| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๓. โทณปากสุตฺตวณฺณนา
3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
๑๒๔. ‘‘โทณปากกุร’’นฺติ เอตฺถ วิภตฺติโลปํ กตฺวา นิเทฺทโสติ อาห ‘‘โทณปากํ กุร’’นฺติฯ โทณสฺสาติ จตุนฺนํ อาฬฺหกานํ, โสฬสนาฬีนนฺติ อโตฺถฯ ตทุปิยนฺติ ตทนุรูปํ, ตสฺส วุตฺตปริมาณสฺส อนุจฺฉวิกนฺติ อโตฺถฯ ปุเพฺพติ ตํทิวสโต ปุริมตรทิวเสสุฯ พลวาติ มหาฯ ภตฺตปริฬาโหติ ภตฺตสมฺมทเหตุโกฯ อสฺส รโญฺญ อุโภสุ ปเสฺสสุ คหิตตาลวณฺฎา พีชนฺติ ยมกตาลวเณฺฎหิฯ ผาสุวิหารนฺติ โภชเน มตฺตญฺญุตาย ลทฺธพฺพสุขวิหารํฯ โภชนมตฺตญฺญู หิ สุขวิหาโร โหติฯ เตนาห ‘‘ตนุกสฺส ภวนฺติ เวทนา, สณิกํ ชีรติ อายุ ปาลย’’นฺติฯ
124. ‘‘Doṇapākakura’’nti ettha vibhattilopaṃ katvā niddesoti āha ‘‘doṇapākaṃ kura’’nti. Doṇassāti catunnaṃ āḷhakānaṃ, soḷasanāḷīnanti attho. Tadupiyanti tadanurūpaṃ, tassa vuttaparimāṇassa anucchavikanti attho. Pubbeti taṃdivasato purimataradivasesu. Balavāti mahā. Bhattapariḷāhoti bhattasammadahetuko. Assa rañño ubhosu passesu gahitatālavaṇṭā bījanti yamakatālavaṇṭehi. Phāsuvihāranti bhojane mattaññutāya laddhabbasukhavihāraṃ. Bhojanamattaññū hi sukhavihāro hoti. Tenāha ‘‘tanukassa bhavanti vedanā, saṇikaṃ jīrati āyu pālaya’’nti.
ตนุกสฺสาติ ตนุกา อสฺส ปุคฺคลสฺส, ภุตฺตปจฺจยา วิสภาคเวทนา น โหนฺตีติ อโตฺถฯ สณิกนฺติ มนฺทํ มุทุกํ, อปริสฺสยเมวาติ อโตฺถฯ ชีรตีติ ปริภุตฺตาหาโร ปจฺจติฯ อายุปาลยนฺติ นิโรโธ อเวทโน ชีวิตํ รกฺขโนฺตฯ อถ วา สณิกํ ชีรตีติ โส โภชเน มตฺตญฺญู ปุคฺคโล ปริมิตาหารตาย สณิกํ จิเรน ชีรติ ชรํ ปาปุณาติ ชีวิตํ ปาเลโนฺตฯ
Tanukassāti tanukā assa puggalassa, bhuttapaccayā visabhāgavedanā na hontīti attho. Saṇikanti mandaṃ mudukaṃ, aparissayamevāti attho. Jīratīti paribhuttāhāro paccati. Āyupālayanti nirodho avedano jīvitaṃ rakkhanto. Atha vā saṇikaṃ jīratīti so bhojane mattaññū puggalo parimitāhāratāya saṇikaṃ cirena jīrati jaraṃ pāpuṇāti jīvitaṃ pālento.
ปริยาปุณิตฺวาติ เอตฺถ ยถา สพฺพํ โส ปริยาปุณิ, ตโต ปรญฺจ ยถา ปฎิปชฺชิ, ตํ ทเสฺสตุํ ‘‘รญฺญา สทฺธิ’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ตาวตเก ตณฺฑุเล หาเรยฺยาสิ ตทุปิยญฺจ พฺยญฺชนนฺติ อาเนตฺวา สมฺพโนฺธฯ
Pariyāpuṇitvāti ettha yathā sabbaṃ so pariyāpuṇi, tato parañca yathā paṭipajji, taṃ dassetuṃ ‘‘raññā saddhi’’ntiādi vuttaṃ. Tāvatake taṇḍule hāreyyāsi tadupiyañca byañjananti ānetvā sambandho.
ปุริสภาโค เอสาติ มชฺฌิเมน ปุริเสน ภุญฺชิตพฺพภาโค เอโส, ยทิทํ นาฬิโกทนมตฺตํฯ สลฺลิขิตสรีรตาติ ภมํ อาโรเปตฺวา อุลฺลิขิตสฺส วิย สพฺพปริฬาหวูปสมสฺส ปุถุลตาปคตสรีรสฺสฯ สีลํ สมฺปรายิกโตฺถติ วุตฺตํ, กุโต ปเนตฺถ สีลนฺติ อาห ‘‘โภชเน’’ติอาทิฯ สีลงฺคํ นาม โหตีติ จตุปาริสุทฺธิสีลสฺส อวยโว เอโก ภาโค โหติฯ
Purisabhāgo esāti majjhimena purisena bhuñjitabbabhāgo eso, yadidaṃ nāḷikodanamattaṃ. Sallikhitasarīratāti bhamaṃ āropetvā ullikhitassa viya sabbapariḷāhavūpasamassa puthulatāpagatasarīrassa. Sīlaṃ samparāyikatthoti vuttaṃ, kuto panettha sīlanti āha ‘‘bhojane’’tiādi. Sīlaṅgaṃ nāma hotīti catupārisuddhisīlassa avayavo eko bhāgo hoti.
โทณปากสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Doṇapākasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๓. โทณปากสุตฺตํ • 3. Doṇapākasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๓. โทณปากสุตฺตวณฺณนา • 3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
