| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
၃. ဒောဏပာကသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
၁၂၄. တတိယေ ဒောဏပာကကုရန္တိ ဒောဏပာကံ ကုရံ, ဒောဏသ္သ တဏ္ဍုလာနံ ပက္ကဘတ္တံ တဒူပိယဉ္စ သူပဗ္ယဉ္ဇနံ ဘုဉ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ဘုတ္တာဝီတိ ပုဗ္ဗေ ဘတ္တသမ္မဒံ ဝိနောဒေတ္ဝာ မုဟုတ္တံ ဝိသ္သမိတ္ဝာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ, တံဒိဝသံ ပန ဘုဉ္ဇန္တောဝ ဒသဗလံ သရိတ္ဝာ ဟတ္ထေ ဓောဝိတ္ဝာ အဂမာသိ။ မဟသ္သာသီတိ တသ္သ ဂစ္ဆတော ဗလဝာ ဘတ္တပရီဠာဟော ဥဒပာဒိ, တသ္မာ မဟန္တေဟိ အသ္သာသေဟိ အသ္သသတိ, ဂတ္တတောပိသ္သ သေဒဗိန္ဒူနိ မုစ္စန္တိ, တမေနံ ဥဘောသု ပသ္သေသု ဌတ္ဝာ ယမကတာလဝဏ္ဋေဟိ ဗီဇန္တိ, ဗုဒ္ဓဂာရဝေန ပန နိပဇ္ဇိတုံ န ဥသ္သဟတီတိ ဣဒံ သန္ဓာယ ‘‘မဟသ္သာသီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣမံ ဂာထံ အဘာသီတိ, ရာဇာ ဘောဇနေ အမတ္တညုတာယ ကိလမတိ, ဖာသု ဝိဟာရံ ဒာနိသ္သ ကရိသ္သာမီတိ စိန္တေတ္ဝာ အဘာသိ။ မနုဇသ္သာတိ သတ္တသ္သ။ ကဟာပဏသတန္တိ ပာတရာသေ ပဏ္ဏာသံ သာယမာသေ ပဏ္ဏာသန္တိ ဧဝံ ကဟာပဏသတံ။ ပရိယာပုဏိတ္ဝာတိ ရညာ သဒ္ဓိံ ထောကံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဣမံ မင္ဂလအသိံ ကသ္သ ဒမ္မိ, မဟာရာဇာ’’တိ? အသုကသ္သ နာမ ဒေဟီတိ သော တံ အသိံ ဒတ္ဝာ ဒသဗလသ္သ သန္တိကံ အာဂမ္မ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဌိတကောဝ ‘‘ဂာထံ ဝဒထ, ဘော ဂောတမာ’’တိ ဝတ္ဝာ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာတိ အတ္ထော။
124. Tatiye doṇapākakuranti doṇapākaṃ kuraṃ, doṇassa taṇḍulānaṃ pakkabhattaṃ tadūpiyañca sūpabyañjanaṃ bhuñjatīti attho. Bhuttāvīti pubbe bhattasammadaṃ vinodetvā muhuttaṃ vissamitvā buddhupaṭṭhānaṃ gacchati, taṃdivasaṃ pana bhuñjantova dasabalaṃ saritvā hatthe dhovitvā agamāsi. Mahassāsīti tassa gacchato balavā bhattaparīḷāho udapādi, tasmā mahantehi assāsehi assasati, gattatopissa sedabindūni muccanti, tamenaṃ ubhosu passesu ṭhatvā yamakatālavaṇṭehi bījanti, buddhagāravena pana nipajjituṃ na ussahatīti idaṃ sandhāya ‘‘mahassāsī’’ti vuttaṃ. Imaṃ gāthaṃ abhāsīti, rājā bhojane amattaññutāya kilamati, phāsu vihāraṃ dānissa karissāmīti cintetvā abhāsi. Manujassāti sattassa. Kahāpaṇasatanti pātarāse paṇṇāsaṃ sāyamāse paṇṇāsanti evaṃ kahāpaṇasataṃ. Pariyāpuṇitvāti raññā saddhiṃ thokaṃ gantvā ‘‘imaṃ maṅgalaasiṃ kassa dammi, mahārājā’’ti? Asukassa nāma dehīti so taṃ asiṃ datvā dasabalassa santikaṃ āgamma vanditvā ṭhitakova ‘‘gāthaṃ vadatha, bho gotamā’’ti vatvā bhagavatā vuttaṃ pariyāpuṇitvāti attho.
ဘတ္တာဘိဟာရေ သုဒံ ဘာသတီတိ ကထံ ဘာသတိ? ဘဂဝတာ အနုသိဋ္ဌိနိယာမေန။ ဘဂဝာ ဟိ နံ ဧဝံ အနုသာသိ – ‘‘မာဏဝ, ဣမံ ဂာထံ နဋော ဝိယ ပတ္တပတ္တဋ္ဌာနေ မာ အဝစ, ရညော ဘုဉ္ဇနဋ္ဌာနေ ဌတ္ဝာ ပဌမပိဏ္ဍာဒီသုပိ အဝတ္ဝာ ဝောသာနပိဏ္ဍေ ဂဟိတေ ဝဒေယ္ယာသိ, ရာဇာ သုတ္ဝာဝ ဘတ္တပိဏ္ဍံ ဆဍ္ဍေသ္သတိ။ အထ ရညော ဟတ္ထေသု ဓောတေသု ပာတိံ အပနေတ္ဝာ သိတ္ထာနိ ဂဏေတ္ဝာ တဒုပိယံ ဗ္ယဉ္ဇနံ ဉတ္ဝာ ပုနဒိဝသေ တာဝတကေ တဏ္ဍုလေ ဟာရေယ္ယာသိ, ပာတရာသေ စ ဝတ္ဝာ သာယမာသေ မာ ဝဒေယ္ယာသီ’’တိ။ သော သာဓူတိ ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ တံဒိဝသံ ရညော ပာတရာသံ ဘုတ္ဝာ ဂတတ္တာ သာယမာသေ ဘဂဝတော အနုသိဋ္ဌိနိယာမေန ဂာထံ အဘာသိ ။ ရာဇာ ဒသဗလသ္သ ဝစနံ သရိတ္ဝာ ဘတ္တပိဏ္ဍံ ပာတိယံယေဝ ဆဍ္ဍေသိ။ ရညော ဟတ္ထေသု ဓောတေသု ပာတိံ အပနေတ္ဝာ သိတ္ထာနိ ဂဏေတ္ဝာ တဒုပိယံ ဗ္ယဉ္ဇနံ ဉတ္ဝာ ပုနဒိဝသေ တတ္တကေ တဏ္ဍုလေ ဟရိံသု။
Bhattābhihāresudaṃ bhāsatīti kathaṃ bhāsati? Bhagavatā anusiṭṭhiniyāmena. Bhagavā hi naṃ evaṃ anusāsi – ‘‘māṇava, imaṃ gāthaṃ naṭo viya pattapattaṭṭhāne mā avaca, rañño bhuñjanaṭṭhāne ṭhatvā paṭhamapiṇḍādīsupi avatvā vosānapiṇḍe gahite vadeyyāsi, rājā sutvāva bhattapiṇḍaṃ chaḍḍessati. Atha rañño hatthesu dhotesu pātiṃ apanetvā sitthāni gaṇetvā tadupiyaṃ byañjanaṃ ñatvā punadivase tāvatake taṇḍule hāreyyāsi, pātarāse ca vatvā sāyamāse mā vadeyyāsī’’ti. So sādhūti paṭissuṇitvā taṃdivasaṃ rañño pātarāsaṃ bhutvā gatattā sāyamāse bhagavato anusiṭṭhiniyāmena gāthaṃ abhāsi . Rājā dasabalassa vacanaṃ saritvā bhattapiṇḍaṃ pātiyaṃyeva chaḍḍesi. Rañño hatthesu dhotesu pātiṃ apanetvā sitthāni gaṇetvā tadupiyaṃ byañjanaṃ ñatvā punadivase tattake taṇḍule hariṃsu.
နာဠိကောဒနပရမတာယ သဏ္ဌာသီတိ သော ကိရ မာဏဝော ဒိဝသေ ဒိဝသေ တထာဂတသ္သ သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ, ဒသဗလသ္သ ဝိသ္သာသိကော အဟောသိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ ပုစ္ဆိ ‘‘ရာဇာ ကိတ္တကံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ? သော ‘‘နာဠိကောဒန’’န္တိ အာဟ။ ဝဋ္ဋိသ္သတိ ဧတ္တာဝတာ ပုရိသဘာဂော ဧသ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ဂာထံ မာ ဝဒီတိ။ ဣတိ ရာဇာ တတ္ထေဝ သဏ္ဌာသိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေန စေဝ အတ္ထေန သမ္ပရာယိကေန စာတိ ဧတ္ထ သလ္လိခိတသရီရတာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထော နာမ, သီလံ သမ္ပရာယိကတ္ထော။ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ ဟိ သီလင္ဂံ နာမ ဟောတီတိ။ တတိယံ။
Nāḷikodanaparamatāya saṇṭhāsīti so kira māṇavo divase divase tathāgatassa santikaṃ gacchati, dasabalassa vissāsiko ahosi. Atha naṃ ekadivasaṃ pucchi ‘‘rājā kittakaṃ bhuñjatī’’ti? So ‘‘nāḷikodana’’nti āha. Vaṭṭissati ettāvatā purisabhāgo esa, ito paṭṭhāya gāthaṃ mā vadīti. Iti rājā tattheva saṇṭhāsi. Diṭṭhadhammikena ceva atthena samparāyikena cāti ettha sallikhitasarīratā diṭṭhadhammikattho nāma, sīlaṃ samparāyikattho. Bhojane mattaññutā hi sīlaṅgaṃ nāma hotīti. Tatiyaṃ.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၃. ဒောဏပာကသုတ္တံ • 3. Doṇapākasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၃. ဒောဏပာကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Doṇapākasuttavaṇṇanā
