| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៦. ទោណសុត្តវណ្ណនា
6. Doṇasuttavaṇṇanā
៣៦. ឆដ្ឋេ អន្តរា ច ឧក្កដ្ឋំ អន្តរា ច សេតព្យន្តិ ឯត្ថ ឧក្កដ្ឋាតិ ឧក្កាហិ ធារីយមានាហិ មាបិតត្តា ឯវំលទ្ធវោហារំ នគរំ។ សេតព្យន្តិ អតីតេ កស្សបសម្មាសម្ពុទ្ធស្ស ជាតនគរំ។ អន្តរាសទ្ទោ បន ការណខណចិត្តវេមជ្ឈវិវរាទីសុ វត្តតិ។ ‘‘តទន្តរំ កោ ជានេយ្យ អញ្ញត្រ តថាគតា’’តិ (អ. និ. ៦.៤៤; ១០.៧៥) ច, ‘‘ជនា សង្គម្ម មន្តេន្តិ, មញ្ច តញ្ច កិមន្តរ’’ន្តិ ច អាទីសុ (សំ. និ. ១.២២៨) ការណេ។ ‘‘អទ្ទសា មំ, ភន្តេ, អញ្ញតរា ឥត្ថី វិជ្ជន្តរិកាយ ភាជនំ ធោវន្តី’’តិអាទីសុ (ម. និ. ២.១៤៩) ខណេ។ ‘‘យស្សន្តរតោ ន សន្តិ កោបា’’តិអាទីសុ (ឧទា. ២០) ចិត្តេ។ ‘‘អន្តរាវោសានមាបាទី’’តិអាទីសុ វេមជ្ឈេ។ ‘‘អបិចាយំ តបោទា ទ្វិន្នំ មហានិរយានំ អន្តរិកាយ អាគច្ឆតី’’តិអាទីសុ (បារា. ២៣១) វិវរេ។ ស្វាយមិធ វិវរេ វត្តតិ។ តស្មា ឧក្កដ្ឋាយ ច សេតព្យស្ស ច វិវរេតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ អន្តរាសទ្ទេន បន យុត្តត្តា ឧបយោគវចនំ កតំ។ ឦទិសេសុ ច ឋានេសុ អក្ខរចិន្តកា ‘‘អន្តរា គាមញ្ច នទិញ្ច យាតី’’តិ ឯវំ ឯកមេវ អន្តរាសទ្ទំ បយុញ្ជន្តិ, សោ ទុតិយបទេនបិ យោជេតព្ពោ ហោតិ, អយោជិយមានេ ឧបយោគវចនំ ន បាបុណាតិ។ ឥធ បន យោជេត្វា ឯវ វុត្តោ។
36. Chaṭṭhe antarā ca ukkaṭṭhaṃ antarā ca setabyanti ettha ukkaṭṭhāti ukkāhi dhārīyamānāhi māpitattā evaṃladdhavohāraṃ nagaraṃ. Setabyanti atīte kassapasammāsambuddhassa jātanagaraṃ. Antarāsaddo pana kāraṇakhaṇacittavemajjhavivarādīsu vattati. ‘‘Tadantaraṃ ko jāneyya aññatra tathāgatā’’ti (a. ni. 6.44; 10.75) ca, ‘‘janā saṅgamma mantenti, mañca tañca kimantara’’nti ca ādīsu (saṃ. ni. 1.228) kāraṇe. ‘‘Addasā maṃ, bhante, aññatarā itthī vijjantarikāya bhājanaṃ dhovantī’’tiādīsu (ma. ni. 2.149) khaṇe. ‘‘Yassantarato na santi kopā’’tiādīsu (udā. 20) citte. ‘‘Antarāvosānamāpādī’’tiādīsu vemajjhe. ‘‘Apicāyaṃ tapodā dvinnaṃ mahānirayānaṃ antarikāya āgacchatī’’tiādīsu (pārā. 231) vivare. Svāyamidha vivare vattati. Tasmā ukkaṭṭhāya ca setabyassa ca vivareti evamettha attho daṭṭhabbo. Antarāsaddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ. Īdisesu ca ṭhānesu akkharacintakā ‘‘antarā gāmañca nadiñca yātī’’ti evaṃ ekameva antarāsaddaṃ payuñjanti, so dutiyapadenapi yojetabbo hoti, ayojiyamāne upayogavacanaṃ na pāpuṇāti. Idha pana yojetvā eva vutto.
អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នោ ហោតីតិ អទ្ធានសង្ខាតំ មគ្គំ បដិបន្នោ ហោតិ, ទីឃមគ្គន្តិ អត្ថោ។ កស្មា បដិបន្នោតិ? តំ ទិវសំ កិរ ភគវា ឥទំ អទ្ទស ‘‘មយិ តំ មគ្គំ បដិបន្នេ ទោណោ ព្រាហ្មណោ មម បទចេតិយានិ បស្សិត្វា បទានុបទិកោ ហុត្វា មម និសិន្នដ្ឋានំ អាគន្ត្វា បញ្ហំ បុច្ឆិស្សតិ។ អថស្សាហំ ឯកំ សច្ចធម្មំ ទេសេស្សាមិ ។ ព្រាហ្មណោ តីណិ សាមញ្ញផលានិ បដិវិជ្ឈិត្វា ទ្វាទសបទសហស្សបរិមាណំ ទោណគជ្ជិតំ នាម វណ្ណំ វត្វា មយិ បរិនិព្ពុតេ សកលជម្ពុទីបេ ឧប្បន្នំ មហាកលហំ វូបសមេត្វា ធាតុយោ ភាជេស្សតី’’តិ។ ឥមិនា ការណេន បដិបន្នោ។ ទោណោបិ សុទំ ព្រាហ្មណោតិ ទោណោ ព្រាហ្មណោបិ តយោ វេទេ បគុណេ កត្វា បញ្ចសតេ មាណវកេ សិប្បំ វាចេន្តោ តំទិវសំ បាតោវ ឧដ្ឋាយ សរីរបដិជគ្គនំ កត្វា សតគ្ឃនកំ និវាសេត្វា បញ្ចសតគ្ឃនកំ ឯកំសវរគតំ កត្វា អាមុត្តយញ្ញសុត្តោ រត្តវដ្ដិកា ឧបាហនា អារោហិត្វា បញ្ចសតមាណវកបរិវារោ តមេវ មគ្គំ បដិបជ្ជិ។ តំ សន្ធាយេតំ វុត្តំ។
Addhānamaggappaṭipanno hotīti addhānasaṅkhātaṃ maggaṃ paṭipanno hoti, dīghamagganti attho. Kasmā paṭipannoti? Taṃ divasaṃ kira bhagavā idaṃ addasa ‘‘mayi taṃ maggaṃ paṭipanne doṇo brāhmaṇo mama padacetiyāni passitvā padānupadiko hutvā mama nisinnaṭṭhānaṃ āgantvā pañhaṃ pucchissati. Athassāhaṃ ekaṃ saccadhammaṃ desessāmi . Brāhmaṇo tīṇi sāmaññaphalāni paṭivijjhitvā dvādasapadasahassaparimāṇaṃ doṇagajjitaṃ nāma vaṇṇaṃ vatvā mayi parinibbute sakalajambudīpe uppannaṃ mahākalahaṃ vūpasametvā dhātuyo bhājessatī’’ti. Iminā kāraṇena paṭipanno. Doṇopi sudaṃ brāhmaṇoti doṇo brāhmaṇopi tayo vede paguṇe katvā pañcasate māṇavake sippaṃ vācento taṃdivasaṃ pātova uṭṭhāya sarīrapaṭijagganaṃ katvā satagghanakaṃ nivāsetvā pañcasatagghanakaṃ ekaṃsavaragataṃ katvā āmuttayaññasutto rattavaṭṭikā upāhanā ārohitvā pañcasatamāṇavakaparivāro tameva maggaṃ paṭipajji. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
បាទេសូតិ បាទេហិ អក្កន្តដ្ឋានេសុ។ ចក្កានីតិ លក្ខណចក្កានិ។ កិំ បន ភគវតោ គច្ឆន្តស្ស អក្កន្តដ្ឋានេ បទំ បញ្ញាយតីតិ? ន បញ្ញាយតិ ។ កស្មា? សុខុមត្តា មហាពលត្តា មហាជនានុគ្គហេន ច។ ពុទ្ធានញ្ហិ សុខុមច្ឆវិតាយ អក្កន្តដ្ឋានំ តូលបិចុនោ បតិដ្ឋិតដ្ឋានំ វិយ ហោតិ, បទវឡញ្ជោ ន បញ្ញាយតិ។ យថា ច ពលវតោ វាតជវសិន្ធវស្ស បទុមិនិបត្តេបិ អក្កន្តមត្តមេវ ហោតិ, ឯវំ មហាពលតាយ តថាគតេន អក្កន្តដ្ឋានំ អក្កន្តមត្តមេវ ហោតិ, ន តត្ថ បទវឡញ្ជោ បញ្ញាយតិ។ ពុទ្ធានញ្ច អនុបទំ មហាជនកាយោ គច្ឆតិ, តស្ស សត្ថុ បទវឡញ្ជំ ទិស្វា មទ្ទិតុំ អវិសហន្តស្ស គមនវិច្ឆេទោ ភវេយ្យ។ តស្មា អក្កន្តអក្កន្តដ្ឋានេ យោបិ បទវឡញ្ជោ ភវេយ្យ, សោ អន្តរធាយតេវ។ ទោណោ បន ព្រាហ្មណោ តថាគតស្ស អធិដ្ឋានវសេន បស្សិ។ ភគវា ហិ យស្ស បទចេតិយំ ទស្សេតុកាមោ ហោតិ, តំ អារព្ភ ‘‘អសុកោ នាម បស្សតូ’’តិ អធិដ្ឋាតិ។ តស្មា មាគណ្ឌិយព្រាហ្មណោ វិយ អយម្បិ ព្រាហ្មណោ តថាគតស្ស អធិដ្ឋានវសេន អទ្ទស។
Pādesūti pādehi akkantaṭṭhānesu. Cakkānīti lakkhaṇacakkāni. Kiṃ pana bhagavato gacchantassa akkantaṭṭhāne padaṃ paññāyatīti? Na paññāyati . Kasmā? Sukhumattā mahābalattā mahājanānuggahena ca. Buddhānañhi sukhumacchavitāya akkantaṭṭhānaṃ tūlapicuno patiṭṭhitaṭṭhānaṃ viya hoti, padavaḷañjo na paññāyati. Yathā ca balavato vātajavasindhavassa paduminipattepi akkantamattameva hoti, evaṃ mahābalatāya tathāgatena akkantaṭṭhānaṃ akkantamattameva hoti, na tattha padavaḷañjo paññāyati. Buddhānañca anupadaṃ mahājanakāyo gacchati, tassa satthu padavaḷañjaṃ disvā maddituṃ avisahantassa gamanavicchedo bhaveyya. Tasmā akkantaakkantaṭṭhāne yopi padavaḷañjo bhaveyya, so antaradhāyateva. Doṇo pana brāhmaṇo tathāgatassa adhiṭṭhānavasena passi. Bhagavā hi yassa padacetiyaṃ dassetukāmo hoti, taṃ ārabbha ‘‘asuko nāma passatū’’ti adhiṭṭhāti. Tasmā māgaṇḍiyabrāhmaṇo viya ayampi brāhmaṇo tathāgatassa adhiṭṭhānavasena addasa.
បាសាទិកន្តិ បសាទជនកំ។ ឥតរំ តស្សេវ វេវចនំ។ ឧត្តមទមថសមថមនុប្បត្តន្តិ ឯត្ថ ឧត្តមទមថោ នាម អរហត្តមគ្គោ, ឧត្តមសមថោ នាម អរហត្តមគ្គសមាធិ, តទុភយំ បត្តន្តិ អត្ថោ ។ ទន្តន្តិ និព្ពិសេវនំ។ គុត្តន្តិ គោបិតំ។ សំយតិន្ទ្រិយន្តិ រក្ខិតិន្ទ្រិយំ។ នាគន្តិ ឆន្ទាទីហិ អគច្ឆនតោ, បហីនកិលេសេ បុន អនាគច្ឆនតោ, អាគុំ អករណតោ, ពលវន្តដ្ឋេនាតិ ចតូហិ ការណេហិ នាគំ។
Pāsādikanti pasādajanakaṃ. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Uttamadamathasamathamanuppattanti ettha uttamadamatho nāma arahattamaggo, uttamasamatho nāma arahattamaggasamādhi, tadubhayaṃ pattanti attho . Dantanti nibbisevanaṃ. Guttanti gopitaṃ. Saṃyatindriyanti rakkhitindriyaṃ. Nāganti chandādīhi agacchanato, pahīnakilese puna anāgacchanato, āguṃ akaraṇato, balavantaṭṭhenāti catūhi kāraṇehi nāgaṃ.
ទេវោ នោ ភវំ ភវិស្សតីតិ ឯត្ថ ‘‘ទេវោ នោ ភវ’’ន្តិ ឯត្តាវតាបិ បុច្ឆា និដ្ឋិតា ភវេយ្យ, អយំ បន ព្រាហ្មណោ ‘‘អនាគតេ មហេសក្ខោ ឯកោ ទេវរាជា ភវិស្សតី’’តិ អនាគតវសេន បុច្ឆាសភាគេនេវ កថេន្តោ ឯវមាហ។ ភគវាបិស្ស បុច្ឆាសភាគេនេវ កថេន្តោ ន ខោ អហំ, ព្រាហ្មណ, ទេវោ ភវិស្សាមីតិ អាហ។ ឯស នយោ សព្ពត្ថ។ អាសវានន្តិ កាមាសវាទីនំ ចតុន្នំ។ បហីនាតិ ពោធិបល្លង្កេ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណាធិគមេនេវ បហីនា។ អនុបលិត្តោ លោកេនាតិ តណ្ហាទិដ្ឋិលេបានំ បហីនត្តា សង្ខារលោកេន អនុបលិត្តោ។ ពុទ្ធោតិ ចតុន្នំ សច្ចានំ ពុទ្ធត្តា ពុទ្ធោ ឥតិ មំ ធារេហិ។
Devo no bhavaṃ bhavissatīti ettha ‘‘devo no bhava’’nti ettāvatāpi pucchā niṭṭhitā bhaveyya, ayaṃ pana brāhmaṇo ‘‘anāgate mahesakkho eko devarājā bhavissatī’’ti anāgatavasena pucchāsabhāgeneva kathento evamāha. Bhagavāpissa pucchāsabhāgeneva kathento na kho ahaṃ, brāhmaṇa, devo bhavissāmīti āha. Esa nayo sabbattha. Āsavānanti kāmāsavādīnaṃ catunnaṃ. Pahīnāti bodhipallaṅke sabbaññutaññāṇādhigameneva pahīnā. Anupalitto lokenāti taṇhādiṭṭhilepānaṃ pahīnattā saṅkhāralokena anupalitto. Buddhoti catunnaṃ saccānaṃ buddhattā buddho iti maṃ dhārehi.
យេនាតិ យេន អាសវេន។ ទេវូបបត្យស្សាតិ ទេវូបបត្តិ អស្ស មយ្ហំ ភវេយ្យ។ វិហង្គមោតិ អាកាសចរោ គន្ធព្ពកាយិកទេវោ។ វិទ្ធស្តាតិ វិធមិតា។ វិនឡីកតាតិ វិគតនឡា វិគតពន្ធនា កតា។ វគ្គូតិ សុន្ទរំ។ តោយេន នុបលិប្បតីតិ ឧទកតោ រតនមត្តំ អច្ចុគ្គម្ម ឋិតំ សរំ សោភយមានំ ភមរគណំ ហាសយមានំ តោយេន ន លិប្បតិ។ តស្មា ពុទ្ធោស្មិ ព្រាហ្មណាតិ ទេសនាបរិយោសានេ តីណិ មគ្គផលានិ បាបុណិត្វា ទ្វាទសហិ បទសហស្សេហិ ទោណគជ្ជិតំ នាម វណ្ណំ កថេសិ, តថាគតេ ច បរិនិព្ពុតេ ជម្ពុទីបតលេ ឧប្បន្នំ មហាកលហំ វូបសមេត្វា ធាតុយោ ភាជេសីតិ។
Yenāti yena āsavena. Devūpapatyassāti devūpapatti assa mayhaṃ bhaveyya. Vihaṅgamoti ākāsacaro gandhabbakāyikadevo. Viddhastāti vidhamitā. Vinaḷīkatāti vigatanaḷā vigatabandhanā katā. Vaggūti sundaraṃ. Toyena nupalippatīti udakato ratanamattaṃ accuggamma ṭhitaṃ saraṃ sobhayamānaṃ bhamaragaṇaṃ hāsayamānaṃ toyena na lippati. Tasmā buddhosmi brāhmaṇāti desanāpariyosāne tīṇi maggaphalāni pāpuṇitvā dvādasahi padasahassehi doṇagajjitaṃ nāma vaṇṇaṃ kathesi, tathāgate ca parinibbute jambudīpatale uppannaṃ mahākalahaṃ vūpasametvā dhātuyo bhājesīti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៦. ទោណសុត្តំ • 6. Doṇasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៦. ទោណសុត្តវណ្ណនា • 6. Doṇasuttavaṇṇanā
