Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా
12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
౪౨౪. తేన సమయేన బుద్ధో భగవాతి దుబ్బచసిక్ఖాపదం. తత్థ అనాచారం ఆచరతీతి అనేకప్పకారం కాయవచీద్వారవీతిక్కమం కరోతి. కిం ను ఖో నామాతి వమ్భనవచనమేతం. అహం ఖో నామాతి ఉక్కంసవచనం. తుమ్హే వదేయ్యన్తి ‘‘ఇదం కరోథ, ఇదం మా కరోథా’’తి అహం తుమ్హే వత్తుం అరహామీతి దస్సేతి. కస్మాతి చే? యస్మా అమ్హాకం బుద్ధో భగవా కణ్టకం ఆరుయ్హ మయా సద్ధిం నిక్ఖమిత్వా పబ్బజితోతిఏవమాదిమత్థం సన్ధాయాహ. ‘‘అమ్హాకం ధమ్మో’’తి వత్వా పన అత్తనో సన్తకభావే యుత్తిం దస్సేన్తో ‘‘అమ్హాకం అయ్యపుత్తేన ధమ్మో అభిసమితో’’తి ఆహ. యస్మా అమ్హాకం అయ్యపుత్తేన చతుసచ్చధమ్మో పటివిద్ధో, తస్మా ధమ్మోపి అమ్హాకన్తి వుత్తం హోతి. సఙ్ఘం పన అత్తనో వేరిపక్ఖే ఠితం మఞ్ఞమానో అమ్హాకం సఙ్ఘోతి న వదతి. ఉపమం పన వత్వా సఙ్ఘం అపసాదేతుకామో ‘‘సేయ్యథాపి నామా’’తిఆదిమాహ. తిణకట్ఠపణ్ణసటన్తి తత్థ తత్థ పతితం తిణకట్ఠపణ్ణం. అథ వా తిణఞ్చ నిస్సారకం లహుకం కట్ఠఞ్చ తిణకట్ఠం. పణ్ణసటన్తి పురాణపణ్ణం. ఉస్సారేయ్యాతి రాసిం కరేయ్య.
424.Tena samayena buddho bhagavāti dubbacasikkhāpadaṃ. Tattha anācāraṃ ācaratīti anekappakāraṃ kāyavacīdvāravītikkamaṃ karoti. Kiṃ nu kho nāmāti vambhanavacanametaṃ. Ahaṃ kho nāmāti ukkaṃsavacanaṃ. Tumhe vadeyyanti ‘‘idaṃ karotha, idaṃ mā karothā’’ti ahaṃ tumhe vattuṃ arahāmīti dasseti. Kasmāti ce? Yasmā amhākaṃ buddho bhagavā kaṇṭakaṃ āruyha mayā saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitotievamādimatthaṃ sandhāyāha. ‘‘Amhākaṃ dhammo’’ti vatvā pana attano santakabhāve yuttiṃ dassento ‘‘amhākaṃ ayyaputtena dhammo abhisamito’’ti āha. Yasmā amhākaṃ ayyaputtena catusaccadhammo paṭividdho, tasmā dhammopi amhākanti vuttaṃ hoti. Saṅghaṃ pana attano veripakkhe ṭhitaṃ maññamāno amhākaṃ saṅghoti na vadati. Upamaṃ pana vatvā saṅghaṃ apasādetukāmo ‘‘seyyathāpi nāmā’’tiādimāha. Tiṇakaṭṭhapaṇṇasaṭanti tattha tattha patitaṃ tiṇakaṭṭhapaṇṇaṃ. Atha vā tiṇañca nissārakaṃ lahukaṃ kaṭṭhañca tiṇakaṭṭhaṃ. Paṇṇasaṭanti purāṇapaṇṇaṃ. Ussāreyyāti rāsiṃ kareyya.
