| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
2. දොණබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තවණ්‌ණනා
2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
192. දුතියෙ පවත්‌තාරොති (දී. නි. ටී. 1.285) පාවචනභාවෙන වත්‌තාරො. යස්‌මා තෙ තෙසං මන්‌තානං පවත්‌තනකා, තස්‌මා ආහ ‘‘පවත්‌තයිතාරො’’ති. සුද්‌දෙ බහි කත්‌වා රහොභාසිතබ්‌බට්‌ඨෙන මන්‌තා එව තංතංඅත්‌ථප්‌පටිපත්‌තිහෙතුතාය මන්‌තපදං. අනුපනීතාසාධාරණතාය රහස්‌සභාවෙන වත්‌තබ්‌බකිරියාය අධිගමූපායං. සජ්‌ඣායිතන්‌ති ගායනවසෙන සජ්‌ඣායිතං. තං පන උදත්‌තානුදත්‌තාදීනං සරානං සම්‌පදාවසෙනෙව ඉච්‌ඡිතන්‌ති ආහ ‘‘සරසම්‌පත්‌තිවසෙනා’’ති. අඤ්‌ඤෙසං වුත්‌තන්‌ති පාවචනභාවෙන අඤ්‌ඤෙසං වුත්‌තං. සමුපබ්‍යූළ්‌හන්‌ති සඞ්‌ගහෙත්‌වා උපරූපරි සඤ්‌ඤූළ්‌හං. රාසිකතන්‌ති ඉරුවෙදයජුවෙදසාමවෙදාදිවසෙන, තත්‌ථාපි පච්‌චෙකං මන්‌තබ්‍රහ්‌මාදිවසෙන, අජ්‌ඣායානුවාකාදිවසෙන ච රාසිකතං. තෙසන්‌ති මන්‌තානං කත්‌තූනං. දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා ඔලොකෙත්‌වාති දිබ්‌බචක්‌ඛුපරිභණ්‌ඩෙන යථාකම්‌මූපගඤාණෙන සත්‌තානං කම්‌මස්‌සකතාදිං, පච්‌චක්‌ඛතො දස්‌සනට්‌ඨෙන දිබ්‌බචක්‌ඛුසදිසෙන පුබ්‌බෙනිවාසඤාණෙන අතීතකප්‌පෙ බ්‍රාහ්‌මණානං මන්‌තජ්‌ඣෙනවිධිඤ්‌ච ඔලොකෙත්‌වා. පාවචනෙන සහ සංසන්‌දෙත්‌වාති කස්‌සපසම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස යං වචනං වට්‌ටසන්‌නිස්‌සිතං, තෙන සහ අවිරුද්‌ධං කත්‌වා. න හි තෙසං විවට්‌ටසන්‌නිස්‌සිතො අත්‌ථො පච්‌චක්‌ඛො හොති. අපරාපරෙති අට්‌ඨකාදීහි අපරාපරෙ පච්‌ඡිමා ඔක්‌කාකරාජකාලාදීසු උප්‌පන්‌නා. පක්‌ඛිපිත්‌වාති අට්‌ඨකාදීහි ගන්‌ථිතමන්‌තපදෙසු කිලෙසසන්‌නිස්‌සිතපදානං තත්‌ථ තත්‌ථ පදෙ පක්‌ඛිපනං කත්‌වා. විරුද්‌ධෙ අකංසූති බ්‍රාහ්‌මණධම්‌මිකසුත්‌තාදීසු (සු. නි. බ්‍රාහ්‌මණධම්‌මිකසුත්‌තං 286 ආදයො) ආගතනයෙන සංකිලෙසත්‌ථදීපනතො පච්‌චනීකභූතෙ අකංසු.
192. Dutiye pavattāroti (dī. ni. ṭī. 1.285) pāvacanabhāvena vattāro. Yasmā te tesaṃ mantānaṃ pavattanakā, tasmā āha ‘‘pavattayitāro’’ti. Sudde bahi katvā rahobhāsitabbaṭṭhena mantā eva taṃtaṃatthappaṭipattihetutāya mantapadaṃ. Anupanītāsādhāraṇatāya rahassabhāvena vattabbakiriyāya adhigamūpāyaṃ. Sajjhāyitanti gāyanavasena sajjhāyitaṃ. Taṃ pana udattānudattādīnaṃ sarānaṃ sampadāvaseneva icchitanti āha ‘‘sarasampattivasenā’’ti. Aññesaṃ vuttanti pāvacanabhāvena aññesaṃ vuttaṃ. Samupabyūḷhanti saṅgahetvā uparūpari saññūḷhaṃ. Rāsikatanti iruvedayajuvedasāmavedādivasena, tatthāpi paccekaṃ mantabrahmādivasena, ajjhāyānuvākādivasena ca rāsikataṃ. Tesanti mantānaṃ kattūnaṃ. Dibbena cakkhunā oloketvāti dibbacakkhuparibhaṇḍena yathākammūpagañāṇena sattānaṃ kammassakatādiṃ, paccakkhato dassanaṭṭhena dibbacakkhusadisena pubbenivāsañāṇena atītakappe brāhmaṇānaṃ mantajjhenavidhiñca oloketvā. Pāvacanena saha saṃsandetvāti kassapasammāsambuddhassa yaṃ vacanaṃ vaṭṭasannissitaṃ, tena saha aviruddhaṃ katvā. Na hi tesaṃ vivaṭṭasannissito attho paccakkho hoti. Aparāpareti aṭṭhakādīhi aparāpare pacchimā okkākarājakālādīsu uppannā. Pakkhipitvāti aṭṭhakādīhi ganthitamantapadesu kilesasannissitapadānaṃ tattha tattha pade pakkhipanaṃ katvā. Viruddhe akaṃsūti brāhmaṇadhammikasuttādīsu (su. ni. brāhmaṇadhammikasuttaṃ 286 ādayo) āgatanayena saṃkilesatthadīpanato paccanīkabhūte akaṃsu.
