| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๖. ทุกทุกปฎฺฐานวณฺณนา
6. Dukadukapaṭṭhānavaṇṇanā
ทุกทุกปฎฺฐาเนปิ เหตุสเหตุกํ ธมฺมํ ปฎิจฺจ เหตุสเหตุโก ธโมฺม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยาติ ปญฺหุทฺธารวเสเนว สเงฺขปโต เทสนา กตาฯ ตตฺถ เหตุทุกํ สเหตุกทุกาทีหิ, สเหตุกทุกาทีนิ จ เตน สทฺธิํ โยชิตานิฯ เอเกกํ ปน ทุกํ เสเสหิ, เสสา จ เตหิ สทฺธิํ ปฎิปาฎิยา โยเชตพฺพาฯ อิทญฺหิ ทุกทุกปฎฺฐานํ นาม ‘ทุเกสุเยว ทุเก ปกฺขิปิตฺวา’ เทสิตํฯ เตเนตฺถ สพฺพทุเกหิ สทฺธิํ สพฺพทุกานํ โยชนา เวทิตพฺพาฯ ปาฬิ ปน สงฺขิตฺตาฯ เยน เยน จ ปเทน สทฺธิํ ยํ ยํ ปทํ โยชนํ น คจฺฉติ, ตํ ตํ หาเปตฺวาว เทสนา กตาติฯ
Dukadukapaṭṭhānepi hetusahetukaṃ dhammaṃ paṭicca hetusahetuko dhammo uppajjati hetupaccayāti pañhuddhāravaseneva saṅkhepato desanā katā. Tattha hetudukaṃ sahetukadukādīhi, sahetukadukādīni ca tena saddhiṃ yojitāni. Ekekaṃ pana dukaṃ sesehi, sesā ca tehi saddhiṃ paṭipāṭiyā yojetabbā. Idañhi dukadukapaṭṭhānaṃ nāma ‘dukesuyeva duke pakkhipitvā’ desitaṃ. Tenettha sabbadukehi saddhiṃ sabbadukānaṃ yojanā veditabbā. Pāḷi pana saṅkhittā. Yena yena ca padena saddhiṃ yaṃ yaṃ padaṃ yojanaṃ na gacchati, taṃ taṃ hāpetvāva desanā katāti.
ทุกทุกปฎฺฐานวณฺณนาฯ
Dukadukapaṭṭhānavaṇṇanā.
เอตฺตาวตา –
Ettāvatā –
ติกญฺจ ปฎฺฐานวรํ ทุกุตฺตมํ,
Tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ,
ทุกํ ติกเญฺจว ติกํ ทุกญฺจ;
Dukaṃ tikañceva tikaṃ dukañca;
ติกํ ติกเญฺจว ทุกํ ทุกญฺจ,
Tikaṃ tikañceva dukaṃ dukañca,
ฉ อนุโลมมฺหิ นยา สุคมฺภีราติฯ –
Cha anulomamhi nayā sugambhīrāti. –
อฎฺฐกถายํ วุตฺตคาถาย ทีปิตาฯ ธมฺมานุโลมปฎฺฐาเน ฉ นยา นิทฺทิฎฺฐา โหนฺติฯ ปจฺจยวเสน ปเนตฺถ เอเกกสฺมิํ ปฎฺฐาเน อนุโลมาทโย จตฺตาโร จตฺตาโร นยาติ เอเกน ปริยาเยน จตุวีสตินยปฎิมณฺฑิตํ อนุโลมปฎฺฐานํเยว เวทิตพฺพํฯ
Aṭṭhakathāyaṃ vuttagāthāya dīpitā. Dhammānulomapaṭṭhāne cha nayā niddiṭṭhā honti. Paccayavasena panettha ekekasmiṃ paṭṭhāne anulomādayo cattāro cattāro nayāti ekena pariyāyena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitaṃ anulomapaṭṭhānaṃyeva veditabbaṃ.
