| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕಥಾ
Dubbhikkhakathā
೧೬. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ವೇರಞ್ಜಾ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾ ಹೋತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವೇರಞ್ಜೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಭಗವಾ ವೇರಞ್ಜಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಯಾಚಿತೋ , ತೇನ ಸಮಯೇನ ವೇರಞ್ಜಾ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾ ಹೋತಿ। ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾತಿ ದುಲ್ಲಭಭಿಕ್ಖಾ; ಸಾ ಪನ ದುಲ್ಲಭಭಿಕ್ಖತಾ ಯತ್ಥ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಹೋನ್ತಿ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ, ತತ್ಥ ಸುಸಸ್ಸಕಾಲೇಪಿ ಅತಿಸಮಗ್ಘೇಪಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಾಪರಣ್ಣೇ ಹೋತಿ। ವೇರಞ್ಜಾಯಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ನ ತಥಾ ಅಹೋಸಿ, ಅಪಿಚ ಖೋ ದುಸಸ್ಸತಾಯ ಛಾತಕದೋಸೇನ ಅಹೋಸಿ ತಸ್ಮಾ ತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ದ್ವೀಹಿತಿಕಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದ್ವೀಹಿತಿಕಾತಿ ದ್ವಿಧಾ ಪವತ್ತಈಹಿತಿಕಾ। ಈಹಿತಂ ನಾಮ ಇರಿಯಾ ದ್ವಿಧಾ ಪವತ್ತಾ – ಚಿತ್ತಇರಿಯಾ, ಚಿತ್ತಈಹಾ। ‘‘ಏತ್ಥ ಲಚ್ಛಾಮ ನು ಖೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಿಕ್ಖಮಾನಾ ನ ಲಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ, ‘‘ಜೀವಿತುಂ ವಾ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮ ನು ಖೋ ನೋ’’ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
16.Tena kho pana samayena verañjā dubbhikkhā hotīti yasmiṃ samaye verañjena brāhmaṇena bhagavā verañjaṃ upanissāya vassāvāsaṃ yācito , tena samayena verañjā dubbhikkhā hoti. Dubbhikkhāti dullabhabhikkhā; sā pana dullabhabhikkhatā yattha manussā assaddhā honti appasannā, tattha susassakālepi atisamagghepi pubbaṇṇāparaṇṇe hoti. Verañjāyaṃ pana yasmā na tathā ahosi, apica kho dusassatāya chātakadosena ahosi tasmā tamatthaṃ dassento dvīhitikātiādimāha. Tattha dvīhitikāti dvidhā pavattaīhitikā. Īhitaṃ nāma iriyā dvidhā pavattā – cittairiyā, cittaīhā. ‘‘Ettha lacchāma nu kho kiñci bhikkhamānā na lacchāmā’’ti, ‘‘jīvituṃ vā sakkhissāma nu kho no’’ti ayamettha adhippāyo.
ಅಥ ವಾ ದ್ವೀಹಿತಿಕಾತಿ ದುಜ್ಜೀವಿಕಾ, ಈಹಿತಂ ಈಹಾ ಇರಿಯನಂ ಪವತ್ತನಂ ಜೀವಿತನ್ತಿಆದೀನಿ ಪದಾನಿ ಏಕತ್ಥಾನಿ। ತಸ್ಮಾ ದುಕ್ಖೇನ ಈಹಿತಂ ಏತ್ಥ ಪವತ್ತತೀತಿ ದ್ವೀಹಿತಿಕಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಪದತ್ಥೋ। ಸೇತಟ್ಠಿಕಾತಿ ಸೇತಕಾನಿ ಅಟ್ಠೀನಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಸೇತಟ್ಠಿಕಾ। ದಿವಸಮ್ಪಿ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಲದ್ಧಾ ಮತಾನಂ ಕಪಣಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಹಿಚ್ಛತ್ತಕವಣ್ಣೇಹಿ ಅಟ್ಠೀಹಿ ತತ್ರ ತತ್ರ ಪರಿಕಿಣ್ಣಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೇತಟ್ಟಿಕಾತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸೇತಾ ಅಟ್ಟಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಸೇತಟ್ಟಿಕಾ। ಅಟ್ಟೀತಿ ಆತುರತಾ ಬ್ಯಾಧಿ ರೋಗೋ। ತತ್ಥ ಚ ಸಸ್ಸಾನಂ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ ಸೇತಕರೋಗೇನ ಉಪಹತಮೇವ ಪಚ್ಛಿನ್ನಖೀರಂ ಅಗ್ಗಹಿತತಣ್ಡುಲಂ ಪಣ್ಡರಪಣ್ಡರಂ ಸಾಲಿಸೀಸಂ ವಾ ಯವಗೋಧೂಮಸೀಸಂ ವಾ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸೇತಟ್ಟಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Atha vā dvīhitikāti dujjīvikā, īhitaṃ īhā iriyanaṃ pavattanaṃ jīvitantiādīni padāni ekatthāni. Tasmā dukkhena īhitaṃ ettha pavattatīti dvīhitikāti ayamettha padattho. Setaṭṭhikāti setakāni aṭṭhīni etthāti setaṭṭhikā. Divasampi yācitvā kiñci aladdhā matānaṃ kapaṇamanussānaṃ ahicchattakavaṇṇehi aṭṭhīhi tatra tatra parikiṇṇāti vuttaṃ hoti. Setaṭṭikātipi pāṭho. Tassattho – setā aṭṭi etthāti setaṭṭikā. Aṭṭīti āturatā byādhi rogo. Tattha ca sassānaṃ gabbhaggahaṇakāle setakarogena upahatameva pacchinnakhīraṃ aggahitataṇḍulaṃ paṇḍarapaṇḍaraṃ sālisīsaṃ vā yavagodhūmasīsaṃ vā nikkhamati, tasmā ‘‘setaṭṭikā’’ti vuccati.
