Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā

    దుబ్భిక్ఖకథా

    Dubbhikkhakathā

    ౧౬. తేన ఖో పన సమయేన వేరఞ్జా దుబ్భిక్ఖా హోతీతి యస్మిం సమయే వేరఞ్జేన బ్రాహ్మణేన భగవా వేరఞ్జం ఉపనిస్సాయ వస్సావాసం యాచితో , తేన సమయేన వేరఞ్జా దుబ్భిక్ఖా హోతి. దుబ్భిక్ఖాతి దుల్లభభిక్ఖా; సా పన దుల్లభభిక్ఖతా యత్థ మనుస్సా అస్సద్ధా హోన్తి అప్పసన్నా, తత్థ సుసస్సకాలేపి అతిసమగ్ఘేపి పుబ్బణ్ణాపరణ్ణే హోతి. వేరఞ్జాయం పన యస్మా న తథా అహోసి, అపిచ ఖో దుసస్సతాయ ఛాతకదోసేన అహోసి తస్మా తమత్థం దస్సేన్తో ద్వీహితికాతిఆదిమాహ. తత్థ ద్వీహితికాతి ద్విధా పవత్తఈహితికా. ఈహితం నామ ఇరియా ద్విధా పవత్తా – చిత్తఇరియా, చిత్తఈహా. ‘‘ఏత్థ లచ్ఛామ ను ఖో కిఞ్చి భిక్ఖమానా న లచ్ఛామా’’తి, ‘‘జీవితుం వా సక్ఖిస్సామ ను ఖో నో’’తి అయమేత్థ అధిప్పాయో.

    16.Tena kho pana samayena verañjā dubbhikkhā hotīti yasmiṃ samaye verañjena brāhmaṇena bhagavā verañjaṃ upanissāya vassāvāsaṃ yācito , tena samayena verañjā dubbhikkhā hoti. Dubbhikkhāti dullabhabhikkhā; sā pana dullabhabhikkhatā yattha manussā assaddhā honti appasannā, tattha susassakālepi atisamagghepi pubbaṇṇāparaṇṇe hoti. Verañjāyaṃ pana yasmā na tathā ahosi, apica kho dusassatāya chātakadosena ahosi tasmā tamatthaṃ dassento dvīhitikātiādimāha. Tattha dvīhitikāti dvidhā pavattaīhitikā. Īhitaṃ nāma iriyā dvidhā pavattā – cittairiyā, cittaīhā. ‘‘Ettha lacchāma nu kho kiñci bhikkhamānā na lacchāmā’’ti, ‘‘jīvituṃ vā sakkhissāma nu kho no’’ti ayamettha adhippāyo.

    అథ వా ద్వీహితికాతి దుజ్జీవికా, ఈహితం ఈహా ఇరియనం పవత్తనం జీవితన్తిఆదీని పదాని ఏకత్థాని. తస్మా దుక్ఖేన ఈహితం ఏత్థ పవత్తతీతి ద్వీహితికాతి అయమేత్థ పదత్థో. సేతట్ఠికాతి సేతకాని అట్ఠీని ఏత్థాతి సేతట్ఠికా. దివసమ్పి యాచిత్వా కిఞ్చి అలద్ధా మతానం కపణమనుస్సానం అహిచ్ఛత్తకవణ్ణేహి అట్ఠీహి తత్ర తత్ర పరికిణ్ణాతి వుత్తం హోతి. సేతట్టికాతిపి పాఠో. తస్సత్థో – సేతా అట్టి ఏత్థాతి సేతట్టికా. అట్టీతి ఆతురతా బ్యాధి రోగో. తత్థ చ సస్సానం గబ్భగ్గహణకాలే సేతకరోగేన ఉపహతమేవ పచ్ఛిన్నఖీరం అగ్గహితతణ్డులం పణ్డరపణ్డరం సాలిసీసం వా యవగోధూమసీసం వా నిక్ఖమతి, తస్మా ‘‘సేతట్టికా’’తి వుచ్చతి.

    Atha vā dvīhitikāti dujjīvikā, īhitaṃ īhā iriyanaṃ pavattanaṃ jīvitantiādīni padāni ekatthāni. Tasmā dukkhena īhitaṃ ettha pavattatīti dvīhitikāti ayamettha padattho. Setaṭṭhikāti setakāni aṭṭhīni etthāti setaṭṭhikā. Divasampi yācitvā kiñci aladdhā matānaṃ kapaṇamanussānaṃ ahicchattakavaṇṇehi aṭṭhīhi tatra tatra parikiṇṇāti vuttaṃ hoti. Setaṭṭikātipi pāṭho. Tassattho – setā aṭṭi etthāti setaṭṭikā. Aṭṭīti āturatā byādhi rogo. Tattha ca sassānaṃ gabbhaggahaṇakāle setakarogena upahatameva pacchinnakhīraṃ aggahitataṇḍulaṃ paṇḍarapaṇḍaraṃ sālisīsaṃ vā yavagodhūmasīsaṃ vā nikkhamati, tasmā ‘‘setaṭṭikā’’ti vuccati.

    వప్పకాలే సుట్ఠు అభిసఙ్ఖరిత్వాపి వుత్తసస్సం తత్థ సలాకా ఏవ సమ్పజ్జతీతి సలాకావుత్తా; సలాకాయ వా తత్థ జీవితం పవత్తేన్తీతి సలాకావుత్తా. కిం వుత్తం హోతి? తత్థ కిర ధఞ్ఞవిక్కయకానం సన్తికం కయకేసు గతేసు దుబ్బలమనుస్సే అభిభవిత్వా బలవమనుస్సావ ధఞ్ఞం కిణిత్వా గచ్ఛన్తి. దుబ్బలమనుస్సా అలభమానా మహాసద్దం కరోన్తి. ధఞ్ఞవిక్కయకా ‘‘సబ్బేసం సఙ్గహం కరిస్సామా’’తి ధఞ్ఞకరణట్ఠానే ధఞ్ఞమాపకం నిసీదాపేత్వా ఏకపస్సే వణ్ణజ్ఝక్ఖం నిసీదాపేసుం. ధఞ్ఞత్థికా వణ్ణజ్ఝక్ఖస్స సన్తికం గచ్ఛన్తి. సో ఆగతపటిపాటియా మూలం గహేత్వా ‘‘ఇత్థన్నామస్స ఏత్తకం దాతబ్బ’’న్తి సలాకం లిఖిత్వా దేతి, తే తం గహేత్వా ధఞ్ఞమాపకస్స సన్తికం గన్త్వా దిన్నపటిపాటియా ధఞ్ఞం గణ్హన్తి. ఏవం సలాకాయ తత్థ జీవితం పవత్తేన్తీతి సలాకావుత్తా.

    Vappakāle suṭṭhu abhisaṅkharitvāpi vuttasassaṃ tattha salākā eva sampajjatīti salākāvuttā; salākāya vā tattha jīvitaṃ pavattentīti salākāvuttā. Kiṃ vuttaṃ hoti? Tattha kira dhaññavikkayakānaṃ santikaṃ kayakesu gatesu dubbalamanusse abhibhavitvā balavamanussāva dhaññaṃ kiṇitvā gacchanti. Dubbalamanussā alabhamānā mahāsaddaṃ karonti. Dhaññavikkayakā ‘‘sabbesaṃ saṅgahaṃ karissāmā’’ti dhaññakaraṇaṭṭhāne dhaññamāpakaṃ nisīdāpetvā ekapasse vaṇṇajjhakkhaṃ nisīdāpesuṃ. Dhaññatthikā vaṇṇajjhakkhassa santikaṃ gacchanti. So āgatapaṭipāṭiyā mūlaṃ gahetvā ‘‘itthannāmassa ettakaṃ dātabba’’nti salākaṃ likhitvā deti, te taṃ gahetvā dhaññamāpakassa santikaṃ gantvā dinnapaṭipāṭiyā dhaññaṃ gaṇhanti. Evaṃ salākāya tattha jīvitaṃ pavattentīti salākāvuttā.

    సుకరా ఉఞ్ఛేన పగ్గహేన యాపేతున్తి పగ్గహేన యో ఉఞ్ఛో, తేన యాపేతుం న సుకరా. పత్తం గహేత్వా యం అరియా ఉఞ్ఛం కరోన్తి, భిక్ఖాచరియం చరన్తి, తేన ఉఞ్ఛేన యాపేతుం న సుకరాతి వుత్తం హోతి. తదా కిర తత్థ సత్తట్ఠగామే పిణ్డాయ చరిత్వా ఏకదివసమ్పి యాపనమత్తం న లభన్తి.

    Na sukarā uñchena paggahena yāpetunti paggahena yo uñcho, tena yāpetuṃ na sukarā. Pattaṃ gahetvā yaṃ ariyā uñchaṃ karonti, bhikkhācariyaṃ caranti, tena uñchena yāpetuṃ na sukarāti vuttaṃ hoti. Tadā kira tattha sattaṭṭhagāme piṇḍāya caritvā ekadivasampi yāpanamattaṃ na labhanti.

    తేన ఖో పన సమయేన ఉత్తరాపథకా అస్సవాణిజా…పే॰… అస్సోసి ఖో భగవా ఉదుక్ఖలసద్దన్తి – తేనాతి యస్మిం సమయే భగవా వేరఞ్జం ఉపనిస్సాయ వస్సావాసం ఉపగతో తేన సమయేన. ఉత్తరాపథవాసికా ఉత్తరాపథతో వా ఆగతత్తా ఏవం లద్ధవోహారా అస్సవాణిజా ఉత్తరాపథే అస్సానం ఉట్ఠానట్ఠానే పఞ్చ అస్ససతాని గహేత్వా దిగుణం తిగుణం లాభం పత్థయమానా దేసన్తరం గచ్ఛన్తా తేహి అత్తనో విక్కాయికభణ్డభూతేహి పఞ్చమత్తేహి అస్ససతేహి వేరఞ్జం వస్సావాసం ఉపగతా హోన్తి. కస్మా? న హి సక్కా తస్మిం దేసే వస్సికే చత్తారో మాసే అద్ధానం పటిపజ్జితుం. ఉపగచ్ఛన్తా చ బహినగరే ఉదకేన అనజ్ఝోత్థరణీయే ఠానే అత్తనో చ వాసాగారాని అస్సానఞ్చ మన్దిరం కారాపేత్వా వతియా పరిక్ఖిపింసు. తాని తేసం వసనట్ఠానాని ‘‘అస్సమణ్డలికాయో’’తి పఞ్ఞాయింసు. తేనాహ – ‘‘తేహి అస్సమణ్డలికాసు భిక్ఖూనం పత్థపత్థపులకం పఞ్ఞత్తం హోతీ’’తి. పత్థపత్థపులకన్తి ఏకమేకస్స భిక్ఖునో పత్థపత్థపమాణం పులకం. పత్థో నామ నాళిమత్తం హోతి, ఏకస్స పురిసస్స అలం యాపనాయ. వుత్తమ్పి హేతం – ‘‘పత్థోదనో నాలమయం దువిన్న’’న్తి (జా॰ ౨.౨౧.౧౯౨). పులకం నామ నిత్థుసం కత్వా ఉస్సేదేత్వా గహితయవతణ్డులా వుచ్చన్తి. యది హి సథుసా హోన్తి, పాణకా విజ్ఝన్తి, అద్ధానక్ఖమా న హోన్తి. తస్మా తే వాణిజా అద్ధానక్ఖమం కత్వా యవతణ్డులమాదాయ అద్ధానం పటిపజ్జన్తి ‘‘యత్థ అస్సానం ఖాదనీయం తిణం దుల్లభం భవిస్సతి, తత్థేతం అస్సభత్తం భవిస్సతీ’’తి.

