| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ទុកអត្ថុទ្ធារវណ្ណនា
Dukaatthuddhāravaṇṇanā
១៤៤១. ហេតុគោច្ឆកនិទ្ទេសេ តយោ កុសលហេតូតិអាទិនា នយេន ហេតូ ទស្សេត្វា បុន តេយេវ ឧប្បត្តិដ្ឋានតោ ទស្សេតុំ ចតូសុ ភូមីសុ កុសលេសុ ឧប្បជ្ជន្តីតិអាទិ វុត្តំ។ ឥមិនា ឧបាយេន សេសគោច្ឆកេសុបិ ទេសនានយោ វេទិតព្ពោ។
1441. Hetugocchakaniddese tayo kusalahetūtiādinā nayena hetū dassetvā puna teyeva uppattiṭṭhānato dassetuṃ catūsu bhūmīsu kusalesu uppajjantītiādi vuttaṃ. Iminā upāyena sesagocchakesupi desanānayo veditabbo.
១៤៧៣. យត្ថ ទ្វេ តយោ អាសវា ឯកតោ ឧប្បជ្ជន្តីតិ ឯត្ថ តិវិធេន អាសវានំ ឯកតោ ឧប្បត្តិ វេទិតព្ពា។ តត្ថ ចតូសុ ទិដ្ឋិវិប្បយុត្តេសុ អវិជ្ជាសវេន, ទិដ្ឋិសម្បយុត្តេសុ ទិដ្ឋាសវអវិជ្ជាសវេហិ សទ្ធិន្តិ កាមាសវោ ទុវិធេន ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ ភវាសវោ ចតូសុ ទិដ្ឋិវិប្បយុត្តេសុ អវិជ្ជាសវេន សទ្ធិន្តិ ឯកធាវ ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ យថា ចេត្ថ ឯវំ យត្ថ ទ្វេ តីណិ សំយោជនានិ ឯកតោ ឧប្បជ្ជន្តីតិ ឯត្ថាបិ សំយោជនានំ ឧប្បត្តិ ឯកតោ ទសធា ភវេ។ តត្ថ កាមរាគោ ចតុធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ, បដិឃោ តិធា, មានោ ឯកធា។ តថា វិចិកិច្ឆា ចេវ ភវរាគោ ច។ កថំ? កាមរាគោ តាវ មានសំយោជនអវិជ្ជាសំយោជនេហិ ចេវ, ទិដ្ឋិសំយោជនអវិជ្ជាសំយោជនេហិ ច, សីលព្ពតបរាមាសអវិជ្ជាសំយោជនេហិ ច, អវិជ្ជាសំយោជនមត្តេនេវ ច សទ្ធិន្តិ ឯវំ ចតុធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ បដិឃោ បន ឥស្សាសំយោជនអវិជ្ជាសំយោជនេហិ ចេវ, មច្ឆរិយសំយោជនអវិជ្ជាសំយោជនេហិ ច, អវិជ្ជាសំយោជនមត្តេនេវ ច សទ្ធិន្តិ ឯវំ តិធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ មានោ ភវរាគាវិជ្ជាសំយោជនេហិ សទ្ធិំ ឯកធាវ ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ ។ តថា វិចិកិច្ឆា។ សា ហិ អវិជ្ជាសំយោជនេន សទ្ធិំ ឯកធា ឧប្បជ្ជតិ។ ភវរាគេបិ ឯសេវ នយោតិ។ ឯវមេត្ថ ទ្វេ តីណិ សំយោជនានិ ឯកតោ ឧប្បជ្ជន្តិ។
1473. Yattha dve tayo āsavā ekato uppajjantīti ettha tividhena āsavānaṃ ekato uppatti veditabbā. Tattha catūsu diṭṭhivippayuttesu avijjāsavena, diṭṭhisampayuttesu diṭṭhāsavaavijjāsavehi saddhinti kāmāsavo duvidhena ekato uppajjati. Bhavāsavo catūsu diṭṭhivippayuttesu avijjāsavena saddhinti ekadhāva ekato uppajjati. Yathā cettha evaṃ yattha dve tīṇi saṃyojanāni ekato uppajjantīti etthāpi saṃyojanānaṃ uppatti ekato dasadhā bhave. Tattha kāmarāgo catudhā ekato uppajjati, paṭigho tidhā, māno ekadhā. Tathā vicikicchā ceva bhavarāgo ca. Kathaṃ? Kāmarāgo tāva mānasaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ceva, diṭṭhisaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ca, sīlabbataparāmāsaavijjāsaṃyojanehi ca, avijjāsaṃyojanamatteneva ca saddhinti evaṃ catudhā ekato uppajjati. Paṭigho pana issāsaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ceva, macchariyasaṃyojanaavijjāsaṃyojanehi ca, avijjāsaṃyojanamatteneva ca saddhinti evaṃ tidhā ekato uppajjati. Māno bhavarāgāvijjāsaṃyojanehi saddhiṃ ekadhāva ekato uppajjati . Tathā vicikicchā. Sā hi avijjāsaṃyojanena saddhiṃ ekadhā uppajjati. Bhavarāgepi eseva nayoti. Evamettha dve tīṇi saṃyojanāni ekato uppajjanti.
១៥១១. យំ បនេតំ នីវរណគោច្ឆកេ យត្ថ ទ្វេ តីណិ នីវរណានិ ឯកតោ ឧប្បជ្ជន្តីតិ វុត្តំ, តត្ថាបិ អដ្ឋធា នីវរណានំ ឯកតោ ឧប្បត្តិ វេទិតព្ពា។ ឯតេសុ ហិ កាមច្ឆន្ទោ ទុវិធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ, ព្យាបាទោ ចតុធា, ឧទ្ធច្ចំ ឯកធា។ តថា វិចិកិច្ឆា។ កថំ? កាមច្ឆន្ទោ តាវ អសង្ខារិកចិត្តេសុ ឧទ្ធច្ចនីវរណអវិជ្ជានីវរណេហិ, សសង្ខារិកេសុ ថិនមិទ្ធឧទ្ធច្ចអវិជ្ជានីវរណេហិ សទ្ធិំ ទុវិធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ យំ បនេតំ ទ្វេ តីណីតិ វុត្តំ, តំ ហេដ្ឋិមបរិច្ឆេទវសេន វុត្តំ។ តស្មា ចតុន្នម្បិ ឯកតោ ឧប្បជ្ជតីតិ វចនំ យុជ្ជតិ ឯវ។ ព្យាបាទោ បន អសង្ខារិកចិត្តេ ឧទ្ធច្ចអវិជ្ជានីវរណេហិ, សសង្ខារិកេ ថិនមិទ្ធឧទ្ធច្ចអវិជ្ជានីវរណេហិ, អសង្ខារិកេយេវ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចអវិជ្ជានីវរណេហិ, សសង្ខារិកេយេវ ថិនមិទ្ធឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចអវិជ្ជានីវរណេហិ សទ្ធិន្តិ ចតុធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ ឧទ្ធច្ចំ បន អវិជ្ជានីវរណមត្តេន សទ្ធិំ ឯកធាវ ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ វិចិកិច្ឆុទ្ធច្ចអវិជ្ជានីវរណេហិ សទ្ធិំ ឯកធាវ ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។
1511. Yaṃ panetaṃ nīvaraṇagocchake yattha dve tīṇi nīvaraṇāni ekato uppajjantīti vuttaṃ, tatthāpi aṭṭhadhā nīvaraṇānaṃ ekato uppatti veditabbā. Etesu hi kāmacchando duvidhā ekato uppajjati, byāpādo catudhā, uddhaccaṃ ekadhā. Tathā vicikicchā. Kathaṃ? Kāmacchando tāva asaṅkhārikacittesu uddhaccanīvaraṇaavijjānīvaraṇehi, sasaṅkhārikesu thinamiddhauddhaccaavijjānīvaraṇehi saddhiṃ duvidhā ekato uppajjati. Yaṃ panetaṃ dve tīṇīti vuttaṃ, taṃ heṭṭhimaparicchedavasena vuttaṃ. Tasmā catunnampi ekato uppajjatīti vacanaṃ yujjati eva. Byāpādo pana asaṅkhārikacitte uddhaccaavijjānīvaraṇehi, sasaṅkhārike thinamiddhauddhaccaavijjānīvaraṇehi, asaṅkhārikeyeva uddhaccakukkuccaavijjānīvaraṇehi, sasaṅkhārikeyeva thinamiddhauddhaccakukkuccaavijjānīvaraṇehi saddhinti catudhā ekato uppajjati. Uddhaccaṃ pana avijjānīvaraṇamattena saddhiṃ ekadhāva ekato uppajjati. Vicikicchuddhaccaavijjānīvaraṇehi saddhiṃ ekadhāva ekato uppajjati.
១៥៧៧. យម្បិទំ កិលេសគោច្ឆកេ យត្ថ ទ្វេ តយោ កិលេសា ឯកតោ ឧប្បជ្ជន្តីតិ វុត្តំ, តត្ថ ‘ទ្វេ កិលេសា អញ្ញេហិ, តយោ វា កិលេសា អញ្ញេហិ កិលេសេហិ សទ្ធិំ ឧប្បជ្ជន្តី’តិ ឯវមត្ថោ វេទិតព្ពោ។ កស្មា? ទ្វិន្នំ តិណ្ណំយេវ វា ឯកតោ ឧប្បត្តិយា អសម្ភវតោ។
1577. Yampidaṃ kilesagocchake yattha dve tayo kilesā ekato uppajjantīti vuttaṃ, tattha ‘dve kilesā aññehi, tayo vā kilesā aññehi kilesehi saddhiṃ uppajjantī’ti evamattho veditabbo. Kasmā? Dvinnaṃ tiṇṇaṃyeva vā ekato uppattiyā asambhavato.
តត្ថ ទសធា កិលេសានំ ឯកតោ ឧប្បត្តិ ហោតិ។ ឯត្ថ ហិ លោភោ ឆធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ បដិឃោ ទ្វិធា។ តថា មោហោតិ វេទិតព្ពោ។ កថំ? លោភោ តាវ អសង្ខារិកេ ទិដ្ឋិវិប្បយុត្តេ មោហឧទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ, សសង្ខារិកេ មោហថិនឧទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ, អសង្ខារិកេយេវ មោហមានុទ្ធច្ចាហិរិកានោត្តប្បេហិ , សសង្ខារិកេយេវ មោហមានថិនឧទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ, ទិដ្ឋិសម្បយុត្តេ បន អសង្ខារិកេ មោហឧទ្ធច្ចទិដ្ឋិអហិរិកានោត្តប្បេហិ, សសង្ខារិកេ មោហទិដ្ឋិថិនឧទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ សទ្ធិន្តិ ឆធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។
Tattha dasadhā kilesānaṃ ekato uppatti hoti. Ettha hi lobho chadhā ekato uppajjati. Paṭigho dvidhā. Tathā mohoti veditabbo. Kathaṃ? Lobho tāva asaṅkhārike diṭṭhivippayutte mohauddhaccaahirikānottappehi, sasaṅkhārike mohathinauddhaccaahirikānottappehi, asaṅkhārikeyeva mohamānuddhaccāhirikānottappehi , sasaṅkhārikeyeva mohamānathinauddhaccaahirikānottappehi, diṭṭhisampayutte pana asaṅkhārike mohauddhaccadiṭṭhiahirikānottappehi, sasaṅkhārike mohadiṭṭhithinauddhaccaahirikānottappehi saddhinti chadhā ekato uppajjati.
បដិឃោ បន អសង្ខារិកេ មោហឧទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ, សសង្ខារិកេ មោហថិនឧទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ សទ្ធិន្តិ ឯវំ ទ្វិធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ មោហោ បន វិចិកិច្ឆាសម្បយុត្តេ វិចិកិច្ឆុទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ, ឧទ្ធច្ចសម្បយុត្តេ ឧទ្ធច្ចអហិរិកានោត្តប្បេហិ សទ្ធិន្តិ ឯវំ ទ្វិធា ឯកតោ ឧប្បជ្ជតិ។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
Paṭigho pana asaṅkhārike mohauddhaccaahirikānottappehi, sasaṅkhārike mohathinauddhaccaahirikānottappehi saddhinti evaṃ dvidhā ekato uppajjati. Moho pana vicikicchāsampayutte vicikicchuddhaccaahirikānottappehi, uddhaccasampayutte uddhaccaahirikānottappehi saddhinti evaṃ dvidhā ekato uppajjati. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
អដ្ឋសាលិនិយា ធម្មសង្គហអដ្ឋកថាយ
Aṭṭhasāliniyā dhammasaṅgahaaṭṭhakathāya
អដ្ឋកថាកណ្ឌវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aṭṭhakathākaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ទុកអត្ថុទ្ធារោ • Dukaatthuddhāro
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ទុកអត្ថុទ្ធារវណ្ណនា • Dukaatthuddhāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ទុកអត្ថុទ្ធារវណ្ណនា • Dukaatthuddhāravaṇṇanā