උසූනං අසනකම්‌මං ඉස්‌සත්‌ථං, ධනුසිප්‌පෙන ජීවිකා. ඉධ පන ඉස්‌සත්‌ථං වියාති ඉස්‌සත්‌ථං, සබ්‌බආවුධජීවිකාති ආහ ‘‘යොධාජීවකම්‌මෙනා’’ති, ආවුධං ගහෙත්‌වා උපට්‌ඨානකම්‌මෙනාති අත්‌ථො. රාජපොරිසං නාම විනා ආවුධෙන පොරොහෙච්‌චාමච්‌චකම්‌මාදිරාජකම්‌මං කත්‌වා රාජුපට්‌ඨානං. සිප්‌පඤ්‌ඤතරෙනාති ගහිතාවසෙසෙන හත්‌ථිඅස්‌සසිප්‌පාදිනා. කුමාරභාවතො පභුති චරණෙන කොමාරබ්‍රහ්‌මචරියං.
Usūnaṃ asanakammaṃ issatthaṃ, dhanusippena jīvikā. Idha pana issatthaṃ viyāti issatthaṃ, sabbaāvudhajīvikāti āha ‘‘yodhājīvakammenā’’ti, āvudhaṃ gahetvā upaṭṭhānakammenāti attho. Rājaporisaṃ nāma vinā āvudhena poroheccāmaccakammādirājakammaṃ katvā rājupaṭṭhānaṃ. Sippaññatarenāti gahitāvasesena hatthiassasippādinā. Kumārabhāvato pabhuti caraṇena komārabrahmacariyaṃ.
උදකං පාතෙත්‌වා දෙන්‌තීති ද්‌වාරෙ ඨිතස්‌සෙව බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස හත්‌ථෙ උදකං ආසිඤ්‌චන්‌තා ‘‘ඉදං තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, භරියං පොසාපනත්‌ථාය දෙමා’’ති වත්‌වා දෙන්‌ති. කස්‌මා පන තෙ එවං බ්‍රහ්‌මචරියං චරිත්‌වාපි දාරං පරියෙසන්‌ති, න යාවජීවං බ්‍රහ්‌මචාරිනො හොන්‌තීති? මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිවසෙන. තෙසඤ්‌හී එවං දිට්‌ඨි හොති ‘‘යො පුත්‌තං න උප්‌පාදෙති, සො කුලවංසච්‌ඡෙදකරො හොති, තතො නිරයෙ පච්‌චතී’’ති. චත්‌තාරො කිර අභායිතබ්‌බං භායන්‌ති ගණ්‌ඩුප්‌පාදකො, කිකී, කොන්‌තිනී, බ්‍රාහ්‌මණොති. ගණ්‌ඩුප්‌පාදා කිර මහාපථවියා ඛයනභයෙන මත්‌තභොජනා හොන්‌ති, න බහුං මත්‌තිකං ඛාදන්‌ති. කිකී සකුණිකා ආකාසපතනභයෙන අණ්‌ඩස්‌ස උපරි උත්‌තානා සෙති. කොන්‌තිනී සකුණී පථවීකම්‌පනභයෙන පාදෙහි භූමිං න සුට්‌ඨු අක්‌කමති. බ්‍රාහ්‌මණා කුලවංසූපච්‌ඡෙදභයෙන දාරං පරියෙසන්‌ති. ආහු චෙත්‌ථ –
Udakaṃ pātetvā dentīti dvāre ṭhitasseva brāhmaṇassa hatthe udakaṃ āsiñcantā ‘‘idaṃ te, brāhmaṇa, bhariyaṃ posāpanatthāya demā’’ti vatvā denti. Kasmā pana te evaṃ brahmacariyaṃ caritvāpi dāraṃ pariyesanti, na yāvajīvaṃ brahmacārino hontīti? Micchādiṭṭhivasena. Tesañhī evaṃ diṭṭhi hoti ‘‘yo puttaṃ na uppādeti, so kulavaṃsacchedakaro hoti, tato niraye paccatī’’ti. Cattāro kira abhāyitabbaṃ bhāyanti gaṇḍuppādako, kikī, kontinī, brāhmaṇoti. Gaṇḍuppādā kira mahāpathaviyā khayanabhayena mattabhojanā honti, na bahuṃ mattikaṃ khādanti. Kikī sakuṇikā ākāsapatanabhayena aṇḍassa upari uttānā seti. Kontinī sakuṇī pathavīkampanabhayena pādehi bhūmiṃ na suṭṭhu akkamati. Brāhmaṇā kulavaṃsūpacchedabhayena dāraṃ pariyesanti. Āhu cettha –
‘‘ගණ්‌ඩුප්‌පාදො කිකී චෙව, කොන්‌තී බ්‍රාහ්‌මණධම්‌මිකො;
‘‘Gaṇḍuppādo kikī ceva, kontī brāhmaṇadhammiko;
එතෙ අභයං භායන්‌ති, සම්‌මූළ්‌හා චතුරො ජනා’’ති. (සු. නි. අට්‌ඨ. 2.293);
Ete abhayaṃ bhāyanti, sammūḷhā caturo janā’’ti. (su. ni. aṭṭha. 2.293);
සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙව.
Sesamettha uttānameva.
දොණබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 2. දොණබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තං • 2. Doṇabrāhmaṇasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 2. දොණබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