    Tena kho pana samayena uttarāpathakā assavāṇijā…pe… assosi kho bhagavā udukkhalasaddanti – tenāti yasmiṃ samaye bhagavā verañjaṃ upanissāya vassāvāsaṃ upagato tena samayena. Uttarāpathavāsikā uttarāpathato vā āgatattā evaṃ laddhavohārā assavāṇijā uttarāpathe assānaṃ uṭṭhānaṭṭhāne pañca assasatāni gahetvā diguṇaṃ tiguṇaṃ lābhaṃ patthayamānā desantaraṃ gacchantā tehi attano vikkāyikabhaṇḍabhūtehi pañcamattehi assasatehi verañjaṃ vassāvāsaṃ upagatā honti. Kasmā? Na hi sakkā tasmiṃ dese vassike cattāro māse addhānaṃ paṭipajjituṃ. Upagacchantā ca bahinagare udakena anajjhottharaṇīye ṭhāne attano ca vāsāgārāni assānañca mandiraṃ kārāpetvā vatiyā parikkhipiṃsu. Tāni tesaṃ vasanaṭṭhānāni ‘‘assamaṇḍalikāyo’’ti paññāyiṃsu. Tenāha – ‘‘tehi assamaṇḍalikāsu bhikkhūnaṃ patthapatthapulakaṃ paññattaṃ hotī’’ti. Patthapatthapulakanti ekamekassa bhikkhuno patthapatthapamāṇaṃ pulakaṃ. Pattho nāma nāḷimattaṃ hoti, ekassa purisassa alaṃ yāpanāya. Vuttampi hetaṃ – ‘‘patthodano nālamayaṃ duvinna’’nti (jā. 2.21.192). Pulakaṃ nāma nitthusaṃ katvā ussedetvā gahitayavataṇḍulā vuccanti. Yadi hi sathusā honti, pāṇakā vijjhanti, addhānakkhamā na honti. Tasmā te vāṇijā addhānakkhamaṃ katvā yavataṇḍulamādāya addhānaṃ paṭipajjanti ‘‘yattha assānaṃ khādanīyaṃ tiṇaṃ dullabhaṃ bhavissati, tatthetaṃ assabhattaṃ bhavissatī’’ti.

    కస్మా పన తేహి తం భిక్ఖూనం పఞ్ఞత్తన్తి? వుచ్చతే – ‘‘న హి తే దక్ఖిణాపథమనుస్సా వియ అస్సద్ధా అప్పసన్నా, తే పన సద్ధా పసన్నా బుద్ధమామకా, ధమ్మమామకా, సఙ్ఘమామకా; తే పుబ్బణ్హసమయం కేనచిదేవ కరణీయేన నగరం పవిసన్తా ద్వే తయో దివసే అద్దసంసు సత్తట్ఠ భిక్ఖూ సునివత్థే సుపారుతే ఇరియాపథసమ్పన్నే సకలమ్పి నగరం పిణ్డాయ చరిత్వా కిఞ్చి అలభమానే. దిస్వాన నేసం ఏతదహోసి – ‘‘అయ్యా ఇమం నగరం ఉపనిస్సాయ వస్సం ఉపగతా; ఛాతకఞ్చ వత్తతి, న చ కిఞ్చి లభన్తి, అతివియ కిలమన్తి. మయఞ్చమ్హ ఆగన్తుకా, న సక్కోమ నేసం దేవసికం యాగుఞ్చ భత్తఞ్చ పటియాదేతుం. అమ్హాకం పన అస్సా సాయఞ్చ పాతో చ ద్విక్ఖత్తుం భత్తం లభన్తి. యంనూన మయం ఏకమేకస్స అస్సస్స పాతరాసభత్తతో ఏకమేకస్స భిక్ఖునో పత్థపత్థపులకం దదేయ్యామ. ఏవం అయ్యా చ న కిలమిస్సన్తి , అస్సా చ యాపేస్సన్తీ’’తి. తే భిక్ఖూనం సన్తికం గన్త్వా ఏతమత్థం ఆరోచేత్వా ‘‘భన్తే, తుమ్హే పత్థపత్థపులకం పటిగ్గహేత్వా యం వా తం వా కత్వా పరిభుఞ్జథా’’తి యాచిత్వా దేవసికం పత్థపత్థపులకం పఞ్ఞపేసుం. తేన వుత్తం – ‘‘తేహి అస్సమణ్డలికాసు భిక్ఖూనం పత్థపత్థపులకం పఞ్ఞత్తం హోతీ’’తి.

    Kasmā pana tehi taṃ bhikkhūnaṃ paññattanti? Vuccate – ‘‘na hi te dakkhiṇāpathamanussā viya assaddhā appasannā, te pana saddhā pasannā buddhamāmakā, dhammamāmakā, saṅghamāmakā; te pubbaṇhasamayaṃ kenacideva karaṇīyena nagaraṃ pavisantā dve tayo divase addasaṃsu sattaṭṭha bhikkhū sunivatthe supārute iriyāpathasampanne sakalampi nagaraṃ piṇḍāya caritvā kiñci alabhamāne. Disvāna nesaṃ etadahosi – ‘‘ayyā imaṃ nagaraṃ upanissāya vassaṃ upagatā; chātakañca vattati, na ca kiñci labhanti, ativiya kilamanti. Mayañcamha āgantukā, na sakkoma nesaṃ devasikaṃ yāguñca bhattañca paṭiyādetuṃ. Amhākaṃ pana assā sāyañca pāto ca dvikkhattuṃ bhattaṃ labhanti. Yaṃnūna mayaṃ ekamekassa assassa pātarāsabhattato ekamekassa bhikkhuno patthapatthapulakaṃ dadeyyāma. Evaṃ ayyā ca na kilamissanti , assā ca yāpessantī’’ti. Te bhikkhūnaṃ santikaṃ gantvā etamatthaṃ ārocetvā ‘‘bhante, tumhe patthapatthapulakaṃ paṭiggahetvā yaṃ vā taṃ vā katvā paribhuñjathā’’ti yācitvā devasikaṃ patthapatthapulakaṃ paññapesuṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘tehi assamaṇḍalikāsu bhikkhūnaṃ patthapatthapulakaṃ paññattaṃ hotī’’ti.

    పఞ్ఞత్తన్తి నిచ్చభత్తసఙ్ఖేపేన ఠపితం. ఇదాని భిక్ఖూ పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వాతిఆదీసు పుబ్బణ్హసమయన్తి దివసస్స పుబ్బభాగసమయం, పుబ్బణ్హసమయేతి అత్థో. పుబ్బణ్హే వా సమయం పుబ్బణ్హసమయం, పుబ్బణ్హే ఏకం ఖణన్తి వుత్తం హోతి. ఏవం అచ్చన్తసంయోగే ఉపయోగవచనం లబ్భతి. నివాసేత్వాతి పరిదహిత్వా, విహారనివాసనపరివత్తనవసేనేతం వేదితబ్బం. న హి తే తతో పుబ్బే అనివత్థా అహేసుం. పత్తచీవరమాదాయాతి పత్తం హత్థేహి చీవరం కాయేన ఆదియిత్వా సమ్పటిచ్ఛాదేత్వా, ధారేత్వాతి అత్థో. యేన వా తేన వా హి పకారేన గణ్హన్తా ఆదాయఇచ్చేవ వుచ్చన్తి, యథా ‘‘సమాదాయేవ పక్కమతీ’’తి (దీ॰ ని॰ ౧.౨౧). పిణ్డం అలభమానాతి సకలమ్పి వేరఞ్జం చరిత్వా తిట్ఠతు పిణ్డో, అన్తమసో ‘‘అతిచ్ఛథా’’తి వాచమ్పి అలభమానా.

    Paññattanti niccabhattasaṅkhepena ṭhapitaṃ. Idāni bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvātiādīsu pubbaṇhasamayanti divasassa pubbabhāgasamayaṃ, pubbaṇhasamayeti attho. Pubbaṇhe vā samayaṃ pubbaṇhasamayaṃ, pubbaṇhe ekaṃ khaṇanti vuttaṃ hoti. Evaṃ accantasaṃyoge upayogavacanaṃ labbhati. Nivāsetvāti paridahitvā, vihāranivāsanaparivattanavasenetaṃ veditabbaṃ. Na hi te tato pubbe anivatthā ahesuṃ. Pattacīvaramādāyāti pattaṃ hatthehi cīvaraṃ kāyena ādiyitvā sampaṭicchādetvā, dhāretvāti attho. Yena vā tena vā hi pakārena gaṇhantā ādāyaicceva vuccanti, yathā ‘‘samādāyeva pakkamatī’’ti (dī. ni. 1.21). Piṇḍaṃ alabhamānāti sakalampi verañjaṃ caritvā tiṭṭhatu piṇḍo, antamaso ‘‘aticchathā’’ti vācampi alabhamānā.

    పత్థపత్థపులకం ఆరామం ఆహరిత్వాతి గతగతట్ఠానే లద్ధం ఏకమేకం పత్థపత్థపులకం గహేత్వా ఆరామం నేత్వా. ఉదుక్ఖలే కోట్టేత్వా కోట్టేత్వా పరిభుఞ్జన్తీతి థేరానం కోచి కప్పియకారకో నత్థి, యో నేసం తం గహేత్వా యాగుం వా భత్తం వా పచేయ్య. సామమ్పి పచనం సమణసారుప్పం న హోతి న చ వట్టతి. తే ఏవం నో సల్లహుకవుత్తితా చ భవిస్సతి, సామపాకపరిమోచనఞ్చాతి అట్ఠ అట్ఠ జనా వా దస దస జనా వా ఏకతో హుత్వా ఉదుక్ఖలే కోట్టేత్వా కోట్టేత్వా సకం సకం పటివీసం ఉదకేన తేమేత్వా పరిభుఞ్జన్తి. ఏవం పరిభుఞ్జిత్వా అప్పోస్సుక్కా సమణధమ్మం కరోన్తి . భగవతో పన తే అస్సవాణిజా పత్థపులకఞ్చ దేన్తి, తదుపియఞ్చ సప్పిమధుసక్కరం. తం ఆయస్మా ఆనన్దో ఆహరిత్వా సిలాయం పిసతి. పుఞ్ఞవతా పణ్డితపురిసేన కతం మనాపమేవ హోతి. అథ నం పిసిత్వా సప్పిఆదీహి సమ్మా యోజేత్వా భగవతో ఉపనామేసి. అథేత్థ దేవతా దిబ్బోజం పక్ఖిపన్తి. తం భగవా పరిభుఞ్జతి. పరిభుఞ్జిత్వా ఫలసమాపత్తియా కాలం అతినామేతి. న తతో పట్ఠాయ పిణ్డాయ చరతి.

    Patthapatthapulakaṃ ārāmaṃ āharitvāti gatagataṭṭhāne laddhaṃ ekamekaṃ patthapatthapulakaṃ gahetvā ārāmaṃ netvā. Udukkhale koṭṭetvā koṭṭetvā paribhuñjantīti therānaṃ koci kappiyakārako natthi, yo nesaṃ taṃ gahetvā yāguṃ vā bhattaṃ vā paceyya. Sāmampi pacanaṃ samaṇasāruppaṃ na hoti na ca vaṭṭati. Te evaṃ no sallahukavuttitā ca bhavissati, sāmapākaparimocanañcāti aṭṭha aṭṭha janā vā dasa dasa janā vā ekato hutvā udukkhale koṭṭetvā koṭṭetvā sakaṃ sakaṃ paṭivīsaṃ udakena temetvā paribhuñjanti. Evaṃ paribhuñjitvā appossukkā samaṇadhammaṃ karonti . Bhagavato pana te assavāṇijā patthapulakañca denti, tadupiyañca sappimadhusakkaraṃ. Taṃ āyasmā ānando āharitvā silāyaṃ pisati. Puññavatā paṇḍitapurisena kataṃ manāpameva hoti. Atha naṃ pisitvā sappiādīhi sammā yojetvā bhagavato upanāmesi. Athettha devatā dibbojaṃ pakkhipanti. Taṃ bhagavā paribhuñjati. Paribhuñjitvā phalasamāpattiyā kālaṃ atināmeti. Na tato paṭṭhāya piṇḍāya carati.

    కిం పనానన్దత్థేరో తదా భగవతో ఉపట్ఠాకో హోతీతి? హోతి, నో చ ఖో ఉపట్ఠాకట్ఠానం లద్ధా. భగవతో హి పఠమబోధియం వీసతివస్సన్తరే నిబద్ధుపట్ఠాకో నామ నత్థి. కదాచి నాగసమాలత్థేరో భగవన్తం ఉపట్ఠాసి, కదాచి నాగితత్థేరో, కదాచి మేఘియత్థేరో, కదాచి ఉపవాణత్థేరో, కదాచి సాగతత్థేరో, కదాచి సునక్ఖత్తో లిచ్ఛవిపుత్తో. తే అత్తనో రుచియా ఉపట్ఠహిత్వా యదా ఇచ్ఛన్తి తదా పక్కమన్తి. ఆనన్దత్థేరో తేసు తేసు ఉపట్ఠహన్తేసు అప్పోస్సుక్కో హోతి, పక్కన్తేసు సయమేవ వత్తపటిపత్తిం కరోతి. భగవాపి కిఞ్చాపి మే ఞాతిసేట్ఠో ఉపట్ఠాకట్ఠానం న తావ లభతి, అథ ఖో ఏవరూపేసు ఠానేసు అయమేవ పతిరూపోతి అధివాసేసి. తేన వుత్తం – ‘‘ఆయస్మా పనానన్దో పత్థపులకం సిలాయం పిసిత్వా భగవతో ఉపనామేసి, తం భగవా పరిభుఞ్జతీ’’తి.

    Kiṃ panānandatthero tadā bhagavato upaṭṭhāko hotīti? Hoti, no ca kho upaṭṭhākaṭṭhānaṃ laddhā. Bhagavato hi paṭhamabodhiyaṃ vīsativassantare nibaddhupaṭṭhāko nāma natthi. Kadāci nāgasamālatthero bhagavantaṃ upaṭṭhāsi, kadāci nāgitatthero, kadāci meghiyatthero, kadāci upavāṇatthero, kadāci sāgatatthero, kadāci sunakkhatto licchaviputto. Te attano ruciyā upaṭṭhahitvā yadā icchanti tadā pakkamanti. Ānandatthero tesu tesu upaṭṭhahantesu appossukko hoti, pakkantesu sayameva vattapaṭipattiṃ karoti. Bhagavāpi kiñcāpi me ñātiseṭṭho upaṭṭhākaṭṭhānaṃ na tāva labhati, atha kho evarūpesu ṭhānesu ayameva patirūpoti adhivāsesi. Tena vuttaṃ – ‘‘āyasmā panānando patthapulakaṃ silāyaṃ pisitvā bhagavato upanāmesi, taṃ bhagavā paribhuñjatī’’ti.

    నను చ మనుస్సా దుబ్భిక్ఖకాలే అతివియ ఉస్సాహజాతా పుఞ్ఞాని కరోన్తి, అత్తనా అభుఞ్జిత్వాపి భిక్ఖూనం దాతబ్బం మఞ్ఞన్తి. తే తదా కస్మా కటచ్ఛుభిక్ఖమ్పి న అదంసు? అయఞ్చ వేరఞ్జో బ్రాహ్మణో మహతా ఉస్సాహేన భగవన్తం వస్సావాసం యాచి, సో కస్మా భగవతో అత్థిభావమ్పి న జానాతీతి? వుచ్చతే – మారావట్టనాయ. వేరఞ్జఞ్హి బ్రాహ్మణం భగవతో సన్తికా పక్కన్తమత్తమేవ సకలఞ్చ నగరం సమన్తా చ యోజనమత్తం యత్థ సక్కా పురేభత్తం పిణ్డాయ చరిత్వా పచ్చాగన్తుం, తం సబ్బం మారో ఆవట్టేత్వా మోహేత్వా సబ్బేసం అసల్లక్ఖణభావం కత్వా పక్కామి. తస్మా న కోచి అన్తమసో సామీచికమ్మమ్పి కత్తబ్బం మఞ్ఞిత్థ.

    Nanu ca manussā dubbhikkhakāle ativiya ussāhajātā puññāni karonti, attanā abhuñjitvāpi bhikkhūnaṃ dātabbaṃ maññanti. Te tadā kasmā kaṭacchubhikkhampi na adaṃsu? Ayañca verañjo brāhmaṇo mahatā ussāhena bhagavantaṃ vassāvāsaṃ yāci, so kasmā bhagavato atthibhāvampi na jānātīti? Vuccate – mārāvaṭṭanāya. Verañjañhi brāhmaṇaṃ bhagavato santikā pakkantamattameva sakalañca nagaraṃ samantā ca yojanamattaṃ yattha sakkā purebhattaṃ piṇḍāya caritvā paccāgantuṃ, taṃ sabbaṃ māro āvaṭṭetvā mohetvā sabbesaṃ asallakkhaṇabhāvaṃ katvā pakkāmi. Tasmā na koci antamaso sāmīcikammampi kattabbaṃ maññittha.

    కిం పన భగవాపి మారావట్టనం అజానిత్వావ తత్థ వస్సం ఉపగతోతి? నో అజానిత్వా. అథ కస్మా చమ్పా-సావత్థి-రాజగహాదీనం అఞ్ఞతరస్మిం న ఉపగతోతి? తిట్ఠన్తు చమ్పా-సావత్థి-రాజగహాదీని, సచేపి భగవా తస్మిం సంవచ్ఛరే ఉత్తరకురుం వా తిదసపురం వా గన్త్వా వస్సం ఉపగచ్ఛేయ్య, తమ్పి మారో ఆవట్టేయ్య. సో కిర తం సంవచ్ఛరం అతివియ ఆఘాతేన పరియుట్ఠితచిత్తో అహోసి. ఇధ పన భగవా ఇమం అతిరేకకారణం అద్దస – ‘‘అస్సవాణిజా భిక్ఖూనం సఙ్గహం కరిస్సన్తీ’’తి. తస్మా వేరఞ్జాయమేవ వస్సం ఉపగచ్ఛి.

    Kiṃ pana bhagavāpi mārāvaṭṭanaṃ ajānitvāva tattha vassaṃ upagatoti? No ajānitvā. Atha kasmā campā-sāvatthi-rājagahādīnaṃ aññatarasmiṃ na upagatoti? Tiṭṭhantu campā-sāvatthi-rājagahādīni, sacepi bhagavā tasmiṃ saṃvacchare uttarakuruṃ vā tidasapuraṃ vā gantvā vassaṃ upagaccheyya, tampi māro āvaṭṭeyya. So kira taṃ saṃvaccharaṃ ativiya āghātena pariyuṭṭhitacitto ahosi. Idha pana bhagavā imaṃ atirekakāraṇaṃ addasa – ‘‘assavāṇijā bhikkhūnaṃ saṅgahaṃ karissantī’’ti. Tasmā verañjāyameva vassaṃ upagacchi.

    కిం పన మారో వాణిజకే ఆవట్టేతుం న సక్కోతీతి? నో న సక్కోతి, తే పన ఆవట్టితపరియోసానే ఆగమింసు. పటినివత్తిత్వా కస్మా న ఆవట్టేతీతి? అవిసహతాయ. న హి సో తథాగతస్స అభిహటభిక్ఖాయ నిబద్ధదానస్స అప్పితవత్తస్స అన్తరాయం కాతుం విసహతి. చతున్నఞ్హి న సక్కా అన్తరాయో కాతుం. కతమేసం చతున్నం? తథాగతస్స అభిహటభిక్ఖాసఙ్ఖేపేన వా నిబద్ధదానస్స అప్పితవత్తసఙ్ఖేపేన వా పరిచ్చత్తానం చతున్నం పచ్చయానం న సక్కా కేనచి అన్తరాయో కాతుం. బుద్ధానం జీవితస్స న సక్కా కేనచి అన్తరాయో కాతుం. అసీతియా అనుబ్యఞ్జనానం బ్యామప్పభాయ వా న సక్కా కేనచి అన్తరాయో కాతుం. చన్దిమసూరియదేవబ్రహ్మానమ్పి హి పభా తథాగతస్స అనుబ్యఞ్జనబ్యామప్పభాప్పదేసం పత్వా విహతానుభావా హోన్తి. బుద్ధానం సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణస్స న సక్కా కేనచి అన్తరాయో కాతున్తి ఇమేసం చతున్నం న సక్కా కేనచి అన్తరాయో కాతుం. తస్మా మారేన అకతన్తరాయం భిక్ఖం భగవా ససావకసఙ్ఘో తదా పరిభుఞ్జతీతి వేదితబ్బో.

    Kiṃ pana māro vāṇijake āvaṭṭetuṃ na sakkotīti? No na sakkoti, te pana āvaṭṭitapariyosāne āgamiṃsu. Paṭinivattitvā kasmā na āvaṭṭetīti? Avisahatāya. Na hi so tathāgatassa abhihaṭabhikkhāya nibaddhadānassa appitavattassa antarāyaṃ kātuṃ visahati. Catunnañhi na sakkā antarāyo kātuṃ. Katamesaṃ catunnaṃ? Tathāgatassa abhihaṭabhikkhāsaṅkhepena vā nibaddhadānassa appitavattasaṅkhepena vā pariccattānaṃ catunnaṃ paccayānaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Buddhānaṃ jīvitassa na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Asītiyā anubyañjanānaṃ byāmappabhāya vā na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Candimasūriyadevabrahmānampi hi pabhā tathāgatassa anubyañjanabyāmappabhāppadesaṃ patvā vihatānubhāvā honti. Buddhānaṃ sabbaññutaññāṇassa na sakkā kenaci antarāyo kātunti imesaṃ catunnaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Tasmā mārena akatantarāyaṃ bhikkhaṃ bhagavā sasāvakasaṅgho tadā paribhuñjatīti veditabbo.

    ఏవం పరిభుఞ్జన్తో చ ఏకదివసం అస్సోసి ఖో భగవా ఉదుక్ఖలసద్దన్తి భగవా పత్థపత్థపులకం కోట్టేన్తానం భిక్ఖూనం ముసలసఙ్ఘట్టజనితం ఉదుక్ఖలసద్దం సుణి. తతో పరం జానన్తాపి తథాగతాతి ఏవమాది యం పరతో ‘‘కిన్ను ఖో సో, ఆనన్ద, ఉదుక్ఖలసద్దో’’తి పుచ్ఛి, తస్స పరిహారదస్సనత్థం వుత్తం. తత్రాయం సఙ్ఖేపవణ్ణనా – తథాగతా నామ జానన్తాపి సచే తాదిసం పుచ్ఛాకారణం హోతి, పుచ్ఛన్తి. సచే పన తాదిసం పుచ్ఛాకారణం నత్థి, జానన్తాపి న పుచ్ఛన్తి. యస్మా పన బుద్ధానం అజాననం నామ నత్థి, తస్మా అజానన్తాపీతి న వుత్తం. కాలం విదిత్వా పుచ్ఛన్తీతి సచే తస్సా పుచ్ఛాయ సో కాలో హోతి, ఏవం తం కాలం విదిత్వా పుచ్ఛన్తి; సచే న హోతి , ఏవమ్పి కాలం విదిత్వావ న పుచ్ఛన్తి. ఏవం పుచ్ఛన్తాపి చ అత్థసంహితం తథాగతా పుచ్ఛన్తి, యం అత్థనిస్సితం కారణనిస్సితం, తదేవ పుచ్ఛన్తి, నో అనత్థసంహితం. కస్మా? యస్మా అనత్థసంహితే సేతుఘాతో తథాగతానం. సేతు వుచ్చతి మగ్గో, మగ్గేనేవ తాదిసస్స వచనస్స ఘాతో, సముచ్ఛేదోతి వుత్తం హోతి.

    Evaṃ paribhuñjanto ca ekadivasaṃ assosi kho bhagavā udukkhalasaddanti bhagavā patthapatthapulakaṃ koṭṭentānaṃ bhikkhūnaṃ musalasaṅghaṭṭajanitaṃ udukkhalasaddaṃ suṇi. Tato paraṃ jānantāpi tathāgatāti evamādi yaṃ parato ‘‘kinnu kho so, ānanda, udukkhalasaddo’’ti pucchi, tassa parihāradassanatthaṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ saṅkhepavaṇṇanā – tathāgatā nāma jānantāpi sace tādisaṃ pucchākāraṇaṃ hoti, pucchanti. Sace pana tādisaṃ pucchākāraṇaṃ natthi, jānantāpi na pucchanti. Yasmā pana buddhānaṃ ajānanaṃ nāma natthi, tasmā ajānantāpīti na vuttaṃ. Kālaṃ viditvā pucchantīti sace tassā pucchāya so kālo hoti, evaṃ taṃ kālaṃ viditvā pucchanti; sace na hoti , evampi kālaṃ viditvāva na pucchanti. Evaṃ pucchantāpi ca atthasaṃhitaṃ tathāgatā pucchanti, yaṃ atthanissitaṃ kāraṇanissitaṃ, tadeva pucchanti, no anatthasaṃhitaṃ. Kasmā? Yasmā anatthasaṃhite setughāto tathāgatānaṃ. Setu vuccati maggo, maggeneva tādisassa vacanassa ghāto, samucchedoti vuttaṃ hoti.

    ఇదాని అత్థసంహితన్తి ఏత్థ యం అత్థసన్నిస్సితం వచనం తథాగతా పుచ్ఛన్తి, తం దస్సేన్తో ‘‘ద్వీహాకారేహీ’’తి ఆదిమాహ. తత్థ ఆకారేహీతి కారణేహి. ధమ్మం వా దేసేస్సామాతి అట్ఠుప్పత్తియుత్తం సుత్తం వా పుబ్బచరితకారణయుత్తం జాతకం వా కథయిస్సామ. సావకానం వా సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేస్సామాతి సావకానం వా తాయ పుచ్ఛాయ వీతిక్కమం పాకటం కత్వా గరుకం వా లహుకం వా సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేస్సామ ఆణం ఠపేస్సామాతి.

    Idāni atthasaṃhitanti ettha yaṃ atthasannissitaṃ vacanaṃ tathāgatā pucchanti, taṃ dassento ‘‘dvīhākārehī’’ti ādimāha. Tattha ākārehīti kāraṇehi. Dhammaṃ vā desessāmāti aṭṭhuppattiyuttaṃ suttaṃ vā pubbacaritakāraṇayuttaṃ jātakaṃ vā kathayissāma. Sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃpaññapessāmāti sāvakānaṃ vā tāya pucchāya vītikkamaṃ pākaṭaṃ katvā garukaṃ vā lahukaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāma āṇaṃ ṭhapessāmāti.

    అథ ఖో భగవా…పే॰… ఏతమత్థం ఆరోచేసీతి ఏత్థ నత్థి కిఞ్చి వత్తబ్బం. పుబ్బే వుత్తమేవ హి భిక్ఖూనం పత్థపత్థపులకపటిలాభం సల్లహుకవుత్తితం సామపాకపరిమోచనఞ్చ ఆరోచేన్తో ఏతమత్థం ఆరోచేసీతి వుచ్చతి. ‘‘సాధు సాధు, ఆనన్దా’’తి ఇదం పన భగవా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం సమ్పహంసేన్తో ఆహ. సాధుకారం పన దత్వా ద్వీసు ఆకారేసు ఏకం గహేత్వా ధమ్మం దేసేన్తో ఆహ – ‘‘తుమ్హేహి, ఆనన్ద, సప్పురిసేహి విజితం, పచ్ఛిమా జనతా సాలిమంసోదనం అతిమఞ్ఞిస్సతీ’’తి. తత్రాయమధిప్పాయో – తుమ్హేహి, ఆనన్ద, సప్పురిసేహి ఏవం దుబ్భిక్ఖే దుల్లభపిణ్డే ఇమాయ సల్లహుకవుత్తితాయ ఇమినా చ సల్లేఖేన విజితం. కిం విజితన్తి? దుబ్భిక్ఖం విజితం, లోభో విజితో, ఇచ్ఛాచారో విజితో. కథం? ‘‘అయం వేరఞ్జా దుబ్భిక్ఖా, సమన్తతో పన అనన్తరా గామనిగమా ఫలభారనమితసస్సా సుభిక్ఖా సులభపిణ్డా. ఏవం సన్తేపి భగవా ఇధేవ అమ్హే నిగ్గణ్హిత్వా వసతీ’’తి ఏకభిక్ఖుస్సపి చిన్తా వా విఘాతో వా నత్థి. ఏవం తావ దుబ్భిక్ఖం విజితం అభిభూతం అత్తనో వసే వత్తితం.

    Atha kho bhagavā…pe… etamatthaṃ ārocesīti ettha natthi kiñci vattabbaṃ. Pubbe vuttameva hi bhikkhūnaṃ patthapatthapulakapaṭilābhaṃ sallahukavuttitaṃ sāmapākaparimocanañca ārocento etamatthaṃ ārocesīti vuccati. ‘‘Sādhusādhu, ānandā’’ti idaṃ pana bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ sampahaṃsento āha. Sādhukāraṃ pana datvā dvīsu ākāresu ekaṃ gahetvā dhammaṃ desento āha – ‘‘tumhehi, ānanda, sappurisehi vijitaṃ, pacchimā janatā sālimaṃsodanaṃ atimaññissatī’’ti. Tatrāyamadhippāyo – tumhehi, ānanda, sappurisehi evaṃ dubbhikkhe dullabhapiṇḍe imāya sallahukavuttitāya iminā ca sallekhena vijitaṃ. Kiṃ vijitanti? Dubbhikkhaṃ vijitaṃ, lobho vijito, icchācāro vijito. Kathaṃ? ‘‘Ayaṃ verañjā dubbhikkhā, samantato pana anantarā gāmanigamā phalabhāranamitasassā subhikkhā sulabhapiṇḍā. Evaṃ santepi bhagavā idheva amhe niggaṇhitvā vasatī’’ti ekabhikkhussapi cintā vā vighāto vā natthi. Evaṃ tāva dubbhikkhaṃ vijitaṃ abhibhūtaṃ attano vase vattitaṃ.

    కథం లోభో విజితో? ‘‘అయం వేరఞ్జా దుబ్భిక్ఖా, సమన్తతో పన అనన్తరా గామనిగమా ఫలభారనమితసస్సా సుభిక్ఖా సులభపిణ్డా . హన్ద మయం తత్థ గన్త్వా పరిభుఞ్జిస్సామా’’తి లోభవసేన ఏకభిక్ఖునాపి రత్తిచ్ఛేదో వా ‘‘పచ్ఛిమికాయ తత్థ వస్సం ఉపగచ్ఛామా’’తి వస్సచ్ఛేదో వా న కతో. ఏవం లోభో విజితో.

    Kathaṃ lobho vijito? ‘‘Ayaṃ verañjā dubbhikkhā, samantato pana anantarā gāmanigamā phalabhāranamitasassā subhikkhā sulabhapiṇḍā . Handa mayaṃ tattha gantvā paribhuñjissāmā’’ti lobhavasena ekabhikkhunāpi ratticchedo vā ‘‘pacchimikāya tattha vassaṃ upagacchāmā’’ti vassacchedo vā na kato. Evaṃ lobho vijito.

    కథం ఇచ్ఛాచారో విజితో? అయం వేరఞ్జా దుబ్భిక్ఖా, ఇమే చ మనుస్సా అమ్హే ద్వే తయో మాసే వసన్తేపి న కిస్మిఞ్చి మఞ్ఞన్తి. యంనూన మయం గుణవాణిజ్జం కత్వా ‘‘అసుకో భిక్ఖు పఠమస్స ఝానస్స లాభీ…పే॰… అసుకో ఛళభిఞ్ఞోతి ఏవం మనుస్సానం అఞ్ఞమఞ్ఞం పకాసేత్వా కుచ్ఛిం పటిజగ్గిత్వా పచ్ఛా సీలం అధిట్ఠహేయ్యామా’’తి ఏకభిక్ఖునాపి ఏవరూపా ఇచ్ఛా న ఉప్పాదితా. ఏవం ఇచ్ఛాచారో విజితో అభిభూతో అత్తనో వసే వత్తితోతి.

    Kathaṃ icchācāro vijito? Ayaṃ verañjā dubbhikkhā, ime ca manussā amhe dve tayo māse vasantepi na kismiñci maññanti. Yaṃnūna mayaṃ guṇavāṇijjaṃ katvā ‘‘asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī…pe… asuko chaḷabhiññoti evaṃ manussānaṃ aññamaññaṃ pakāsetvā kucchiṃ paṭijaggitvā pacchā sīlaṃ adhiṭṭhaheyyāmā’’ti ekabhikkhunāpi evarūpā icchā na uppāditā. Evaṃ icchācāro vijito abhibhūto attano vase vattitoti.

    అనాగతే పన పచ్ఛిమా జనతా విహారే నిసిన్నా అప్పకసిరేనేవ లభిత్వాపి ‘‘కిం ఇదం ఉత్తణ్డులం అతికిలిన్నం అలోణం అతిలోణం అనమ్బిలం అచ్చమ్బిలం, కో ఇమినా అత్థో’’తి ఆదినా నయేన సాలిమంసోదనం అతిమఞ్ఞిస్సతి, ఓఞ్ఞాతం అవఞ్ఞాతం కరిస్సతి. అథ వా జనపదో నామ న సబ్బకాలం దుబ్భిక్ఖో హోతి. ఏకదా దుబ్భిక్ఖో హోతి, ఏకదా సుభిక్ఖో హోతి. స్వాయం యదా సుభిక్ఖో భవిస్సతి, తదా తుమ్హాకం సప్పురిసానం ఇమాయ పటిపత్తియా పసన్నా మనుస్సా భిక్ఖూనం యాగుఖజ్జకాదిప్పభేదేన అనేకప్పకారం సాలివికతిం మంసోదనఞ్చ దాతబ్బం మఞ్ఞిస్సన్తి. తం తుమ్హే నిస్సాయ ఉప్పన్నం సక్కారం తుమ్హాకం సబ్రహ్మచారీసఙ్ఖాతా పచ్ఛిమా జనతా తుమ్హాకం అన్తరే నిసీదిత్వా అనుభవమానావ అతిమఞ్ఞిస్సతి, తప్పచ్చయం మానఞ్చ ఓమానఞ్చ కరిస్సతి. కథం? కస్మా ఏత్తకం పక్కం, కిం తుమ్హాకం భాజనాని నత్థి, యత్థ అత్తనో సన్తకం పక్ఖిపిత్వా ఠపేయ్యాథాతి.

    Anāgate pana pacchimā janatā vihāre nisinnā appakasireneva labhitvāpi ‘‘kiṃ idaṃ uttaṇḍulaṃ atikilinnaṃ aloṇaṃ atiloṇaṃ anambilaṃ accambilaṃ, ko iminā attho’’ti ādinā nayena sālimaṃsodanaṃ atimaññissati, oññātaṃ avaññātaṃ karissati. Atha vā janapado nāma na sabbakālaṃ dubbhikkho hoti. Ekadā dubbhikkho hoti, ekadā subhikkho hoti. Svāyaṃ yadā subhikkho bhavissati, tadā tumhākaṃ sappurisānaṃ imāya paṭipattiyā pasannā manussā bhikkhūnaṃ yāgukhajjakādippabhedena anekappakāraṃ sālivikatiṃ maṃsodanañca dātabbaṃ maññissanti. Taṃ tumhe nissāya uppannaṃ sakkāraṃ tumhākaṃ sabrahmacārīsaṅkhātā pacchimā janatā tumhākaṃ antare nisīditvā anubhavamānāva atimaññissati, tappaccayaṃ mānañca omānañca karissati. Kathaṃ? Kasmā ettakaṃ pakkaṃ, kiṃ tumhākaṃ bhājanāni natthi, yattha attano santakaṃ pakkhipitvā ṭhapeyyāthāti.

    దుబ్భిక్ఖకథా నిట్ఠితా.

    Dubbhikkhakathā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / వేరఞ్జకణ్డం • Verañjakaṇḍaṃ

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ఉపాసకత్తపటివేదనాకథావణ్ణనా • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ఉపాసకత్తపటివేదనాకథావణ్ణనా • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact