| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
12. දුබ්‌බචසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
424. තෙන සමයෙන බුද්‌ධො භගවාති දුබ්‌බචසික්‌ඛාපදං. තත්‌ථ අනාචාරං ආචරතීති අනෙකප්‌පකාරං කායවචීද්‌වාරවීතික්‌කමං කරොති. කිං නු ඛො නාමාති වම්‌භනවචනමෙතං. අහං ඛො නාමාති උක්‌කංසවචනං. තුම්‌හෙ වදෙය්‍යන්‌ති ‘‘ඉදං කරොථ, ඉදං මා කරොථා’’ති අහං තුම්‌හෙ වත්‌තුං අරහාමීති දස්‌සෙති. කස්‌මාති චෙ? යස්‌මා අම්‌හාකං බුද්‌ධො භගවා කණ්‌ටකං ආරුය්‌හ මයා සද්‌ධිං නික්‌ඛමිත්‌වා පබ්‌බජිතොතිඑවමාදිමත්‌ථං සන්‌ධායාහ. ‘‘අම්‌හාකං ධම්‌මො’’ති වත්‌වා පන අත්‌තනො සන්‌තකභාවෙ යුත්‌තිං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘අම්‌හාකං අය්‍යපුත්‌තෙන ධම්‌මො අභිසමිතො’’ති ආහ. යස්‌මා අම්‌හාකං අය්‍යපුත්‌තෙන චතුසච්‌චධම්‌මො පටිවිද්‌ධො, තස්‌මා ධම්‌මොපි අම්‌හාකන්‌ති වුත්‌තං හොති. සඞ්‌ඝං පන අත්‌තනො වෙරිපක්‌ඛෙ ඨිතං මඤ්‌ඤමානො අම්‌හාකං සඞ්‌ඝොති න වදති. උපමං පන වත්‌වා සඞ්‌ඝං අපසාදෙතුකාමො ‘‘සෙය්‍යථාපි නාමා’’තිආදිමාහ. තිණකට්‌ඨපණ්‌ණසටන්‌ති තත්‌ථ තත්‌ථ පතිතං තිණකට්‌ඨපණ්‌ණං. අථ වා තිණඤ්‌ච නිස්‌සාරකං ලහුකං කට්‌ඨඤ්‌ච තිණකට්‌ඨං. පණ්‌ණසටන්‌ති පුරාණපණ්‌ණං. උස්‌සාරෙය්‍යාති රාසිං කරෙය්‍ය.
424.Tena samayena buddho bhagavāti dubbacasikkhāpadaṃ. Tattha anācāraṃ ācaratīti anekappakāraṃ kāyavacīdvāravītikkamaṃ karoti. Kiṃ nu kho nāmāti vambhanavacanametaṃ. Ahaṃ kho nāmāti ukkaṃsavacanaṃ. Tumhe vadeyyanti ‘‘idaṃ karotha, idaṃ mā karothā’’ti ahaṃ tumhe vattuṃ arahāmīti dasseti. Kasmāti ce? Yasmā amhākaṃ buddho bhagavā kaṇṭakaṃ āruyha mayā saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitotievamādimatthaṃ sandhāyāha. ‘‘Amhākaṃ dhammo’’ti vatvā pana attano santakabhāve yuttiṃ dassento ‘‘amhākaṃ ayyaputtena dhammo abhisamito’’ti āha. Yasmā amhākaṃ ayyaputtena catusaccadhammo paṭividdho, tasmā dhammopi amhākanti vuttaṃ hoti. Saṅghaṃ pana attano veripakkhe ṭhitaṃ maññamāno amhākaṃ saṅghoti na vadati. Upamaṃ pana vatvā saṅghaṃ apasādetukāmo ‘‘seyyathāpi nāmā’’tiādimāha. Tiṇakaṭṭhapaṇṇasaṭanti tattha tattha patitaṃ tiṇakaṭṭhapaṇṇaṃ. Atha vā tiṇañca nissārakaṃ lahukaṃ kaṭṭhañca tiṇakaṭṭhaṃ. Paṇṇasaṭanti purāṇapaṇṇaṃ. Ussāreyyāti rāsiṃ kareyya.
පබ්‌බතෙය්‍යාති පබ්‌බතප්‌පභවා, සා හි සීඝසොතා හොති, තස්‌මා තමෙව ගණ්‌හාති. සඞ්‌ඛසෙවාලපණකන්‌ති එත්‌ථ සඞ්‌ඛොති දීඝමූලකො පණ්‌ණසෙවාලො වුච්‌චති. සෙවාලොති නීලසෙවාලො, අවසෙසො උදකපප්‌පටකතිලබීජකාදි සබ්‌බොපි පණකොති සඞ්‌ඛ්‍යං ගච්‌ඡති. එකතො උස්‌සාරිතාති එකට්‌ඨානෙ කෙනාපි සම්‌පිණ්‌ඩිතා රාසීකතාති දස්‌සෙති.
Pabbateyyāti pabbatappabhavā, sā hi sīghasotā hoti, tasmā tameva gaṇhāti. Saṅkhasevālapaṇakanti ettha saṅkhoti dīghamūlako paṇṇasevālo vuccati. Sevāloti nīlasevālo, avaseso udakapappaṭakatilabījakādi sabbopi paṇakoti saṅkhyaṃ gacchati. Ekato ussāritāti ekaṭṭhāne kenāpi sampiṇḍitā rāsīkatāti dasseti.
425-6. දුබ්‌බචජාතිකොති දුබ්‌බචසභාවො වත්‌තුං අසක්‌කුණෙය්‍යොති අත්‌ථො. පදභාජනෙපිස්‌ස දුබ්‌බචොති දුක්‌ඛෙන කිච්‌ඡෙන වදිතබ්‌බො, න සක්‌කා සුඛෙන වත්‌තුන්‌ති අත්‌ථො. දොවචස්‌සකරණෙහීති දුබ්‌බචභාවකරණීයෙහි, යෙ ධම්‌මා දුබ්‌බචං පුග්‌ගලං කරොන්‌ති, තෙහි සමන්‌නාගතොති අත්‌ථො. තෙ පන ‘‘කතමෙ ච, ආවුසො, දොවචස්‌සකරණා ධම්‌මා? ඉධාවුසො, භික්‌ඛු පාපිච්‌ඡො හොතී’’තිආදිනා නයෙන පටිපාටියා අනුමානසුත්‌තෙ (ම. නි. 1.181) ආගතා පාපිච්‌ඡතා, අත්‌තුක්‌කංසකපරවම්‌භකතා, කොධනතා, කොධහෙතු උපනාහිතා, කොධහෙතුඅභිසඞ්‌ගිතා, කොධහෙතුකොධසාමන්‌තවාචානිච්‌ඡාරණතා, චොදකං පටිප්‌ඵරණතා, චොදකං අපසාදනතා, චොදකස්‌ස පච්‌චාරොපනතා, අඤ්‌ඤෙන අඤ්‌ඤංපටිචරණතා , අපදානෙන න සම්‌පායනතා, මක්‌ඛිපළාසිතා, ඉස්‌සුකීමච්‌ඡරිතා, සඨමායාවිතා, ථද්‌ධාතිමානිතා, සන්‌දිට්‌ඨිපරාමාසිආධානග්‌ගහිදුප්‌පටිනිස්‌සග්‌ගිතාති එකූනවීසති ධම්‌මා වෙදිතබ්‌බා.
425-6.Dubbacajātikoti dubbacasabhāvo vattuṃ asakkuṇeyyoti attho. Padabhājanepissa dubbacoti dukkhena kicchena vaditabbo, na sakkā sukhena vattunti attho. Dovacassakaraṇehīti dubbacabhāvakaraṇīyehi, ye dhammā dubbacaṃ puggalaṃ karonti, tehi samannāgatoti attho. Te pana ‘‘katame ca, āvuso, dovacassakaraṇā dhammā? Idhāvuso, bhikkhu pāpiccho hotī’’tiādinā nayena paṭipāṭiyā anumānasutte (ma. ni. 1.181) āgatā pāpicchatā, attukkaṃsakaparavambhakatā, kodhanatā, kodhahetu upanāhitā, kodhahetuabhisaṅgitā, kodhahetukodhasāmantavācānicchāraṇatā, codakaṃ paṭippharaṇatā, codakaṃ apasādanatā, codakassa paccāropanatā, aññena aññaṃpaṭicaraṇatā , apadānena na sampāyanatā, makkhipaḷāsitā, issukīmaccharitā, saṭhamāyāvitā, thaddhātimānitā, sandiṭṭhiparāmāsiādhānaggahiduppaṭinissaggitāti ekūnavīsati dhammā veditabbā.
ඔවාදං නක්‌ඛමති න සහතීති අක්‌ඛමො. යථානුසිට්‌ඨං අප්‌පටිපජ්‌ජනතො පදක්‌ඛිණෙන අනුසාසනිං න ගණ්‌හාතීති අප්‌පදක්‌ඛිණග්‌ගාහී අනුසාසනිං.
Ovādaṃ nakkhamati na sahatīti akkhamo. Yathānusiṭṭhaṃ appaṭipajjanato padakkhiṇena anusāsaniṃ na gaṇhātīti appadakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ.
උද්‌දෙසපරියාපන්‌නෙසූති උද්‌දෙසෙ පරියාපන්‌නෙසු අන්‌තොගධෙසු. ‘‘යස්‌ස සියා ආපත්‌ති, සො ආවිකරෙය්‍යා’’ති එවං සඞ්‌ගහිතත්‌තා අන්‌තො පාතිමොක්‌ඛස්‌ස වත්‌තමානෙසූති අත්‌ථො. සහධම්‌මිකං වුච්‌චමානොති සහධම්‌මිකෙන වුච්‌චමානො කරණත්‌ථෙ උපයොගවචනං, පඤ්‌චහි සහධම්‌මිකෙහි සික්‌ඛිතබ්‌බත්‌තා තෙසං වා සන්‌තකත්‌තා සහධම්‌මිකන්‌ති ලද්‌ධනාමෙන බුද්‌ධපඤ්‌ඤත්‌තෙන සික්‌ඛාපදෙන වුච්‌චමානොති අත්‌ථො.
Uddesapariyāpannesūti uddese pariyāpannesu antogadhesu. ‘‘Yassa siyā āpatti, so āvikareyyā’’ti evaṃ saṅgahitattā anto pātimokkhassa vattamānesūti attho. Sahadhammikaṃ vuccamānoti sahadhammikena vuccamāno karaṇatthe upayogavacanaṃ, pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā tesaṃ vā santakattā sahadhammikanti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānoti attho.
විරමථායස්‌මන්‌තො මම වචනායාති යෙන වචනෙන මං වදථ, තතො මම වචනතො විරමථ. මා මං තං වචනං වදථාති වුත්‌තං හොති.
Viramathāyasmanto mama vacanāyāti yena vacanena maṃ vadatha, tato mama vacanato viramatha. Mā maṃ taṃ vacanaṃ vadathāti vuttaṃ hoti.
වදතු සහධම්‌මෙනාති සහධම්‌මිකෙන සික්‌ඛාපදෙන සහධම්‌මෙන වා අඤ්‌ඤෙනපි පාසාදිකභාවසංවත්‌තනිකෙන වචනෙන වදතු. යදිදන්‌ති වුඩ්‌ඪිකාරණනිදස්‌සනත්‌ථෙ නිපාතො. තෙන ‘‘යං ඉදං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස හිතවචනං ආපත්‌තිතො වුට්‌ඨාපනඤ්‌ච තෙන අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවචනෙන අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවුට්‌ඨාපනෙන ච සංවඩ්‌ඪා පරිසා’’ති එවං පරිසාය වුඩ්‌ඪිකාරණං දස්‌සිතං හොති. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙව.
Vadatu sahadhammenāti sahadhammikena sikkhāpadena sahadhammena vā aññenapi pāsādikabhāvasaṃvattanikena vacanena vadatu. Yadidanti vuḍḍhikāraṇanidassanatthe nipāto. Tena ‘‘yaṃ idaṃ aññamaññassa hitavacanaṃ āpattito vuṭṭhāpanañca tena aññamaññavacanena aññamaññavuṭṭhāpanena ca saṃvaḍḍhā parisā’’ti evaṃ parisāya vuḍḍhikāraṇaṃ dassitaṃ hoti. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
සමුට්‌ඨානාදීනි පඨමසඞ්‌ඝභෙදසදිසානෙවාති.
Samuṭṭhānādīni paṭhamasaṅghabhedasadisānevāti.
දුබ්‌බචසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 12. දුබ්‌බචසික්‌ඛාපදං • 12. Dubbacasikkhāpadaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 12. දුබ්‌බචසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 12. දුබ්‌බචසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 12. දුබ්‌බචසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
