| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
து³கஅத்து²த்³தா⁴ரவண்ணனா
Dukaatthuddhāravaṇṇanā
1473. மானோ …பே॰… ஏகதா⁴வாதி இத³ங் அவுத்தப்பகாரத³ஸ்ஸனவஸேன வுத்தங், அஞ்ஞதா² மானோ காமராகா³விஜ்ஜாஸஞ்ஞோஜனேஹி ஏகதோ உப்பஜ்ஜதீதி த்³விதா⁴தி வத்தப்³போ³ ஸியா. ஏஸ நயோ ப⁴வராகா³தீ³ஸு. ததா² விசிகிச்சா²தி எத்த² ததா²தி ஏதஸ்ஸ ஏகதா⁴வாதி அத்தோ².
1473. Māno…pe… ekadhāvāti idaṃ avuttappakāradassanavasena vuttaṃ, aññathā māno kāmarāgāvijjāsaññojanehi ekato uppajjatīti dvidhāti vattabbo siyā. Esa nayo bhavarāgādīsu. Tathā vicikicchāti ettha tathāti etassa ekadhāvāti attho.
1511. ஸஸங்கா²ரிகேஸூதி இத³ங் காமச்ச²ந்த³னீவரணஸ்ஸ தீஹி நீவரணேஹி ஸத்³தி⁴ங் உப்பஜ்ஜனட்டா²னத³ஸ்ஸனமத்தங் த³ட்ட²ப்³ப³ங், ந நியமதோ தத்த² தஸ்ஸ தேஹி உப்பத்தித³ஸ்ஸனத்த²ங் தி²னமித்³த⁴ஸ்ஸ அனியதத்தா. ஹெட்டி²மபரிச்சே²தே³னாதி உத்³த⁴ச்சஸ்ஸ ஸப்³பா³குஸலே உப்பஜ்ஜனதோ உத்³த⁴ச்சஸஹக³தே த்³வே, அஞ்ஞேஸு தி²னமித்³த⁴குக்குச்சவிரஹே தீணி ஹெட்டி²மந்ததோ உப்பஜ்ஜந்தீதி கத்வா ‘‘த்³வே தீணீ’’தி வுத்தந்தி அத்தோ². யத்தகானங் பன ஏகதோ உப்பத்தியங் நீவரணா சேவ நீவரணஸம்பயுத்தா சாதி அயமத்தோ² ஸம்ப⁴வதி, ஹெட்டி²மந்தேன தேஸங் த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘த்³வே’’தி வுத்தங். ததோ உத்³த⁴ம்பி பவத்தியங் அயமத்தோ² ஸம்ப⁴வதி ஏவாதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘தீணீ’’தி வுத்தங். த்³வே தீணீதி ச த்³வே வா தீணி வாதி அனியமனித்³தே³ஸோதி சத்தாரி வா பஞ்ச வாதிபி விஞ்ஞாயதி. யத்த² ஸஹுப்பத்தி, தத்த² நீவரணா சேவ நீவரணஸம்பயுத்தா ச ஹொந்தீதி ஏதஸ்ஸ வா லக்க²ணஸ்ஸ த³ஸ்ஸனமேதந்தி. யத்த² சத்தாரி பஞ்ச ச உப்பஜ்ஜந்தி, தத்த² சாயமத்தோ² ஸாதி⁴தோ ஹோதி. ஏவஞ்ச கத்வா கிலேஸகொ³ச்ச²கே ச ‘‘த்³வே தயோ’’தி வுத்தங். லக்க²ணத³ஸ்ஸனவஸேன ஹி கிலேஸா சேவ கிலேஸஸம்பயுத்தா ச வுத்தா, ந ஸப்³பே³ஸங் ஸம்ப⁴வந்தானங் ஸரூபேன த³ஸ்ஸனவஸேனாதி.
1511. Sasaṅkhārikesūti idaṃ kāmacchandanīvaraṇassa tīhi nīvaraṇehi saddhiṃ uppajjanaṭṭhānadassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ, na niyamato tattha tassa tehi uppattidassanatthaṃ thinamiddhassa aniyatattā. Heṭṭhimaparicchedenāti uddhaccassa sabbākusale uppajjanato uddhaccasahagate dve, aññesu thinamiddhakukkuccavirahe tīṇi heṭṭhimantato uppajjantīti katvā ‘‘dve tīṇī’’ti vuttanti attho. Yattakānaṃ pana ekato uppattiyaṃ nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttā cāti ayamattho sambhavati, heṭṭhimantena tesaṃ dassanatthaṃ ‘‘dve’’ti vuttaṃ. Tato uddhampi pavattiyaṃ ayamattho sambhavati evāti dassanatthaṃ ‘‘tīṇī’’ti vuttaṃ. Dve tīṇīti ca dve vā tīṇi vāti aniyamaniddesoti cattāri vā pañca vātipi viññāyati. Yattha sahuppatti, tattha nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttā ca hontīti etassa vā lakkhaṇassa dassanametanti. Yattha cattāri pañca ca uppajjanti, tattha cāyamattho sādhito hoti. Evañca katvā kilesagocchake ca ‘‘dve tayo’’ti vuttaṃ. Lakkhaṇadassanavasena hi kilesā ceva kilesasampayuttā ca vuttā, na sabbesaṃ sambhavantānaṃ sarūpena dassanavasenāti.
யதி³ உத்³த⁴ச்சங் ஸப்³பா³குஸலே உப்பஜ்ஜதி, கஸ்மா வுத்தங் ‘‘உத்³த⁴ச்சனீவரணங் உத்³த⁴ச்சஸஹக³தே சித்துப்பாதே³ உப்பஜ்ஜதீ’’தி? ஸுத்தந்தே வுத்தேஸு பஞ்சஸு நீவரணேஸு அஞ்ஞனீவரணரஹிதஸ்ஸ உத்³த⁴ச்சஸ்ஸ விஸயவிஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ங். ச²ட்ட²ங் பன நீவரணங் அபி⁴த⁴ம்மே இதரேஹி ஸஹக³தந்தி தஸ்ஸ அஞ்ஞனீவரணரஹிதஸ்ஸ ந கோசி விஸயவிஸேஸோ அத்தி², அத்தனா ஸஹக³தேஹி வினா உப்பஜ்ஜனட்டா²னாபா⁴வா தது³பலக்கி²தஸ்ஸ சித்துப்பாத³ஸ்ஸ அபா⁴வா ச நத்தே²வ விஸயவிஸேஸோ, தஸ்மா ‘‘தங் ஸப்³பா³குஸலே உப்பஜ்ஜதீ’’தி வுத்தங். உத்³த⁴ச்சஸஹக³தோ பன வுத்தசித்துப்பாதோ³ ஸேஸத⁴ம்மானங் உத்³த⁴ச்சானுவத்தனபா⁴வேன தது³பலக்கி²தோ உத்³த⁴ச்சஸ்ஸ விஸயவிஸேஸோ, தஸ்மா ஸப்³பா³குஸலே உப்பஜ்ஜமானங் உத்³த⁴ச்சங் ஸாமஞ்ஞேன ‘‘உத்³த⁴ச்சனீவரண’’ந்தி க³ஹெத்வாபி தங் அத்தனோ விஸயவிஸேஸேன பகாஸேதுங் ‘‘உத்³த⁴ச்சஸஹக³தே சித்துப்பாதே³ உப்பஜ்ஜதீ’’தி ஆஹ. ஏவஞ்ச பகாஸனங் விஸயவிஸேஸேஸு லோப⁴தோ³மனஸ்ஸஸஹக³தஸஸங்கா²ரிகவிசிகிச்சு²த்³த⁴ச்சஸஹக³தேஸு பஞ்ச நீவரணானி வவத்த²பெத்வா தேஸங் ப்³யாபகபா⁴வேன ச²ட்ட²ங் பகாஸேதுங் கதந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.
Yadi uddhaccaṃ sabbākusale uppajjati, kasmā vuttaṃ ‘‘uddhaccanīvaraṇaṃ uddhaccasahagate cittuppāde uppajjatī’’ti? Suttante vuttesu pañcasu nīvaraṇesu aññanīvaraṇarahitassa uddhaccassa visayavisesadassanatthaṃ. Chaṭṭhaṃ pana nīvaraṇaṃ abhidhamme itarehi sahagatanti tassa aññanīvaraṇarahitassa na koci visayaviseso atthi, attanā sahagatehi vinā uppajjanaṭṭhānābhāvā tadupalakkhitassa cittuppādassa abhāvā ca nattheva visayaviseso, tasmā ‘‘taṃ sabbākusale uppajjatī’’ti vuttaṃ. Uddhaccasahagato pana vuttacittuppādo sesadhammānaṃ uddhaccānuvattanabhāvena tadupalakkhito uddhaccassa visayaviseso, tasmā sabbākusale uppajjamānaṃ uddhaccaṃ sāmaññena ‘‘uddhaccanīvaraṇa’’nti gahetvāpi taṃ attano visayavisesena pakāsetuṃ ‘‘uddhaccasahagate cittuppāde uppajjatī’’ti āha. Evañca pakāsanaṃ visayavisesesu lobhadomanassasahagatasasaṅkhārikavicikicchuddhaccasahagatesu pañca nīvaraṇāni vavatthapetvā tesaṃ byāpakabhāvena chaṭṭhaṃ pakāsetuṃ katanti veditabbaṃ.
கேசி பன ‘‘உத்³த⁴ச்சஸஹக³தேதி ஸாமஞ்ஞேன ஸப்³ப³ங் உத்³த⁴ச்சங் ‘உத்³த⁴ச்ச’ந்தி க³ஹெத்வா தேன ஸஹக³தே சித்துப்பாதே³’’தி வத³ந்தி, அயங் பனத்தோ² ந ப³ஹுமதோ த்³வாத³ஸமசித்துப்பாத³ஸ்ஸ விய ஸப்³பா³குஸலசித்துப்பாதா³னங் உத்³த⁴ச்சேன அனுபலக்கி²தத்தா, ஸதி ச உபலக்கி²தத்தே ‘‘அட்ட²ஸு லோப⁴ஸஹக³தேஸூ’’திஆதீ³ஸு விய அஞ்ஞேஸங் சித்துப்பாதா³னங் நிவத்தனத்த²ங் ‘‘த்³வாத³ஸஸு உத்³த⁴ச்சஸஹக³தேஸூ’’தி வத்தப்³ப³த்தா. உத்³த⁴ச்சானுபலக்கி²தத்தா பன ஸப்³பா³குஸலானங் அவிஜ்ஜானீவரணங் விய இத³ம்பி ‘‘ஸப்³பா³குஸலேஸு உப்பஜ்ஜதீ’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ந பன வுத்தங், தஸ்மா வுத்தனயேனேவ அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. யஸ்மா ச அவிஜ்ஜானீவரணங் விய உத்³த⁴ச்சனீவரணஞ்ச ஸப்³பா³குஸலேஸு உப்பஜ்ஜதி, தஸ்மா நிக்கே²பகண்டே³ ‘‘காமச்ச²ந்த³னீவரணங் உத்³த⁴ச்சனீவரணேன நீவரணஞ்சேவ நீவரணஸம்பயுத்தஞ்சா’’திஆதி³ வுத்தங். தேன ஏகஸ்மிங்யேவ சித்துப்பாதே³ உத்³த⁴ச்சனீவரணங் உப்பஜ்ஜதீதி அக்³க³ஹெத்வா அதி⁴ப்பாயோ மக்³கி³தப்³போ³தி.
Keci pana ‘‘uddhaccasahagateti sāmaññena sabbaṃ uddhaccaṃ ‘uddhacca’nti gahetvā tena sahagate cittuppāde’’ti vadanti, ayaṃ panattho na bahumato dvādasamacittuppādassa viya sabbākusalacittuppādānaṃ uddhaccena anupalakkhitattā, sati ca upalakkhitatte ‘‘aṭṭhasu lobhasahagatesū’’tiādīsu viya aññesaṃ cittuppādānaṃ nivattanatthaṃ ‘‘dvādasasu uddhaccasahagatesū’’ti vattabbattā. Uddhaccānupalakkhitattā pana sabbākusalānaṃ avijjānīvaraṇaṃ viya idampi ‘‘sabbākusalesu uppajjatī’’ti vattabbaṃ siyā, na pana vuttaṃ, tasmā vuttanayeneva attho veditabbo. Yasmā ca avijjānīvaraṇaṃ viya uddhaccanīvaraṇañca sabbākusalesu uppajjati, tasmā nikkhepakaṇḍe ‘‘kāmacchandanīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañcā’’tiādi vuttaṃ. Tena ekasmiṃyeva cittuppāde uddhaccanīvaraṇaṃ uppajjatīti aggahetvā adhippāyo maggitabboti.
கிலேஸகொ³ச்ச²கே லோபா⁴தீ³னி த³ஸ கிலேஸவத்தூ²னி இமினா அனுக்கமேன இதே⁴வ அபி⁴த⁴ம்மே ஆக³தானி. தஸ்மா இதே⁴வ வுத்தஸ்ஸ உத்³த⁴ச்சகிலேஸஸ்ஸ அத்தனா ஸஹ வுத்தேஹி கிலேஸேஹி ரஹிதஸ்ஸ விஸயவிஸேஸோ நத்தீ²தி விஸயவிஸேஸேன பகாஸனங் அகத்வா ‘‘உத்³த⁴ச்சஞ்ச அஹிரிகஞ்ச அனொத்தப்பஞ்ச ஸப்³பா³குஸலேஸு உப்பஜ்ஜதீ’’தி வுத்தங். கிலேஸா சேவ ஸங்கிலிட்ட²பத³னித்³தே³ஸே யஸ்மா ஸங்கிலிட்ட²பத³ங் கிலேஸஸம்பயுத்தபதே³ன அஸமானத்த²ங் கேவலங் மலேன உபதாபிததங் விபா³தி⁴ததஞ்ச தீ³பேதி , தஸ்மா கிலேஸா சேவ கிலேஸஸம்பயுத்தபத³னித்³தே³ஸேன ஸமானங் நித்³தே³ஸங் அகத்வா ‘‘தேவ கிலேஸா கிலேஸா சேவ ஸங்கிலிட்டா² சா’’தி வுத்தங்.
Kilesagocchake lobhādīni dasa kilesavatthūni iminā anukkamena idheva abhidhamme āgatāni. Tasmā idheva vuttassa uddhaccakilesassa attanā saha vuttehi kilesehi rahitassa visayaviseso natthīti visayavisesena pakāsanaṃ akatvā ‘‘uddhaccañca ahirikañca anottappañca sabbākusalesu uppajjatī’’ti vuttaṃ. Kilesā ceva saṃkiliṭṭhapadaniddese yasmā saṃkiliṭṭhapadaṃ kilesasampayuttapadena asamānatthaṃ kevalaṃ malena upatāpitataṃ vibādhitatañca dīpeti , tasmā kilesā ceva kilesasampayuttapadaniddesena samānaṃ niddesaṃ akatvā ‘‘teva kilesā kilesā ceva saṃkiliṭṭhā cā’’ti vuttaṃ.
1577. த்³வே தயோ கிலேஸாதி எத்த² ‘‘த்³வே தயோதி ஹேதுகொ³ச்ச²காதீ³ஸு வுத்தாதி⁴காரவஸேன ருள்ஹியா வுத்த’’ந்தி கேசி வத³ந்தி. யதி³ அத்த²ங் அனபெக்கி²த்வா ருள்ஹியா வுச்செய்ய, க³ந்த²கொ³ச்ச²கே ச ‘‘யத்த² த்³வே தயோ க³ந்தா² ஏகதோ உப்பஜ்ஜந்தீ’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா. யஞ்ச வத³ந்தி ‘‘யத்த² த்³வே தயோ அஞ்ஞேஹி ஏகதோ உப்பஜ்ஜந்தீதி இமஸ்ஸத்த²ஸ்ஸ ஸம்ப⁴வதோ ஏகதோ-ஸத்³தோ³ கிலேஸகொ³ச்ச²கே ஸாத்த²கோ, ந ஹேதுகொ³ச்ச²காதீ³ஸு தேன வினாபி அதி⁴ப்பாயவிஜானநதோ’’தி, தம்பி ந, ஹேதுகொ³ச்ச²காதீ³ஸுபி நானாஉப்பத்தியங் ஹேதூ சேவ ஹேதுஸம்பயுத்தாதி³க்³க³ஹணனிவாரணத்த²த்தா ஏகதோ-ஸத்³த³ஸ்ஸ, தஸ்மா ருள்ஹீஅன்வத்த²கதா²ரோபனஞ்ச வஜ்ஜெத்வா யதா²வுத்தேனேவ நயேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³தி. லோபோ⁴ ச²தா⁴திஆதி³னா லோப⁴படிக⁴மோஹானங் அஞ்ஞேஹி ஏகதோ உப்பத்தித³ஸ்ஸனேனேவ தேஸம்பி லோபா⁴தீ³ஹி ஏகதோ உப்பத்தி த³ஸ்ஸிதாதி வேதி³தப்³பா³. ஸேஸங் உத்தானத்த²மேவாதி.
1577. Dve tayo kilesāti ettha ‘‘dve tayoti hetugocchakādīsu vuttādhikāravasena ruḷhiyā vutta’’nti keci vadanti. Yadi atthaṃ anapekkhitvā ruḷhiyā vucceyya, ganthagocchake ca ‘‘yattha dve tayo ganthā ekato uppajjantī’’ti vattabbaṃ siyā. Yañca vadanti ‘‘yattha dve tayo aññehi ekato uppajjantīti imassatthassa sambhavato ekato-saddo kilesagocchake sātthako, na hetugocchakādīsu tena vināpi adhippāyavijānanato’’ti, tampi na, hetugocchakādīsupi nānāuppattiyaṃ hetū ceva hetusampayuttādiggahaṇanivāraṇatthattā ekato-saddassa, tasmā ruḷhīanvatthakathāropanañca vajjetvā yathāvutteneva nayena attho veditabboti. Lobho chadhātiādinā lobhapaṭighamohānaṃ aññehi ekato uppattidassaneneva tesampi lobhādīhi ekato uppatti dassitāti veditabbā. Sesaṃ uttānatthamevāti.
அட்ட²கதா²கண்ட³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Aṭṭhakathākaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
சத்தாரி ச ஸஹஸ்ஸானி, புன தீணி ஸதானி ச;
Cattāri ca sahassāni, puna tīṇi satāni ca;
அட்ட²ஸாலினியா ஏதே, பதா³ லீனத்த²ஜோதகா.
Aṭṭhasāliniyā ete, padā līnatthajotakā.
த⁴ம்மமித்தோதி நாமேன, ஸக்கச்சங் அபி⁴யாசிதோ;
Dhammamittoti nāmena, sakkaccaṃ abhiyācito;
ஆனந்தோ³இதி நாமேன, கதா க³ந்தா² ஸுபு³த்³தி⁴னாதி.
Ānandoiti nāmena, katā ganthā subuddhināti.
இதி அட்ட²ஸாலினியா லீனத்த²பத³வண்ணனா
Iti aṭṭhasāliniyā līnatthapadavaṇṇanā
த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா ஸமத்தா.
Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā samattā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / து³கஅத்து²த்³தா⁴ரோ • Dukaatthuddhāro
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / து³கஅத்து²த்³தா⁴ரவண்ணனா • Dukaatthuddhāravaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / து³கஅத்து²த்³தா⁴ரவண்ணனா • Dukaatthuddhāravaṇṇanā
