Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ၂. ဒောသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    2. Dosasuttavaṇṇanā

    . ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ။ပေ.။ ဒောသန္တိ ဒုတိယသုတ္တံ။ တတ္ရာယံ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။ ယထာ ဧတ္ထ, ဧဝံ ဣတော ပရေသုပိ သဗ္ဗတ္ထ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနံယေဝ ကရိသ္သာမ။ ယသ္မာ ဣဒံ သုတ္တံ ဒောသဗဟုလာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတ္ဝာ ဒောသဝူပသမနတ္ထံ ဒေသိတံ, တသ္မာ ‘‘ဒောသံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မံ ပဇဟထာ’’တိ အာဂတံ။ တတ္ထ ဒောသန္တိ ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရီတိ အာဃာတော ဇာယတီ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ. ၉၆၀) နယေန သုတ္တေ ဝုတ္တာနံ နဝန္နံ, ‘‘အတ္ထံ မေ နာစရီ’’တိအာဒီနဉ္စ တပ္ပဋိပက္ခတော သိဒ္ဓာနံ နဝန္နမေဝာတိ အဋ္ဌာရသန္နံ ခာဏုကဏ္ဋကာဒိနာ အဋ္ဌာနေန သဒ္ဓိံ ဧကူနဝီသတိယာ အညတရာဃာတဝတ္ထုသမ္ဘဝံ အာဃာတံ။ သော ဟိ ဒုသ္သန္တိ တေန, သယံ ဝာ ဒုသ္သတိ, ဒုသ္သနမတ္တမေဝ ဝာ တန္တိ ဒောသောတိ ဝုစ္စတိ။ သော စဏ္ဍိက္ကလက္ခဏော ပဟဋာသီဝိသော ဝိယ, ဝိသပ္ပနရသော ဝိသနိပာတော ဝိယ, အတ္တနော နိသ္သယဒဟနရသော ဝာ ဒာဝဂ္ဂိ ဝိယ, ဒုသ္သနပစ္စုပဋ္ဌာနော လဒ္ဓောကာသော ဝိယ သပတ္တော, ယထာဝုတ္တအာဃာတဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနော ဝိသသံသဋ္ဌပူတိမုတ္တံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပဇဟထာတိ သမုစ္ဆိန္ဒထ။ တတ္ထ ယေ ဣမေ –

    2.Vuttañhetaṃ…pe… dosanti dutiyasuttaṃ. Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā. Yathā ettha, evaṃ ito paresupi sabbattha apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Yasmā idaṃ suttaṃ dosabahulānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā dosavūpasamanatthaṃ desitaṃ, tasmā ‘‘dosaṃ, bhikkhave, ekadhammaṃ pajahathā’’ti āgataṃ. Tattha dosanti ‘‘anatthaṃ me acarīti āghāto jāyatī’’tiādinā (vibha. 960) nayena sutte vuttānaṃ navannaṃ, ‘‘atthaṃ me nācarī’’tiādīnañca tappaṭipakkhato siddhānaṃ navannamevāti aṭṭhārasannaṃ khāṇukaṇṭakādinā aṭṭhānena saddhiṃ ekūnavīsatiyā aññatarāghātavatthusambhavaṃ āghātaṃ. So hi dussanti tena, sayaṃ vā dussati, dussanamattameva vā tanti dosoti vuccati. So caṇḍikkalakkhaṇo pahaṭāsīviso viya, visappanaraso visanipāto viya, attano nissayadahanaraso vā dāvaggi viya, dussanapaccupaṭṭhāno laddhokāso viya sapatto, yathāvuttaāghātavatthupadaṭṭhāno visasaṃsaṭṭhapūtimuttaṃ viya daṭṭhabbo. Pajahathāti samucchindatha. Tattha ye ime –

    ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဃာတပဋိဝိနယာ, ယတ္ထ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော အာဃာတော သဗ္ဗသော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော။ ကတမေ ပဉ္စ? ယသ္မိံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလေ အာဃာတော ဇာယေထ, မေတ္တာ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ပေ.။ ကရုဏာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာ, အသတိအမနသိကာရော တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗော, ဧဝံ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ အာဃာတော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော။ ယသ္မိံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလေ အာဃာတော ဇာယေထ, ကမ္မသ္သကတာ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ ‘ကမ္မသ္သကော အယမာယသ္မာ ကမ္မဒာယာဒော။ပေ.။ ဘဝိသ္သတီ’’တိ (အ. နိ. ၅.၁၆၁) –

    ‘‘Pañcime, bhikkhave, āghātapaṭivinayā, yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabbo. Katame pañca? Yasmiṃ, bhikkhave, puggale āghāto jāyetha, mettā tasmiṃ puggale bhāvetabbā…pe… karuṇā…pe… upekkhā, asatiamanasikāro tasmiṃ puggale āpajjitabbo, evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo. Yasmiṃ, bhikkhave, puggale āghāto jāyetha, kammassakatā tasmiṃ puggale adhiṭṭhātabbā ‘kammassako ayamāyasmā kammadāyādo…pe… bhavissatī’’ti (a. ni. 5.161) –

    ဧဝံ ပဉ္စ အာဃာတပ္ပဋိဝိနယာ ဝုတ္တာယေဝ။

    Evaṃ pañca āghātappaṭivinayā vuttāyeva.

