivacanapathaṃ jānāti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā saddhiṃ vinayo sākacchitabbo’’ti.
432. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, පඤ්‌හාපුච්‌ඡා’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමා, උපාලි, පඤ්‌හාපුච්‌ඡා. කතමා පඤ්‌ච? මන්‌දත්‌තා මොමූහත්‌තා පඤ්‌හං පුච්‌ඡති, පාපිච්‌ඡො ඉච්‌ඡාපකතො පඤ්‌හං පුච්‌ඡති, පරිභවා පඤ්‌හං පුච්‌ඡති , අඤ්‌ඤාතුකාමො පඤ්‌හං පුච්‌ඡති, සචෙ මෙ පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සම්‌මදෙව බ්‍යාකරිස්‌සති ඉච්‌චෙතං කුසලං නො චෙ පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සම්‌මදෙව බ්‍යාකරිස්‌සති අහමස්‌ස සම්‌මදෙව බ්‍යාකරිස්‌සාමීති පඤ්‌හං පුච්‌ඡති – ඉමා ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච පඤ්‌හාපුච්‌ඡා’’ති.
432. ‘‘Kati nu kho, bhante, pañhāpucchā’’ti? ‘‘Pañcimā, upāli, pañhāpucchā. Katamā pañca? Mandattā momūhattā pañhaṃ pucchati, pāpiccho icchāpakato pañhaṃ pucchati, paribhavā pañhaṃ pucchati , aññātukāmo pañhaṃ pucchati, sace me pañhaṃ puṭṭho sammadeva byākarissati iccetaṃ kusalaṃ no ce pañhaṃ puṭṭho sammadeva byākarissati ahamassa sammadeva byākarissāmīti pañhaṃ pucchati – imā kho, upāli, pañca pañhāpucchā’’ti.
433. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, අඤ්‌ඤබ්‍යාකරණා’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, අඤ්‌ඤබ්‍යාකරණා. කතමෙ පඤ්‌ච? මන්‌දත්‌තා මොමූහත්‌තා අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොති, පාපිච්‌ඡො ඉච්‌ඡාපකතො අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොති, උම්‌මාදා චිත්‌තක්‌ඛෙපා අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොති , අධිමානෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොති, භූතං අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොති – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච අඤ්‌ඤබ්‍යාකරණා’’ති.
433. ‘‘Kati nu kho, bhante, aññabyākaraṇā’’ti? ‘‘Pañcime, upāli, aññabyākaraṇā. Katame pañca? Mandattā momūhattā aññaṃ byākaroti, pāpiccho icchāpakato aññaṃ byākaroti, ummādā cittakkhepā aññaṃ byākaroti , adhimānena aññaṃ byākaroti, bhūtaṃ aññaṃ byākaroti – ime kho, upāli, pañca aññabyākaraṇā’’ti.
434. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, විසුද්‌ධියො’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමා, උපාලි, විසුද්‌ධියො. කතමා පඤ්‌ච? නිදානං උද්‌දිසිත්‌වා අවසෙසං සුතෙන සාවෙතබ්‌බං අයං පඨමා විසුද්‌ධි, නිදානං උද්‌දිසිත්‌වා චත්‌තාරි පාරාජිකානි උද්‌දිසිත්‌වා අවසෙසං සුතෙන සාවෙතබ්‌බං අයං දුතියා විසුද්‌ධි, නිදානං උද්‌දිසිත්‌වා චත්‌තාරි පාරාජිකානි උද්‌දිසිත්‌වා තෙරස සඞ්‌ඝාදිසෙසෙ උද්‌දිසිත්‌වා අවසෙසං සුතෙන සාවෙතබ්‌බං අයං තතියා විසුද්‌ධි, නිදානං උද්‌දිසිත්‌වා චත්‌තාරි පාරාජිකානි උද්‌දිසිත්‌වා තෙරස සඞ්‌ඝාදිසෙසෙ උද්‌දිසිත්‌වා ද්‌වෙ අනියතෙ උද්‌දිසිත්‌වා අවසෙසං සුතෙන සාවෙතබ්‌බං අයං චතුත්‌ථා විසුද්‌ධි, විත්‌ථාරෙනෙව පඤ්‌චමී – ඉමා ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච විසුද්‌ධියො’’ති.
434. ‘‘Kati nu kho, bhante, visuddhiyo’’ti? ‘‘Pañcimā, upāli, visuddhiyo. Katamā pañca? Nidānaṃ uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ ayaṃ paṭhamā visuddhi, nidānaṃ uddisitvā cattāri pārājikāni uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ ayaṃ dutiyā visuddhi, nidānaṃ uddisitvā cattāri pārājikāni uddisitvā terasa saṅghādisese uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ ayaṃ tatiyā visuddhi, nidānaṃ uddisitvā cattāri pārājikāni uddisitvā terasa saṅghādisese uddisitvā dve aniyate uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ ayaṃ catutthā visuddhi, vitthāreneva pañcamī – imā kho, upāli, pañca visuddhiyo’’ti.
435. ‘‘කති නු ඛො, භන්‌තෙ, භොජනා’’ති? ‘‘පඤ්‌චිමෙ, උපාලි, භොජනා . කතමෙ පඤ්‌ච? ඔදනො, කුම්‌මාසො, සත්‌තු, මච්‌ඡො, මංසං – ඉමෙ ඛො, උපාලි, පඤ්‌ච භොජනා’’ති.
435. ‘‘Kati nu kho, bhante, bhojanā’’ti? ‘‘Pañcime, upāli, bhojanā . Katame pañca? Odano, kummāso, sattu, maccho, maṃsaṃ – ime kho, upāli, pañca bhojanā’’ti.
දිට්‌ඨාවිකම්‌මවග්‌ගො නිට්‌ඨිතො චතුත්‌ථො.
Diṭṭhāvikammavaggo niṭṭhito catuttho.
තස්‌සුද්‌දානං –
Tassuddānaṃ –
දිට්‌ඨාවිකම්‌මා අපරෙ, පටිග්‌ගහානතිරිත්‌තා;
Diṭṭhāvikammā apare, paṭiggahānatirittā;
පවාරණා පටිඤ්‌ඤාතං, ඔකාසං සාකච්‌ඡෙන ච;
Pavāraṇā paṭiññātaṃ, okāsaṃ sākacchena ca;
පඤ්‌හං අඤ්‌ඤබ්‍යාකරණා, විසුද්‌ධි චාපි භොජනාති.
Pañhaṃ aññabyākaraṇā, visuddhi cāpi bhojanāti.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / පරිවාර-අට්‌ඨකථා • Parivāra-aṭṭhakathā / දිට්‌ඨාවිකම්‌මවග්‌ගවණ්‌ණනා • Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / දිට්‌ඨාවිකම්‌මවග්‌ගවණ්‌ණනා • Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / දිට්‌ඨාවිකම්‌මවග්‌ගවණ්‌ණනා • Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / වොහාරවග්‌ගාදිවණ්‌ණනා • Vohāravaggādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / දිට්‌ඨාවිකම්‌මවග්‌ගවණ්‌ණනා • Diṭṭhāvikammavaggavaṇṇanā