పబ్బతేయ్యాతి పబ్బతప్పభవా, సా హి సీఘసోతా హోతి, తస్మా తమేవ గణ్హాతి. సఙ్ఖసేవాలపణకన్తి ఏత్థ సఙ్ఖోతి దీఘమూలకో పణ్ణసేవాలో వుచ్చతి. సేవాలోతి నీలసేవాలో, అవసేసో ఉదకపప్పటకతిలబీజకాది సబ్బోపి పణకోతి సఙ్ఖ్యం గచ్ఛతి. ఏకతో ఉస్సారితాతి ఏకట్ఠానే కేనాపి సమ్పిణ్డితా రాసీకతాతి దస్సేతి.
Pabbateyyāti pabbatappabhavā, sā hi sīghasotā hoti, tasmā tameva gaṇhāti. Saṅkhasevālapaṇakanti ettha saṅkhoti dīghamūlako paṇṇasevālo vuccati. Sevāloti nīlasevālo, avaseso udakapappaṭakatilabījakādi sabbopi paṇakoti saṅkhyaṃ gacchati. Ekato ussāritāti ekaṭṭhāne kenāpi sampiṇḍitā rāsīkatāti dasseti.
౪౨౫-౬. దుబ్బచజాతికోతి దుబ్బచసభావో వత్తుం అసక్కుణేయ్యోతి అత్థో. పదభాజనేపిస్స దుబ్బచోతి దుక్ఖేన కిచ్ఛేన వదితబ్బో, న సక్కా సుఖేన వత్తున్తి అత్థో. దోవచస్సకరణేహీతి దుబ్బచభావకరణీయేహి, యే ధమ్మా దుబ్బచం పుగ్గలం కరోన్తి, తేహి సమన్నాగతోతి అత్థో. తే పన ‘‘కతమే చ, ఆవుసో, దోవచస్సకరణా ధమ్మా? ఇధావుసో, భిక్ఖు పాపిచ్ఛో హోతీ’’తిఆదినా నయేన పటిపాటియా అనుమానసుత్తే (మ॰ ని॰ ౧.౧౮౧) ఆగతా పాపిచ్ఛతా, అత్తుక్కంసకపరవమ్భకతా, కోధనతా, కోధహేతు ఉపనాహితా, కోధహేతుఅభిసఙ్గితా, కోధహేతుకోధసామన్తవాచానిచ్ఛారణతా, చోదకం పటిప్ఫరణతా, చోదకం అపసాదనతా, చోదకస్స పచ్చారోపనతా, అఞ్ఞేన అఞ్ఞంపటిచరణతా , అపదానేన న సమ్పాయనతా, మక్ఖిపళాసితా, ఇస్సుకీమచ్ఛరితా, సఠమాయావితా, థద్ధాతిమానితా, సన్దిట్ఠిపరామాసిఆధానగ్గహిదుప్పటినిస్సగ్గితాతి ఏకూనవీసతి ధమ్మా వేదితబ్బా.
425-6.Dubbacajātikoti dubbacasabhāvo vattuṃ asakkuṇeyyoti attho. Padabhājanepissa dubbacoti dukkhena kicchena vaditabbo, na sakkā sukhena vattunti attho. Dovacassakaraṇehīti dubbacabhāvakaraṇīyehi, ye dhammā dubbacaṃ puggalaṃ karonti, tehi samannāgatoti attho. Te pana ‘‘katame ca, āvuso, dovacassakaraṇā dhammā? Idhāvuso, bhikkhu pāpiccho hotī’’tiādinā nayena paṭipāṭiyā anumānasutte (ma. ni. 1.181) āgatā pāpicchatā, attukkaṃsakaparavambhakatā, kodhanatā, kodhahetu upanāhitā, kodhahetuabhisaṅgitā, kodhahetukodhasāmantavācānicchāraṇatā, codakaṃ paṭippharaṇatā, codakaṃ apasādanatā, codakassa paccāropanatā, aññena aññaṃpaṭicaraṇatā , apadānena na sampāyanatā, makkhipaḷāsitā, issukīmaccharitā, saṭhamāyāvitā, thaddhātimānitā, sandiṭṭhiparāmāsiādhānaggahiduppaṭinissaggitāti ekūnavīsati dhammā veditabbā.
ఓవాదం నక్ఖమతి న సహతీతి అక్ఖమో. యథానుసిట్ఠం అప్పటిపజ్జనతో పదక్ఖిణేన అనుసాసనిం న గణ్హాతీతి అప్పదక్ఖిణగ్గాహీ అనుసాసనిం.
Ovādaṃ nakkhamati na sahatīti akkhamo. Yathānusiṭṭhaṃ appaṭipajjanato padakkhiṇena anusāsaniṃ na gaṇhātīti appadakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ.
ఉద్దేసపరియాపన్నేసూతి ఉద్దేసే పరియాపన్నేసు అన్తోగధేసు. ‘‘యస్స సియా ఆపత్తి, సో ఆవికరేయ్యా’’తి ఏవం సఙ్గహితత్తా అన్తో పాతిమోక్ఖస్స వత్తమానేసూతి అత్థో. సహధమ్మికం వుచ్చమానోతి సహధమ్మికేన వుచ్చమానో కరణత్థే ఉపయోగవచనం, పఞ్చహి సహధమ్మికేహి సిక్ఖితబ్బత్తా తేసం వా సన్తకత్తా సహధమ్మికన్తి లద్ధనామేన బుద్ధపఞ్ఞత్తేన సిక్ఖాపదేన వుచ్చమానోతి అత్థో.
Uddesapariyāpannesūti uddese pariyāpannesu antogadhesu. ‘‘Yassa siyā āpatti, so āvikareyyā’’ti evaṃ saṅgahitattā anto pātimokkhassa vattamānesūti attho. Sahadhammikaṃ vuccamānoti sahadhammikena vuccamāno karaṇatthe upayogavacanaṃ, pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā tesaṃ vā santakattā sahadhammikanti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānoti attho.
విరమథాయస్మన్తో మమ వచనాయాతి యేన వచనేన మం వదథ, తతో మమ వచనతో విరమథ. మా మం తం వచనం వదథాతి వుత్తం హోతి.
Viramathāyasmanto mama vacanāyāti yena vacanena maṃ vadatha, tato mama vacanato viramatha. Mā maṃ taṃ vacanaṃ vadathāti vuttaṃ hoti.
వదతు సహధమ్మేనాతి సహధమ్మికేన సిక్ఖాపదేన సహధమ్మేన వా అఞ్ఞేనపి పాసాదికభావసంవత్తనికేన వచనేన వదతు. యదిదన్తి వుడ్ఢికారణనిదస్సనత్థే నిపాతో. తేన ‘‘యం ఇదం అఞ్ఞమఞ్ఞస్స హితవచనం ఆపత్తితో వుట్ఠాపనఞ్చ తేన అఞ్ఞమఞ్ఞవచనేన అఞ్ఞమఞ్ఞవుట్ఠాపనేన చ సంవడ్ఢా పరిసా’’తి ఏవం పరిసాయ వుడ్ఢికారణం దస్సితం హోతి. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానమేవ.
Vadatu sahadhammenāti sahadhammikena sikkhāpadena sahadhammena vā aññenapi pāsādikabhāvasaṃvattanikena vacanena vadatu. Yadidanti vuḍḍhikāraṇanidassanatthe nipāto. Tena ‘‘yaṃ idaṃ aññamaññassa hitavacanaṃ āpattito vuṭṭhāpanañca tena aññamaññavacanena aññamaññavuṭṭhāpanena ca saṃvaḍḍhā parisā’’ti evaṃ parisāya vuḍḍhikāraṇaṃ dassitaṃ hoti. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
సముట్ఠానాదీని పఠమసఙ్ఘభేదసదిసానేవాతి.
Samuṭṭhānādīni paṭhamasaṅghabhedasadisānevāti.
దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదం • 12. Dubbacasikkhāpadaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā