Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
దుకఅత్థుద్ధారవణ్ణనా
Dukaatthuddhāravaṇṇanā
౧౪౪౧. హేతుగోచ్ఛకనిద్దేసే తయో కుసలహేతూతిఆదినా నయేన హేతూ దస్సేత్వా పున తేయేవ ఉప్పత్తిట్ఠానతో దస్సేతుం చతూసు భూమీసు కుసలేసు ఉప్పజ్జన్తీతిఆది వుత్తం. ఇమినా ఉపాయేన సేసగోచ్ఛకేసుపి దేసనానయో వేదితబ్బో.
1441. Hetugocchakaniddese tayo kusalahetūtiādinā nayena hetū dassetvā puna teyeva uppattiṭṭhānato dassetuṃ catūsu bhūmīsu kusalesu uppajjantītiādi vuttaṃ. Iminā upāyena sesagocchakesupi desanānayo veditabbo.
౧౪౭౩. యత్థ ద్వే తయో ఆసవా ఏకతో ఉప్పజ్జన్తీతి ఏత్థ తివిధేన ఆసవానం ఏకతో ఉప్పత్తి వేదితబ్బా. తత్థ చతూసు దిట్ఠివిప్పయుత్తేసు అవిజ్జాసవేన, దిట్ఠిసమ్పయుత్తేసు దిట్ఠాసవఅవిజ్జాసవేహి సద్ధిన్తి కామాసవో దువిధేన ఏకతో ఉప్పజ్జతి. భవాసవో చతూసు దిట్ఠివిప్పయుత్తేసు అవిజ్జాసవేన సద్ధిన్తి ఏకధావ ఏకతో ఉప్పజ్జతి. యథా చేత్థ ఏవం యత్థ ద్వే తీణి సంయోజనాని ఏకతో ఉప్పజ్జన్తీతి ఏత్థాపి సంయోజనానం ఉప్పత్తి ఏకతో దసధా భవే. తత్థ కామరాగో చతుధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి, పటిఘో తిధా, మానో ఏకధా. తథా విచికిచ్ఛా చేవ భవరాగో చ. కథం? కామరాగో తావ మానసంయోజనఅవిజ్జాసంయోజనేహి చేవ, దిట్ఠిసంయోజనఅవిజ్జాసంయోజనేహి చ, సీలబ్బతపరామాసఅవిజ్జాసంయోజనేహి చ, అవిజ్జాసంయోజనమత్తేనేవ చ సద్ధిన్తి ఏవం చతుధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి. పటిఘో పన ఇస్సాసంయోజనఅవిజ్జాసంయోజనేహి చేవ, మచ్ఛరియసంయోజనఅవిజ్జాసంయోజనేహి చ, అవిజ్జాసంయోజనమత్తేనేవ చ సద్ధిన్తి ఏవం తిధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి. మానో భవరాగావిజ్జాసంయోజనేహి సద్ధిం ఏకధావ ఏకతో ఉప్పజ్జతి . తథా విచికిచ్ఛా. సా హి అవిజ్జాసంయోజనేన సద్ధిం ఏకధా ఉప్పజ్జతి. భవరాగేపి ఏసేవ నయోతి. ఏవమేత్థ ద్వే తీణి సంయోజనాని ఏకతో ఉప్పజ్జన్తి.
1473. Yattha dve tayo āsavā ekato uppajjantīti ettha tividhena āsavānaṃ ekato uppatti veditabbā. Tattha catūsu diṭṭhivippayuttesu avijjāsavena, diṭṭhisampayuttesu diṭṭhāsavaavijjāsavehi saddhinti kāmāsavo duvidhena ekato uppajjati. Bhavāsavo catūsu diṭṭhivippayuttesu avijjāsavena saddhinti ekadhāva ekato uppajjati. Yathā cettha evaṃ yattha dve tīṇi saṃyojanāni ekato uppajjantīti etthāpi saṃyojanānaṃ uppatti ekato dasadhā bhave. Tattha kāmarāgo catudhā ekato uppajjati, paṭigho tidhā, māno ekadhā. Tathā vicikicchā ceva bhavarāgo ca. Kathaṃ? Kāmarāgo tāva mānasaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ceva, diṭṭhisaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ca, sīlabbataparāmāsaavijjāsaṃyojanehi ca, avijjāsaṃyojanamatteneva ca saddhinti evaṃ catudhā ekato uppajjati. Paṭigho pana issāsaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ceva, macchariyasaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ca, avijjāsaṃyojanamatteneva ca saddhinti evaṃ tidhā ekato uppajjati. Māno bhavarāgāvijjāsaṃyojanehi saddhiṃ ekadhāva ekato uppajjati . Tathā vicikicchā. Sā hi avijjāsaṃyojanena saddhiṃ ekadhā uppajjati. Bhavarāgepi eseva nayoti. Evamettha dve tīṇi saṃyojanāni ekato uppajjanti.
