| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
३. दोणपाकसुत्तवण्णना
3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
१२४. ‘‘दोणपाककुर’’न्ति एत्थ विभत्तिलोपं कत्वा निद्देसोति आह ‘‘दोणपाकं कुर’’न्ति। दोणस्साति चतुन्नं आळ्हकानं, सोळसनाळीनन्ति अत्थो। तदुपियन्ति तदनुरूपं, तस्स वुत्तपरिमाणस्स अनुच्छविकन्ति अत्थो। पुब्बेति तंदिवसतो पुरिमतरदिवसेसु। बलवाति महा। भत्तपरिळाहोति भत्तसम्मदहेतुको। अस्स रञ्ञो उभोसु पस्सेसु गहिततालवण्टा बीजन्ति यमकतालवण्टेहि। फासुविहारन्ति भोजने मत्तञ्ञुताय लद्धब्बसुखविहारं। भोजनमत्तञ्ञू हि सुखविहारो होति। तेनाह ‘‘तनुकस्स भवन्ति वेदना, सणिकं जीरति आयु पालय’’न्ति।
124. ‘‘Doṇapākakura’’nti ettha vibhattilopaṃ katvā niddesoti āha ‘‘doṇapākaṃ kura’’nti. Doṇassāti catunnaṃ āḷhakānaṃ, soḷasanāḷīnanti attho. Tadupiyanti tadanurūpaṃ, tassa vuttaparimāṇassa anucchavikanti attho. Pubbeti taṃdivasato purimataradivasesu. Balavāti mahā. Bhattapariḷāhoti bhattasammadahetuko. Assa rañño ubhosu passesu gahitatālavaṇṭā bījanti yamakatālavaṇṭehi. Phāsuvihāranti bhojane mattaññutāya laddhabbasukhavihāraṃ. Bhojanamattaññū hi sukhavihāro hoti. Tenāha ‘‘tanukassa bhavanti vedanā, saṇikaṃ jīrati āyu pālaya’’nti.
तनुकस्साति तनुका अस्स पुग्गलस्स, भुत्तपच्चया विसभागवेदना न होन्तीति अत्थो। सणिकन्ति मन्दं मुदुकं, अपरिस्सयमेवाति अत्थो। जीरतीति परिभुत्ताहारो पच्चति। आयुपालयन्ति निरोधो अवेदनो जीवितं रक्खन्तो। अथ वा सणिकं जीरतीति सो भोजने मत्तञ्ञू पुग्गलो परिमिताहारताय सणिकं चिरेन जीरति जरं पापुणाति जीवितं पालेन्तो।
Tanukassāti tanukā assa puggalassa, bhuttapaccayā visabhāgavedanā na hontīti attho. Saṇikanti mandaṃ mudukaṃ, aparissayamevāti attho. Jīratīti paribhuttāhāro paccati. Āyupālayanti nirodho avedano jīvitaṃ rakkhanto. Atha vā saṇikaṃ jīratīti so bhojane mattaññū puggalo parimitāhāratāya saṇikaṃ cirena jīrati jaraṃ pāpuṇāti jīvitaṃ pālento.
परियापुणित्वाति एत्थ यथा सब्बं सो परियापुणि, ततो परञ्च यथा पटिपज्जि, तं दस्सेतुं ‘‘रञ्ञा सद्धि’’न्तिआदि वुत्तं। तावतके तण्डुले हारेय्यासि तदुपियञ्च ब्यञ्जनन्ति आनेत्वा सम्बन्धो।
Pariyāpuṇitvāti ettha yathā sabbaṃ so pariyāpuṇi, tato parañca yathā paṭipajji, taṃ dassetuṃ ‘‘raññā saddhi’’ntiādi vuttaṃ. Tāvatake taṇḍule hāreyyāsi tadupiyañca byañjananti ānetvā sambandho.
पुरिसभागो एसाति मज्झिमेन पुरिसेन भुञ्जितब्बभागो एसो, यदिदं नाळिकोदनमत्तं। सल्लिखितसरीरताति भमं आरोपेत्वा उल्लिखितस्स विय सब्बपरिळाहवूपसमस्स पुथुलतापगतसरीरस्स। सीलं सम्परायिकत्थोति वुत्तं, कुतो पनेत्थ सीलन्ति आह ‘‘भोजने’’तिआदि। सीलङ्गं नाम होतीति चतुपारिसुद्धिसीलस्स अवयवो एको भागो होति।
Purisabhāgo esāti majjhimena purisena bhuñjitabbabhāgo eso, yadidaṃ nāḷikodanamattaṃ. Sallikhitasarīratāti bhamaṃ āropetvā ullikhitassa viya sabbapariḷāhavūpasamassa puthulatāpagatasarīrassa. Sīlaṃ samparāyikatthoti vuttaṃ, kuto panettha sīlanti āha ‘‘bhojane’’tiādi. Sīlaṅgaṃ nāma hotīti catupārisuddhisīlassa avayavo eko bhāgo hoti.
दोणपाकसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Doṇapākasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ३. दोणपाकसुत्तं • 3. Doṇapākasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ३. दोणपाकसुत्तवण्णना • 3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
