Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[၁၀၅] ၅. ဒုဗ္ဗလကဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ
[105] 5. Dubbalakaṭṭhajātakavaṇṇanā
ဗဟုမ္ပေတံ ဝနေ ကဋ္ဌန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥတ္တသိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိဝာသီ ဧကော ကုလပုတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ မရဏဘီရုကော အဟောသိ, ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝာဋ္ဌာနေသု ဝာတသ္သ ဝာ ဝီဇန္တသ္သ သုက္ခဒဏ္ဍကသ္သ ဝာ ပတန္တသ္သ ပက္ခိစတုပ္ပဒာနံ ဝာ သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ မရဏဘယတဇ္ဇိတော မဟာရဝံ ရဝန္တော ပလာယတိ။ တသ္သ ဟိ ‘‘မရိတဗ္ဗံ မယာ’’တိ သတိမတ္တမ္ပိ နတ္ထိ။ သစေ ဟိ သော ‘‘အဟံ မရိသ္သာမီ’’တိ ဇာနေယ္ယ, န မရဏံ ဘာယေယ္ယ။ မရဏသ္သတိကမ္မဋ္ဌာနသ္သ ပန တသ္သ အဘာဝိတတ္တာဝ ဘာယတိ ။ တသ္သ သော မရဏဘီရုကဘာဝော ဘိက္ခုသင္ဃေ ပာကဋော ဇာတော။
Bahumpetaṃvane kaṭṭhanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ uttasitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira sāvatthivāsī eko kulaputto satthu dhammadesanaṃ sutvā pabbajitvā maraṇabhīruko ahosi, rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu vātassa vā vījantassa sukkhadaṇḍakassa vā patantassa pakkhicatuppadānaṃ vā saddaṃ sutvā maraṇabhayatajjito mahāravaṃ ravanto palāyati. Tassa hi ‘‘maritabbaṃ mayā’’ti satimattampi natthi. Sace hi so ‘‘ahaṃ marissāmī’’ti jāneyya, na maraṇaṃ bhāyeyya. Maraṇassatikammaṭṭhānassa pana tassa abhāvitattāva bhāyati . Tassa so maraṇabhīrukabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto.
အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ဘိက္ခု မရဏဘီရုကော မရဏံ ဘာယတိ, ဘိက္ခုနာ နာမ ‘အဝသ္သံ မယာ မရိတဗ္ဗ’န္တိ မရဏသ္သတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တ္ဝာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသာပေတ္ဝာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ မရဏဘီရုကော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, မာ ဧတသ္သ ဘိက္ခုနော အနတ္တမနာ ဟောထ, နာယံ ဣဒာနေဝ မရဏဘီရုကော, ပုဗ္ဗေပိ မရဏဘီရုကောယေဝာ’’တိ ဝတ္ဝာ အတီတံ အာဟရိ။
Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, asuko nāma bhikkhu maraṇabhīruko maraṇaṃ bhāyati, bhikkhunā nāma ‘avassaṃ mayā maritabba’nti maraṇassatikammaṭṭhānaṃ bhāvetuṃ vaṭṭatī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte taṃ bhikkhuṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ maraṇabhīruko’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhave, mā etassa bhikkhuno anattamanā hotha, nāyaṃ idāneva maraṇabhīruko, pubbepi maraṇabhīrukoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗ္ရဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဗာရာဏသိရာဇာ အတ္တနော မင္ဂလဟတ္ထိံ အာနေဉ္ဇကာရဏံ သိက္ခာပေတုံ ဟတ္ထာစရိယာနံ အဒာသိ။ တံ အာဠာနေ နိစ္စလံ ဗန္ဓိတ္ဝာ တောမရဟတ္ထာ မနုသ္သာ ပရိဝာရေတ္ဝာ အာနေဉ္ဇကာရဏံ ကာရေန္တိ။ သော တံ ကာရဏံ ကာရိယမာနော ဝေဒနံ အဓိဝာသေတုံ အသက္ကောန္တော အာဠာနံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ မနုသ္သေ ပလာပေတ္ဝာ ဟိမဝန္တံ ပာဝိသိ။ မနုသ္သာ တံ ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တာ နိဝတ္တိံသု။ သော တတ္ထ မရဏဘီရုကော အဟောသိ, ဝာတသဒ္ဒာနိ သုတ္ဝာ ကမ္ပမာနော မရဏဘယတဇ္ဇိတော သောဏ္ဍံ ဝိဓုနိတ္ဝာ ဝေဂေန ပလာယတိ, အာဠာနေ ဗန္ဓိတ္ဝာ အာနေဉ္ဇကာရဏံ ကရဏကာလော ဝိယသ္သ ဟောတိ, ကာယသ္သာဒံ ဝာ စိတ္တသ္သာဒံ ဝာ အလဘန္တော ကမ္ပမာနော ဝိစရတိ။
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavante rukkhadevatā hutvā nibbatti. Tasmiṃ kāle bārāṇasirājā attano maṅgalahatthiṃ āneñjakāraṇaṃ sikkhāpetuṃ hatthācariyānaṃ adāsi. Taṃ āḷāne niccalaṃ bandhitvā tomarahatthā manussā parivāretvā āneñjakāraṇaṃ kārenti. So taṃ kāraṇaṃ kāriyamāno vedanaṃ adhivāsetuṃ asakkonto āḷānaṃ bhinditvā manusse palāpetvā himavantaṃ pāvisi. Manussā taṃ gahetuṃ asakkontā nivattiṃsu. So tattha maraṇabhīruko ahosi, vātasaddāni sutvā kampamāno maraṇabhayatajjito soṇḍaṃ vidhunitvā vegena palāyati, āḷāne bandhitvā āneñjakāraṇaṃ karaṇakālo viyassa hoti, kāyassādaṃ vā cittassādaṃ vā alabhanto kampamāno vicarati.
ရုက္ခဒေဝတာ တံ ဒိသ္ဝာ ခန္ဓဝိဋပေ ဌတ္ဝာ ဣမံ ဂာထမာဟ –
Rukkhadevatā taṃ disvā khandhaviṭape ṭhatvā imaṃ gāthamāha –
၁၀၅.
105.
‘‘ဗဟုမ္ပေတံ ဝနေ ကဋ္ဌံ၊ ဝာတော ဘဉ္ဇတိ ဒုဗ္ဗလံ။
‘‘Bahumpetaṃ vane kaṭṭhaṃ, vāto bhañjati dubbalaṃ;
တသ္သ စေ ဘာယသိ နာဂ၊ ကိသော နူန ဘဝိသ္သသီ’’တိ။
Tassa ce bhāyasi nāga, kiso nūna bhavissasī’’ti.
တတ္ထာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – ယံ ဧတံ ဒုဗ္ဗလံ ကဋ္ဌံ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒော ဝာတော ဘဉ္ဇတိ, တံ ဣမသ္မိံ ဝနေ ဗဟုံ သုလဘံ, တတ္ထ တတ္ထ သံဝိဇ္ဇတိ။ သစေ တ္ဝံ တသ္သ ဘာယသိ, ဧဝံ သန္တေ နိစ္စံ ဘီတော မံသလောဟိတက္ခယံ ပတ္ဝာ ကိသော နူန ဘဝိသ္သသိ, ဣမသ္မိံ ပန ဝနေ တဝ ဘယံ နာမ နတ္ထိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ဘာယီတိ။
Tatthāyaṃ piṇḍattho – yaṃ etaṃ dubbalaṃ kaṭṭhaṃ puratthimādibhedo vāto bhañjati, taṃ imasmiṃ vane bahuṃ sulabhaṃ, tattha tattha saṃvijjati. Sace tvaṃ tassa bhāyasi, evaṃ sante niccaṃ bhīto maṃsalohitakkhayaṃ patvā kiso nūna bhavissasi, imasmiṃ pana vane tava bhayaṃ nāma natthi, tasmā ito paṭṭhāya mā bhāyīti.
ဧဝံ ဒေဝတာ တသ္သ ဩဝာဒံ အဒာသိ, သောပိ တတော ပဋ္ဌာယ နိဗ္ဘယော အဟောသိ။
Evaṃ devatā tassa ovādaṃ adāsi, sopi tato paṭṭhāya nibbhayo ahosi.
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတ္ဝာ သစ္စာနိ ပကာသေတ္ဝာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒာ နာဂော အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā nāgo ayaṃ bhikkhu ahosi, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
ဒုဗ္ဗလကဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
Dubbalakaṭṭhajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi / ၁၀၅. ဒုဗ္ဗလကဋ္ဌဇာတကံ • 105. Dubbalakaṭṭhajātakaṃ