| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
੧੨. ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
੪੨੪. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਚਾਰਂ ਆਚਰਤੀਤਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰવੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਨਾਮਾਤਿ વਮ੍ਭਨવਚਨਮੇਤਂ। ਅਹਂ ਖੋ ਨਾਮਾਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸવਚਨਂ। ਤੁਮ੍ਹੇ વਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕਰੋਥ, ਇਦਂ ਮਾ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ વਤ੍ਤੁਂ ਅਰਹਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ ਕਣ੍ਟਕਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿਏવਮਾਦਿਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਭਾવੇ ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਅਭਿਸਮਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਙ੍ਘਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વੇਰਿਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਨ વਦਤਿ। ਉਪਮਂ ਪਨ વਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਅਪਸਾਦੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਿਣਕਟ੍ਠਪਣ੍ਣਸਟਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਤਂ ਤਿਣਕਟ੍ਠਪਣ੍ਣਂ। ਅਥ વਾ ਤਿਣਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਰਕਂ ਲਹੁਕਂ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਤਿਣਕਟ੍ਠਂ। ਪਣ੍ਣਸਟਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਂ। ਉਸ੍ਸਾਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਰਾਸਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ।
424.Tena samayena buddho bhagavāti dubbacasikkhāpadaṃ. Tattha anācāraṃ ācaratīti anekappakāraṃ kāyavacīdvāravītikkamaṃ karoti. Kiṃ nu kho nāmāti vambhanavacanametaṃ. Ahaṃ kho nāmāti ukkaṃsavacanaṃ. Tumhe vadeyyanti ‘‘idaṃ karotha, idaṃ mā karothā’’ti ahaṃ tumhe vattuṃ arahāmīti dasseti. Kasmāti ce? Yasmā amhākaṃ buddho bhagavā kaṇṭakaṃ āruyha mayā saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitotievamādimatthaṃ sandhāyāha. ‘‘Amhākaṃ dhammo’’ti vatvā pana attano santakabhāve yuttiṃ dassento ‘‘amhākaṃ ayyaputtena dhammo abhisamito’’ti āha. Yasmā amhākaṃ ayyaputtena catusaccadhammo paṭividdho, tasmā dhammopi amhākanti vuttaṃ hoti. Saṅghaṃ pana attano veripakkhe ṭhitaṃ maññamāno amhākaṃ saṅghoti na vadati. Upamaṃ pana vatvā saṅghaṃ apasādetukāmo ‘‘seyyathāpi nāmā’’tiādimāha. Tiṇakaṭṭhapaṇṇasaṭanti tattha tattha patitaṃ tiṇakaṭṭhapaṇṇaṃ. Atha vā tiṇañca nissārakaṃ lahukaṃ kaṭṭhañca tiṇakaṭṭhaṃ. Paṇṇasaṭanti purāṇapaṇṇaṃ. Ussāreyyāti rāsiṃ kareyya.
ਪਬ੍ਬਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਬ੍ਬਤਪ੍ਪਭવਾ, ਸਾ ਹਿ ਸੀਘਸੋਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੇવ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਸਙ੍ਖਸੇવਾਲਪਣਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੋਤਿ ਦੀਘਮੂਲਕੋ ਪਣ੍ਣਸੇવਾਲੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੇવਾਲੋਤਿ ਨੀਲਸੇવਾਲੋ, ਅવਸੇਸੋ ਉਦਕਪਪ੍ਪਟਕਤਿਲਬੀਜਕਾਦਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਪਣਕੋਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਕਤੋ ਉਸ੍ਸਾਰਿਤਾਤਿ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਕੇਨਾਪਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਾ ਰਾਸੀਕਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Pabbateyyāti pabbatappabhavā, sā hi sīghasotā hoti, tasmā tameva gaṇhāti. Saṅkhasevālapaṇakanti ettha saṅkhoti dīghamūlako paṇṇasevālo vuccati. Sevāloti nīlasevālo, avaseso udakapappaṭakatilabījakādi sabbopi paṇakoti saṅkhyaṃ gacchati. Ekato ussāritāti ekaṭṭhāne kenāpi sampiṇḍitā rāsīkatāti dasseti.
੪੨੫-੬. ਦੁਬ੍ਬਚਜਾਤਿਕੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਚਸਭਾવੋ વਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਦਭਾਜਨੇਪਿਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਚੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਕਿਚ੍ਛੇਨ વਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨ વਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੋવਚਸ੍ਸਕਰਣੇਹੀਤਿ ਦੁਬ੍ਬਚਭਾવਕਰਣੀਯੇਹਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਬ੍ਬਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇ ਪਨ ‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਆવੁਸੋ, ਦੋવਚਸ੍ਸਕਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਨੁਮਾਨਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੧) ਆਗਤਾ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾ, ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਕਪਰવਮ੍ਭਕਤਾ, ਕੋਧਨਤਾ, ਕੋਧਹੇਤੁ ਉਪਨਾਹਿਤਾ, ਕੋਧਹੇਤੁਅਭਿਸਙ੍ਗਿਤਾ, ਕੋਧਹੇਤੁਕੋਧਸਾਮਨ੍ਤવਾਚਾਨਿਚ੍ਛਾਰਣਤਾ, ਚੋਦਕਂ ਪਟਿਪ੍ਫਰਣਤਾ, ਚੋਦਕਂ ਅਪਸਾਦਨਤਾ, ਚੋਦਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਾਰੋਪਨਤਾ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਞ੍ਞਂਪਟਿਚਰਣਤਾ , ਅਪਦਾਨੇਨ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨਤਾ, ਮਕ੍ਖਿਪਲ਼ਾਸਿਤਾ, ਇਸ੍ਸੁਕੀਮਚ੍ਛਰਿਤਾ, ਸਠਮਾਯਾવਿਤਾ, ਥਦ੍ਧਾਤਿਮਾਨਿਤਾ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸਿਆਧਾਨਗ੍ਗਹਿਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਤਾਤਿ ਏਕੂਨવੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
425-6.Dubbacajātikoti dubbacasabhāvo vattuṃ asakkuṇeyyoti attho. Padabhājanepissa dubbacoti dukkhena kicchena vaditabbo, na sakkā sukhena vattunti attho. Dovacassakaraṇehīti dubbacabhāvakaraṇīyehi, ye dhammā dubbacaṃ puggalaṃ karonti, tehi samannāgatoti attho. Te pana ‘‘katame ca, āvuso, dovacassakaraṇā dhammā? Idhāvuso, bhikkhu pāpiccho hotī’’tiādinā nayena paṭipāṭiyā anumānasutte (ma. ni. 1.181) āgatā pāpicchatā, attukkaṃsakaparavambhakatā, kodhanatā, kodhahetu upanāhitā, kodhahetuabhisaṅgitā, kodhahetukodhasāmantavācānicchāraṇatā, codakaṃ paṭippharaṇatā, codakaṃ apasādanatā, codakassa paccāropanatā, aññena aññaṃpaṭicaraṇatā , apadānena na sampāyanatā, makkhipaḷāsitā, issukīmaccharitā, saṭhamāyāvitā, thaddhātimānitā, sandiṭṭhiparāmāsiādhānaggahiduppaṭinissaggitāti ekūnavīsati dhammā veditabbā.
ਓવਾਦਂ ਨਕ੍ਖਮਤਿ ਨ ਸਹਤੀਤਿ ਅਕ੍ਖਮੋ। ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਤੋ ਪਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ।
Ovādaṃ nakkhamati na sahatīti akkhamo. Yathānusiṭṭhaṃ appaṭipajjanato padakkhiṇena anusāsaniṃ na gaṇhātīti appadakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ.
ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੂਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਸੁ। ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਸੋ ਆવਿਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ વਤ੍ਤਮਾਨੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਤਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ વਾ ਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਬੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Uddesapariyāpannesūti uddese pariyāpannesu antogadhesu. ‘‘Yassa siyā āpatti, so āvikareyyā’’ti evaṃ saṅgahitattā anto pātimokkhassa vattamānesūti attho. Sahadhammikaṃ vuccamānoti sahadhammikena vuccamāno karaṇatthe upayogavacanaṃ, pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā tesaṃ vā santakattā sahadhammikanti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānoti attho.
વਿਰਮਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਮਮ વਚਨਾਯਾਤਿ ਯੇਨ વਚਨੇਨ ਮਂ વਦਥ, ਤਤੋ ਮਮ વਚਨਤੋ વਿਰਮਥ। ਮਾ ਮਂ ਤਂ વਚਨਂ વਦਥਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Viramathāyasmanto mama vacanāyāti yena vacanena maṃ vadatha, tato mama vacanato viramatha. Mā maṃ taṃ vacanaṃ vadathāti vuttaṃ hoti.
વਦਤੁ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਾਸਾਦਿਕਭਾવਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੇਨ વਚਨੇਨ વਦਤੁ। ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ વੁਡ੍ਢਿਕਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਤੇਨ ‘‘ਯਂ ਇਦਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਿਤવਚਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਪਨਞ੍ਚ ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવਚਨੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੁਟ੍ਠਾਪਨੇਨ ਚ ਸਂવਡ੍ਢਾ ਪਰਿਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਸਾਯ વੁਡ੍ਢਿਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Vadatu sahadhammenāti sahadhammikena sikkhāpadena sahadhammena vā aññenapi pāsādikabhāvasaṃvattanikena vacanena vadatu. Yadidanti vuḍḍhikāraṇanidassanatthe nipāto. Tena ‘‘yaṃ idaṃ aññamaññassa hitavacanaṃ āpattito vuṭṭhāpanañca tena aññamaññavacanena aññamaññavuṭṭhāpanena ca saṃvaḍḍhā parisā’’ti evaṃ parisāya vuḍḍhikāraṇaṃ dassitaṃ hoti. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਸਙ੍ਘਭੇਦਸਦਿਸਾਨੇવਾਤਿ।
Samuṭṭhānādīni paṭhamasaṅghabhedasadisānevāti.
ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧੨. ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 12. Dubbacasikkhāpadaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੧੨. ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੧੨. ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੧੨. ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