    ‘‘ပဉ္စိမေ, အာဝုသော, အာဃာတပဋိဝိနယာ, ယတ္ထ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော အာဃာတော သဗ္ဗသော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရော ဟောတိ ပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရော; ဧဝရူပေပိ, အာဝုသော, ပုဂ္ဂလေ အာဃာတော ပဋိဝိနေတဗ္ဗော’’တိ (အ. နိ. ၅.၁၆၂) –

    ‘‘Pañcime, āvuso, āghātapaṭivinayā, yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabbo. Katame pañca? Idhāvuso, ekacco puggalo aparisuddhakāyasamācāro hoti parisuddhavacīsamācāro; evarūpepi, āvuso, puggale āghāto paṭivinetabbo’’ti (a. ni. 5.162) –

    ဧဝမာဒိနာပိ နယေန ပဉ္စ အာဃာတပဋိဝိနယာ ဝုတ္တာ, တေသု ယေန ကေနစိ အာဃာတပဋိဝိနယဝိဓိနာ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ။ အပိစ ယော –

    Evamādināpi nayena pañca āghātapaṭivinayā vuttā, tesu yena kenaci āghātapaṭivinayavidhinā paccavekkhitvā. Apica yo –

    ‘‘ဥဘတောဒဏ္ဍကေန စေပိ, ဘိက္ခဝေ, ကကစေန စောရာ ဩစရကာ အင္ဂမင္ဂာနိ ဩကန္တေယ္ယုံ, တတ္ရာပိ ယော မနော ပဒူသေယ္ယ, န မေ သော တေန သာသနကရော’’တိ (မ. နိ. ၁.၂၃၂) သတ္ထု ဩဝာဒော။

    ‘‘Ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ, tatrāpi yo mano padūseyya, na me so tena sāsanakaro’’ti (ma. ni. 1.232) satthu ovādo.

    ‘‘တသ္သေဝ တေန ပာပိယော၊ ယော ကုဒ္ဓံ ပဋိကုဇ္ဈတိ။

    ‘‘Tasseva tena pāpiyo, yo kuddhaṃ paṭikujjhati;

    ကုဒ္ဓံ အပ္ပဋိကုဇ္ဈန္တော၊ သင္ဂာမံ ဇေတိ ဒုဇ္ဇယံ။

    Kuddhaṃ appaṭikujjhanto, saṅgāmaṃ jeti dujjayaṃ.

    ‘‘ဥဘိန္နမတ္ထံ စရတိ၊ အတ္တနော စ ပရသ္သ စ။

    ‘‘Ubhinnamatthaṃ carati, attano ca parassa ca;

    ပရံ သင္ကုပိတံ ဉတ္ဝာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတိ။ (သံ. နိ. ၁.၁၈၈)။

    Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammati. (saṃ. ni. 1.188);

    ‘‘သတ္တိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သပတ္တကန္တာ သပတ္တကရဏာ ကောဓနံ အာဂစ္ဆန္တိ ဣတ္ထိံ ဝာ ပုရိသံ ဝာ။ ကတမေ သတ္တ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သပတ္တော သပတ္တသ္သ ဧဝံ ဣစ္ဆတိ, ‘အဟော ဝတာယံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော အသ္သာ’တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? န, ဘိက္ခဝေ, သပတ္တော သပတ္တသ္သ ဝဏ္ဏဝတာယ နန္ဒတိ။ ကောဓနောယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသပုဂ္ဂလော ကောဓာဘိဘူတော ကောဓပရေတော ကိဉ္စာပိ သော ဟောတိ သုန္ဟာတော သုဝိလိတ္တော ကပ္ပိတကေသမသ္သု ဩဒာတဝတ္ထဝသနော, အထ ခော သော ဒုဗ္ဗဏ္ဏောဝ ဟောတိ ကောဓာဘိဘူတော။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော ဓမ္မော သပတ္တကန္တော သပတ္တကရဏော ကောဓနံ အာဂစ္ဆတိ ဣတ္ထိံ ဝာ ပုရိသံ ဝာ။

    ‘‘Sattime , bhikkhave, dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vā. Katame satta? Idha, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati, ‘aho vatāyaṃ dubbaṇṇo assā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa vaṇṇavatāya nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kiñcāpi so hoti sunhāto suvilitto kappitakesamassu odātavatthavasano, atha kho so dubbaṇṇova hoti kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သပတ္တော သပတ္တသ္သ ဧဝံ ဣစ္ဆတိ ‘အဟော ဝတာယံ ဒုက္ခံ သယေယ္ယာ’တိ။ပေ.။ န ပစုရတ္ထော အသ္သာတိ။ပေ.။ န ဘောဂဝာ အသ္သာတိ။ပေ.။ န ယသဝာ အသ္သာတိ။ပေ.။ န မိတ္တဝာ အသ္သာတိ။ပေ.။ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယ္ယာတိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? န, ဘိက္ခဝေ, သပတ္တော သပတ္တသ္သ သုဂတိဂမနေ နန္ဒတိ။ ကောဓနောယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသပုဂ္ဂလော ကောဓာဘိဘူတော ကောဓပရေတော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝာစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ သော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတ္ဝာ ဝာစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတ္ဝာ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ။ပေ.။ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ ကောဓာဘိဘူတော’’တိ (အ. နိ. ၇.၆၄)။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati ‘aho vatāyaṃ dukkhaṃ sayeyyā’ti…pe… na pacurattho assāti…pe… na bhogavā assāti…pe… na yasavā assāti…pe… na mittavā assāti…pe… kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyyāti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa sugatigamane nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā…pe… nirayaṃ upapajjati kodhābhibhūto’’ti (a. ni. 7.64).

    ‘‘ကုဒ္ဓော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ ကုဒ္ဓော ဓမ္မံ န ပသ္သတိ။ပေ.။။ (အ. နိ. ၇.၆၄)။

    ‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati…pe…. (a. ni. 7.64);

    ‘‘ကောဓံ ဇဟေ ဝိပ္ပဇဟေယ္ယ မာနံ၊ သံယောဇနံ သဗ္ဗမတိက္ကမေယ္ယ။ (ဓ. ပ. ၂၂၁)။

    ‘‘Kodhaṃ jahe vippajaheyya mānaṃ, saṃyojanaṃ sabbamatikkameyya. (dha. pa. 221);

    ‘‘အနတ္ထဇနနော ကောဓော၊ ကောဓော စိတ္တပ္ပကောပနော။ပေ.။။ (အ. နိ. ၇.၆၄)။

    ‘‘Anatthajanano kodho, kodho cittappakopano…pe…. (a. ni. 7.64);

    ‘‘ကောဓံ ဆေတ္ဝာ သုခံ သေတိ၊ ကောဓံ ဆေတ္ဝာ န သောစတိ။

    ‘‘Kodhaṃ chetvā sukhaṃ seti, kodhaṃ chetvā na socati;

    ကောဓသ္သ ဝိသမူလသ္သ၊ မဓုရဂ္ဂသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏာ’’တိ။ (သံ. နိ. ၁.၁၈၇)။

    Kodhassa visamūlassa, madhuraggassa brāhmaṇā’’ti. (saṃ. ni. 1.187);

    ‘‘ဧကာပရာဓံ ခမ ဘူရိပည၊

    ‘‘Ekāparādhaṃ khama bhūripañña,

    န ပဏ္ဍိတာ ကောဓဗလာ ဘဝန္တီ’’တိ။ –

    Na paṇḍitā kodhabalā bhavantī’’ti. –

    ဧဝမာဒိနာ နယေန ဒောသေ အာဒီနဝေ ဝုတ္တပ္ပဋိပက္ခတော ဒောသပ္ပဟာနေ အာနိသံသေ စ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဒောသံ တဒင္ဂပ္ပဟာနာဒိဝသေန ပဇဟိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ တတိယမဂ္ဂေန သဗ္ဗသော ဒောသံ သမုစ္ဆိန္ဒထ, ပဇဟထာတိ တေသံ ဘိက္ခူနံ တတ္ထ နိယောဇနံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဒောသံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မံ ပဇဟထာ’’တိ။ ဒုဋ္ဌာသေတိ အာဃာတေန ဒူသိတစိတ္တတာယ ပဒုဋ္ဌာ။ သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ ပဌမသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တနယမေဝ။

    Evamādinā nayena dose ādīnave vuttappaṭipakkhato dosappahāne ānisaṃse ca paccavekkhitvā pubbabhāge dosaṃ tadaṅgappahānādivasena pajahitvā vipassanaṃ ussukkāpetvā tatiyamaggena sabbaso dosaṃ samucchindatha, pajahathāti tesaṃ bhikkhūnaṃ tattha niyojanaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘dosaṃ, bhikkhave, ekadhammaṃ pajahathā’’ti. Duṭṭhāseti āghātena dūsitacittatāya paduṭṭhā. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ paṭhamasuttavaṇṇanāyaṃ vuttanayameva.

    ဒုတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၂. ဒောသသုတ္တံ • 2. Dosasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact