| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
८. दुब्बण्णकरणसिक्खापदं
8. Dubbaṇṇakaraṇasikkhāpadaṃ
३६८. अट्ठमे अलभीति लभोति वचनत्थे अपच्चयं कत्वा णपच्चयस्स स्वत्थभावं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘लभोयेव लाभो’’ति। अपच्चयमकत्वा पकतिया णपच्चयोपि युत्तोयेवाति दट्ठब्बं। सद्दन्तरोपि अत्थन्तराभावा समासो होतीति आह ‘‘नवचीवरलाभेनाति वत्तब्बे’’ति। अनुनासिकलोपन्ति ‘‘नव’’न्ति एत्थ निग्गहीतस्स विनासं। निग्गहीतञ्हि नासं अनुगतत्ता ‘‘अनुनासिक’’न्ति वुच्चति, तस्स अदस्सन, मकत्वाति अत्थो। मज्झे ठितपदद्वयेति ‘‘नव’’न्ति च ‘‘चीवरलाभेना’’ति च द्विन्नं पदानमन्तरे ‘‘ठिते पना’’ति च ‘‘भिक्खुना’’ति च पदद्वये। निद्धारणे चेतं भुम्मवचनं। निपातोति निपातमत्तं। अलभीति लभोति वचनत्थस्स अभिधेय्यत्थं दस्सेतुं ‘‘भिक्खुना’’ति वुत्तन्ति आह ‘‘भिक्खुना’’तिआदि। पदभाजने पन वुत्तन्ति सम्बन्धो। यन्ति यं चीवरं। ‘‘चीवर’’न्ति एत्थ चीवरसरूपं दस्सेन्तो आह ‘‘यं निवासेतुं वा’’तिआदि। चम्मकारनीलन्ति चम्मकारानं तिफले पक्खित्तस्स अयगूथस्स नीलं। महापच्चरियं वुत्तन्ति सम्बन्धो। दुब्बण्णो करीयति अनेनाति दुब्बण्णकरणं, कप्पबिन्दुन्ति आह ‘‘कप्पबिन्दुं सन्धाया’’ति। आदियन्तेन भिक्खुना आदातब्बन्ति सम्बन्धो। कोणेसूति अन्तेसु। वासद्दो अनियमविकप्पत्थो। अक्खिमण्डलमत्तं वाति अक्खिमण्डलस्स पमाणं वा कप्पबिन्दूति सम्बन्धो। पट्टे वाति अनुवातपट्टे वा। गण्ठियं वाति गण्ठिकपट्टे वा। पाळिकप्पोति द्वे वा तिस्सो वा ततो अधिका वा बिन्दुआवली कत्वा कतो कप्पो। कण्णिककप्पोति कण्णिकं विय बिन्दुगोच्छकं कत्वा कतो कप्पो। आदिसद्देन अग्घियकप्पादयो सङ्गण्हाति। सब्बत्थाति सब्बासु अट्ठकथासु। एकोपि बिन्दु वट्टोयेव वट्टतीति आह ‘‘एकं वट्टबिन्दु’’न्ति।
368. Aṭṭhame alabhīti labhoti vacanatthe apaccayaṃ katvā ṇapaccayassa svatthabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘labhoyeva lābho’’ti. Apaccayamakatvā pakatiyā ṇapaccayopi yuttoyevāti daṭṭhabbaṃ. Saddantaropi atthantarābhāvā samāso hotīti āha ‘‘navacīvaralābhenāti vattabbe’’ti. Anunāsikalopanti ‘‘nava’’nti ettha niggahītassa vināsaṃ. Niggahītañhi nāsaṃ anugatattā ‘‘anunāsika’’nti vuccati, tassa adassana, makatvāti attho. Majjhe ṭhitapadadvayeti ‘‘nava’’nti ca ‘‘cīvaralābhenā’’ti ca dvinnaṃ padānamantare ‘‘ṭhite panā’’ti ca ‘‘bhikkhunā’’ti ca padadvaye. Niddhāraṇe cetaṃ bhummavacanaṃ. Nipātoti nipātamattaṃ. Alabhīti labhoti vacanatthassa abhidheyyatthaṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhunā’’ti vuttanti āha ‘‘bhikkhunā’’tiādi. Padabhājane pana vuttanti sambandho. Yanti yaṃ cīvaraṃ. ‘‘Cīvara’’nti ettha cīvarasarūpaṃ dassento āha ‘‘yaṃ nivāsetuṃ vā’’tiādi. Cammakāranīlanti cammakārānaṃ tiphale pakkhittassa ayagūthassa nīlaṃ. Mahāpaccariyaṃ vuttanti sambandho. Dubbaṇṇo karīyati anenāti dubbaṇṇakaraṇaṃ, kappabindunti āha ‘‘kappabinduṃ sandhāyā’’ti. Ādiyantena bhikkhunā ādātabbanti sambandho. Koṇesūti antesu. Vāsaddo aniyamavikappattho. Akkhimaṇḍalamattaṃ vāti akkhimaṇḍalassa pamāṇaṃ vā kappabindūti sambandho. Paṭṭe vāti anuvātapaṭṭe vā. Gaṇṭhiyaṃ vāti gaṇṭhikapaṭṭe vā. Pāḷikappoti dve vā tisso vā tato adhikā vā binduāvalī katvā kato kappo. Kaṇṇikakappoti kaṇṇikaṃ viya bindugocchakaṃ katvā kato kappo. Ādisaddena agghiyakappādayo saṅgaṇhāti. Sabbatthāti sabbāsu aṭṭhakathāsu. Ekopi bindu vaṭṭoyeva vaṭṭatīti āha ‘‘ekaṃ vaṭṭabindu’’nti.
३७१. अग्गळादीनीति आदिसद्देन अनुवातपरिभण्डे सङ्गण्हातीति। अट्ठमं।
371.Aggaḷādīnīti ādisaddena anuvātaparibhaṇḍe saṅgaṇhātīti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ६. सुरापानवग्गो • 6. Surāpānavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ८. दुब्बण्णकरणसिक्खापदवण्णना • 8. Dubbaṇṇakaraṇasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ८. दुब्बण्णकरणसिक्खापदवण्णना • 8. Dubbaṇṇakaraṇasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ८. दुब्बण्णकरणसिक्खापदवण्णना • 8. Dubbaṇṇakaraṇasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ८. दुब्बण्णकरणसिक्खापदवण्णना • 8. Dubbaṇṇakaraṇasikkhāpadavaṇṇanā
