Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၆. ဒောဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Doṇasuttavaṇṇanā
၃၆. ဆဋ္ဌေ အန္တရာ စ ဥက္ကဋ္ဌံ အန္တရာ စ သေတဗ္ယန္တိ ဧတ္ထ ဥက္ကဋ္ဌာတိ ဥက္ကာဟိ ဓာရီယမာနာဟိ မာပိတတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓဝောဟာရံ နဂရံ။ သေတဗ္ယန္တိ အတီတေ ကသ္သပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဇာတနဂရံ။ အန္တရာသဒ္ဒော ပန ကာရဏခဏစိတ္တဝေမဇ္ဈဝိဝရာဒီသု ဝတ္တတိ။ ‘‘တဒန္တရံ ကော ဇာနေယ္ယ အညတ္ရ တထာဂတာ’’တိ (အ. နိ. ၆.၄၄; ၁၀.၇၅) စ, ‘‘ဇနာ သင္ဂမ္မ မန္တေန္တိ, မဉ္စ တဉ္စ ကိမန္တရ’’န္တိ စ အာဒီသု (သံ. နိ. ၁.၂၂၈) ကာရဏေ။ ‘‘အဒ္ဒသာ မံ, ဘန္တေ, အညတရာ ဣတ္ထီ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယ ဘာဇနံ ဓောဝန္တီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၂.၁၄၉) ခဏေ။ ‘‘ယသ္သန္တရတော န သန္တိ ကောပာ’’တိအာဒီသု (ဥဒာ. ၂၀) စိတ္တေ။ ‘‘အန္တရာဝောသာနမာပာဒီ’’တိအာဒီသု ဝေမဇ္ဈေ။ ‘‘အပိစာယံ တပောဒာ ဒ္ဝိန္နံ မဟာနိရယာနံ အန္တရိကာယ အာဂစ္ဆတီ’’တိအာဒီသု (ပာရာ. ၂၃၁) ဝိဝရေ။ သ္ဝာယမိဓ ဝိဝရေ ဝတ္တတိ။ တသ္မာ ဥက္ကဋ္ဌာယ စ သေတဗ္ယသ္သ စ ဝိဝရေတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အန္တရာသဒ္ဒေန ပန ယုတ္တတ္တာ ဥပယောဂဝစနံ ကတံ။ ဤဒိသေသု စ ဌာနေသု အက္ခရစိန္တကာ ‘‘အန္တရာ ဂာမဉ္စ နဒိဉ္စ ယာတီ’’တိ ဧဝံ ဧကမေဝ အန္တရာသဒ္ဒံ ပယုဉ္ဇန္တိ, သော ဒုတိယပဒေနပိ ယောဇေတဗ္ဗော ဟောတိ, အယောဇိယမာနေ ဥပယောဂဝစနံ န ပာပုဏာတိ။ ဣဓ ပန ယောဇေတ္ဝာ ဧဝ ဝုတ္တော။
36. Chaṭṭhe antarā ca ukkaṭṭhaṃ antarā ca setabyanti ettha ukkaṭṭhāti ukkāhi dhārīyamānāhi māpitattā evaṃladdhavohāraṃ nagaraṃ. Setabyanti atīte kassapasammāsambuddhassa jātanagaraṃ. Antarāsaddo pana kāraṇakhaṇacittavemajjhavivarādīsu vattati. ‘‘Tadantaraṃ ko jāneyya aññatra tathāgatā’’ti (a. ni. 6.44; 10.75) ca, ‘‘janā saṅgamma mantenti, mañca tañca kimantara’’nti ca ādīsu (saṃ. ni. 1.228) kāraṇe. ‘‘Addasā maṃ, bhante, aññatarā itthī vijjantarikāya bhājanaṃ dhovantī’’tiādīsu (ma. ni. 2.149) khaṇe. ‘‘Yassantarato na santi kopā’’tiādīsu (udā. 20) citte. ‘‘Antarāvosānamāpādī’’tiādīsu vemajjhe. ‘‘Apicāyaṃ tapodā dvinnaṃ mahānirayānaṃ antarikāya āgacchatī’’tiādīsu (pārā. 231) vivare. Svāyamidha vivare vattati. Tasmā ukkaṭṭhāya ca setabyassa ca vivareti evamettha attho daṭṭhabbo. Antarāsaddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ. Īdisesu ca ṭhānesu akkharacintakā ‘‘antarā gāmañca nadiñca yātī’’ti evaṃ ekameva antarāsaddaṃ payuñjanti, so dutiyapadenapi yojetabbo hoti, ayojiyamāne upayogavacanaṃ na pāpuṇāti. Idha pana yojetvā eva vutto.
အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ဟောတီတိ အဒ္ဓာနသင္ခာတံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ဒီဃမဂ္ဂန္တိ အတ္ထော။ ကသ္မာ ပဋိပန္နောတိ? တံ ဒိဝသံ ကိရ ဘဂဝာ ဣဒံ အဒ္ဒသ ‘‘မယိ တံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နေ ဒောဏော ဗ္ရာဟ္မဏော မမ ပဒစေတိယာနိ ပသ္သိတ္ဝာ ပဒာနုပဒိကော ဟုတ္ဝာ မမ နိသိန္နဋ္ဌာနံ အာဂန္တ္ဝာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိသ္သတိ။ အထသ္သာဟံ ဧကံ သစ္စဓမ္မံ ဒေသေသ္သာမိ ။ ဗ္ရာဟ္မဏော တီဏိ သာမညဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ ဒ္ဝာဒသပဒသဟသ္သပရိမာဏံ ဒောဏဂဇ္ဇိတံ နာမ ဝဏ္ဏံ ဝတ္ဝာ မယိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဥပ္ပန္နံ မဟာကလဟံ ဝူပသမေတ္ဝာ ဓာတုယော ဘာဇေသ္သတီ’’တိ။ ဣမိနာ ကာရဏေန ပဋိပန္နော။ ဒောဏောပိ သုဒံ ဗ္ရာဟ္မဏောတိ ဒောဏော ဗ္ရာဟ္မဏောပိ တယော ဝေဒေ ပဂုဏေ ကတ္ဝာ ပဉ္စသတေ မာဏဝကေ သိပ္ပံ ဝာစေန္တော တံဒိဝသံ ပာတောဝ ဥဋ္ဌာယ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတ္ဝာ သတဂ္ဃနကံ နိဝာသေတ္ဝာ ပဉ္စသတဂ္ဃနကံ ဧကံသဝရဂတံ ကတ္ဝာ အာမုတ္တယညသုတ္တော ရတ္တဝဋ္ဋိကာ ဥပာဟနာ အာရောဟိတ္ဝာ ပဉ္စသတမာဏဝကပရိဝာရော တမေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။
Addhānamaggappaṭipanno hotīti addhānasaṅkhātaṃ maggaṃ paṭipanno hoti, dīghamagganti attho. Kasmā paṭipannoti? Taṃ divasaṃ kira bhagavā idaṃ addasa ‘‘mayi taṃ maggaṃ paṭipanne doṇo brāhmaṇo mama padacetiyāni passitvā padānupadiko hutvā mama nisinnaṭṭhānaṃ āgantvā pañhaṃ pucchissati. Athassāhaṃ ekaṃ saccadhammaṃ desessāmi . Brāhmaṇo tīṇi sāmaññaphalāni paṭivijjhitvā dvādasapadasahassaparimāṇaṃ doṇagajjitaṃ nāma vaṇṇaṃ vatvā mayi parinibbute sakalajambudīpe uppannaṃ mahākalahaṃ vūpasametvā dhātuyo bhājessatī’’ti. Iminā kāraṇena paṭipanno. Doṇopi sudaṃ brāhmaṇoti doṇo brāhmaṇopi tayo vede paguṇe katvā pañcasate māṇavake sippaṃ vācento taṃdivasaṃ pātova uṭṭhāya sarīrapaṭijagganaṃ katvā satagghanakaṃ nivāsetvā pañcasatagghanakaṃ ekaṃsavaragataṃ katvā āmuttayaññasutto rattavaṭṭikā upāhanā ārohitvā pañcasatamāṇavakaparivāro tameva maggaṃ paṭipajji. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ပာဒေသူတိ ပာဒေဟိ အက္ကန္တဋ္ဌာနေသု။ စက္ကာနီတိ လက္ခဏစက္ကာနိ။ ကိံ ပန ဘဂဝတော ဂစ္ဆန္တသ္သ အက္ကန္တဋ္ဌာနေ ပဒံ ပညာယတီတိ? န ပညာယတိ ။ ကသ္မာ? သုခုမတ္တာ မဟာဗလတ္တာ မဟာဇနာနုဂ္ဂဟေန စ။ ဗုဒ္ဓာနဉ္ဟိ သုခုမစ္ဆဝိတာယ အက္ကန္တဋ္ဌာနံ တူလပိစုနော ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ ဝိယ ဟောတိ, ပဒဝဠဉ္ဇော န ပညာယတိ။ ယထာ စ ဗလဝတော ဝာတဇဝသိန္ဓဝသ္သ ပဒုမိနိပတ္တေပိ အက္ကန္တမတ္တမေဝ ဟောတိ, ဧဝံ မဟာဗလတာယ တထာဂတေန အက္ကန္တဋ္ဌာနံ အက္ကန္တမတ္တမေဝ ဟောတိ, န တတ္ထ ပဒဝဠဉ္ဇော ပညာယတိ။ ဗုဒ္ဓာနဉ္စ အနုပဒံ မဟာဇနကာယော ဂစ္ဆတိ, တသ္သ သတ္ထု ပဒဝဠဉ္ဇံ ဒိသ္ဝာ မဒ္ဒိတုံ အဝိသဟန္တသ္သ ဂမနဝိစ္ဆေဒော ဘဝေယ္ယ။ တသ္မာ အက္ကန္တအက္ကန္တဋ္ဌာနေ ယောပိ ပဒဝဠဉ္ဇော ဘဝေယ္ယ, သော အန္တရဓာယတေဝ။ ဒောဏော ပန ဗ္ရာဟ္မဏော တထာဂတသ္သ အဓိဋ္ဌာနဝသေန ပသ္သိ။ ဘဂဝာ ဟိ ယသ္သ ပဒစေတိယံ ဒသ္သေတုကာမော ဟောတိ, တံ အာရဗ္ဘ ‘‘အသုကော နာမ ပသ္သတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာတိ။ တသ္မာ မာဂဏ္ဍိယဗ္ရာဟ္မဏော ဝိယ အယမ္ပိ ဗ္ရာဟ္မဏော တထာဂတသ္သ အဓိဋ္ဌာနဝသေန အဒ္ဒသ။
Pādesūti pādehi akkantaṭṭhānesu. Cakkānīti lakkhaṇacakkāni. Kiṃ pana bhagavato gacchantassa akkantaṭṭhāne padaṃ paññāyatīti? Na paññāyati . Kasmā? Sukhumattā mahābalattā mahājanānuggahena ca. Buddhānañhi sukhumacchavitāya akkantaṭṭhānaṃ tūlapicuno patiṭṭhitaṭṭhānaṃ viya hoti, padavaḷañjo na paññāyati. Yathā ca balavato vātajavasindhavassa paduminipattepi akkantamattameva hoti, evaṃ mahābalatāya tathāgatena akkantaṭṭhānaṃ akkantamattameva hoti, na tattha padavaḷañjo paññāyati. Buddhānañca anupadaṃ mahājanakāyo gacchati, tassa satthu padavaḷañjaṃ disvā maddituṃ avisahantassa gamanavicchedo bhaveyya. Tasmā akkantaakkantaṭṭhāne yopi padavaḷañjo bhaveyya, so antaradhāyateva. Doṇo pana brāhmaṇo tathāgatassa adhiṭṭhānavasena passi. Bhagavā hi yassa padacetiyaṃ dassetukāmo hoti, taṃ ārabbha ‘‘asuko nāma passatū’’ti adhiṭṭhāti. Tasmā māgaṇḍiyabrāhmaṇo viya ayampi brāhmaṇo tathāgatassa adhiṭṭhānavasena addasa.
ပာသာဒိကန္တိ ပသာဒဇနကံ။ ဣတရံ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ ဥတ္တမဒမထသမထမနုပ္ပတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဥတ္တမဒမထော နာမ အရဟတ္တမဂ္ဂော, ဥတ္တမသမထော နာမ အရဟတ္တမဂ္ဂသမာဓိ, တဒုဘယံ ပတ္တန္တိ အတ္ထော ။ ဒန္တန္တိ နိဗ္ဗိသေဝနံ။ ဂုတ္တန္တိ ဂောပိတံ။ သံယတိန္ဒ္ရိယန္တိ ရက္ခိတိန္ဒ္ရိယံ။ နာဂန္တိ ဆန္ဒာဒီဟိ အဂစ္ဆနတော, ပဟီနကိလေသေ ပုန အနာဂစ္ဆနတော, အာဂုံ အကရဏတော, ဗလဝန္တဋ္ဌေနာတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ နာဂံ။
Pāsādikanti pasādajanakaṃ. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Uttamadamathasamathamanuppattanti ettha uttamadamatho nāma arahattamaggo, uttamasamatho nāma arahattamaggasamādhi, tadubhayaṃ pattanti attho . Dantanti nibbisevanaṃ. Guttanti gopitaṃ. Saṃyatindriyanti rakkhitindriyaṃ. Nāganti chandādīhi agacchanato, pahīnakilese puna anāgacchanato, āguṃ akaraṇato, balavantaṭṭhenāti catūhi kāraṇehi nāgaṃ.
ဒေဝော နော ဘဝံ ဘဝိသ္သတီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဒေဝော နော ဘဝ’’န္တိ ဧတ္တာဝတာပိ ပုစ္ဆာ နိဋ္ဌိတာ ဘဝေယ္ယ, အယံ ပန ဗ္ရာဟ္မဏော ‘‘အနာဂတေ မဟေသက္ခော ဧကော ဒေဝရာဇာ ဘဝိသ္သတီ’’တိ အနာဂတဝသေန ပုစ္ဆာသဘာဂေနေဝ ကထေန္တော ဧဝမာဟ။ ဘဂဝာပိသ္သ ပုစ္ဆာသဘာဂေနေဝ ကထေန္တော န ခော အဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဒေဝော ဘဝိသ္သာမီတိ အာဟ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ အာသဝာနန္တိ ကာမာသဝာဒီနံ စတုန္နံ။ ပဟီနာတိ ဗောဓိပလ္လင္ကေ သဗ္ဗညုတညာဏာဓိဂမေနေဝ ပဟီနာ။ အနုပလိတ္တော လောကေနာတိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိလေပာနံ ပဟီနတ္တာ သင္ခာရလောကေန အနုပလိတ္တော။ ဗုဒ္ဓောတိ စတုန္နံ သစ္စာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓော ဣတိ မံ ဓာရေဟိ။
Devo no bhavaṃ bhavissatīti ettha ‘‘devo no bhava’’nti ettāvatāpi pucchā niṭṭhitā bhaveyya, ayaṃ pana brāhmaṇo ‘‘anāgate mahesakkho eko devarājā bhavissatī’’ti anāgatavasena pucchāsabhāgeneva kathento evamāha. Bhagavāpissa pucchāsabhāgeneva kathento na kho ahaṃ, brāhmaṇa, devo bhavissāmīti āha. Esa nayo sabbattha. Āsavānanti kāmāsavādīnaṃ catunnaṃ. Pahīnāti bodhipallaṅke sabbaññutaññāṇādhigameneva pahīnā. Anupalitto lokenāti taṇhādiṭṭhilepānaṃ pahīnattā saṅkhāralokena anupalitto. Buddhoti catunnaṃ saccānaṃ buddhattā buddho iti maṃ dhārehi.
ယေနာတိ ယေန အာသဝေန။ ဒေဝူပပတ္ယသ္သာတိ ဒေဝူပပတ္တိ အသ္သ မယ္ဟံ ဘဝေယ္ယ။ ဝိဟင္ဂမောတိ အာကာသစရော ဂန္ဓဗ္ဗကာယိကဒေဝော။ ဝိဒ္ဓသ္တာတိ ဝိဓမိတာ။ ဝိနဠီကတာတိ ဝိဂတနဠာ ဝိဂတဗန္ဓနာ ကတာ။ ဝဂ္ဂူတိ သုန္ဒရံ။ တောယေန နုပလိပ္ပတီတိ ဥဒကတော ရတနမတ္တံ အစ္စုဂ္ဂမ္မ ဌိတံ သရံ သောဘယမာနံ ဘမရဂဏံ ဟာသယမာနံ တောယေန န လိပ္ပတိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓောသ္မိ ဗ္ရာဟ္မဏာတိ ဒေသနာပရိယောသာနေ တီဏိ မဂ္ဂဖလာနိ ပာပုဏိတ္ဝာ ဒ္ဝာဒသဟိ ပဒသဟသ္သေဟိ ဒောဏဂဇ္ဇိတံ နာမ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ, တထာဂတေ စ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဇမ္ဗုဒီပတလေ ဥပ္ပန္နံ မဟာကလဟံ ဝူပသမေတ္ဝာ ဓာတုယော ဘာဇေသီတိ။
Yenāti yena āsavena. Devūpapatyassāti devūpapatti assa mayhaṃ bhaveyya. Vihaṅgamoti ākāsacaro gandhabbakāyikadevo. Viddhastāti vidhamitā. Vinaḷīkatāti vigatanaḷā vigatabandhanā katā. Vaggūti sundaraṃ. Toyena nupalippatīti udakato ratanamattaṃ accuggamma ṭhitaṃ saraṃ sobhayamānaṃ bhamaragaṇaṃ hāsayamānaṃ toyena na lippati. Tasmā buddhosmi brāhmaṇāti desanāpariyosāne tīṇi maggaphalāni pāpuṇitvā dvādasahi padasahassehi doṇagajjitaṃ nāma vaṇṇaṃ kathesi, tathāgate ca parinibbute jambudīpatale uppannaṃ mahākalahaṃ vūpasametvā dhātuyo bhājesīti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၆. ဒောဏသုတ္တံ • 6. Doṇasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၆. ဒောဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Doṇasuttavaṇṇanā