| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. ទោណបាកសុត្តវណ្ណនា
3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
១២៤. តតិយេ ទោណបាកកុរន្តិ ទោណបាកំ កុរំ, ទោណស្ស តណ្ឌុលានំ បក្កភត្តំ តទូបិយញ្ច សូបព្យញ្ជនំ ភុញ្ជតីតិ អត្ថោ។ ភុត្តាវីតិ បុព្ពេ ភត្តសម្មទំ វិនោទេត្វា មុហុត្តំ វិស្សមិត្វា ពុទ្ធុបដ្ឋានំ គច្ឆតិ, តំទិវសំ បន ភុញ្ជន្តោវ ទសពលំ សរិត្វា ហត្ថេ ធោវិត្វា អគមាសិ។ មហស្សាសីតិ តស្ស គច្ឆតោ ពលវា ភត្តបរីឡាហោ ឧទបាទិ, តស្មា មហន្តេហិ អស្សាសេហិ អស្សសតិ, គត្តតោបិស្ស សេទពិន្ទូនិ មុច្ចន្តិ, តមេនំ ឧភោសុ បស្សេសុ ឋត្វា យមកតាលវណ្ដេហិ ពីជន្តិ, ពុទ្ធគារវេន បន និបជ្ជិតុំ ន ឧស្សហតីតិ ឥទំ សន្ធាយ ‘‘មហស្សាសី’’តិ វុត្តំ។ ឥមំ គាថំ អភាសីតិ, រាជា ភោជនេ អមត្តញ្ញុតាយ កិលមតិ, ផាសុ វិហារំ ទានិស្ស ករិស្សាមីតិ ចិន្តេត្វា អភាសិ។ មនុជស្សាតិ សត្តស្ស។ កហាបណសតន្តិ បាតរាសេ បណ្ណាសំ សាយមាសេ បណ្ណាសន្តិ ឯវំ កហាបណសតំ។ បរិយាបុណិត្វាតិ រញ្ញា សទ្ធិំ ថោកំ គន្ត្វា ‘‘ឥមំ មង្គលអសិំ កស្ស ទម្មិ, មហារាជា’’តិ? អសុកស្ស នាម ទេហីតិ សោ តំ អសិំ ទត្វា ទសពលស្ស សន្តិកំ អាគម្ម វន្ទិត្វា ឋិតកោវ ‘‘គាថំ វទថ, ភោ គោតមា’’តិ វត្វា ភគវតា វុត្តំ បរិយាបុណិត្វាតិ អត្ថោ។
124. Tatiye doṇapākakuranti doṇapākaṃ kuraṃ, doṇassa taṇḍulānaṃ pakkabhattaṃ tadūpiyañca sūpabyañjanaṃ bhuñjatīti attho. Bhuttāvīti pubbe bhattasammadaṃ vinodetvā muhuttaṃ vissamitvā buddhupaṭṭhānaṃ gacchati, taṃdivasaṃ pana bhuñjantova dasabalaṃ saritvā hatthe dhovitvā agamāsi. Mahassāsīti tassa gacchato balavā bhattaparīḷāho udapādi, tasmā mahantehi assāsehi assasati, gattatopissa sedabindūni muccanti, tamenaṃ ubhosu passesu ṭhatvā yamakatālavaṇṭehi bījanti, buddhagāravena pana nipajjituṃ na ussahatīti idaṃ sandhāya ‘‘mahassāsī’’ti vuttaṃ. Imaṃ gāthaṃ abhāsīti, rājā bhojane amattaññutāya kilamati, phāsu vihāraṃ dānissa karissāmīti cintetvā abhāsi. Manujassāti sattassa. Kahāpaṇasatanti pātarāse paṇṇāsaṃ sāyamāse paṇṇāsanti evaṃ kahāpaṇasataṃ. Pariyāpuṇitvāti raññā saddhiṃ thokaṃ gantvā ‘‘imaṃ maṅgalaasiṃ kassa dammi, mahārājā’’ti? Asukassa nāma dehīti so taṃ asiṃ datvā dasabalassa santikaṃ āgamma vanditvā ṭhitakova ‘‘gāthaṃ vadatha, bho gotamā’’ti vatvā bhagavatā vuttaṃ pariyāpuṇitvāti attho.
ភត្តាភិហារេ សុទំ ភាសតីតិ កថំ ភាសតិ? ភគវតា អនុសិដ្ឋិនិយាមេន។ ភគវា ហិ នំ ឯវំ អនុសាសិ – ‘‘មាណវ, ឥមំ គាថំ នដោ វិយ បត្តបត្តដ្ឋានេ មា អវច, រញ្ញោ ភុញ្ជនដ្ឋានេ ឋត្វា បឋមបិណ្ឌាទីសុបិ អវត្វា វោសានបិណ្ឌេ គហិតេ វទេយ្យាសិ, រាជា សុត្វាវ ភត្តបិណ្ឌំ ឆឌ្ឌេស្សតិ។ អថ រញ្ញោ ហត្ថេសុ ធោតេសុ បាតិំ អបនេត្វា សិត្ថានិ គណេត្វា តទុបិយំ ព្យញ្ជនំ ញត្វា បុនទិវសេ តាវតកេ តណ្ឌុលេ ហារេយ្យាសិ, បាតរាសេ ច វត្វា សាយមាសេ មា វទេយ្យាសី’’តិ។ សោ សាធូតិ បដិស្សុណិត្វា តំទិវសំ រញ្ញោ បាតរាសំ ភុត្វា គតត្តា សាយមាសេ ភគវតោ អនុសិដ្ឋិនិយាមេន គាថំ អភាសិ ។ រាជា ទសពលស្ស វចនំ សរិត្វា ភត្តបិណ្ឌំ បាតិយំយេវ ឆឌ្ឌេសិ។ រញ្ញោ ហត្ថេសុ ធោតេសុ បាតិំ អបនេត្វា សិត្ថានិ គណេត្វា តទុបិយំ ព្យញ្ជនំ ញត្វា បុនទិវសេ តត្តកេ តណ្ឌុលេ ហរិំសុ។
Bhattābhihāresudaṃ bhāsatīti kathaṃ bhāsati? Bhagavatā anusiṭṭhiniyāmena. Bhagavā hi naṃ evaṃ anusāsi – ‘‘māṇava, imaṃ gāthaṃ naṭo viya pattapattaṭṭhāne mā avaca, rañño bhuñjanaṭṭhāne ṭhatvā paṭhamapiṇḍādīsupi avatvā vosānapiṇḍe gahite vadeyyāsi, rājā sutvāva bhattapiṇḍaṃ chaḍḍessati. Atha rañño hatthesu dhotesu pātiṃ apanetvā sitthāni gaṇetvā tadupiyaṃ byañjanaṃ ñatvā punadivase tāvatake taṇḍule hāreyyāsi, pātarāse ca vatvā sāyamāse mā vadeyyāsī’’ti. So sādhūti paṭissuṇitvā taṃdivasaṃ rañño pātarāsaṃ bhutvā gatattā sāyamāse bhagavato anusiṭṭhiniyāmena gāthaṃ abhāsi . Rājā dasabalassa vacanaṃ saritvā bhattapiṇḍaṃ pātiyaṃyeva chaḍḍesi. Rañño hatthesu dhotesu pātiṃ apanetvā sitthāni gaṇetvā tadupiyaṃ byañjanaṃ ñatvā punadivase tattake taṇḍule hariṃsu.
នាឡិកោទនបរមតាយ សណ្ឋាសីតិ សោ កិរ មាណវោ ទិវសេ ទិវសេ តថាគតស្ស សន្តិកំ គច្ឆតិ, ទសពលស្ស វិស្សាសិកោ អហោសិ។ អថ នំ ឯកទិវសំ បុច្ឆិ ‘‘រាជា កិត្តកំ ភុញ្ជតី’’តិ? សោ ‘‘នាឡិកោទន’’ន្តិ អាហ។ វដ្ដិស្សតិ ឯត្តាវតា បុរិសភាគោ ឯស, ឥតោ បដ្ឋាយ គាថំ មា វទីតិ។ ឥតិ រាជា តត្ថេវ សណ្ឋាសិ។ ទិដ្ឋធម្មិកេន ចេវ អត្ថេន សម្បរាយិកេន ចាតិ ឯត្ថ សល្លិខិតសរីរតា ទិដ្ឋធម្មិកត្ថោ នាម, សីលំ សម្បរាយិកត្ថោ។ ភោជនេ មត្តញ្ញុតា ហិ សីលង្គំ នាម ហោតីតិ។ តតិយំ។
Nāḷikodanaparamatāya saṇṭhāsīti so kira māṇavo divase divase tathāgatassa santikaṃ gacchati, dasabalassa vissāsiko ahosi. Atha naṃ ekadivasaṃ pucchi ‘‘rājā kittakaṃ bhuñjatī’’ti? So ‘‘nāḷikodana’’nti āha. Vaṭṭissati ettāvatā purisabhāgo esa, ito paṭṭhāya gāthaṃ mā vadīti. Iti rājā tattheva saṇṭhāsi. Diṭṭhadhammikena ceva atthena samparāyikena cāti ettha sallikhitasarīratā diṭṭhadhammikattho nāma, sīlaṃ samparāyikattho. Bhojane mattaññutā hi sīlaṅgaṃ nāma hotīti. Tatiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. ទោណបាកសុត្តំ • 3. Doṇapākasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. ទោណបាកសុត្តវណ្ណនា • 3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
