Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯਸਙ੍ਗਹ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Vinayasaṅgaha-aṭṭhakathā |
੧. ਦਿવਾਸੇਯ੍ਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ
1. Divāseyyavinicchayakathā
੧. ਤਤ੍ਥ ਦਿવਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਿવਾਨਿਪਜ੍ਜਨਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤੇਨ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੭੭) વਚਨਤੋ ਦਿવਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ, વਿવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਦੋਸੇਨ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੭੭) વੁਤ੍ਤਂ। ਭਗવਤੋ ਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍વਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਠਪਿਤਾ। ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਦਿવਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਰਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੨੩) ਇਮਿਨਾਪਿ ਚੇਤਂ ਸਿਦ੍ਧਂ।
1. Tattha divāseyyāti divānipajjanaṃ. Tatrāyaṃ vinicchayo – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, divā paṭisallīyantena dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitu’’nti (pārā. 77) vacanato divā nipajjantena dvāraṃ saṃvaritvā nipajjitabbaṃ. Ettha ca kiñcāpi pāḷiyaṃ ‘‘ayaṃ nāma āpattī’’ti na vuttā, vivaritvā nipannadosena pana uppanne vatthusmiṃ dvāraṃ saṃvaritvā nipajjituṃ anuññātattā asaṃvaritvā nipajjantassa aṭṭhakathāyaṃ dukkaṭaṃ (pārā. aṭṭha. 1.77) vuttaṃ. Bhagavato hi adhippāyaṃ ñatvā upālittherādīhi aṭṭhakathā ṭhapitā. ‘‘Atthāpatti divā āpajjati, no ratti’’nti (pari. 323) imināpi cetaṃ siddhaṃ.
੨. ਕੀਦਿਸਂ ਪਨ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਕੀਦਿਸਂ ਨ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ? ਰੁਕ੍ਖਪਦਰવੇਲ਼ੁਪਦਰਕਿਲਞ੍ਜਪਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕવਾਟਂ ਕਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦੁਕ੍ਖਲੇ ਉਪਰਿ ਉਤ੍ਤਰਪਾਸਕੇ ਚ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਕਤਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਕਦ੍વਾਰਮੇવ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਞ੍ਞਂ ਗੋਰੂਪਾਨਂ વਜੇਸੁ વਿਯ ਰੁਕ੍ਖਸੂਚਿਕਣ੍ਟਕਦ੍વਾਰਂ, ਗਾਮਥਕਨਕਂ ਚਕ੍ਕਲਕਯੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਂ, ਫਲਕੇਸੁ વਾ ਕਿਟਿਕਾਸੁ વਾ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਚਕ੍ਕਲਕਾਨਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਤਂ ਸਂਸਰਣਕਿਟਿਕਦ੍વਾਰਂ, ਆਪਣੇਸੁ વਿਯ ਕਤਂ ਉਗ੍ਘਾਟਨਕਿਟਿਕਦ੍વਾਰਂ, ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વੇਲ਼ੁਸਲਾਕਾ ਗੋਪ੍ਫੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਕੁਟੀਸੁ ਕਤਂ ਸਲਾਕਹਤ੍ਥਕਦ੍વਾਰਂ, ਦੁਸ੍ਸਸਾਣਿਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਦ੍વਾਰਂ ਨ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਤ੍ਤਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕવਾਟਪ੍ਪਣਾਮਨੇ ਪਨ ਏਕਂ ਦੁਸ੍ਸਸਾਣਿਦ੍વਾਰਮੇવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਰਂ, ਅવਸੇਸਾਨਿ ਪਣਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਦਿવਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਕਦ੍વਾਰਮੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਪਨ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਤਂ વਤ੍ਤਂ।
2. Kīdisaṃ pana dvāraṃ saṃvaritabbaṃ, kīdisaṃ na saṃvaritabbaṃ? Rukkhapadaraveḷupadarakilañjapaṇṇādīnaṃ yena kenaci kavāṭaṃ katvā heṭṭhā udukkhale upari uttarapāsake ca pavesetvā kataṃ parivattakadvārameva saṃvaritabbaṃ. Aññaṃ gorūpānaṃ vajesu viya rukkhasūcikaṇṭakadvāraṃ, gāmathakanakaṃ cakkalakayuttadvāraṃ, phalakesu vā kiṭikāsu vā dve tīṇi cakkalakāni yojetvā kataṃ saṃsaraṇakiṭikadvāraṃ, āpaṇesu viya kataṃ ugghāṭanakiṭikadvāraṃ, dvīsu tīsu ṭhānesu veḷusalākā gopphetvā paṇṇakuṭīsu kataṃ salākahatthakadvāraṃ, dussasāṇidvāranti evarūpaṃ dvāraṃ na saṃvaritabbaṃ. Pattahatthassa kavāṭappaṇāmane pana ekaṃ dussasāṇidvārameva anāpattikaraṃ, avasesāni paṇāmentassa āpatti. Divā paṭisallīyantassa pana parivattakadvārameva āpattikaraṃ, sesāni saṃvaritvā vā asaṃvaritvā vā nipajjantassa āpatti natthi, saṃvaritvā pana nipajjitabbaṃ, etaṃ vattaṃ.
੩. ਪਰਿવਤ੍ਤਕਦ੍વਾਰਂ ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਸਂવੁਤਂ ਹੋਤਿ? ਸੂਚਿਘਟਿਕਾਸੁ ਦਿਨ੍ਨਾਸੁ ਸਂવੁਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਸੂਚਿਮਤ੍ਤੇਪਿ ਦਿਨ੍ਨੇ વਟ੍ਟਤਿ, ਘਟਿਕਾਮਤ੍ਤੇਪਿ ਦਿਨ੍ਨੇ વਟ੍ਟਤਿ, ਦ੍વਾਰਬਾਹਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਈਸਕਂ ਅਫੁਸਿਤੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ વਿਧਿਨਾ ਯਾવਤਾ ਸੀਸਂ ਨਪ੍ਪવਿਸਤਿ, ਤਾવਤਾ ਅਫੁਸਿਤੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਬਹੂਨਂ વਲ਼ਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ વਾ ਸਾਮਣੇਰਂ વਾ ‘‘ਦ੍વਾਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਜਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚੀવਰਕਮ੍ਮਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਏਤੇ ਦ੍વਾਰਂ ਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਉਪਾਸਕਮ੍ਪਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ ‘ਏਸ ਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਕੇવਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ વਾ ਮਾਤੁਗਾਮਂ વਾ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਿ ਯੋ ਯੋ ਥੇਰવਾਦੋ વਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਾਦੋ વਾ ਪਚ੍ਛਾ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਸੋવ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
3. Parivattakadvāraṃ kittakena saṃvutaṃ hoti? Sūcighaṭikāsu dinnāsu saṃvutameva hoti. Apica kho sūcimattepi dinne vaṭṭati, ghaṭikāmattepi dinne vaṭṭati, dvārabāhaṃ phusitvā ṭhapitamattepi vaṭṭati, īsakaṃ aphusitepi vaṭṭati, sabbantimena vidhinā yāvatā sīsaṃ nappavisati, tāvatā aphusitepi vaṭṭati. Sace bahūnaṃ vaḷañjanaṭṭhānaṃ hoti, bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā ‘‘dvāraṃ, āvuso, jaggāhī’’ti vatvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Atha bhikkhū cīvarakammaṃ vā aññaṃ vā kiñci karontā nisinnā honti, ‘‘ete dvāraṃ jaggissantī’’ti ābhogaṃ katvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘upāsakampi āpucchitvā vā ‘esa jaggissatī’ti ābhogaṃ katvā vā nipajjituṃ vaṭṭati, kevalaṃ bhikkhuniṃ vā mātugāmaṃ vā āpucchituṃ na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ, taṃ yuttaṃ. Evaṃ sabbatthapi yo yo theravādo vā aṭṭhakathāvādo vā pacchā vuccati, so sova pamāṇanti gahetabbaṃ.
੪. ਅਥ ਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਉਦੁਕ੍ਖਲਂ વਾ ਉਤ੍ਤਰਪਾਸਕੋ વਾ ਭਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਟ੍ਠਪਿਤੋ વਾ, ਸਂવਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਨવਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ વਾ ਪਨ ਇਟ੍ਠਕਪੁਞ੍ਜੋ વਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਂ વਾ ਰਾਸਿ ਅਨ੍ਤੋਦ੍વਾਰੇ ਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਟ੍ਟਂ વਾ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਸਂવਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਏવਰੂਪੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਸਤਿ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਦਿ ਪਨ ਕવਾਟਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਮੇવ। ਉਪਰਿ ਸਯਨ੍ਤੇਨ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਮਤ੍ਥਕੇ ਥਕਨਕਂ ਹੋਤਿ, ਥਕੇਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਗਬ੍ਭੇ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਦ੍વਾਰਂ વਾ ਪਮੁਖਦ੍વਾਰਂ વਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਏਕਕੁਟ੍ਟਕੇ ਗੇਹੇ ਦ੍વੀਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਕਤ੍વਾ વਲ਼ਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੇਪਿ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਿਭੂਮਕੇਪਿ ਪਾਸਾਦੇ ਦ੍વਾਰਂ ਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਮੇવ। ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਲੋਹਪਾਸਾਦਸਦਿਸਂ ਪਾਸਾਦਂ ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿવਾવਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੇਨ ਦ੍વਾਰਪਾਲਸ੍ਸ ‘‘ਦ੍વਾਰਂ ਜਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਾ ‘‘ਦ੍વਾਰਜਗ੍ਗਨਂ ਨਾਮ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਾવ ਸਙ੍ਘਨવਕੇਨ ਏવਮੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਪੁਰੇ ਪવਿਸਨ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਦ੍વਾਰਜਗ੍ਗਨਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਭੋਗਂ ਕਾਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ વਾ ਆਭੋਗਂ ਅਕਤ੍વਾ વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭੇ વਾ ਅਸਂવੁਤਦ੍વਾਰੇ ਬਹਿ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਗਬ੍ਭੇ વਾ ਬਹਿ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇਪਿ ‘‘ਦ੍વਾਰਜਗ੍ਗਨਂ ਨਾਮ ਮਹਾਦ੍વਾਰੇ ਦ੍વਾਰਪਾਲਸ੍ਸ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਏવਂ ਲੋਹਪਾਸਾਦਾਦੀਸੁ ਆਕਾਸਤਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨਪਿ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਮੇવ।
4. Atha dvārassa udukkhalaṃ vā uttarapāsako vā bhinno hoti aṭṭhapito vā, saṃvarituṃ na sakkoti, navakammatthaṃ vā pana iṭṭhakapuñjo vā mattikādīnaṃ vā rāsi antodvāre kato hoti, aṭṭaṃ vā bandhanti, yathā saṃvarituṃ na sakkoti. Evarūpe antarāye sati asaṃvaritvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Yadi pana kavāṭaṃ natthi, laddhakappameva. Upari sayantena nisseṇiṃ āropetvā nipajjitabbaṃ. Sace nisseṇimatthake thakanakaṃ hoti, thaketvāpi nipajjitabbaṃ. Gabbhe nipajjantena gabbhadvāraṃ vā pamukhadvāraṃ vā yaṃ kiñci saṃvaritvā nipajjituṃ vaṭṭati. Sace ekakuṭṭake gehe dvīsu passesu dvārāni katvā vaḷañjanti, dvepi dvārāni jaggitabbāni, tibhūmakepi pāsāde dvāraṃ jaggitabbameva. Sace bhikkhācārā paṭikkamma lohapāsādasadisaṃ pāsādaṃ bahū bhikkhū divāvihāratthaṃ pavisanti, saṅghattherena dvārapālassa ‘‘dvāraṃ jaggāhī’’ti vatvā vā ‘‘dvārajagganaṃ nāma etassa bhāro’’ti ābhogaṃ katvā vā pavisitvā nipajjitabbaṃ. Yāva saṅghanavakena evameva kātabbaṃ. Pure pavisantānaṃ ‘‘dvārajagganaṃ nāma pacchimānaṃ bhāro’’ti evaṃ ābhogaṃ kātumpi vaṭṭati. Anāpucchā vā ābhogaṃ akatvā vā antogabbhe vā asaṃvutadvāre bahi vā nipajjantānaṃ āpatti. Gabbhe vā bahi vā nipajjanakālepi ‘‘dvārajagganaṃ nāma mahādvāre dvārapālassa bhāro’’ti ābhogaṃ katvā nipajjituṃ vaṭṭatiyeva. Evaṃ lohapāsādādīsu ākāsatale nipajjantenapi dvāraṃ saṃvaritabbameva.
ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ – ਇਦਂ ਦਿવਾਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਸਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧੇ ਠਾਨੇ ਕਥਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ વਾ ਮਣ੍ਡਪੇ વਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧੇ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤ੍વਾવ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਮਹਾਪਰਿવੇਣਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਲੋਹਪਾਸਾਦਙ੍ਗਣਸਦਿਸਂ ਬਹੂਨਂ ਓਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવੁਤਮ੍ਪਿ ਸਂવੁਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਦ੍વਾਰਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਪਾਕਾਰਂ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾਪਿ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਂવਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਰਤ੍ਤਿਂ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਅਰੁਣੇ ਉਗ੍ਗਤੇ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਪਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸੁਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਅਰੁਣੇ ਉਗ੍ਗਤੇ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾવ ਦ੍વਾਰਂ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇવ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਏવਂ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਨਾਦਰਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Ayañhettha saṅkhepo – idaṃ divāpaṭisallīyanaṃ yena kenaci parikkhitte sadvārabandhe ṭhāne kathitaṃ, tasmā abbhokāse vā rukkhamūle vā maṇḍape vā yattha katthaci sadvārabandhe nipajjantena dvāraṃ saṃvaritvāva nipajjitabbaṃ. Sace mahāpariveṇaṃ hoti mahābodhiyaṅgaṇalohapāsādaṅgaṇasadisaṃ bahūnaṃ osaraṇaṭṭhānaṃ, yattha dvāraṃ saṃvutampi saṃvutaṭṭhāne na tiṭṭhati, dvāraṃ alabhantā pākāraṃ āruhitvāpi vicaranti, tattha saṃvaraṇakiccaṃ natthi. Rattiṃ dvāraṃ vivaritvā nipanno aruṇe uggate vuṭṭhāti, anāpatti. Sace pana pabujjhitvā puna supati, āpatti. Yo pana ‘‘aruṇe uggate vuṭṭhahissāmī’’ti paricchinditvāva dvāraṃ asaṃvaritvā rattiṃ nipajjati, yathāparicchedameva vuṭṭhāti, tassa āpattiyeva. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘evaṃ nipajjanto anādariyadukkaṭāpi na muccatī’’ti vuttaṃ.
੫. ਯੋ ਪਨ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿવਾ ਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪੋ ਮਞ੍ਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਾਦੇ ਭੂਮਿਤੋ ਅਮੋਚੇਤ੍વਾવ ਨਿਦ੍ਦਾવਸੇਨ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਦੇ ਮਞ੍ਚਕਂ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਪਸ੍ਸਾਯ ਸੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯੋਪਿ ਚ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਂ વਿਨੋਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਸਹਸਾ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਪਤਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਯਤਿ, ਨ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ।
5. Yo pana bahudeva rattiṃ jaggitvā addhānaṃ vā gantvā divā kilantarūpo mañce nisinno pāde bhūmito amocetvāva niddāvasena nipajjati, tassa anāpatti. Sace okkantaniddo ajānantopi pāde mañcakaṃ āropeti, āpattiyeva. Nisīditvā apassāya supantassa anāpatti. Yopi ca ‘‘niddaṃ vinodessāmī’’ti caṅkamanto patitvā sahasā vuṭṭhāti, tassapi anāpatti. Yo pana patitvā tattheva sayati, na vuṭṭhāti, tassa āpatti.
ਕੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਕੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ? ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਤਾવ ‘‘ਏਕਭਙ੍ਗੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨਕੋ ਏવ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਾਦੇ ਪਨ ਭੂਮਿਤੋ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋਪਿ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋਪਿ વਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋવ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਯੋ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਮੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਤਿਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਸੁਪਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਅવਿਸਯਤਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ਏવਂ ਨ ਕਥਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વੇ ਪਨ ਜਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿਯੇવ, ਯੋ ਚ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋ, ਯੋ ਚ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋ’’ਤਿ।
Ko muccati, ko na muccatīti? Mahāpaccariyaṃ tāva ‘‘ekabhaṅgena nipannako eva muccati. Pāde pana bhūmito mocetvā nipannopi yakkhagahitakopi visaññībhūtopi na muccatī’’ti vuttaṃ. Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘bandhitvā nipajjāpitova muccatī’’ti vuttaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘yo caṅkamanto mucchitvā patito tattheva supati, tassapi avisayatāya āpatti na dissati. Ācariyā pana evaṃ na kathayanti, tasmā āpattiyevāti mahāpadumattherena vuttaṃ. Dve pana janā āpattito muccantiyeva, yo ca yakkhagahitako, yo ca bandhitvā nipajjāpito’’ti.
ਇਤਿ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਸਙ੍ਗਹੇ
Iti pāḷimuttakavinayavinicchayasaṅgahe
ਦਿવਾਸੇਯ੍ਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Divāseyyavinicchayakathā samattā.