| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
6. දුකදුකපට්‌ඨානවණ්‌ණනා
6. Dukadukapaṭṭhānavaṇṇanā
දුකදුකපට්‌ඨානෙපි හෙතුසහෙතුකං ධම්‌මං පටිච්‌ච හෙතුසහෙතුකො ධම්‌මො උප්‌පජ්‌ජති හෙතුපච්‌චයාති පඤ්‌හුද්‌ධාරවසෙනෙව සඞ්‌ඛෙපතො දෙසනා කතා. තත්‌ථ හෙතුදුකං සහෙතුකදුකාදීහි, සහෙතුකදුකාදීනි ච තෙන සද්‌ධිං යොජිතානි. එකෙකං පන දුකං සෙසෙහි, සෙසා ච තෙහි සද්‌ධිං පටිපාටියා යොජෙතබ්‌බා. ඉදඤ්‌හි දුකදුකපට්‌ඨානං නාම ‘දුකෙසුයෙව දුකෙ පක්‌ඛිපිත්‌වා’ දෙසිතං. තෙනෙත්‌ථ සබ්‌බදුකෙහි සද්‌ධිං සබ්‌බදුකානං යොජනා වෙදිතබ්‌බා. පාළි පන සඞ්‌ඛිත්‌තා. යෙන යෙන ච පදෙන සද්‌ධිං යං යං පදං යොජනං න ගච්‌ඡති, තං තං හාපෙත්‌වාව දෙසනා කතාති.
Dukadukapaṭṭhānepi hetusahetukaṃ dhammaṃ paṭicca hetusahetuko dhammo uppajjati hetupaccayāti pañhuddhāravaseneva saṅkhepato desanā katā. Tattha hetudukaṃ sahetukadukādīhi, sahetukadukādīni ca tena saddhiṃ yojitāni. Ekekaṃ pana dukaṃ sesehi, sesā ca tehi saddhiṃ paṭipāṭiyā yojetabbā. Idañhi dukadukapaṭṭhānaṃ nāma ‘dukesuyeva duke pakkhipitvā’ desitaṃ. Tenettha sabbadukehi saddhiṃ sabbadukānaṃ yojanā veditabbā. Pāḷi pana saṅkhittā. Yena yena ca padena saddhiṃ yaṃ yaṃ padaṃ yojanaṃ na gacchati, taṃ taṃ hāpetvāva desanā katāti.
දුකදුකපට්‌ඨානවණ්‌ණනා.
Dukadukapaṭṭhānavaṇṇanā.
එත්‌තාවතා –
Ettāvatā –
තිකඤ්‌ච පට්‌ඨානවරං දුකුත්‌තමං,
Tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ,
දුකං තිකඤ්‌චෙව තිකං දුකඤ්‌ච;
Dukaṃ tikañceva tikaṃ dukañca;
තිකං තිකඤ්‌චෙව දුකං දුකඤ්‌ච,
Tikaṃ tikañceva dukaṃ dukañca,
ඡ අනුලොමම්‌හි නයා සුගම්‌භීරාති. –
Cha anulomamhi nayā sugambhīrāti. –
අට්‌ඨකථායං වුත්‌තගාථාය දීපිතා. ධම්‌මානුලොමපට්‌ඨානෙ ඡ නයා නිද්‌දිට්‌ඨා හොන්‌ති. පච්‌චයවසෙන පනෙත්‌ථ එකෙකස්‌මිං පට්‌ඨානෙ අනුලොමාදයො චත්‌තාරො චත්‌තාරො නයාති එකෙන පරියායෙන චතුවීසතිනයපටිමණ්‌ඩිතං අනුලොමපට්‌ඨානංයෙව වෙදිතබ්‌බං.
Aṭṭhakathāyaṃ vuttagāthāya dīpitā. Dhammānulomapaṭṭhāne cha nayā niddiṭṭhā honti. Paccayavasena panettha ekekasmiṃ paṭṭhāne anulomādayo cattāro cattāro nayāti ekena pariyāyena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitaṃ anulomapaṭṭhānaṃyeva veditabbaṃ.