ವಪ್ಪಕಾಲೇ ಸುಟ್ಠು ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾಪಿ ವುತ್ತಸಸ್ಸಂ ತತ್ಥ ಸಲಾಕಾ ಏವ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಸಲಾಕಾವುತ್ತಾ; ಸಲಾಕಾಯ ವಾ ತತ್ಥ ಜೀವಿತಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ಸಲಾಕಾವುತ್ತಾ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ತತ್ಥ ಕಿರ ಧಞ್ಞವಿಕ್ಕಯಕಾನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಕಯಕೇಸು ಗತೇಸು ದುಬ್ಬಲಮನುಸ್ಸೇ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಬಲವಮನುಸ್ಸಾವ ಧಞ್ಞಂ ಕಿಣಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ದುಬ್ಬಲಮನುಸ್ಸಾ ಅಲಭಮಾನಾ ಮಹಾಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಧಞ್ಞವಿಕ್ಕಯಕಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಧಞ್ಞಕರಣಟ್ಠಾನೇ ಧಞ್ಞಮಾಪಕಂ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಏಕಪಸ್ಸೇ ವಣ್ಣಜ್ಝಕ್ಖಂ ನಿಸೀದಾಪೇಸುಂ। ಧಞ್ಞತ್ಥಿಕಾ ವಣ್ಣಜ್ಝಕ್ಖಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ ಆಗತಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಇತ್ಥನ್ನಾಮಸ್ಸ ಏತ್ತಕಂ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಸಲಾಕಂ ಲಿಖಿತ್ವಾ ದೇತಿ, ತೇ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಧಞ್ಞಮಾಪಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದಿನ್ನಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಧಞ್ಞಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಲಾಕಾಯ ತತ್ಥ ಜೀವಿತಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ಸಲಾಕಾವುತ್ತಾ।
Vappakāle suṭṭhu abhisaṅkharitvāpi vuttasassaṃ tattha salākā eva sampajjatīti salākāvuttā; salākāya vā tattha jīvitaṃ pavattentīti salākāvuttā. Kiṃ vuttaṃ hoti? Tattha kira dhaññavikkayakānaṃ santikaṃ kayakesu gatesu dubbalamanusse abhibhavitvā balavamanussāva dhaññaṃ kiṇitvā gacchanti. Dubbalamanussā alabhamānā mahāsaddaṃ karonti. Dhaññavikkayakā ‘‘sabbesaṃ saṅgahaṃ karissāmā’’ti dhaññakaraṇaṭṭhāne dhaññamāpakaṃ nisīdāpetvā ekapasse vaṇṇajjhakkhaṃ nisīdāpesuṃ. Dhaññatthikā vaṇṇajjhakkhassa santikaṃ gacchanti. So āgatapaṭipāṭiyā mūlaṃ gahetvā ‘‘itthannāmassa ettakaṃ dātabba’’nti salākaṃ likhitvā deti, te taṃ gahetvā dhaññamāpakassa santikaṃ gantvā dinnapaṭipāṭiyā dhaññaṃ gaṇhanti. Evaṃ salākāya tattha jīvitaṃ pavattentīti salākāvuttā.
ನ ಸುಕರಾ ಉಞ್ಛೇನ ಪಗ್ಗಹೇನ ಯಾಪೇತುನ್ತಿ ಪಗ್ಗಹೇನ ಯೋ ಉಞ್ಛೋ, ತೇನ ಯಾಪೇತುಂ ನ ಸುಕರಾ। ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಂ ಅರಿಯಾ ಉಞ್ಛಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಿ, ತೇನ ಉಞ್ಛೇನ ಯಾಪೇತುಂ ನ ಸುಕರಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತದಾ ಕಿರ ತತ್ಥ ಸತ್ತಟ್ಠಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ಯಾಪನಮತ್ತಂ ನ ಲಭನ್ತಿ।
Na sukarā uñchena paggahena yāpetunti paggahena yo uñcho, tena yāpetuṃ na sukarā. Pattaṃ gahetvā yaṃ ariyā uñchaṃ karonti, bhikkhācariyaṃ caranti, tena uñchena yāpetuṃ na sukarāti vuttaṃ hoti. Tadā kira tattha sattaṭṭhagāme piṇḍāya caritvā ekadivasampi yāpanamattaṃ na labhanti.
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಉತ್ತರಾಪಥಕಾ ಅಸ್ಸವಾಣಿಜಾ…ಪೇ॰… ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಭಗವಾ ಉದುಕ್ಖಲಸದ್ದನ್ತಿ – ತೇನಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಭಗವಾ ವೇರಞ್ಜಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಉಪಗತೋ ತೇನ ಸಮಯೇನ। ಉತ್ತರಾಪಥವಾಸಿಕಾ ಉತ್ತರಾಪಥತೋ ವಾ ಆಗತತ್ತಾ ಏವಂ ಲದ್ಧವೋಹಾರಾ ಅಸ್ಸವಾಣಿಜಾ ಉತ್ತರಾಪಥೇ ಅಸ್ಸಾನಂ ಉಟ್ಠಾನಟ್ಠಾನೇ ಪಞ್ಚ ಅಸ್ಸಸತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ದಿಗುಣಂ ತಿಗುಣಂ ಲಾಭಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಾ ದೇಸನ್ತರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ತೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ವಿಕ್ಕಾಯಿಕಭಣ್ಡಭೂತೇಹಿ ಪಞ್ಚಮತ್ತೇಹಿ ಅಸ್ಸಸತೇಹಿ ವೇರಞ್ಜಂ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಉಪಗತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ತಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ವಸ್ಸಿಕೇ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಅದ್ಧಾನಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತುಂ। ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಾ ಚ ಬಹಿನಗರೇ ಉದಕೇನ ಅನಜ್ಝೋತ್ಥರಣೀಯೇ ಠಾನೇ ಅತ್ತನೋ ಚ ವಾಸಾಗಾರಾನಿ ಅಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಮನ್ದಿರಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ವತಿಯಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿಂಸು। ತಾನಿ ತೇಸಂ ವಸನಟ್ಠಾನಾನಿ ‘‘ಅಸ್ಸಮಣ್ಡಲಿಕಾಯೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು। ತೇನಾಹ – ‘‘ತೇಹಿ ಅಸ್ಸಮಣ್ಡಲಿಕಾಸು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕನ್ತಿ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪಮಾಣಂ ಪುಲಕಂ। ಪತ್ಥೋ ನಾಮ ನಾಳಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಏಕಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಲಂ ಯಾಪನಾಯ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ – ‘‘ಪತ್ಥೋದನೋ ನಾಲಮಯಂ ದುವಿನ್ನ’’ನ್ತಿ (ಜಾ॰ ೨.೨೧.೧೯೨)। ಪುಲಕಂ ನಾಮ ನಿತ್ಥುಸಂ ಕತ್ವಾ ಉಸ್ಸೇದೇತ್ವಾ ಗಹಿತಯವತಣ್ಡುಲಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಯದಿ ಹಿ ಸಥುಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಾಣಕಾ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಅದ್ಧಾನಕ್ಖಮಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ವಾಣಿಜಾ ಅದ್ಧಾನಕ್ಖಮಂ ಕತ್ವಾ ಯವತಣ್ಡುಲಮಾದಾಯ ಅದ್ಧಾನಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ ‘‘ಯತ್ಥ ಅಸ್ಸಾನಂ ಖಾದನೀಯಂ ತಿಣಂ ದುಲ್ಲಭಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತತ್ಥೇತಂ ಅಸ್ಸಭತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
Tena kho pana samayena uttarāpathakā assavāṇijā…pe… assosi kho bhagavā udukkhalasaddanti – tenāti yasmiṃ samaye bhagavā verañjaṃ upanissāya vassāvāsaṃ upagato tena samayena. Uttarāpathavāsikā uttarāpathato vā āgatattā evaṃ laddhavohārā assavāṇijā uttarāpathe assānaṃ uṭṭhānaṭṭhāne pañca assasatāni gahetvā diguṇaṃ tiguṇaṃ lābhaṃ patthayamānā desantaraṃ gacchantā tehi attano vikkāyikabhaṇḍabhūtehi pañcamattehi assasatehi verañjaṃ vassāvāsaṃ upagatā honti. Kasmā? Na hi sakkā tasmiṃ dese vassike cattāro māse addhānaṃ paṭipajjituṃ. Upagacchantā ca bahinagare udakena anajjhottharaṇīye ṭhāne attano ca vāsāgārāni assānañca mandiraṃ kārāpetvā vatiyā parikkhipiṃsu. Tāni tesaṃ vasanaṭṭhānāni ‘‘assamaṇḍalikāyo’’ti paññāyiṃsu. Tenāha – ‘‘tehi assamaṇḍalikāsu bhikkhūnaṃ patthapatthapulakaṃ paññattaṃ hotī’’ti. Patthapatthapulakanti ekamekassa bhikkhuno patthapatthapamāṇaṃ pulakaṃ. Pattho nāma nāḷimattaṃ hoti, ekassa purisassa alaṃ yāpanāya. Vuttampi hetaṃ – ‘‘patthodano nālamayaṃ duvinna’’nti (jā. 2.21.192). Pulakaṃ nāma nitthusaṃ katvā ussedetvā gahitayavataṇḍulā vuccanti. Yadi hi sathusā honti, pāṇakā vijjhanti, addhānakkhamā na honti. Tasmā te vāṇijā addhānakkhamaṃ katvā yavataṇḍulamādāya addhānaṃ paṭipajjanti ‘‘yattha assānaṃ khādanīyaṃ tiṇaṃ dullabhaṃ bhavissati, tatthetaṃ assabhattaṃ bhavissatī’’ti.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತೇಹಿ ತಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ‘‘ನ ಹಿ ತೇ ದಕ್ಖಿಣಾಪಥಮನುಸ್ಸಾ ವಿಯ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ, ತೇ ಪನ ಸದ್ಧಾ ಪಸನ್ನಾ ಬುದ್ಧಮಾಮಕಾ, ಧಮ್ಮಮಾಮಕಾ, ಸಙ್ಘಮಾಮಕಾ; ತೇ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ನಗರಂ ಪವಿಸನ್ತಾ ದ್ವೇ ತಯೋ ದಿವಸೇ ಅದ್ದಸಂಸು ಸತ್ತಟ್ಠ ಭಿಕ್ಖೂ ಸುನಿವತ್ಥೇ ಸುಪಾರುತೇ ಇರಿಯಾಪಥಸಮ್ಪನ್ನೇ ಸಕಲಮ್ಪಿ ನಗರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಲಭಮಾನೇ। ದಿಸ್ವಾನ ನೇಸಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಯ್ಯಾ ಇಮಂ ನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗತಾ; ಛಾತಕಞ್ಚ ವತ್ತತಿ, ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲಭನ್ತಿ, ಅತಿವಿಯ ಕಿಲಮನ್ತಿ। ಮಯಞ್ಚಮ್ಹ ಆಗನ್ತುಕಾ, ನ ಸಕ್ಕೋಮ ನೇಸಂ ದೇವಸಿಕಂ ಯಾಗುಞ್ಚ ಭತ್ತಞ್ಚ ಪಟಿಯಾದೇತುಂ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಅಸ್ಸಾ ಸಾಯಞ್ಚ ಪಾತೋ ಚ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಭತ್ತಂ ಲಭನ್ತಿ। ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಅಸ್ಸಸ್ಸ ಪಾತರಾಸಭತ್ತತೋ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ದದೇಯ್ಯಾಮ। ಏವಂ ಅಯ್ಯಾ ಚ ನ ಕಿಲಮಿಸ್ಸನ್ತಿ , ಅಸ್ಸಾ ಚ ಯಾಪೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ತೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹೇ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಥಾ’’ತಿ ಯಾಚಿತ್ವಾ ದೇವಸಿಕಂ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಪಞ್ಞಪೇಸುಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇಹಿ ಅಸ್ಸಮಣ್ಡಲಿಕಾಸು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ।
Kasmā pana tehi taṃ bhikkhūnaṃ paññattanti? Vuccate – ‘‘na hi te dakkhiṇāpathamanussā viya assaddhā appasannā, te pana saddhā pasannā buddhamāmakā, dhammamāmakā, saṅghamāmakā; te pubbaṇhasamayaṃ kenacideva karaṇīyena nagaraṃ pavisantā dve tayo divase addasaṃsu sattaṭṭha bhikkhū sunivatthe supārute iriyāpathasampanne sakalampi nagaraṃ piṇḍāya caritvā kiñci alabhamāne. Disvāna nesaṃ etadahosi – ‘‘ayyā imaṃ nagaraṃ upanissāya vassaṃ upagatā; chātakañca vattati, na ca kiñci labhanti, ativiya kilamanti. Mayañcamha āgantukā, na sakkoma nesaṃ devasikaṃ yāguñca bhattañca paṭiyādetuṃ. Amhākaṃ pana assā sāyañca pāto ca dvikkhattuṃ bhattaṃ labhanti. Yaṃnūna mayaṃ ekamekassa assassa pātarāsabhattato ekamekassa bhikkhuno patthapatthapulakaṃ dadeyyāma. Evaṃ ayyā ca na kilamissanti , assā ca yāpessantī’’ti. Te bhikkhūnaṃ santikaṃ gantvā etamatthaṃ ārocetvā ‘‘bhante, tumhe patthapatthapulakaṃ paṭiggahetvā yaṃ vā taṃ vā katvā paribhuñjathā’’ti yācitvā devasikaṃ patthapatthapulakaṃ paññapesuṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘tehi assamaṇḍalikāsu bhikkhūnaṃ patthapatthapulakaṃ paññattaṃ hotī’’ti.
ಪಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಸಙ್ಖೇಪೇನ ಠಪಿತಂ। ಇದಾನಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾತಿಆದೀಸು ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯನ್ತಿ ದಿವಸಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಸಮಯಂ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ ವಾ ಸಮಯಂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ ಏಕಂ ಖಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ಲಬ್ಭತಿ। ನಿವಾಸೇತ್ವಾತಿ ಪರಿದಹಿತ್ವಾ, ವಿಹಾರನಿವಾಸನಪರಿವತ್ತನವಸೇನೇತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ತೇ ತತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನಿವತ್ಥಾ ಅಹೇಸುಂ। ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯಾತಿ ಪತ್ತಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ಚೀವರಂ ಕಾಯೇನ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ, ಧಾರೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇನ ವಾ ತೇನ ವಾ ಹಿ ಪಕಾರೇನ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ಆದಾಯಇಚ್ಚೇವ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಯಥಾ ‘‘ಸಮಾದಾಯೇವ ಪಕ್ಕಮತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧)। ಪಿಣ್ಡಂ ಅಲಭಮಾನಾತಿ ಸಕಲಮ್ಪಿ ವೇರಞ್ಜಂ ಚರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತು ಪಿಣ್ಡೋ, ಅನ್ತಮಸೋ ‘‘ಅತಿಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ವಾಚಮ್ಪಿ ಅಲಭಮಾನಾ।
Paññattanti niccabhattasaṅkhepena ṭhapitaṃ. Idāni bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvātiādīsu pubbaṇhasamayanti divasassa pubbabhāgasamayaṃ, pubbaṇhasamayeti attho. Pubbaṇhe vā samayaṃ pubbaṇhasamayaṃ, pubbaṇhe ekaṃ khaṇanti vuttaṃ hoti. Evaṃ accantasaṃyoge upayogavacanaṃ labbhati. Nivāsetvāti paridahitvā, vihāranivāsanaparivattanavasenetaṃ veditabbaṃ. Na hi te tato pubbe anivatthā ahesuṃ. Pattacīvaramādāyāti pattaṃ hatthehi cīvaraṃ kāyena ādiyitvā sampaṭicchādetvā, dhāretvāti attho. Yena vā tena vā hi pakārena gaṇhantā ādāyaicceva vuccanti, yathā ‘‘samādāyeva pakkamatī’’ti (dī. ni. 1.21). Piṇḍaṃ alabhamānāti sakalampi verañjaṃ caritvā tiṭṭhatu piṇḍo, antamaso ‘‘aticchathā’’ti vācampi alabhamānā.
ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಆರಾಮಂ ಆಹರಿತ್ವಾತಿ ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಲದ್ಧಂ ಏಕಮೇಕಂ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆರಾಮಂ ನೇತ್ವಾ। ಉದುಕ್ಖಲೇ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೀತಿ ಥೇರಾನಂ ಕೋಚಿ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೋ ನತ್ಥಿ, ಯೋ ನೇಸಂ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ವಾ ಭತ್ತಂ ವಾ ಪಚೇಯ್ಯ। ಸಾಮಮ್ಪಿ ಪಚನಂ ಸಮಣಸಾರುಪ್ಪಂ ನ ಹೋತಿ ನ ಚ ವಟ್ಟತಿ। ತೇ ಏವಂ ನೋ ಸಲ್ಲಹುಕವುತ್ತಿತಾ ಚ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸಾಮಪಾಕಪರಿಮೋಚನಞ್ಚಾತಿ ಅಟ್ಠ ಅಟ್ಠ ಜನಾ ವಾ ದಸ ದಸ ಜನಾ ವಾ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ಉದುಕ್ಖಲೇ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಸಕಂ ಸಕಂ ಪಟಿವೀಸಂ ಉದಕೇನ ತೇಮೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ। ಏವಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ । ಭಗವತೋ ಪನ ತೇ ಅಸ್ಸವಾಣಿಜಾ ಪತ್ಥಪುಲಕಞ್ಚ ದೇನ್ತಿ, ತದುಪಿಯಞ್ಚ ಸಪ್ಪಿಮಧುಸಕ್ಕರಂ। ತಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸಿಲಾಯಂ ಪಿಸತಿ। ಪುಞ್ಞವತಾ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸೇನ ಕತಂ ಮನಾಪಮೇವ ಹೋತಿ। ಅಥ ನಂ ಪಿಸಿತ್ವಾ ಸಪ್ಪಿಆದೀಹಿ ಸಮ್ಮಾ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಉಪನಾಮೇಸಿ। ಅಥೇತ್ಥ ದೇವತಾ ದಿಬ್ಬೋಜಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ತಂ ಭಗವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಕಾಲಂ ಅತಿನಾಮೇತಿ। ನ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತಿ।
Patthapatthapulakaṃ ārāmaṃ āharitvāti gatagataṭṭhāne laddhaṃ ekamekaṃ patthapatthapulakaṃ gahetvā ārāmaṃ netvā. Udukkhale koṭṭetvā koṭṭetvā paribhuñjantīti therānaṃ koci kappiyakārako natthi, yo nesaṃ taṃ gahetvā yāguṃ vā bhattaṃ vā paceyya. Sāmampi pacanaṃ samaṇasāruppaṃ na hoti na ca vaṭṭati. Te evaṃ no sallahukavuttitā ca bhavissati, sāmapākaparimocanañcāti aṭṭha aṭṭha janā vā dasa dasa janā vā ekato hutvā udukkhale koṭṭetvā koṭṭetvā sakaṃ sakaṃ paṭivīsaṃ udakena temetvā paribhuñjanti. Evaṃ paribhuñjitvā appossukkā samaṇadhammaṃ karonti . Bhagavato pana te assavāṇijā patthapulakañca denti, tadupiyañca sappimadhusakkaraṃ. Taṃ āyasmā ānando āharitvā silāyaṃ pisati. Puññavatā paṇḍitapurisena kataṃ manāpameva hoti. Atha naṃ pisitvā sappiādīhi sammā yojetvā bhagavato upanāmesi. Athettha devatā dibbojaṃ pakkhipanti. Taṃ bhagavā paribhuñjati. Paribhuñjitvā phalasamāpattiyā kālaṃ atināmeti. Na tato paṭṭhāya piṇḍāya carati.
ಕಿಂ ಪನಾನನ್ದತ್ಥೇರೋ ತದಾ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಹೋತೀತಿ? ಹೋತಿ, ನೋ ಚ ಖೋ ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ಲದ್ಧಾ। ಭಗವತೋ ಹಿ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ವೀಸತಿವಸ್ಸನ್ತರೇ ನಿಬದ್ಧುಪಟ್ಠಾಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಕದಾಚಿ ನಾಗಸಮಾಲತ್ಥೇರೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ, ಕದಾಚಿ ನಾಗಿತತ್ಥೇರೋ, ಕದಾಚಿ ಮೇಘಿಯತ್ಥೇರೋ, ಕದಾಚಿ ಉಪವಾಣತ್ಥೇರೋ, ಕದಾಚಿ ಸಾಗತತ್ಥೇರೋ, ಕದಾಚಿ ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ ಲಿಚ್ಛವಿಪುತ್ತೋ। ತೇ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಯದಾ ಇಚ್ಛನ್ತಿ ತದಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ತೇಸು ತೇಸು ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೇಸು ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಹೋತಿ, ಪಕ್ಕನ್ತೇಸು ಸಯಮೇವ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಕರೋತಿ। ಭಗವಾಪಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಮೇ ಞಾತಿಸೇಟ್ಠೋ ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ನ ತಾವ ಲಭತಿ, ಅಥ ಖೋ ಏವರೂಪೇಸು ಠಾನೇಸು ಅಯಮೇವ ಪತಿರೂಪೋತಿ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ ಪನಾನನ್ದೋ ಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಸಿಲಾಯಂ ಪಿಸಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಉಪನಾಮೇಸಿ, ತಂ ಭಗವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿ।
Kiṃ panānandatthero tadā bhagavato upaṭṭhāko hotīti? Hoti, no ca kho upaṭṭhākaṭṭhānaṃ laddhā. Bhagavato hi paṭhamabodhiyaṃ vīsativassantare nibaddhupaṭṭhāko nāma natthi. Kadāci nāgasamālatthero bhagavantaṃ upaṭṭhāsi, kadāci nāgitatthero, kadāci meghiyatthero, kadāci upavāṇatthero, kadāci sāgatatthero, kadāci sunakkhatto licchaviputto. Te attano ruciyā upaṭṭhahitvā yadā icchanti tadā pakkamanti. Ānandatthero tesu tesu upaṭṭhahantesu appossukko hoti, pakkantesu sayameva vattapaṭipattiṃ karoti. Bhagavāpi kiñcāpi me ñātiseṭṭho upaṭṭhākaṭṭhānaṃ na tāva labhati, atha kho evarūpesu ṭhānesu ayameva patirūpoti adhivāsesi. Tena vuttaṃ – ‘‘āyasmā panānando patthapulakaṃ silāyaṃ pisitvā bhagavato upanāmesi, taṃ bhagavā paribhuñjatī’’ti.
ನನು ಚ ಮನುಸ್ಸಾ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕಾಲೇ ಅತಿವಿಯ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತಾ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಅತ್ತನಾ ಅಭುಞ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದಾತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ತೇ ತದಾ ಕಸ್ಮಾ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಮ್ಪಿ ನ ಅದಂಸು? ಅಯಞ್ಚ ವೇರಞ್ಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಹತಾ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಭಗವನ್ತಂ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಯಾಚಿ, ಸೋ ಕಸ್ಮಾ ಭಗವತೋ ಅತ್ಥಿಭಾವಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾತೀತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಮಾರಾವಟ್ಟನಾಯ। ವೇರಞ್ಜಞ್ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಾ ಪಕ್ಕನ್ತಮತ್ತಮೇವ ಸಕಲಞ್ಚ ನಗರಂ ಸಮನ್ತಾ ಚ ಯೋಜನಮತ್ತಂ ಯತ್ಥ ಸಕ್ಕಾ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚಾಗನ್ತುಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಮಾರೋ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಮೋಹೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖಣಭಾವಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ತಸ್ಮಾ ನ ಕೋಚಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞಿತ್ಥ।
Nanu ca manussā dubbhikkhakāle ativiya ussāhajātā puññāni karonti, attanā abhuñjitvāpi bhikkhūnaṃ dātabbaṃ maññanti. Te tadā kasmā kaṭacchubhikkhampi na adaṃsu? Ayañca verañjo brāhmaṇo mahatā ussāhena bhagavantaṃ vassāvāsaṃ yāci, so kasmā bhagavato atthibhāvampi na jānātīti? Vuccate – mārāvaṭṭanāya. Verañjañhi brāhmaṇaṃ bhagavato santikā pakkantamattameva sakalañca nagaraṃ samantā ca yojanamattaṃ yattha sakkā purebhattaṃ piṇḍāya caritvā paccāgantuṃ, taṃ sabbaṃ māro āvaṭṭetvā mohetvā sabbesaṃ asallakkhaṇabhāvaṃ katvā pakkāmi. Tasmā na koci antamaso sāmīcikammampi kattabbaṃ maññittha.
ಕಿಂ ಪನ ಭಗವಾಪಿ ಮಾರಾವಟ್ಟನಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾವ ತತ್ಥ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗತೋತಿ? ನೋ ಅಜಾನಿತ್ವಾ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಚಮ್ಪಾ-ಸಾವತ್ಥಿ-ರಾಜಗಹಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ನ ಉಪಗತೋತಿ? ತಿಟ್ಠನ್ತು ಚಮ್ಪಾ-ಸಾವತ್ಥಿ-ರಾಜಗಹಾದೀನಿ, ಸಚೇಪಿ ಭಗವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಂವಚ್ಛರೇ ಉತ್ತರಕುರುಂ ವಾ ತಿದಸಪುರಂ ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ತಮ್ಪಿ ಮಾರೋ ಆವಟ್ಟೇಯ್ಯ। ಸೋ ಕಿರ ತಂ ಸಂವಚ್ಛರಂ ಅತಿವಿಯ ಆಘಾತೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ। ಇಧ ಪನ ಭಗವಾ ಇಮಂ ಅತಿರೇಕಕಾರಣಂ ಅದ್ದಸ – ‘‘ಅಸ್ಸವಾಣಿಜಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ವೇರಞ್ಜಾಯಮೇವ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛಿ।
Kiṃ pana bhagavāpi mārāvaṭṭanaṃ ajānitvāva tattha vassaṃ upagatoti? No ajānitvā. Atha kasmā campā-sāvatthi-rājagahādīnaṃ aññatarasmiṃ na upagatoti? Tiṭṭhantu campā-sāvatthi-rājagahādīni, sacepi bhagavā tasmiṃ saṃvacchare uttarakuruṃ vā tidasapuraṃ vā gantvā vassaṃ upagaccheyya, tampi māro āvaṭṭeyya. So kira taṃ saṃvaccharaṃ ativiya āghātena pariyuṭṭhitacitto ahosi. Idha pana bhagavā imaṃ atirekakāraṇaṃ addasa – ‘‘assavāṇijā bhikkhūnaṃ saṅgahaṃ karissantī’’ti. Tasmā verañjāyameva vassaṃ upagacchi.
ಕಿಂ ಪನ ಮಾರೋ ವಾಣಿಜಕೇ ಆವಟ್ಟೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ? ನೋ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತೇ ಪನ ಆವಟ್ಟಿತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಆಗಮಿಂಸು। ಪಟಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ನ ಆವಟ್ಟೇತೀತಿ? ಅವಿಸಹತಾಯ। ನ ಹಿ ಸೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅಭಿಹಟಭಿಕ್ಖಾಯ ನಿಬದ್ಧದಾನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಿತವತ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕಾತುಂ ವಿಸಹತಿ। ಚತುನ್ನಞ್ಹಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುಂ। ಕತಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ? ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅಭಿಹಟಭಿಕ್ಖಾಸಙ್ಖೇಪೇನ ವಾ ನಿಬದ್ಧದಾನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಿತವತ್ತಸಙ್ಖೇಪೇನ ವಾ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುಂ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಜೀವಿತಸ್ಸ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುಂ। ಅಸೀತಿಯಾ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಾನಂ ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಯ ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುಂ। ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯದೇವಬ್ರಹ್ಮಾನಮ್ಪಿ ಹಿ ಪಭಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಪ್ಪದೇಸಂ ಪತ್ವಾ ವಿಹತಾನುಭಾವಾ ಹೋನ್ತಿ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುನ್ತಿ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುಂ। ತಸ್ಮಾ ಮಾರೇನ ಅಕತನ್ತರಾಯಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಭಗವಾ ಸಸಾವಕಸಙ್ಘೋ ತದಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Kiṃ pana māro vāṇijake āvaṭṭetuṃ na sakkotīti? No na sakkoti, te pana āvaṭṭitapariyosāne āgamiṃsu. Paṭinivattitvā kasmā na āvaṭṭetīti? Avisahatāya. Na hi so tathāgatassa abhihaṭabhikkhāya nibaddhadānassa appitavattassa antarāyaṃ kātuṃ visahati. Catunnañhi na sakkā antarāyo kātuṃ. Katamesaṃ catunnaṃ? Tathāgatassa abhihaṭabhikkhāsaṅkhepena vā nibaddhadānassa appitavattasaṅkhepena vā pariccattānaṃ catunnaṃ paccayānaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Buddhānaṃ jīvitassa na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Asītiyā anubyañjanānaṃ byāmappabhāya vā na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Candimasūriyadevabrahmānampi hi pabhā tathāgatassa anubyañjanabyāmappabhāppadesaṃ patvā vihatānubhāvā honti. Buddhānaṃ sabbaññutaññāṇassa na sakkā kenaci antarāyo kātunti imesaṃ catunnaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Tasmā mārena akatantarāyaṃ bhikkhaṃ bhagavā sasāvakasaṅgho tadā paribhuñjatīti veditabbo.
ಏವಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಚ ಏಕದಿವಸಂ ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಭಗವಾ ಉದುಕ್ಖಲಸದ್ದನ್ತಿ ಭಗವಾ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಂ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಮುಸಲಸಙ್ಘಟ್ಟಜನಿತಂ ಉದುಕ್ಖಲಸದ್ದಂ ಸುಣಿ। ತತೋ ಪರಂ ಜಾನನ್ತಾಪಿ ತಥಾಗತಾತಿ ಏವಮಾದಿ ಯಂ ಪರತೋ ‘‘ಕಿನ್ನು ಖೋ ಸೋ, ಆನನ್ದ, ಉದುಕ್ಖಲಸದ್ದೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿಹಾರದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪವಣ್ಣನಾ – ತಥಾಗತಾ ನಾಮ ಜಾನನ್ತಾಪಿ ಸಚೇ ತಾದಿಸಂ ಪುಚ್ಛಾಕಾರಣಂ ಹೋತಿ, ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತಾದಿಸಂ ಪುಚ್ಛಾಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಜಾನನ್ತಾಪಿ ನ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅಜಾನನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಜಾನನ್ತಾಪೀತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ಕಾಲಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಸಚೇ ತಸ್ಸಾ ಪುಚ್ಛಾಯ ಸೋ ಕಾಲೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ತಂ ಕಾಲಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ; ಸಚೇ ನ ಹೋತಿ , ಏವಮ್ಪಿ ಕಾಲಂ ವಿದಿತ್ವಾವ ನ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಏವಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಾಪಿ ಚ ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ ತಥಾಗತಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಯಂ ಅತ್ಥನಿಸ್ಸಿತಂ ಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ, ತದೇವ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ನೋ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇ ಸೇತುಘಾತೋ ತಥಾಗತಾನಂ। ಸೇತು ವುಚ್ಚತಿ ಮಗ್ಗೋ, ಮಗ್ಗೇನೇವ ತಾದಿಸಸ್ಸ ವಚನಸ್ಸ ಘಾತೋ, ಸಮುಚ್ಛೇದೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Evaṃ paribhuñjanto ca ekadivasaṃ assosi kho bhagavā udukkhalasaddanti bhagavā patthapatthapulakaṃ koṭṭentānaṃ bhikkhūnaṃ musalasaṅghaṭṭajanitaṃ udukkhalasaddaṃ suṇi. Tato paraṃ jānantāpi tathāgatāti evamādi yaṃ parato ‘‘kinnu kho so, ānanda, udukkhalasaddo’’ti pucchi, tassa parihāradassanatthaṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ saṅkhepavaṇṇanā – tathāgatā nāma jānantāpi sace tādisaṃ pucchākāraṇaṃ hoti, pucchanti. Sace pana tādisaṃ pucchākāraṇaṃ natthi, jānantāpi na pucchanti. Yasmā pana buddhānaṃ ajānanaṃ nāma natthi, tasmā ajānantāpīti na vuttaṃ. Kālaṃ viditvā pucchantīti sace tassā pucchāya so kālo hoti, evaṃ taṃ kālaṃ viditvā pucchanti; sace na hoti , evampi kālaṃ viditvāva na pucchanti. Evaṃ pucchantāpi ca atthasaṃhitaṃ tathāgatā pucchanti, yaṃ atthanissitaṃ kāraṇanissitaṃ, tadeva pucchanti, no anatthasaṃhitaṃ. Kasmā? Yasmā anatthasaṃhite setughāto tathāgatānaṃ. Setu vuccati maggo, maggeneva tādisassa vacanassa ghāto, samucchedoti vuttaṃ hoti.
ಇದಾನಿ ಅತ್ಥಸಂಹಿತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಂ ಅತ್ಥಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ವಚನಂ ತಥಾಗತಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ದ್ವೀಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿ ಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ಧಮ್ಮಂ ವಾ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯುತ್ತಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ ಪುಬ್ಬಚರಿತಕಾರಣಯುತ್ತಂ ಜಾತಕಂ ವಾ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮ। ಸಾವಕಾನಂ ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸಾವಕಾನಂ ವಾ ತಾಯ ಪುಚ್ಛಾಯ ವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ಗರುಕಂ ವಾ ಲಹುಕಂ ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮ ಆಣಂ ಠಪೇಸ್ಸಾಮಾತಿ।
Idāni atthasaṃhitanti ettha yaṃ atthasannissitaṃ vacanaṃ tathāgatā pucchanti, taṃ dassento ‘‘dvīhākārehī’’ti ādimāha. Tattha ākārehīti kāraṇehi. Dhammaṃ vā desessāmāti aṭṭhuppattiyuttaṃ suttaṃ vā pubbacaritakāraṇayuttaṃ jātakaṃ vā kathayissāma. Sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃpaññapessāmāti sāvakānaṃ vā tāya pucchāya vītikkamaṃ pākaṭaṃ katvā garukaṃ vā lahukaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāma āṇaṃ ṭhapessāmāti.
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸೀತಿ ಏತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಮೇವ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪತ್ಥಪತ್ಥಪುಲಕಪಟಿಲಾಭಂ ಸಲ್ಲಹುಕವುತ್ತಿತಂ ಸಾಮಪಾಕಪರಿಮೋಚನಞ್ಚ ಆರೋಚೇನ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಆನನ್ದಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪನ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಸಮ್ಪಹಂಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಸಾಧುಕಾರಂ ಪನ ದತ್ವಾ ದ್ವೀಸು ಆಕಾರೇಸು ಏಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ, ಆನನ್ದ, ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ವಿಜಿತಂ, ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ಸಾಲಿಮಂಸೋದನಂ ಅತಿಮಞ್ಞಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತತ್ರಾಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ತುಮ್ಹೇಹಿ, ಆನನ್ದ, ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ಏವಂ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖೇ ದುಲ್ಲಭಪಿಣ್ಡೇ ಇಮಾಯ ಸಲ್ಲಹುಕವುತ್ತಿತಾಯ ಇಮಿನಾ ಚ ಸಲ್ಲೇಖೇನ ವಿಜಿತಂ। ಕಿಂ ವಿಜಿತನ್ತಿ? ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಂ ವಿಜಿತಂ, ಲೋಭೋ ವಿಜಿತೋ, ಇಚ್ಛಾಚಾರೋ ವಿಜಿತೋ। ಕಥಂ? ‘‘ಅಯಂ ವೇರಞ್ಜಾ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾ, ಸಮನ್ತತೋ ಪನ ಅನನ್ತರಾ ಗಾಮನಿಗಮಾ ಫಲಭಾರನಮಿತಸಸ್ಸಾ ಸುಭಿಕ್ಖಾ ಸುಲಭಪಿಣ್ಡಾ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಭಗವಾ ಇಧೇವ ಅಮ್ಹೇ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ವಸತೀ’’ತಿ ಏಕಭಿಕ್ಖುಸ್ಸಪಿ ಚಿನ್ತಾ ವಾ ವಿಘಾತೋ ವಾ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ತಾವ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಂ ವಿಜಿತಂ ಅಭಿಭೂತಂ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ವತ್ತಿತಂ।
Atha kho bhagavā…pe… etamatthaṃ ārocesīti ettha natthi kiñci vattabbaṃ. Pubbe vuttameva hi bhikkhūnaṃ patthapatthapulakapaṭilābhaṃ sallahukavuttitaṃ sāmapākaparimocanañca ārocento etamatthaṃ ārocesīti vuccati. ‘‘Sādhusādhu, ānandā’’ti idaṃ pana bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ sampahaṃsento āha. Sādhukāraṃ pana datvā dvīsu ākāresu ekaṃ gahetvā dhammaṃ desento āha – ‘‘tumhehi, ānanda, sappurisehi vijitaṃ, pacchimā janatā sālimaṃsodanaṃ atimaññissatī’’ti. Tatrāyamadhippāyo – tumhehi, ānanda, sappurisehi evaṃ dubbhikkhe dullabhapiṇḍe imāya sallahukavuttitāya iminā ca sallekhena vijitaṃ. Kiṃ vijitanti? Dubbhikkhaṃ vijitaṃ, lobho vijito, icchācāro vijito. Kathaṃ? ‘‘Ayaṃ verañjā dubbhikkhā, samantato pana anantarā gāmanigamā phalabhāranamitasassā subhikkhā sulabhapiṇḍā. Evaṃ santepi bhagavā idheva amhe niggaṇhitvā vasatī’’ti ekabhikkhussapi cintā vā vighāto vā natthi. Evaṃ tāva dubbhikkhaṃ vijitaṃ abhibhūtaṃ attano vase vattitaṃ.
ಕಥಂ ಲೋಭೋ ವಿಜಿತೋ? ‘‘ಅಯಂ ವೇರಞ್ಜಾ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾ, ಸಮನ್ತತೋ ಪನ ಅನನ್ತರಾ ಗಾಮನಿಗಮಾ ಫಲಭಾರನಮಿತಸಸ್ಸಾ ಸುಭಿಕ್ಖಾ ಸುಲಭಪಿಣ್ಡಾ । ಹನ್ದ ಮಯಂ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಲೋಭವಸೇನ ಏಕಭಿಕ್ಖುನಾಪಿ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ವಾ ‘‘ಪಚ್ಛಿಮಿಕಾಯ ತತ್ಥ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ವಸ್ಸಚ್ಛೇದೋ ವಾ ನ ಕತೋ। ಏವಂ ಲೋಭೋ ವಿಜಿತೋ।
Kathaṃ lobho vijito? ‘‘Ayaṃ verañjā dubbhikkhā, samantato pana anantarā gāmanigamā phalabhāranamitasassā subhikkhā sulabhapiṇḍā . Handa mayaṃ tattha gantvā paribhuñjissāmā’’ti lobhavasena ekabhikkhunāpi ratticchedo vā ‘‘pacchimikāya tattha vassaṃ upagacchāmā’’ti vassacchedo vā na kato. Evaṃ lobho vijito.
ಕಥಂ ಇಚ್ಛಾಚಾರೋ ವಿಜಿತೋ? ಅಯಂ ವೇರಞ್ಜಾ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾ, ಇಮೇ ಚ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಮ್ಹೇ ದ್ವೇ ತಯೋ ಮಾಸೇ ವಸನ್ತೇಪಿ ನ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಗುಣವಾಣಿಜ್ಜಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅಸುಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀ…ಪೇ॰… ಅಸುಕೋ ಛಳಭಿಞ್ಞೋತಿ ಏವಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಕುಚ್ಛಿಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಸೀಲಂ ಅಧಿಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ ಏಕಭಿಕ್ಖುನಾಪಿ ಏವರೂಪಾ ಇಚ್ಛಾ ನ ಉಪ್ಪಾದಿತಾ। ಏವಂ ಇಚ್ಛಾಚಾರೋ ವಿಜಿತೋ ಅಭಿಭೂತೋ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ವತ್ತಿತೋತಿ।
Kathaṃ icchācāro vijito? Ayaṃ verañjā dubbhikkhā, ime ca manussā amhe dve tayo māse vasantepi na kismiñci maññanti. Yaṃnūna mayaṃ guṇavāṇijjaṃ katvā ‘‘asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī…pe… asuko chaḷabhiññoti evaṃ manussānaṃ aññamaññaṃ pakāsetvā kucchiṃ paṭijaggitvā pacchā sīlaṃ adhiṭṭhaheyyāmā’’ti ekabhikkhunāpi evarūpā icchā na uppāditā. Evaṃ icchācāro vijito abhibhūto attano vase vattitoti.
ಅನಾಗತೇ ಪನ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ವಿಹಾರೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಲಭಿತ್ವಾಪಿ ‘‘ಕಿಂ ಇದಂ ಉತ್ತಣ್ಡುಲಂ ಅತಿಕಿಲಿನ್ನಂ ಅಲೋಣಂ ಅತಿಲೋಣಂ ಅನಮ್ಬಿಲಂ ಅಚ್ಚಮ್ಬಿಲಂ, ಕೋ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸಾಲಿಮಂಸೋದನಂ ಅತಿಮಞ್ಞಿಸ್ಸತಿ, ಓಞ್ಞಾತಂ ಅವಞ್ಞಾತಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಅಥ ವಾ ಜನಪದೋ ನಾಮ ನ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖೋ ಹೋತಿ। ಏಕದಾ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖೋ ಹೋತಿ, ಏಕದಾ ಸುಭಿಕ್ಖೋ ಹೋತಿ। ಸ್ವಾಯಂ ಯದಾ ಸುಭಿಕ್ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತದಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಇಮಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪಸನ್ನಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಯಾಗುಖಜ್ಜಕಾದಿಪ್ಪಭೇದೇನ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ಸಾಲಿವಿಕತಿಂ ಮಂಸೋದನಞ್ಚ ದಾತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತಂ ತುಮ್ಹೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸಕ್ಕಾರಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸಙ್ಖಾತಾ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅನ್ತರೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅನುಭವಮಾನಾವ ಅತಿಮಞ್ಞಿಸ್ಸತಿ, ತಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಮಾನಞ್ಚ ಓಮಾನಞ್ಚ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಕಥಂ? ಕಸ್ಮಾ ಏತ್ತಕಂ ಪಕ್ಕಂ, ಕಿಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಭಾಜನಾನಿ ನತ್ಥಿ, ಯತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಠಪೇಯ್ಯಾಥಾತಿ।
Anāgate pana pacchimā janatā vihāre nisinnā appakasireneva labhitvāpi ‘‘kiṃ idaṃ uttaṇḍulaṃ atikilinnaṃ aloṇaṃ atiloṇaṃ anambilaṃ accambilaṃ, ko iminā attho’’ti ādinā nayena sālimaṃsodanaṃ atimaññissati, oññātaṃ avaññātaṃ karissati. Atha vā janapado nāma na sabbakālaṃ dubbhikkho hoti. Ekadā dubbhikkho hoti, ekadā subhikkho hoti. Svāyaṃ yadā subhikkho bhavissati, tadā tumhākaṃ sappurisānaṃ imāya paṭipattiyā pasannā manussā bhikkhūnaṃ yāgukhajjakādippabhedena anekappakāraṃ sālivikatiṃ maṃsodanañca dātabbaṃ maññissanti. Taṃ tumhe nissāya uppannaṃ sakkāraṃ tumhākaṃ sabrahmacārīsaṅkhātā pacchimā janatā tumhākaṃ antare nisīditvā anubhavamānāva atimaññissati, tappaccayaṃ mānañca omānañca karissati. Kathaṃ? Kasmā ettakaṃ pakkaṃ, kiṃ tumhākaṃ bhājanāni natthi, yattha attano santakaṃ pakkhipitvā ṭhapeyyāthāti.
ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dubbhikkhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ವೇರಞ್ಜಕಣ್ಡಂ • Verañjakaṇḍaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಉಪಾಸಕತ್ತಪಟಿವೇದನಾಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಉಪಾಸಕತ್ತಪಟಿವೇದನಾಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā
