Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อิติวุตฺตกปาฬิ • Itivuttakapāḷi |
๑๒. ทิฎฺฐิคตสุตฺตํ
12. Diṭṭhigatasuttaṃ
๔๙. วุตฺตเญฺหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
49. Vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ –
‘‘ทฺวีหิ, ภิกฺขเว, ทิฎฺฐิคเตหิ ปริยุฎฺฐิตา เทวมนุสฺสา โอลียนฺติ เอเก, อติธาวนฺติ เอเก; จกฺขุมโนฺต จ ปสฺสนฺติฯ
‘‘Dvīhi, bhikkhave, diṭṭhigatehi pariyuṭṭhitā devamanussā olīyanti eke, atidhāvanti eke; cakkhumanto ca passanti.
‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, โอลียนฺติ เอเก? ภวารามา, ภิกฺขเว, เทวมนุสฺสา ภวรตา ภวสมฺมุทิตา เตสํ ภวนิโรธาย ธเมฺม เทสิยมาเน จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ น ปสีทติ น สนฺติฎฺฐติ นาธิมุจฺจติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, โอลียนฺติ เอเกฯ
‘‘Kathañca, bhikkhave, olīyanti eke? Bhavārāmā, bhikkhave, devamanussā bhavaratā bhavasammuditā tesaṃ bhavanirodhāya dhamme desiyamāne cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati nādhimuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, olīyanti eke.
‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, อติธาวนฺติ เอเก? ภเวเนว โข ปเนเก อฎฺฎียมานา หรายมานา ชิคุจฺฉมานา วิภวํ อภินนฺทนฺติ – ยโต กิร, โภ, อยํ อตฺตา 1 กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อุจฺฉิชฺชติ วินสฺสติ น โหติ ปรํ มรณา; เอตํ สนฺตํ เอตํ ปณีตํ เอตํ ยาถาวนฺติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, อติธาวนฺติ เอเกฯ
‘‘Kathañca , bhikkhave, atidhāvanti eke? Bhaveneva kho paneke aṭṭīyamānā harāyamānā jigucchamānā vibhavaṃ abhinandanti – yato kira, bho, ayaṃ attā 2 kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇā; etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ etaṃ yāthāvanti. Evaṃ kho, bhikkhave, atidhāvanti eke.
‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, จกฺขุมโนฺต ปสฺสนฺติ? อิธ ภิกฺขุ ภูตํ ภูตโต ปสฺสติ; ภูตํ ภูตโต ทิสฺวา ภูตสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฎิปโนฺน โหติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, จกฺขุมโนฺต ปสฺสนฺตี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตเตฺถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘Kathañca, bhikkhave, cakkhumanto passanti? Idha bhikkhu bhūtaṃ bhūtato passati; bhūtaṃ bhūtato disvā bhūtassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, cakkhumanto passantī’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ iti vuccati –
ยถาภูเต วิมุจฺจนฺติ, ภวตณฺหา ปริกฺขยาฯ
Yathābhūte vimuccanti, bhavataṇhā parikkhayā.
ภูตสฺส วิภวา ภิกฺขุ, นาคจฺฉติ ปุนพฺภว’’นฺติฯ
Bhūtassa vibhavā bhikkhu, nāgacchati punabbhava’’nti.
อยมฺปิ อโตฺถ วุโตฺต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทฺวาทสมํฯ
Ayampi attho vutto bhagavatā, iti me sutanti. Dvādasamaṃ.
ทุติโย วโคฺค นิฎฺฐิโตฯ
Dutiyo vaggo niṭṭhito.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
เทฺว อินฺทฺริยา เทฺว ตปนียา, สีเลน อปเร ทุเว;
Dve indriyā dve tapanīyā, sīlena apare duve;
อโนตฺตาปี กุหนา เทฺว จ, สํเวชนีเยน เต ทสฯ
Anottāpī kuhanā dve ca, saṃvejanīyena te dasa.
วิตกฺกา เทสนา วิชฺชา, ปญฺญา ธเมฺมน ปญฺจมํ;
Vitakkā desanā vijjā, paññā dhammena pañcamaṃ;
อชาตํ ธาตุสลฺลานํ, สิกฺขา ชาคริเยน จ;
Ajātaṃ dhātusallānaṃ, sikkhā jāgariyena ca;
ทุกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
Dukanipāto niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อิติวุตฺตก-อฎฺฐกถา • Itivuttaka-aṭṭhakathā / ๑๒. ทิฎฺฐิคตสุตฺตวณฺณนา • 12. Diṭṭhigatasuttavaṇṇanā