| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
២. ទោណព្រាហ្មណសុត្តវណ្ណនា
2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
១៩២. ទុតិយេ បវត្តារោតិ (ទី. និ. ដី. ១.២៨៥) បាវចនភាវេន វត្តារោ។ យស្មា តេ តេសំ មន្តានំ បវត្តនកា, តស្មា អាហ ‘‘បវត្តយិតារោ’’តិ។ សុទ្ទេ ពហិ កត្វា រហោភាសិតព្ពដ្ឋេន មន្តា ឯវ តំតំអត្ថប្បដិបត្តិហេតុតាយ មន្តបទំ។ អនុបនីតាសាធារណតាយ រហស្សភាវេន វត្តព្ពកិរិយាយ អធិគមូបាយំ។ សជ្ឈាយិតន្តិ គាយនវសេន សជ្ឈាយិតំ។ តំ បន ឧទត្តានុទត្តាទីនំ សរានំ សម្បទាវសេនេវ ឥច្ឆិតន្តិ អាហ ‘‘សរសម្បត្តិវសេនា’’តិ។ អញ្ញេសំ វុត្តន្តិ បាវចនភាវេន អញ្ញេសំ វុត្តំ។ សមុបព្យូឡ្ហន្តិ សង្គហេត្វា ឧបរូបរិ សញ្ញូឡ្ហំ។ រាសិកតន្តិ ឥរុវេទយជុវេទសាមវេទាទិវសេន, តត្ថាបិ បច្ចេកំ មន្តព្រហ្មាទិវសេន, អជ្ឈាយានុវាកាទិវសេន ច រាសិកតំ។ តេសន្តិ មន្តានំ កត្តូនំ។ ទិព្ពេន ចក្ខុនា ឱលោកេត្វាតិ ទិព្ពចក្ខុបរិភណ្ឌេន យថាកម្មូបគញាណេន សត្តានំ កម្មស្សកតាទិំ, បច្ចក្ខតោ ទស្សនដ្ឋេន ទិព្ពចក្ខុសទិសេន បុព្ពេនិវាសញាណេន អតីតកប្បេ ព្រាហ្មណានំ មន្តជ្ឈេនវិធិញ្ច ឱលោកេត្វា។ បាវចនេន សហ សំសន្ទេត្វាតិ កស្សបសម្មាសម្ពុទ្ធស្ស យំ វចនំ វដ្ដសន្និស្សិតំ, តេន សហ អវិរុទ្ធំ កត្វា។ ន ហិ តេសំ វិវដ្ដសន្និស្សិតោ អត្ថោ បច្ចក្ខោ ហោតិ។ អបរាបរេតិ អដ្ឋកាទីហិ អបរាបរេ បច្ឆិមា ឱក្កាករាជកាលាទីសុ ឧប្បន្នា។ បក្ខិបិត្វាតិ អដ្ឋកាទីហិ គន្ថិតមន្តបទេសុ កិលេសសន្និស្សិតបទានំ តត្ថ តត្ថ បទេ បក្ខិបនំ កត្វា។ វិរុទ្ធេ អកំសូតិ ព្រាហ្មណធម្មិកសុត្តាទីសុ (សុ. និ. ព្រាហ្មណធម្មិកសុត្តំ ២៨៦ អាទយោ) អាគតនយេន សំកិលេសត្ថទីបនតោ បច្ចនីកភូតេ អកំសុ។
192. Dutiye pavattāroti (dī. ni. ṭī. 1.285) pāvacanabhāvena vattāro. Yasmā te tesaṃ mantānaṃ pavattanakā, tasmā āha ‘‘pavattayitāro’’ti. Sudde bahi katvā rahobhāsitabbaṭṭhena mantā eva taṃtaṃatthappaṭipattihetutāya mantapadaṃ. Anupanītāsādhāraṇatāya rahassabhāvena vattabbakiriyāya adhigamūpāyaṃ. Sajjhāyitanti gāyanavasena sajjhāyitaṃ. Taṃ pana udattānudattādīnaṃ sarānaṃ sampadāvaseneva icchitanti āha ‘‘sarasampattivasenā’’ti. Aññesaṃ vuttanti pāvacanabhāvena aññesaṃ vuttaṃ. Samupabyūḷhanti saṅgahetvā uparūpari saññūḷhaṃ. Rāsikatanti iruvedayajuvedasāmavedādivasena, tatthāpi paccekaṃ mantabrahmādivasena, ajjhāyānuvākādivasena ca rāsikataṃ. Tesanti mantānaṃ kattūnaṃ. Dibbena cakkhunā oloketvāti dibbacakkhuparibhaṇḍena yathākammūpagañāṇena sattānaṃ kammassakatādiṃ, paccakkhato dassanaṭṭhena dibbacakkhusadisena pubbenivāsañāṇena atītakappe brāhmaṇānaṃ mantajjhenavidhiñca oloketvā. Pāvacanena saha saṃsandetvāti kassapasammāsambuddhassa yaṃ vacanaṃ vaṭṭasannissitaṃ, tena saha aviruddhaṃ katvā. Na hi tesaṃ vivaṭṭasannissito attho paccakkho hoti. Aparāpareti aṭṭhakādīhi aparāpare pacchimā okkākarājakālādīsu uppannā. Pakkhipitvāti aṭṭhakādīhi ganthitamantapadesu kilesasannissitapadānaṃ tattha tattha pade pakkhipanaṃ katvā. Viruddhe akaṃsūti brāhmaṇadhammikasuttādīsu (su. ni. brāhmaṇadhammikasuttaṃ 286 ādayo) āgatanayena saṃkilesatthadīpanato paccanīkabhūte akaṃsu.
ឧសូនំ អសនកម្មំ ឥស្សត្ថំ, ធនុសិប្បេន ជីវិកា។ ឥធ បន ឥស្សត្ថំ វិយាតិ ឥស្សត្ថំ, សព្ពអាវុធជីវិកាតិ អាហ ‘‘យោធាជីវកម្មេនា’’តិ, អាវុធំ គហេត្វា ឧបដ្ឋានកម្មេនាតិ អត្ថោ។ រាជបោរិសំ នាម វិនា អាវុធេន បោរោហេច្ចាមច្ចកម្មាទិរាជកម្មំ កត្វា រាជុបដ្ឋានំ។ សិប្បញ្ញតរេនាតិ គហិតាវសេសេន ហត្ថិអស្សសិប្បាទិនា។ កុមារភាវតោ បភុតិ ចរណេន កោមារព្រហ្មចរិយំ។
Usūnaṃ asanakammaṃ issatthaṃ, dhanusippena jīvikā. Idha pana issatthaṃ viyāti issatthaṃ, sabbaāvudhajīvikāti āha ‘‘yodhājīvakammenā’’ti, āvudhaṃ gahetvā upaṭṭhānakammenāti attho. Rājaporisaṃ nāma vinā āvudhena poroheccāmaccakammādirājakammaṃ katvā rājupaṭṭhānaṃ. Sippaññatarenāti gahitāvasesena hatthiassasippādinā. Kumārabhāvato pabhuti caraṇena komārabrahmacariyaṃ.
ឧទកំ បាតេត្វា ទេន្តីតិ ទ្វារេ ឋិតស្សេវ ព្រាហ្មណស្ស ហត្ថេ ឧទកំ អាសិញ្ចន្តា ‘‘ឥទំ តេ, ព្រាហ្មណ, ភរិយំ បោសាបនត្ថាយ ទេមា’’តិ វត្វា ទេន្តិ។ កស្មា បន តេ ឯវំ ព្រហ្មចរិយំ ចរិត្វាបិ ទារំ បរិយេសន្តិ, ន យាវជីវំ ព្រហ្មចារិនោ ហោន្តីតិ? មិច្ឆាទិដ្ឋិវសេន។ តេសញ្ហី ឯវំ ទិដ្ឋិ ហោតិ ‘‘យោ បុត្តំ ន ឧប្បាទេតិ, សោ កុលវំសច្ឆេទករោ ហោតិ, តតោ និរយេ បច្ចតី’’តិ។ ចត្តារោ កិរ អភាយិតព្ពំ ភាយន្តិ គណ្ឌុប្បាទកោ, កិកី, កោន្តិនី, ព្រាហ្មណោតិ។ គណ្ឌុប្បាទា កិរ មហាបថវិយា ខយនភយេន មត្តភោជនា ហោន្តិ, ន ពហុំ មត្តិកំ ខាទន្តិ។ កិកី សកុណិកា អាកាសបតនភយេន អណ្ឌស្ស ឧបរិ ឧត្តានា សេតិ។ កោន្តិនី សកុណី បថវីកម្បនភយេន បាទេហិ ភូមិំ ន សុដ្ឋុ អក្កមតិ។ ព្រាហ្មណា កុលវំសូបច្ឆេទភយេន ទារំ បរិយេសន្តិ។ អាហុ ចេត្ថ –
Udakaṃ pātetvā dentīti dvāre ṭhitasseva brāhmaṇassa hatthe udakaṃ āsiñcantā ‘‘idaṃ te, brāhmaṇa, bhariyaṃ posāpanatthāya demā’’ti vatvā denti. Kasmā pana te evaṃ brahmacariyaṃ caritvāpi dāraṃ pariyesanti, na yāvajīvaṃ brahmacārino hontīti? Micchādiṭṭhivasena. Tesañhī evaṃ diṭṭhi hoti ‘‘yo puttaṃ na uppādeti, so kulavaṃsacchedakaro hoti, tato niraye paccatī’’ti. Cattāro kira abhāyitabbaṃ bhāyanti gaṇḍuppādako, kikī, kontinī, brāhmaṇoti. Gaṇḍuppādā kira mahāpathaviyā khayanabhayena mattabhojanā honti, na bahuṃ mattikaṃ khādanti. Kikī sakuṇikā ākāsapatanabhayena aṇḍassa upari uttānā seti. Kontinī sakuṇī pathavīkampanabhayena pādehi bhūmiṃ na suṭṭhu akkamati. Brāhmaṇā kulavaṃsūpacchedabhayena dāraṃ pariyesanti. Āhu cettha –
‘‘គណ្ឌុប្បាទោ កិកី ចេវ, កោន្តី ព្រាហ្មណធម្មិកោ;
‘‘Gaṇḍuppādo kikī ceva, kontī brāhmaṇadhammiko;
ឯតេ អភយំ ភាយន្តិ, សម្មូឡ្ហា ចតុរោ ជនា’’តិ។ (សុ. និ. អដ្ឋ. ២.២៩៣);
Ete abhayaṃ bhāyanti, sammūḷhā caturo janā’’ti. (su. ni. aṭṭha. 2.293);
សេសមេត្ថ ឧត្តានមេវ។
Sesamettha uttānameva.
ទោណព្រាហ្មណសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ២. ទោណព្រាហ្មណសុត្តំ • 2. Doṇabrāhmaṇasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ២. ទោណព្រាហ្មណសុត្តវណ្ណនា • 2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
