| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೧೨. ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
೪೨೪. ತೇನ ಸಮಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾತಿ ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ತತ್ಥ ಅನಾಚಾರಂ ಆಚರತೀತಿ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ಕಾಯವಚೀದ್ವಾರವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಕರೋತಿ। ಕಿಂ ನು ಖೋ ನಾಮಾತಿ ವಮ್ಭನವಚನಮೇತಂ। ಅಹಂ ಖೋ ನಾಮಾತಿ ಉಕ್ಕಂಸವಚನಂ। ತುಮ್ಹೇ ವದೇಯ್ಯನ್ತಿ ‘‘ಇದಂ ಕರೋಥ, ಇದಂ ಮಾ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಅಹಂ ತುಮ್ಹೇ ವತ್ತುಂ ಅರಹಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ? ಯಸ್ಮಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ಕಣ್ಟಕಂ ಆರುಯ್ಹ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿಏವಮಾದಿಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಭಾವೇ ಯುತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯಪುತ್ತೇನ ಧಮ್ಮೋ ಅಭಿಸಮಿತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಯಸ್ಮಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯಪುತ್ತೇನ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ತಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮೋಪಿ ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಙ್ಘಂ ಪನ ಅತ್ತನೋ ವೇರಿಪಕ್ಖೇ ಠಿತಂ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಙ್ಘೋತಿ ನ ವದತಿ। ಉಪಮಂ ಪನ ವತ್ವಾ ಸಙ್ಘಂ ಅಪಸಾದೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಿಣಕಟ್ಠಪಣ್ಣಸಟನ್ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪತಿತಂ ತಿಣಕಟ್ಠಪಣ್ಣಂ। ಅಥ ವಾ ತಿಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾರಕಂ ಲಹುಕಂ ಕಟ್ಠಞ್ಚ ತಿಣಕಟ್ಠಂ। ಪಣ್ಣಸಟನ್ತಿ ಪುರಾಣಪಣ್ಣಂ। ಉಸ್ಸಾರೇಯ್ಯಾತಿ ರಾಸಿಂ ಕರೇಯ್ಯ।
424.Tena samayena buddho bhagavāti dubbacasikkhāpadaṃ. Tattha anācāraṃ ācaratīti anekappakāraṃ kāyavacīdvāravītikkamaṃ karoti. Kiṃ nu kho nāmāti vambhanavacanametaṃ. Ahaṃ kho nāmāti ukkaṃsavacanaṃ. Tumhe vadeyyanti ‘‘idaṃ karotha, idaṃ mā karothā’’ti ahaṃ tumhe vattuṃ arahāmīti dasseti. Kasmāti ce? Yasmā amhākaṃ buddho bhagavā kaṇṭakaṃ āruyha mayā saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitotievamādimatthaṃ sandhāyāha. ‘‘Amhākaṃ dhammo’’ti vatvā pana attano santakabhāve yuttiṃ dassento ‘‘amhākaṃ ayyaputtena dhammo abhisamito’’ti āha. Yasmā amhākaṃ ayyaputtena catusaccadhammo paṭividdho, tasmā dhammopi amhākanti vuttaṃ hoti. Saṅghaṃ pana attano veripakkhe ṭhitaṃ maññamāno amhākaṃ saṅghoti na vadati. Upamaṃ pana vatvā saṅghaṃ apasādetukāmo ‘‘seyyathāpi nāmā’’tiādimāha. Tiṇakaṭṭhapaṇṇasaṭanti tattha tattha patitaṃ tiṇakaṭṭhapaṇṇaṃ. Atha vā tiṇañca nissārakaṃ lahukaṃ kaṭṭhañca tiṇakaṭṭhaṃ. Paṇṇasaṭanti purāṇapaṇṇaṃ. Ussāreyyāti rāsiṃ kareyya.
ಪಬ್ಬತೇಯ್ಯಾತಿ ಪಬ್ಬತಪ್ಪಭವಾ, ಸಾ ಹಿ ಸೀಘಸೋತಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಮೇವ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸಙ್ಖಸೇವಾಲಪಣಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಖೋತಿ ದೀಘಮೂಲಕೋ ಪಣ್ಣಸೇವಾಲೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೇವಾಲೋತಿ ನೀಲಸೇವಾಲೋ, ಅವಸೇಸೋ ಉದಕಪಪ್ಪಟಕತಿಲಬೀಜಕಾದಿ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಪಣಕೋತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏಕತೋ ಉಸ್ಸಾರಿತಾತಿ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಕೇನಾಪಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತಾ ರಾಸೀಕತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Pabbateyyāti pabbatappabhavā, sā hi sīghasotā hoti, tasmā tameva gaṇhāti. Saṅkhasevālapaṇakanti ettha saṅkhoti dīghamūlako paṇṇasevālo vuccati. Sevāloti nīlasevālo, avaseso udakapappaṭakatilabījakādi sabbopi paṇakoti saṅkhyaṃ gacchati. Ekato ussāritāti ekaṭṭhāne kenāpi sampiṇḍitā rāsīkatāti dasseti.
೪೨೫-೬. ದುಬ್ಬಚಜಾತಿಕೋತಿ ದುಬ್ಬಚಸಭಾವೋ ವತ್ತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪದಭಾಜನೇಪಿಸ್ಸ ದುಬ್ಬಚೋತಿ ದುಕ್ಖೇನ ಕಿಚ್ಛೇನ ವದಿತಬ್ಬೋ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಸುಖೇನ ವತ್ತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೇಹೀತಿ ದುಬ್ಬಚಭಾವಕರಣೀಯೇಹಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ದುಬ್ಬಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇ ಪನ ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಆವುಸೋ, ದೋವಚಸ್ಸಕರಣಾ ಧಮ್ಮಾ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅನುಮಾನಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮೧) ಆಗತಾ ಪಾಪಿಚ್ಛತಾ, ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸಕಪರವಮ್ಭಕತಾ, ಕೋಧನತಾ, ಕೋಧಹೇತು ಉಪನಾಹಿತಾ, ಕೋಧಹೇತುಅಭಿಸಙ್ಗಿತಾ, ಕೋಧಹೇತುಕೋಧಸಾಮನ್ತವಾಚಾನಿಚ್ಛಾರಣತಾ, ಚೋದಕಂ ಪಟಿಪ್ಫರಣತಾ, ಚೋದಕಂ ಅಪಸಾದನತಾ, ಚೋದಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾರೋಪನತಾ, ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞಂಪಟಿಚರಣತಾ , ಅಪದಾನೇನ ನ ಸಮ್ಪಾಯನತಾ, ಮಕ್ಖಿಪಳಾಸಿತಾ, ಇಸ್ಸುಕೀಮಚ್ಛರಿತಾ, ಸಠಮಾಯಾವಿತಾ, ಥದ್ಧಾತಿಮಾನಿತಾ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿಆಧಾನಗ್ಗಹಿದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿತಾತಿ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಧಮ್ಮಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
425-6.Dubbacajātikoti dubbacasabhāvo vattuṃ asakkuṇeyyoti attho. Padabhājanepissa dubbacoti dukkhena kicchena vaditabbo, na sakkā sukhena vattunti attho. Dovacassakaraṇehīti dubbacabhāvakaraṇīyehi, ye dhammā dubbacaṃ puggalaṃ karonti, tehi samannāgatoti attho. Te pana ‘‘katame ca, āvuso, dovacassakaraṇā dhammā? Idhāvuso, bhikkhu pāpiccho hotī’’tiādinā nayena paṭipāṭiyā anumānasutte (ma. ni. 1.181) āgatā pāpicchatā, attukkaṃsakaparavambhakatā, kodhanatā, kodhahetu upanāhitā, kodhahetuabhisaṅgitā, kodhahetukodhasāmantavācānicchāraṇatā, codakaṃ paṭippharaṇatā, codakaṃ apasādanatā, codakassa paccāropanatā, aññena aññaṃpaṭicaraṇatā , apadānena na sampāyanatā, makkhipaḷāsitā, issukīmaccharitā, saṭhamāyāvitā, thaddhātimānitā, sandiṭṭhiparāmāsiādhānaggahiduppaṭinissaggitāti ekūnavīsati dhammā veditabbā.
ಓವಾದಂ ನಕ್ಖಮತಿ ನ ಸಹತೀತಿ ಅಕ್ಖಮೋ। ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜನತೋ ಪದಕ್ಖಿಣೇನ ಅನುಸಾಸನಿಂ ನ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಅಪ್ಪದಕ್ಖಿಣಗ್ಗಾಹೀ ಅನುಸಾಸನಿಂ।
Ovādaṃ nakkhamati na sahatīti akkhamo. Yathānusiṭṭhaṃ appaṭipajjanato padakkhiṇena anusāsaniṃ na gaṇhātīti appadakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ.
ಉದ್ದೇಸಪರಿಯಾಪನ್ನೇಸೂತಿ ಉದ್ದೇಸೇ ಪರಿಯಾಪನ್ನೇಸು ಅನ್ತೋಗಧೇಸು। ‘‘ಯಸ್ಸ ಸಿಯಾ ಆಪತ್ತಿ, ಸೋ ಆವಿಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಅನ್ತೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ವತ್ತಮಾನೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಹಧಮ್ಮಿಕಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋತಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಕರಣತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ಪಞ್ಚಹಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬತ್ತಾ ತೇಸಂ ವಾ ಸನ್ತಕತ್ತಾ ಸಹಧಮ್ಮಿಕನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇನ ಬುದ್ಧಪಞ್ಞತ್ತೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Uddesapariyāpannesūti uddese pariyāpannesu antogadhesu. ‘‘Yassa siyā āpatti, so āvikareyyā’’ti evaṃ saṅgahitattā anto pātimokkhassa vattamānesūti attho. Sahadhammikaṃ vuccamānoti sahadhammikena vuccamāno karaṇatthe upayogavacanaṃ, pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā tesaṃ vā santakattā sahadhammikanti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānoti attho.
ವಿರಮಥಾಯಸ್ಮನ್ತೋ ಮಮ ವಚನಾಯಾತಿ ಯೇನ ವಚನೇನ ಮಂ ವದಥ, ತತೋ ಮಮ ವಚನತೋ ವಿರಮಥ। ಮಾ ಮಂ ತಂ ವಚನಂ ವದಥಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Viramathāyasmanto mama vacanāyāti yena vacanena maṃ vadatha, tato mama vacanato viramatha. Mā maṃ taṃ vacanaṃ vadathāti vuttaṃ hoti.
ವದತು ಸಹಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ವಾ ಅಞ್ಞೇನಪಿ ಪಾಸಾದಿಕಭಾವಸಂವತ್ತನಿಕೇನ ವಚನೇನ ವದತು। ಯದಿದನ್ತಿ ವುಡ್ಢಿಕಾರಣನಿದಸ್ಸನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ತೇನ ‘‘ಯಂ ಇದಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಹಿತವಚನಂ ಆಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಪನಞ್ಚ ತೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಚನೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವುಟ್ಠಾಪನೇನ ಚ ಸಂವಡ್ಢಾ ಪರಿಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪರಿಸಾಯ ವುಡ್ಢಿಕಾರಣಂ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Vadatu sahadhammenāti sahadhammikena sikkhāpadena sahadhammena vā aññenapi pāsādikabhāvasaṃvattanikena vacanena vadatu. Yadidanti vuḍḍhikāraṇanidassanatthe nipāto. Tena ‘‘yaṃ idaṃ aññamaññassa hitavacanaṃ āpattito vuṭṭhāpanañca tena aññamaññavacanena aññamaññavuṭṭhāpanena ca saṃvaḍḍhā parisā’’ti evaṃ parisāya vuḍḍhikāraṇaṃ dassitaṃ hoti. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಠಮಸಙ್ಘಭೇದಸದಿಸಾನೇವಾತಿ।
Samuṭṭhānādīni paṭhamasaṅghabhedasadisānevāti.
ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧೨. ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 12. Dubbacasikkhāpadaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧೨. ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧೨. ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧೨. ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
