Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๓. โทณปากสุตฺตํ
3. Doṇapākasuttaṃ
๑๒๔ . สาวตฺถินิทานํฯ เตน โข ปน สมเยน ราชา ปเสนทิ โกสโล โทณปากกุรํ 1 ภุญฺชติฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ภุตฺตาวี มหสฺสาสี เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ
124. Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo doṇapākakuraṃ 2 bhuñjati. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhuttāvī mahassāsī yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
อถ โข ภควา ราชานํ ปเสนทิํ โกสลํ ภุตฺตาวิํ มหสฺสาสิํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ คาถํ อภาสิ –
Atha kho bhagavā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhuttāviṃ mahassāsiṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘มนุชสฺส สทา สตีมโต,
‘‘Manujassa sadā satīmato,
มตฺตํ ชานโต ลทฺธโภชเน;
Mattaṃ jānato laddhabhojane;
สณิกํ ชีรติ อายุปาลย’’นฺติฯ
Saṇikaṃ jīrati āyupālaya’’nti.
เตน โข ปน สมเยน สุทสฺสโน มาณโว รโญฺญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส ปิฎฺฐิโต ฐิโต โหติฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล สุทสฺสนํ มาณวํ อามเนฺตสิ – ‘‘เอหิ ตฺวํ, ตาต สุทสฺสน, ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ ปริยาปุณิตฺวา มม ภตฺตาภิหาเร (ภตฺตาภิหาเร) 5 ภาสฯ อหญฺจ เต เทวสิกํ กหาปณสตํ (กหาปณสตํ) 6 นิจฺจํ ภิกฺขํ ปวตฺตยิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ เทวา’’ติ โข สุทสฺสโน มาณโว รโญฺญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส ปฎิสฺสุตฺวา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ ปริยาปุณิตฺวา รโญฺญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส ภตฺตาภิหาเร สุทํ ภาสติ –
Tena kho pana samayena sudassano māṇavo rañño pasenadissa kosalassa piṭṭhito ṭhito hoti. Atha kho rājā pasenadi kosalo sudassanaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, tāta sudassana, bhagavato santike imaṃ gāthaṃ pariyāpuṇitvā mama bhattābhihāre (bhattābhihāre) 7 bhāsa. Ahañca te devasikaṃ kahāpaṇasataṃ (kahāpaṇasataṃ) 8 niccaṃ bhikkhaṃ pavattayissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ devā’’ti kho sudassano māṇavo rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ pariyāpuṇitvā rañño pasenadissa kosalassa bhattābhihāre sudaṃ bhāsati –
‘‘มนุชสฺส สทา สตีมโต,
‘‘Manujassa sadā satīmato,
มตฺตํ ชานโต ลทฺธโภชเน;
Mattaṃ jānato laddhabhojane;
ตนุกสฺส ภวนฺติ เวทนา,
Tanukassa bhavanti vedanā,
สณิกํ ชีรติ อายุปาลย’’นฺติฯ
Saṇikaṃ jīrati āyupālaya’’nti.
อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อนุปุเพฺพน นาฬิโกทนปรมตาย 9 สณฺฐาสิฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อปเรน สมเยน สุสลฺลิขิตคโตฺต ปาณินา คตฺตานิ อนุมชฺชโนฺต ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘‘อุภเยน วต มํ โส ภควา อเตฺถน อนุกมฺปิ – ทิฎฺฐธมฺมิเกน เจว อเตฺถน สมฺปรายิเกน จา’’ติฯ
Atha kho rājā pasenadi kosalo anupubbena nāḷikodanaparamatāya 10 saṇṭhāsi. Atha kho rājā pasenadi kosalo aparena samayena susallikhitagatto pāṇinā gattāni anumajjanto tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘ubhayena vata maṃ so bhagavā atthena anukampi – diṭṭhadhammikena ceva atthena samparāyikena cā’’ti.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๓. โทณปากสุตฺตวณฺณนา • 3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๓. โทณปากสุตฺตวณฺณนา • 3. Doṇapākasuttavaṇṇanā