౧౫౧౧. యం పనేతం నీవరణగోచ్ఛకే యత్థ ద్వే తీణి నీవరణాని ఏకతో ఉప్పజ్జన్తీతి వుత్తం, తత్థాపి అట్ఠధా నీవరణానం ఏకతో ఉప్పత్తి వేదితబ్బా. ఏతేసు హి కామచ్ఛన్దో దువిధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి, బ్యాపాదో చతుధా, ఉద్ధచ్చం ఏకధా. తథా విచికిచ్ఛా. కథం? కామచ్ఛన్దో తావ అసఙ్ఖారికచిత్తేసు ఉద్ధచ్చనీవరణఅవిజ్జానీవరణేహి, ససఙ్ఖారికేసు థినమిద్ధఉద్ధచ్చఅవిజ్జానీవరణేహి సద్ధిం దువిధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి. యం పనేతం ద్వే తీణీతి వుత్తం, తం హేట్ఠిమపరిచ్ఛేదవసేన వుత్తం. తస్మా చతున్నమ్పి ఏకతో ఉప్పజ్జతీతి వచనం యుజ్జతి ఏవ. బ్యాపాదో పన అసఙ్ఖారికచిత్తే ఉద్ధచ్చఅవిజ్జానీవరణేహి, ససఙ్ఖారికే థినమిద్ధఉద్ధచ్చఅవిజ్జానీవరణేహి, అసఙ్ఖారికేయేవ ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చఅవిజ్జానీవరణేహి, ససఙ్ఖారికేయేవ థినమిద్ధఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చఅవిజ్జానీవరణేహి సద్ధిన్తి చతుధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి. ఉద్ధచ్చం పన అవిజ్జానీవరణమత్తేన సద్ధిం ఏకధావ ఏకతో ఉప్పజ్జతి. విచికిచ్ఛుద్ధచ్చఅవిజ్జానీవరణేహి సద్ధిం ఏకధావ ఏకతో ఉప్పజ్జతి.
1511. Yaṃ panetaṃ nīvaraṇagocchake yattha dve tīṇi nīvaraṇāni ekato uppajjantīti vuttaṃ, tatthāpi aṭṭhadhā nīvaraṇānaṃ ekato uppatti veditabbā. Etesu hi kāmacchando duvidhā ekato uppajjati, byāpādo catudhā, uddhaccaṃ ekadhā. Tathā vicikicchā. Kathaṃ? Kāmacchando tāva asaṅkhārikacittesu uddhaccanīvaraṇaavijjānīvaraṇehi, sasaṅkhārikesu thinamiddhauddhaccaavijjānīvaraṇehi saddhiṃ duvidhā ekato uppajjati. Yaṃ panetaṃ dve tīṇīti vuttaṃ, taṃ heṭṭhimaparicchedavasena vuttaṃ. Tasmā catunnampi ekato uppajjatīti vacanaṃ yujjati eva. Byāpādo pana asaṅkhārikacitte uddhaccaavijjānīvaraṇehi, sasaṅkhārike thinamiddhauddhaccaavijjānīvaraṇehi, asaṅkhārikeyeva uddhaccakukkuccaavijjānīvaraṇehi, sasaṅkhārikeyeva thinamiddhauddhaccakukkuccaavijjānīvaraṇehi saddhinti catudhā ekato uppajjati. Uddhaccaṃ pana avijjānīvaraṇamattena saddhiṃ ekadhāva ekato uppajjati. Vicikicchuddhaccaavijjānīvaraṇehi saddhiṃ ekadhāva ekato uppajjati.
౧౫౭౭. యమ్పిదం కిలేసగోచ్ఛకే యత్థ ద్వే తయో కిలేసా ఏకతో ఉప్పజ్జన్తీతి వుత్తం, తత్థ ‘ద్వే కిలేసా అఞ్ఞేహి, తయో వా కిలేసా అఞ్ఞేహి కిలేసేహి సద్ధిం ఉప్పజ్జన్తీ’తి ఏవమత్థో వేదితబ్బో. కస్మా? ద్విన్నం తిణ్ణంయేవ వా ఏకతో ఉప్పత్తియా అసమ్భవతో.
1577. Yampidaṃ kilesagocchake yattha dve tayo kilesā ekato uppajjantīti vuttaṃ, tattha ‘dve kilesā aññehi, tayo vā kilesā aññehi kilesehi saddhiṃ uppajjantī’ti evamattho veditabbo. Kasmā? Dvinnaṃ tiṇṇaṃyeva vā ekato uppattiyā asambhavato.
తత్థ దసధా కిలేసానం ఏకతో ఉప్పత్తి హోతి. ఏత్థ హి లోభో ఛధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి. పటిఘో ద్విధా. తథా మోహోతి వేదితబ్బో. కథం? లోభో తావ అసఙ్ఖారికే దిట్ఠివిప్పయుత్తే మోహఉద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి, ససఙ్ఖారికే మోహథినఉద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి, అసఙ్ఖారికేయేవ మోహమానుద్ధచ్చాహిరికానోత్తప్పేహి , ససఙ్ఖారికేయేవ మోహమానథినఉద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి, దిట్ఠిసమ్పయుత్తే పన అసఙ్ఖారికే మోహఉద్ధచ్చదిట్ఠిఅహిరికానోత్తప్పేహి, ససఙ్ఖారికే మోహదిట్ఠిథినఉద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి సద్ధిన్తి ఛధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి.
Tattha dasadhā kilesānaṃ ekato uppatti hoti. Ettha hi lobho chadhā ekato uppajjati. Paṭigho dvidhā. Tathā mohoti veditabbo. Kathaṃ? Lobho tāva asaṅkhārike diṭṭhivippayutte mohauddhaccaahirikānottappehi, sasaṅkhārike mohathinauddhaccaahirikānottappehi, asaṅkhārikeyeva mohamānuddhaccāhirikānottappehi , sasaṅkhārikeyeva mohamānathinauddhaccaahirikānottappehi, diṭṭhisampayutte pana asaṅkhārike mohauddhaccadiṭṭhiahirikānottappehi, sasaṅkhārike mohadiṭṭhithinauddhaccaahirikānottappehi saddhinti chadhā ekato uppajjati.
పటిఘో పన అసఙ్ఖారికే మోహఉద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి, ససఙ్ఖారికే మోహథినఉద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి సద్ధిన్తి ఏవం ద్విధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి. మోహో పన విచికిచ్ఛాసమ్పయుత్తే విచికిచ్ఛుద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి, ఉద్ధచ్చసమ్పయుత్తే ఉద్ధచ్చఅహిరికానోత్తప్పేహి సద్ధిన్తి ఏవం ద్విధా ఏకతో ఉప్పజ్జతి. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానత్థమేవాతి.
Paṭigho pana asaṅkhārike mohauddhaccaahirikānottappehi, sasaṅkhārike mohathinauddhaccaahirikānottappehi saddhinti evaṃ dvidhā ekato uppajjati. Moho pana vicikicchāsampayutte vicikicchuddhaccaahirikānottappehi, uddhaccasampayutte uddhaccaahirikānottappehi saddhinti evaṃ dvidhā ekato uppajjati. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
అట్ఠసాలినియా ధమ్మసఙ్గహఅట్ఠకథాయ
Aṭṭhasāliniyā dhammasaṅgahaaṭṭhakathāya
అట్ఠకథాకణ్డవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Aṭṭhakathākaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / దుకఅత్థుద్ధారో • Dukaatthuddhāro
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / దుకఅత్థుద్ధారవణ్ణనా • Dukaatthuddhāravaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / దుకఅత్థుద్ధారవణ్ణనా • Dukaatthuddhāravaṇṇanā