Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా

    12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā

    ౪౨౪. ద్వాదసమే వమ్భనవచనన్తి గరహవచనం. అపసాదేతుకామోతి ఖిపితుకామో, తజ్జేతుకామో వా, ఘట్టేతుకామోతి వుత్తం హోతి. సటసద్దో పతితసద్దేన సమానత్థో. విసేసనస్స చ పరనిపాతం కత్వా తిణకట్ఠపణ్ణసటన్తి వుత్తన్తి ఆహ ‘‘తత్థ తత్థ పతితం తిణకట్ఠపణ్ణ’’న్తి. కేనాపీతి వాతసదిసేన నదీసదిసేన చ కేనాపి.

    424. Dvādasame vambhanavacananti garahavacanaṃ. Apasādetukāmoti khipitukāmo, tajjetukāmo vā, ghaṭṭetukāmoti vuttaṃ hoti. Saṭasaddo patitasaddena samānattho. Visesanassa ca paranipātaṃ katvā tiṇakaṭṭhapaṇṇasaṭanti vuttanti āha ‘‘tattha tattha patitaṃ tiṇakaṭṭhapaṇṇa’’nti. Kenāpīti vātasadisena nadīsadisena ca kenāpi.

    ౪౨౫-౪౨౬. వత్తుం అసక్కుణేయ్యోతి కిస్మిఞ్చి వుచ్చమానే అసహనతో ఓవదితుం అసక్కుణేయ్యో. దుక్ఖం వచో ఏతస్మిం విప్పటికూలగ్గాహే విపచ్చనీకవాదే అనాదరే పుగ్గలేతి దుబ్బచో. తేనాహ ‘‘దుక్ఖేన కిచ్ఛేన వదితబ్బో’’తిఆది. దుబ్బచభావకరణీయేహీతి దుబ్బచభావకారకేహి. కత్తుఅత్థే అనీయసద్దో దట్ఠబ్బో. తేనేవాహ ‘‘యే ధమ్మా దుబ్బచం పుగ్గలం కరోన్తీ’’తిఆది. పాపికా ఇచ్ఛా ఏతస్సాతి పాపిచ్ఛో, తస్స భావో పాపిచ్ఛతా, అసన్తగుణసమ్భావనతా పటిగ్గహణే చ అమత్తఞ్ఞుతా పాపిచ్ఛతాతి వేదితబ్బా. అత్తుక్కంసకా చ తే పరవమ్భకా చాతి అత్తుక్కంసకపరవమ్భకా. యే అత్తానం ఉక్కంసన్తి ఉక్ఖిపన్తి ఉచ్చే ఠానే ఠపేన్తి, పరఞ్చ వమ్భేన్తి గరహన్తి నీచే ఠానే ఠపేన్తి, తేసమేతం అధివచనం. తేసం భావో అత్తుక్కంసకపరవమ్భకతా. కుజ్ఝనసీలో కోధనో, తస్స భావో కోధనతా. కుజ్ఝనలక్ఖణస్స కోధస్సేతం అధివచనం.

    425-426.Vattuṃ asakkuṇeyyoti kismiñci vuccamāne asahanato ovadituṃ asakkuṇeyyo. Dukkhaṃ vaco etasmiṃ vippaṭikūlaggāhe vipaccanīkavāde anādare puggaleti dubbaco. Tenāha ‘‘dukkhena kicchena vaditabbo’’tiādi. Dubbacabhāvakaraṇīyehīti dubbacabhāvakārakehi. Kattuatthe anīyasaddo daṭṭhabbo. Tenevāha ‘‘ye dhammā dubbacaṃ puggalaṃ karontī’’tiādi. Pāpikā icchā etassāti pāpiccho, tassa bhāvo pāpicchatā, asantaguṇasambhāvanatā paṭiggahaṇe ca amattaññutā pāpicchatāti veditabbā. Attukkaṃsakā ca te paravambhakā cāti attukkaṃsakaparavambhakā. Ye attānaṃ ukkaṃsanti ukkhipanti ucce ṭhāne ṭhapenti, parañca vambhenti garahanti nīce ṭhāne ṭhapenti, tesametaṃ adhivacanaṃ. Tesaṃ bhāvo attukkaṃsakaparavambhakatā. Kujjhanasīlo kodhano, tassa bhāvo kodhanatā. Kujjhanalakkhaṇassa kodhassetaṃ adhivacanaṃ.

    పుబ్బకాలే కోధో, అపరకాలే ఉపనాహోతి ఆహ ‘‘కోధహేతు ఉపనాహితా’’తి. తత్థ ఉపనహనసీలో, ఉపనాహో వా ఏతస్స అత్థీతి ఉపనాహీ, తస్స భావో ఉపనాహితా. పునప్పునం చిత్తపరియోనద్ధలక్ఖణస్స కోధస్సేవేతం అధివచనం. సకిఞ్హి ఉప్పన్నో కోధో కోధోయేవ, తతుత్తరి ఉపనాహో. అభిసఙ్గోతి దుమ్మోచనీయో బలవఉపనాహో. సో అస్స అత్థీతి అభిసఙ్గీ, తస్స భావో అభిసఙ్గితా. దుమ్మోచనీయస్స బలవఉపనాహస్సేతం అధివచనం. చోదకం పటిప్ఫరణతాతి చోదకస్స పటివిరుద్ధేన పచ్చనీకేన హుత్వా అవట్ఠానం. చోదకం అపసాదనతాతి ‘‘కిం ను ఖో తుయ్హం బాలస్స అబ్యత్తస్స భణితేన, త్వమ్పి నామ భణితబ్బం మఞ్ఞిస్ససీ’’తి ఏవం చోదకస్స ఘట్టనా. చోదకస్స పచ్చారోపనతాతి ‘‘త్వమ్పి ఖోసి ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నో, తం తావ పటికరోహీ’’తి ఏవం చోదకస్స ఉపరి పటిఆరోపనతా.

    Pubbakāle kodho, aparakāle upanāhoti āha ‘‘kodhahetu upanāhitā’’ti. Tattha upanahanasīlo, upanāho vā etassa atthīti upanāhī, tassa bhāvo upanāhitā. Punappunaṃ cittapariyonaddhalakkhaṇassa kodhassevetaṃ adhivacanaṃ. Sakiñhi uppanno kodho kodhoyeva, tatuttari upanāho. Abhisaṅgoti dummocanīyo balavaupanāho. So assa atthīti abhisaṅgī, tassa bhāvo abhisaṅgitā. Dummocanīyassa balavaupanāhassetaṃ adhivacanaṃ. Codakaṃ paṭippharaṇatāti codakassa paṭiviruddhena paccanīkena hutvā avaṭṭhānaṃ. Codakaṃ apasādanatāti ‘‘kiṃ nu kho tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena, tvampi nāma bhaṇitabbaṃ maññissasī’’ti evaṃ codakassa ghaṭṭanā. Codakassa paccāropanatāti ‘‘tvampi khosi itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ tāva paṭikarohī’’ti evaṃ codakassa upari paṭiāropanatā.

    అఞ్ఞేన అఞ్ఞం పటిచరణతాతి అఞ్ఞేన కారణేన, వచనేన వా అఞ్ఞస్స కారణస్స, వచనస్స వా పటిచ్ఛాదనవసేన చరణతా. పటిచ్ఛాదనత్థో ఏవ వా చరసద్దో అనేకత్థత్తా ధాతూనన్తి పటిచ్ఛాదనతాతి అత్థో. తాయ సమన్నాగతో హి పుగ్గలో యం చోదకేన దోసవిభావనకారణం, వచనం వా వుత్తం, తం తతో అఞ్ఞేనేవ చోదనాయ అమూలికభావదీపనేన కారణేన, తదత్థబోధకేన వచనేన వా పటిచ్ఛాదేతి. ‘‘ఆపత్తిం ఆపన్నోసీ’’తి వుత్తే ‘‘కో ఆపన్నో, కిం ఆపన్నో, కిస్మిం ఆపన్నో, కం భణథ, కిం భణథా’’తి వా వత్వా ‘‘ఏవరూపం కిఞ్చి తయా దిట్ఠ’’న్తి వుత్తే ‘‘న సుణామీ’’తి సోతం వా ఉపనామేత్వా విక్ఖేపం కరోన్తోపి అఞ్ఞేనఞ్ఞం పటిచ్ఛాదేతి. ‘‘ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నోసీ’’తి పుట్ఠే ‘‘పాటలిపుత్తం గతోమ్హీ’’తి వత్వా పున ‘‘న తవ పాటలిపుత్తగమనం పుచ్ఛామ, ఆపత్తిం పుచ్ఛామా’’తి వుత్తే తతో ‘‘రాజగహం గతోమ్హీ’’తి వత్వా ‘‘రాజగహం వా యాహి బ్రాహ్మణగహం వా, ఆపత్తిం ఆపన్నోసీ’’తి వుత్తే ‘‘తత్థ మే సూకరమంసం లద్ధ’’న్తిఆదీని వత్వా బహిద్ధా కథావిక్ఖిపనమ్పి అత్థతో అఞ్ఞేనఞ్ఞం పటిచరణమేవాతి విసుం న గహితం.

    Aññena aññaṃ paṭicaraṇatāti aññena kāraṇena, vacanena vā aññassa kāraṇassa, vacanassa vā paṭicchādanavasena caraṇatā. Paṭicchādanattho eva vā carasaddo anekatthattā dhātūnanti paṭicchādanatāti attho. Tāya samannāgato hi puggalo yaṃ codakena dosavibhāvanakāraṇaṃ, vacanaṃ vā vuttaṃ, taṃ tato aññeneva codanāya amūlikabhāvadīpanena kāraṇena, tadatthabodhakena vacanena vā paṭicchādeti. ‘‘Āpattiṃ āpannosī’’ti vutte ‘‘ko āpanno, kiṃ āpanno, kismiṃ āpanno, kaṃ bhaṇatha, kiṃ bhaṇathā’’ti vā vatvā ‘‘evarūpaṃ kiñci tayā diṭṭha’’nti vutte ‘‘na suṇāmī’’ti sotaṃ vā upanāmetvā vikkhepaṃ karontopi aññenaññaṃ paṭicchādeti. ‘‘Itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’’ti puṭṭhe ‘‘pāṭaliputtaṃ gatomhī’’ti vatvā puna ‘‘na tava pāṭaliputtagamanaṃ pucchāma, āpattiṃ pucchāmā’’ti vutte tato ‘‘rājagahaṃ gatomhī’’ti vatvā ‘‘rājagahaṃ vā yāhi brāhmaṇagahaṃ vā, āpattiṃ āpannosī’’ti vutte ‘‘tattha me sūkaramaṃsaṃ laddha’’ntiādīni vatvā bahiddhā kathāvikkhipanampi atthato aññenaññaṃ paṭicaraṇamevāti visuṃ na gahitaṃ.

    అపదానేనాతి అత్తనో చరియాయ. అపదీయన్తి హి దోసా ఏతేన దక్ఖీయన్తి, లుయన్తి ఛిజ్జన్తీతి వా అపదానం, సత్తానం సమ్మా మిచ్ఛా వా వత్తప్పయోగో. న సమ్పాయనతాతి ‘‘ఆవుసో, త్వం కుహిం వససి, కం నిస్సాయ వససీ’’తి వా ‘‘యం త్వం వదేసి ‘మయా ఏస ఆపత్తిం ఆపజ్జన్తో దిట్ఠో’తి, త్వం తస్మిం సమయే కిం కరోసి, అయం కిం కరోతి, కత్థ చ త్వం అహోసి, కత్థ అయ’’న్తి వా ఆదినా నయేన చరియం పుట్ఠేన సమ్పాదేత్వా అకథనం.

    Apadānenāti attano cariyāya. Apadīyanti hi dosā etena dakkhīyanti, luyanti chijjantīti vā apadānaṃ, sattānaṃ sammā micchā vā vattappayogo. Na sampāyanatāti ‘‘āvuso, tvaṃ kuhiṃ vasasi, kaṃ nissāya vasasī’’ti vā ‘‘yaṃ tvaṃ vadesi ‘mayā esa āpattiṃ āpajjanto diṭṭho’ti, tvaṃ tasmiṃ samaye kiṃ karosi, ayaṃ kiṃ karoti, kattha ca tvaṃ ahosi, kattha aya’’nti vā ādinā nayena cariyaṃ puṭṭhena sampādetvā akathanaṃ.

    మక్ఖిపళాసితాతి ఏత్థ పరగుణమక్ఖనలక్ఖణో మక్ఖో, సో ఏతస్స అత్థీతి మక్ఖీ. తాదిసో పుగ్గలో అగారియో అనగారియో వా సమానో పరేసం సుకతకరణం వినాసేతి. అగారియోపి హి కేనచి అనుకమ్పకేన దలిద్దో సమానో ఉచ్చట్ఠానే ఠపితో, అపరేన సమయేన ‘‘కిం తయా మయ్హం కత’’న్తి తస్స సుకతకరణం వినాసేతి. అనగారియోపి సామణేరకాలతో పభుతి ఆచరియేన వా ఉపజ్ఝాయేన వా చతూహి పచ్చయేహి ఉద్దేసపరిపుచ్ఛాదీహి చ అనుగ్గహేత్వా ధమ్మకథానయపకరణకోసల్లాదీని సిక్ఖాపితో, అపరేన సమయేన రాజరాజమహామత్తాదీహి సక్కతో గరుకతో ఆచరియుపజ్ఝాయేసు అచిత్తీకతో చరమానో ‘‘అయం అమ్హేహి దహరకాలే ఏవ అనుగ్గహితో సంవద్ధితో చ, అథ చ పనిదాని నిస్సినేహో జాతో’’తి వుచ్చమానో ‘‘కిం మయ్హం తుమ్హేహి కత’’న్తి తేసం సుకతకరణం వినాసేతి.

    Makkhipaḷāsitāti ettha paraguṇamakkhanalakkhaṇo makkho, so etassa atthīti makkhī. Tādiso puggalo agāriyo anagāriyo vā samāno paresaṃ sukatakaraṇaṃ vināseti. Agāriyopi hi kenaci anukampakena daliddo samāno uccaṭṭhāne ṭhapito, aparena samayena ‘‘kiṃ tayā mayhaṃ kata’’nti tassa sukatakaraṇaṃ vināseti. Anagāriyopi sāmaṇerakālato pabhuti ācariyena vā upajjhāyena vā catūhi paccayehi uddesaparipucchādīhi ca anuggahetvā dhammakathānayapakaraṇakosallādīni sikkhāpito, aparena samayena rājarājamahāmattādīhi sakkato garukato ācariyupajjhāyesu acittīkato caramāno ‘‘ayaṃ amhehi daharakāle eva anuggahito saṃvaddhito ca, atha ca panidāni nissineho jāto’’ti vuccamāno ‘‘kiṃ mayhaṃ tumhehi kata’’nti tesaṃ sukatakaraṇaṃ vināseti.

    ‘‘బహుస్సుతేపి పుగ్గలే అజ్ఝోత్థరిత్వా ఈదిసస్స చేవ బహుస్సుతస్స అనియతా గతి, తవ వా మమ వా కో విసేసో’’తిఆదినా నయేన ఉప్పజ్జమానో యుగగ్గాహలక్ఖణో పళాసో. సో పరగుణేహి అత్తనో గుణానం సమకరణరసో. తథా హేస పరేసం గుణే డంసిత్వా వియ అత్తనో గుణేహి సమే కరోతీతి పళాసోతి వుచ్చతి, సో ఏతస్స అత్థీతి పళాసీ. మక్ఖీ చ పళాసీ చ మక్ఖిపళాసినో, తేసం భావో మక్ఖిపళాసితా. అత్థతో పన మక్ఖో చేవ పళాసో చ.

    ‘‘Bahussutepi puggale ajjhottharitvā īdisassa ceva bahussutassa aniyatā gati, tava vā mama vā ko viseso’’tiādinā nayena uppajjamāno yugaggāhalakkhaṇo paḷāso. So paraguṇehi attano guṇānaṃ samakaraṇaraso. Tathā hesa paresaṃ guṇe ḍaṃsitvā viya attano guṇehi same karotīti paḷāsoti vuccati, so etassa atthīti paḷāsī. Makkhī ca paḷāsī ca makkhipaḷāsino, tesaṃ bhāvo makkhipaḷāsitā. Atthato pana makkho ceva paḷāso ca.

    ఇస్సతి పరసమ్పత్తిం న సహతీతి ఇస్సుకీ. మచ్ఛరాయతి అత్తనో సమ్పత్తిం నిగూహతి, పరేసం సాధారణభావం న సహతి, మచ్ఛేరం వా ఏతస్స అత్థీతి మచ్ఛరీ. సఠయతి న సమ్మా భాసతీతి సఠో, అత్తనో అవిజ్జమానగుణప్పకాసనలక్ఖణేన సాఠేయ్యేన సమన్నాగతో కేరాటికపుగ్గలో. కేరాటికో చ ఆనన్దమచ్ఛో వియ హోతి. ఆనన్దమచ్ఛో నామ కిర మచ్ఛానం నఙ్గుట్ఠం దస్సేతి, సప్పానం సీసం ‘‘తుమ్హేహి సదిసో అహ’’న్తి జానాపేతుం, ఏవమేవ కేరాటికో పుగ్గలో యం యం సుత్తన్తికం వా ఆభిధమ్మికం వా ఉపసఙ్కమతి, తం తం ఏవం వదతి ‘‘అహం తుమ్హాకం అన్తేవాసీ, తుమ్హే మయ్హం అనుకమ్పకా, నాహం తుమ్హే ముఞ్చామీ’’తి ‘‘ఏవమేతే ‘సగారవో అయం అమ్హేసు సప్పతిస్సో’తి మఞ్ఞిస్సన్తీ’’తి. సాఠేయ్యేన హి సమన్నాగతస్స పుగ్గలస్స అసన్తగుణసమ్భావనేన చిత్తానురూపకిరియావిహరతో ‘‘ఏవంచిత్తో ఏవంకిరియో’’తి దువిఞ్ఞేయ్యత్తా కుచ్ఛిం వా పిట్ఠిం వా జానితుం న సక్కా. యతో సో –

    Issati parasampattiṃ na sahatīti issukī. Maccharāyati attano sampattiṃ nigūhati, paresaṃ sādhāraṇabhāvaṃ na sahati, maccheraṃ vā etassa atthīti maccharī. Saṭhayati na sammā bhāsatīti saṭho, attano avijjamānaguṇappakāsanalakkhaṇena sāṭheyyena samannāgato kerāṭikapuggalo. Kerāṭiko ca ānandamaccho viya hoti. Ānandamaccho nāma kira macchānaṃ naṅguṭṭhaṃ dasseti, sappānaṃ sīsaṃ ‘‘tumhehi sadiso aha’’nti jānāpetuṃ, evameva kerāṭiko puggalo yaṃ yaṃ suttantikaṃ vā ābhidhammikaṃ vā upasaṅkamati, taṃ taṃ evaṃ vadati ‘‘ahaṃ tumhākaṃ antevāsī, tumhe mayhaṃ anukampakā, nāhaṃ tumhe muñcāmī’’ti ‘‘evamete ‘sagāravo ayaṃ amhesu sappatisso’ti maññissantī’’ti. Sāṭheyyena hi samannāgatassa puggalassa asantaguṇasambhāvanena cittānurūpakiriyāviharato ‘‘evaṃcitto evaṃkiriyo’’ti duviññeyyattā kucchiṃ vā piṭṭhiṃ vā jānituṃ na sakkā. Yato so –

    ‘‘వామేన సూకరో హోతి, దక్ఖిణేన అజామిగో;

    ‘‘Vāmena sūkaro hoti, dakkhiṇena ajāmigo;

    సరేన నేలకో హోతి, విసాణేన జరగ్గవో’’తి. (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౨౯౬; విభ॰ అట్ఠ॰ ౮౯౪; మహాని॰ అట్ఠ॰ ౧౬౬) –

    Sarena nelako hoti, visāṇena jaraggavo’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 2.296; vibha. aṭṭha. 894; mahāni. aṭṭha. 166) –

    ఏవం వుత్తయక్ఖసూకరసదిసో హోతి. కతపాపపటిచ్ఛాదనలక్ఖణా మాయా, సా అస్స అత్థీతి మాయావీ.

    Evaṃ vuttayakkhasūkarasadiso hoti. Katapāpapaṭicchādanalakkhaṇā māyā, sā assa atthīti māyāvī.

    థమ్భసమఙ్గితాయ థద్ధో. వాతభరితభస్తాసదిసథద్ధభావపగ్గహితసిరఅనివాతవుత్తికారకరోతి థమ్భో. యేన సమన్నాగతో పుగ్గలో గిలితనఙ్గలసదిసో వియ అజగరో, వాతభరితభస్తా వియ చ థద్ధో హుత్వా గరుట్ఠానియే దిస్వా ఓనమితుమ్పి న ఇచ్ఛతి, పరియన్తేనేవ చరతి. అబ్భున్నతిలక్ఖణో అతిమానో, సో ఏతస్స అత్థీతి అతిమానీ.

    Thambhasamaṅgitāya thaddho. Vātabharitabhastāsadisathaddhabhāvapaggahitasiraanivātavuttikārakaroti thambho. Yena samannāgato puggalo gilitanaṅgalasadiso viya ajagaro, vātabharitabhastā viya ca thaddho hutvā garuṭṭhāniye disvā onamitumpi na icchati, pariyanteneva carati. Abbhunnatilakkhaṇo atimāno, so etassa atthīti atimānī.

    సం అత్తనో దిట్ఠిం పరామసతి సభావం అతిక్కమిత్వా పరతో ఆమసతీతి సన్దిట్ఠిపరామాసీ. ఆధానం గణ్హాతీతి ఆధానగ్గాహీ. ‘‘ఆధాన’’న్తి దళ్హం వుచ్చతి, దళ్హగ్గాహీతి అత్థో. యుత్తం కారణం దిస్వావ లద్ధిం పటినిస్సజ్జతీతి పటినిస్సగ్గీ, దుక్ఖేన కిచ్ఛేన కసిరేన బహుమ్పి కారణం దస్సేత్వా న సక్కా పటినిస్సగ్గిం కాతున్తి దుప్పటినిస్సగ్గీ, యో అత్తనో దిట్ఠిం ‘‘ఇదమేవ సచ్చ’’న్తి దళ్హం గణ్హిత్వా అపి బుద్ధాదీహి కారణం దస్సేత్వా వుచ్చమానో న పటినిస్సజ్జతి, తస్సేతం అధివచనం. తాదిసో హి పుగ్గలో యం యదేవ ధమ్మం వా అధమ్మం వా సుణాతి, తం సబ్బం ‘‘ఏవం అమ్హాకం ఆచరియేహి కథితం, ఏవం అమ్హేహి సుత’’న్తి కుమ్మోవ అఙ్గాని సకే కపాలే అన్తోయేవ సమోదహతి. యథా హి కచ్ఛపో అత్తనో పాదాదికే అఙ్గే కేనచి ఘట్టితే సబ్బాని అఙ్గాని అత్తనో కపాలేయేవ సమోదహతి, న బహి నీహరతి, ఏవమయమ్పి ‘‘న సున్దరో తవ గాహో, ఛడ్డేహి న’’న్తి వుత్తో తం న విస్సజ్జేతి, అన్తోయేవ అత్తనో హదయే ఏవ ఠపేత్వా విచరతి. యథా కుమ్భీలా గహితం న పటినిస్సజ్జన్తి, ఏవం కుమ్భీలగ్గాహం గణ్హాతి, న విస్సజ్జేతి. మక్ఖిపళాసితాదియుగళత్తయేన దస్సితే మక్ఖపళాసాదయో ఛ ధమ్మే విసుం విసుం గహేత్వా ‘‘ఏకూనవీసతి ధమ్మా’’తి వుత్తం. అనుమానసుత్తట్ఠకథాయం (మ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧౮౧) పన మక్ఖపళాసాదయోపి యుగళవసేన ఏకం కత్వా ‘‘సోళస ధమ్మా’’తి వుత్తం.

    Saṃ attano diṭṭhiṃ parāmasati sabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasatīti sandiṭṭhiparāmāsī. Ādhānaṃ gaṇhātīti ādhānaggāhī. ‘‘Ādhāna’’nti daḷhaṃ vuccati, daḷhaggāhīti attho. Yuttaṃ kāraṇaṃ disvāva laddhiṃ paṭinissajjatīti paṭinissaggī, dukkhena kicchena kasirena bahumpi kāraṇaṃ dassetvā na sakkā paṭinissaggiṃ kātunti duppaṭinissaggī, yo attano diṭṭhiṃ ‘‘idameva sacca’’nti daḷhaṃ gaṇhitvā api buddhādīhi kāraṇaṃ dassetvā vuccamāno na paṭinissajjati, tassetaṃ adhivacanaṃ. Tādiso hi puggalo yaṃ yadeva dhammaṃ vā adhammaṃ vā suṇāti, taṃ sabbaṃ ‘‘evaṃ amhākaṃ ācariyehi kathitaṃ, evaṃ amhehi suta’’nti kummova aṅgāni sake kapāle antoyeva samodahati. Yathā hi kacchapo attano pādādike aṅge kenaci ghaṭṭite sabbāni aṅgāni attano kapāleyeva samodahati, na bahi nīharati, evamayampi ‘‘na sundaro tava gāho, chaḍḍehi na’’nti vutto taṃ na vissajjeti, antoyeva attano hadaye eva ṭhapetvā vicarati. Yathā kumbhīlā gahitaṃ na paṭinissajjanti, evaṃ kumbhīlaggāhaṃ gaṇhāti, na vissajjeti. Makkhipaḷāsitādiyugaḷattayena dassite makkhapaḷāsādayo cha dhamme visuṃ visuṃ gahetvā ‘‘ekūnavīsati dhammā’’ti vuttaṃ. Anumānasuttaṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.181) pana makkhapaḷāsādayopi yugaḷavasena ekaṃ katvā ‘‘soḷasa dhammā’’ti vuttaṃ.

    పకారేహి ఆవహనం పదక్ఖిణం, తతో పదక్ఖిణతో గహణసీలో పదక్ఖిణగ్గాహీ, న పదక్ఖిణగ్గాహీ అప్పదక్ఖిణగ్గాహీ. యో వుచ్చమానో ‘‘తుమ్హే మం కస్మా వదథ, అహం అత్తనో కప్పియాకప్పియం సావజ్జానవజ్జం అత్థానత్థం జానామీ’’తి వదతి, అయం అనుసాసనిం పదక్ఖిణతో న గణ్హాతి, వామతోవ గణ్హాతి, తస్మా ‘‘అప్పదక్ఖిణగ్గాహీ’’తి వుచ్చతి, తేనాహ ‘‘యథానుసిట్ఠ’’న్తిఆది.

    Pakārehi āvahanaṃ padakkhiṇaṃ, tato padakkhiṇato gahaṇasīlo padakkhiṇaggāhī, na padakkhiṇaggāhī appadakkhiṇaggāhī. Yo vuccamāno ‘‘tumhe maṃ kasmā vadatha, ahaṃ attano kappiyākappiyaṃ sāvajjānavajjaṃ atthānatthaṃ jānāmī’’ti vadati, ayaṃ anusāsaniṃ padakkhiṇato na gaṇhāti, vāmatova gaṇhāti, tasmā ‘‘appadakkhiṇaggāhī’’ti vuccati, tenāha ‘‘yathānusiṭṭha’’ntiādi.

    ఉద్దేసేతి పాతిమోక్ఖుద్దేసే. అథ సబ్బానేవ సిక్ఖాపదాని కథం పాతిమోక్ఖుద్దేసపరియాపన్నానీతి ఆహ ‘‘యస్స సియా ఆపత్తి, సో ఆవికరేయ్యాతి ఏవం సఙ్గహితత్తా’’తి. ‘‘యస్స సియా ఆపత్తీ’’తి హి ఇమినా సబ్బాపి ఆపత్తియో నిదానుద్దేసే సఙ్గహితాయేవ హోన్తి. పఞ్చహి సహధమ్మికేహి సిక్ఖితబ్బత్తాతి లబ్భమానవసేన వుత్తం. సహధమ్మికేన సహకారణేనాతిపి అత్థో దట్ఠబ్బో. ‘‘వచనాయా’’తి నిస్సక్కే సమ్పదానవచనన్తి ఆహ ‘‘తతో మమ వచనతో’’తి. అఙ్గాని చేత్థ పఠమసఙ్ఘభేదసదిసాని. అయం పన విసేసో – యథా తత్థ భేదాయ పరక్కమనం, ఏవం ఇధ అవచనీయకరణతా దట్ఠబ్బా.

    Uddeseti pātimokkhuddese. Atha sabbāneva sikkhāpadāni kathaṃ pātimokkhuddesapariyāpannānīti āha ‘‘yassa siyā āpatti, so āvikareyyāti evaṃ saṅgahitattā’’ti. ‘‘Yassa siyā āpattī’’ti hi iminā sabbāpi āpattiyo nidānuddese saṅgahitāyeva honti. Pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattāti labbhamānavasena vuttaṃ. Sahadhammikena sahakāraṇenātipi attho daṭṭhabbo. ‘‘Vacanāyā’’ti nissakke sampadānavacananti āha ‘‘tato mama vacanato’’ti. Aṅgāni cettha paṭhamasaṅghabhedasadisāni. Ayaṃ pana viseso – yathā tattha bhedāya parakkamanaṃ, evaṃ idha avacanīyakaraṇatā daṭṭhabbā.

    దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదం • 12. Dubbacasikkhāpadaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౧౨. దుబ్బచసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact