Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතක-අට්ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā |
[105] 5. දුබ්බලකට්ඨජාතකවණ්ණනා
[105] 5. Dubbalakaṭṭhajātakavaṇṇanā
බහුම්පෙතං වනෙ කට්ඨන්ති ඉදං සත්ථා ජෙතවනෙ විහරන්තො එකං උත්තසිතභික්ඛුං ආරබ්භ කථෙසි. සො කිර සාවත්ථිවාසී එකො කුලපුත්තො සත්ථු ධම්මදෙසනං සුත්වා පබ්බජිත්වා මරණභීරුකො අහොසි, රත්තිට්ඨානදිවාට්ඨානෙසු වාතස්ස වා වීජන්තස්ස සුක්ඛදණ්ඩකස්ස වා පතන්තස්ස පක්ඛිචතුප්පදානං වා සද්දං සුත්වා මරණභයතජ්ජිතො මහාරවං රවන්තො පලායති. තස්ස හි ‘‘මරිතබ්බං මයා’’ති සතිමත්තම්පි නත්ථි. සචෙ හි සො ‘‘අහං මරිස්සාමී’’ති ජානෙය්ය, න මරණං භායෙය්ය. මරණස්සතිකම්මට්ඨානස්ස පන තස්ස අභාවිතත්තාව භායති . තස්ස සො මරණභීරුකභාවො භික්ඛුසඞ්ඝෙ පාකටො ජාතො.
Bahumpetaṃvane kaṭṭhanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ uttasitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira sāvatthivāsī eko kulaputto satthu dhammadesanaṃ sutvā pabbajitvā maraṇabhīruko ahosi, rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu vātassa vā vījantassa sukkhadaṇḍakassa vā patantassa pakkhicatuppadānaṃ vā saddaṃ sutvā maraṇabhayatajjito mahāravaṃ ravanto palāyati. Tassa hi ‘‘maritabbaṃ mayā’’ti satimattampi natthi. Sace hi so ‘‘ahaṃ marissāmī’’ti jāneyya, na maraṇaṃ bhāyeyya. Maraṇassatikammaṭṭhānassa pana tassa abhāvitattāva bhāyati . Tassa so maraṇabhīrukabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto.
අථෙකදිවසං ධම්මසභායං භික්ඛූ කථං සමුට්ඨාපෙසුං ‘‘ආවුසො, අසුකො නාම භික්ඛු මරණභීරුකො මරණං භායති, භික්ඛුනා නාම ‘අවස්සං මයා මරිතබ්බ’න්ති මරණස්සතිකම්මට්ඨානං භාවෙතුං වට්ටතී’’ති. සත්ථා ආගන්ත්වා ‘‘කාය නුත්ථ, භික්ඛවෙ, එතරහි කථාය සන්නිසින්නා’’ති පුච්ඡිත්වා ‘‘ඉමාය නාමා’’ති වුත්තෙ තං භික්ඛුං පක්කොසාපෙත්වා ‘‘සච්චං කිර ත්වං මරණභීරුකො’’ති පුච්ඡිත්වා ‘‘සච්චං, භන්තෙ’’ති වුත්තෙ ‘‘භික්ඛවෙ, මා එතස්ස භික්ඛුනො අනත්තමනා හොථ, නායං ඉදානෙව මරණභීරුකො, පුබ්බෙපි මරණභීරුකොයෙවා’’ති වත්වා අතීතං ආහරි.
Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, asuko nāma bhikkhu maraṇabhīruko maraṇaṃ bhāyati, bhikkhunā nāma ‘avassaṃ mayā maritabba’nti maraṇassatikammaṭṭhānaṃ bhāvetuṃ vaṭṭatī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte taṃ bhikkhuṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ maraṇabhīruko’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhave, mā etassa bhikkhuno anattamanā hotha, nāyaṃ idāneva maraṇabhīruko, pubbepi maraṇabhīrukoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
අතීතෙ බාරාණසියං බ්රහ්මදත්තෙ රජ්ජං කාරෙන්තෙ බොධිසත්තො හිමවන්තෙ රුක්ඛදෙවතා හුත්වා නිබ්බත්ති. තස්මිං කාලෙ බාරාණසිරාජා අත්තනො මඞ්ගලහත්ථිං ආනෙඤ්ජකාරණං සික්ඛාපෙතුං හත්ථාචරියානං අදාසි. තං ආළානෙ නිච්චලං බන්ධිත්වා තොමරහත්ථා මනුස්සා පරිවාරෙත්වා ආනෙඤ්ජකාරණං කාරෙන්ති. සො තං කාරණං කාරියමානො වෙදනං අධිවාසෙතුං අසක්කොන්තො ආළානං භින්දිත්වා මනුස්සෙ පලාපෙත්වා හිමවන්තං පාවිසි. මනුස්සා තං ගහෙතුං අසක්කොන්තා නිවත්තිංසු. සො තත්ථ මරණභීරුකො අහොසි, වාතසද්දානි සුත්වා කම්පමානො මරණභයතජ්ජිතො සොණ්ඩං විධුනිත්වා වෙගෙන පලායති, ආළානෙ බන්ධිත්වා ආනෙඤ්ජකාරණං කරණකාලො වියස්ස හොති, කායස්සාදං වා චිත්තස්සාදං වා අලභන්තො කම්පමානො විචරති.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavante rukkhadevatā hutvā nibbatti. Tasmiṃ kāle bārāṇasirājā attano maṅgalahatthiṃ āneñjakāraṇaṃ sikkhāpetuṃ hatthācariyānaṃ adāsi. Taṃ āḷāne niccalaṃ bandhitvā tomarahatthā manussā parivāretvā āneñjakāraṇaṃ kārenti. So taṃ kāraṇaṃ kāriyamāno vedanaṃ adhivāsetuṃ asakkonto āḷānaṃ bhinditvā manusse palāpetvā himavantaṃ pāvisi. Manussā taṃ gahetuṃ asakkontā nivattiṃsu. So tattha maraṇabhīruko ahosi, vātasaddāni sutvā kampamāno maraṇabhayatajjito soṇḍaṃ vidhunitvā vegena palāyati, āḷāne bandhitvā āneñjakāraṇaṃ karaṇakālo viyassa hoti, kāyassādaṃ vā cittassādaṃ vā alabhanto kampamāno vicarati.
රුක්ඛදෙවතා තං දිස්වා ඛන්ධවිටපෙ ඨත්වා ඉමං ගාථමාහ –
Rukkhadevatā taṃ disvā khandhaviṭape ṭhatvā imaṃ gāthamāha –
105.
105.
‘‘බහුම්පෙතං වනෙ කට්ඨං, වාතො භඤ්ජති දුබ්බලං;
‘‘Bahumpetaṃ vane kaṭṭhaṃ, vāto bhañjati dubbalaṃ;
තස්ස චෙ භායසි නාග, කිසො නූන භවිස්සසී’’ති.
Tassa ce bhāyasi nāga, kiso nūna bhavissasī’’ti.
තත්ථායං පිණ්ඩත්ථො – යං එතං දුබ්බලං කට්ඨං පුරත්ථිමාදිභෙදො වාතො භඤ්ජති, තං ඉමස්මිං වනෙ බහුං සුලභං, තත්ථ තත්ථ සංවිජ්ජති. සචෙ ත්වං තස්ස භායසි, එවං සන්තෙ නිච්චං භීතො මංසලොහිතක්ඛයං පත්වා කිසො නූන භවිස්සසි, ඉමස්මිං පන වනෙ තව භයං නාම නත්ථි, තස්මා ඉතො පට්ඨාය මා භායීති.
Tatthāyaṃ piṇḍattho – yaṃ etaṃ dubbalaṃ kaṭṭhaṃ puratthimādibhedo vāto bhañjati, taṃ imasmiṃ vane bahuṃ sulabhaṃ, tattha tattha saṃvijjati. Sace tvaṃ tassa bhāyasi, evaṃ sante niccaṃ bhīto maṃsalohitakkhayaṃ patvā kiso nūna bhavissasi, imasmiṃ pana vane tava bhayaṃ nāma natthi, tasmā ito paṭṭhāya mā bhāyīti.
එවං දෙවතා තස්ස ඔවාදං අදාසි, සොපි තතො පට්ඨාය නිබ්භයො අහොසි.
Evaṃ devatā tassa ovādaṃ adāsi, sopi tato paṭṭhāya nibbhayo ahosi.
සත්ථා ඉමං ධම්මදෙසනං ආහරිත්වා සච්චානි පකාසෙත්වා ජාතකං සමොධානෙසි, සච්චපරියොසානෙ සො භික්ඛු සොතාපත්තිඵලෙ පතිට්ඨහි. ‘‘තදා නාගො අයං භික්ඛු අහොසි, රුක්ඛදෙවතා පන අහමෙව අහොසි’’න්ති.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā nāgo ayaṃ bhikkhu ahosi, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
දුබ්බලකට්ඨජාතකවණ්ණනා පඤ්චමා.
Dubbalakaṭṭhajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi / 105. දුබ්බලකට්ඨජාතකං • 105. Dubbalakaṭṭhajātakaṃ