| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
து³கமாதிகாபத³வண்ணனா
Dukamātikāpadavaṇṇanā
1-6. ஸமானதே³ஸக்³க³ஹணானங் ஏகஸ்மிங்யேவ வத்து²ஸ்மிங் க³ஹேதப்³பா³னங், ஏகவத்து²விஸயானங் வா. அத² வா ஸமானதே³ஸானங் ஏகவத்து²கத்தா ஸமானக³ஹேதப்³ப³பா⁴வானங் ஏகுப்பாதி³தோதி அத்தோ². யே த⁴ம்மா ஹேதுஸஹக³தா, தே ஹேதூஹி ஸஹ ஸங்க³ய்ஹந்தி. யோ ச தேஸங் ஸஹேதுகபா⁴வோ, ஸோ ஸஹஜாதாதீ³ஹி ஹேதூஹி கதோதி கத்வா வுத்தங் ‘‘ஸமா…பே॰… ஸப்³பா⁴வ’’ந்தி. ஆதி³-ஸத்³தே³ன செத்த² ஸுப்பதிட்டி²தபா⁴வஸாத⁴னாதி³ஹேதுப்³யாபாரே பரிக்³க³ண்ஹாதி. ஏகீபா⁴வூபக³மனந்தி ஏககலாபபா⁴வேன பவத்தமானானங் சித்தசேதஸிகானங் ஸங்ஸட்ட²தாய ஸமூஹக⁴னபா⁴வேன து³விஞ்ஞெய்யனானாகரணதங்யேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தங். த⁴ம்மனானத்தாபா⁴வேபீதி ஸபா⁴வத்த²பே⁴தா³பா⁴வேபி. பத³த்த²னானத்தேனாதி நானாபதா³பி⁴தெ⁴ய்யதாபே⁴தே³ன. ஏதேன பகாரந்தராபெக்க²ங் து³கந்தரவசனந்தி த³ஸ்ஸேதி. அனேகப்பகாரா ஹி த⁴ம்மா. தேனேவ ‘‘ஸப்³பே³ த⁴ம்மா ஸப்³பா³காரேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஞாணமுகே² ஆபாத²ங் ஆக³ச்ச²ந்தீ’’தி (மஹானி॰ 156; சூளனி॰ மோக⁴ராஜமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 85) வுத்தங். அயஞ்ச அத்தோ² திகேஸுபி த³ட்ட²ப்³போ³. யேஸங் வினெய்யானங் யேஹி பகாரவிஸேஸேஹி த⁴ம்மானங் விபா⁴வனே கதே படிவேதோ⁴ ஹோதி, தேஸங் தப்பகாரபே⁴தே³ஹி த⁴ம்மானங் விபா⁴வனங். யேஸங் பன யேன ஏகேனேவ பகாரேன விபா⁴வனே படிவேதோ⁴ ஹோதி, தேஸம்பி தங் வத்வா த⁴ம்மிஸ்ஸரத்தா தத³ஞ்ஞனிரவஸேஸப்பகாரவிபா⁴வனஞ்ச தே³ஸனாவிலாஸோதி ஆஹ ‘‘தே³ஸேதப்³ப³ப்பகாரஜானந’’ந்திஆதி³. நனு ஏகேன பகாரேன ஜானந்தஸ்ஸ தத³ஞ்ஞப்பகாரவிபா⁴வனங் அப²லங் ஹோதீதி? ந ஹோதி படிஸம்பி⁴தா³ப்பபே⁴த³ஸ்ஸ உபனிஸ்ஸயத்தா. தே பகாரா ஏதேஸந்தி தப்பகாரா, தப்³பா⁴வோ தப்பகாரதா. இமினா த⁴ம்மானங் விஜ்ஜமானஸ்ஸேவ பகாரவிஸேஸஸ்ஸ விபா⁴வனங் தே³ஸனாவிலாஸோதி த³ஸ்ஸேதி.
1-6. Samānadesaggahaṇānaṃ ekasmiṃyeva vatthusmiṃ gahetabbānaṃ, ekavatthuvisayānaṃ vā. Atha vā samānadesānaṃ ekavatthukattā samānagahetabbabhāvānaṃ ekuppāditoti attho. Ye dhammā hetusahagatā, te hetūhi saha saṅgayhanti. Yo ca tesaṃ sahetukabhāvo, so sahajātādīhi hetūhi katoti katvā vuttaṃ ‘‘samā…pe… sabbhāva’’nti. Ādi-saddena cettha suppatiṭṭhitabhāvasādhanādihetubyāpāre pariggaṇhāti. Ekībhāvūpagamananti ekakalāpabhāvena pavattamānānaṃ cittacetasikānaṃ saṃsaṭṭhatāya samūhaghanabhāvena duviññeyyanānākaraṇataṃyeva sandhāya vuttaṃ. Dhammanānattābhāvepīti sabhāvatthabhedābhāvepi. Padatthanānattenāti nānāpadābhidheyyatābhedena. Etena pakārantarāpekkhaṃ dukantaravacananti dasseti. Anekappakārā hi dhammā. Teneva ‘‘sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchantī’’ti (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85) vuttaṃ. Ayañca attho tikesupi daṭṭhabbo. Yesaṃ vineyyānaṃ yehi pakāravisesehi dhammānaṃ vibhāvane kate paṭivedho hoti, tesaṃ tappakārabhedehi dhammānaṃ vibhāvanaṃ. Yesaṃ pana yena ekeneva pakārena vibhāvane paṭivedho hoti, tesampi taṃ vatvā dhammissarattā tadaññaniravasesappakāravibhāvanañca desanāvilāsoti āha ‘‘desetabbappakārajānana’’ntiādi. Nanu ekena pakārena jānantassa tadaññappakāravibhāvanaṃ aphalaṃ hotīti? Na hoti paṭisambhidāppabhedassa upanissayattā. Te pakārā etesanti tappakārā, tabbhāvo tappakāratā. Iminā dhammānaṃ vijjamānasseva pakāravisesassa vibhāvanaṃ desanāvilāsoti dasseti.
அஞ்ஞத்தா²பீதி ‘‘அஹேதுகா சேவ த⁴ம்மா ந ச ஹேதூ’’திஆதீ³ஸு. யதா² பட²மது³கேகதே³ஸே க³ஹெத்வா து³தியததியது³கேஹி ஸத்³தி⁴ங் ச²ட்ட²து³கனயே யோஜனா ‘‘ஹேதூ த⁴ம்மா ஸஹேதுகாபி அஹேதுகாபீ’’திஆத³யோ தயோ து³கா லப்³ப⁴ந்தி, ஏவங் து³தியததியது³கேகதே³ஸே க³ஹெத்வா பட²மது³கேன ஸத்³தி⁴ங் யோஜனாய ‘‘ஸஹேதுகா த⁴ம்மா ஹேதூபி ந ஹேதூபி, அஹேதுகா த⁴ம்மா ஹேதூபி ந ஹேதூபி, ஹேதுஸம்பயுத்தா த⁴ம்மா ஹேதூபி ந ஹேதூபி, ஹேதுவிப்பயுத்தா த⁴ம்மா ஹேதூபி ந ஹேதூபீ’’தி சத்தாரோ து³கா லப்³ப⁴ந்தி, தே பன வுத்தனயேனேவ ஸக்கா த³ஸ்ஸேதுந்தி ந த³ஸ்ஸிதாதி த³ட்ட²ப்³பா³. அத² வா பாளியங் வுத்தேஹி சதுத்த²பஞ்சமேஹி அட்ட²கதா²யங் த³ஸ்ஸிதேஹி புரிமேஹி த்³வீஹி நின்னானாகரணதோ ஏதே ந வுத்தா. ஸன்னிவேஸவிஸேஸமத்தமேவ ஹெத்த² விஸேஸோதி. தேனேவ ஹி நின்னானத்த²த்தா பாளியங் ஆக³தது³கேஸு யதா²னித்³தா⁴ரிதது³கானங் யதா²ஸம்ப⁴வங் அவரோத⁴னேன அவுத்ததங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஏதேஸு பனா’’திஆதி³மாஹ.
Aññatthāpīti ‘‘ahetukā ceva dhammā na ca hetū’’tiādīsu. Yathā paṭhamadukekadese gahetvā dutiyatatiyadukehi saddhiṃ chaṭṭhadukanaye yojanā ‘‘hetū dhammā sahetukāpi ahetukāpī’’tiādayo tayo dukā labbhanti, evaṃ dutiyatatiyadukekadese gahetvā paṭhamadukena saddhiṃ yojanāya ‘‘sahetukā dhammā hetūpi na hetūpi, ahetukā dhammā hetūpi na hetūpi, hetusampayuttā dhammā hetūpi na hetūpi, hetuvippayuttā dhammā hetūpi na hetūpī’’ti cattāro dukā labbhanti, te pana vuttanayeneva sakkā dassetunti na dassitāti daṭṭhabbā. Atha vā pāḷiyaṃ vuttehi catutthapañcamehi aṭṭhakathāyaṃ dassitehi purimehi dvīhi ninnānākaraṇato ete na vuttā. Sannivesavisesamattameva hettha visesoti. Teneva hi ninnānatthattā pāḷiyaṃ āgatadukesu yathāniddhāritadukānaṃ yathāsambhavaṃ avarodhanena avuttataṃ dassetuṃ ‘‘etesu panā’’tiādimāha.
அத² வா ‘‘ஏதேன வா க³தித³ஸ்ஸனேனா’’திஆதி³னா வக்க²மானநயேன ‘‘ஹேதூ சேவ த⁴ம்மா அஹேதுகா சா’’திஆதீ³னங் ஸம்ப⁴வந்தானங் து³கானங் ஸங்க³ஹே ஸதி ஏதேஸம்பி ஸங்க³ஹோ ஸியா. யதோ வா து³கதோ பத³ங் நித்³தா⁴ரெத்வா து³கந்தரங் வுச்சதி, தேன ஸதி ச நானத்தே து³கந்தரங் லப்³ப⁴தி, ந செத்த² கோசி விஸேஸோ யதா²வுத்தது³கேஹீதி ஸங்வண்ணனாஸு ந த³ஸ்ஸிதந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். எத்த² ச யதா² ஸஹேதுகது³கதோ ஹேதுஸம்பயுத்தது³கஸ்ஸ, ஹேதுஸஹேதுகது³கதோ ச ஹேதுஹேதுஸம்பயுத்தது³கஸ்ஸ பத³த்த²மத்ததோ நானத்தங், ந ஸபா⁴வத்த²தோ. ஏவங் ஸந்தேபி ஸஹேதுகஹேதுஸஹேதுகது³கே வத்வா இதரேபி வுத்தா, ஏவங் ஹேதுஸம்பயுத்தஹேதுஹேதுஸம்பயுத்தது³காதீ³ஹி ஸபா⁴வத்த²னானத்தாபா⁴வேபி பத³த்த²னானத்தஸம்ப⁴வதோ த⁴ம்மனானத்தாபா⁴வேபி பத³த்த²னானத்தேன து³கந்தரங் வுச்சதீதி வுத்தத்தா ‘‘ஹேதுஸஹக³தா த⁴ம்மா, ந ஹேதுஸஹக³தா த⁴ம்மா, ஹேதுஸஹஜாதா த⁴ம்மா, ந ஹேதுஸஹஜாதா த⁴ம்மா. ஹேதுஸங்ஸட்டா² த⁴ம்மா, ஹேதுவிஸங்ஸட்டா² த⁴ம்மா. ஹேதுஸமுட்டா²னா த⁴ம்மா, ந ஹேதுஸமுட்டா²னா த⁴ம்மா. ஹேதுஸஹபு⁴னோ த⁴ம்மா, ந ஹேதுஸஹபு⁴னோ த⁴ம்மா’’திஆதீ³னங், ததா² ‘‘ஹேதூ சேவ த⁴ம்மா ஹேதுஸஹக³தா சா’’திஆதீ³னங், ‘‘ந ஹேதூ கோ² பன த⁴ம்மா ஹேதுஸஹக³தாபி, ந ஹேதுஸஹக³தாபீ’’திஆதீ³னஞ்ச ஸம்ப⁴வந்தானங் அனேகேஸங் து³கானங் ஸங்க³ஹோ அனுஞ்ஞாதோ விய தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹி வக்க²தி ‘‘ஏதேன வா க³தித³ஸ்ஸனேனா’’திஆதி³. ஏவங் ஆஸவகொ³ச்ச²காதீ³ஸுபி அயமத்தோ² யதா²ஸம்ப⁴வங் வத்தப்³போ³. த⁴ம்மானங் வா ஸபா⁴வகிச்சாதி³ங் போ³தே⁴தப்³பா³காரஞ்ச யாதா²வதோ ஜானந்தேன த⁴ம்மஸாமினா யத்தகா து³கா வுத்தா, தத்தகேஸு டா²தப்³ப³ங். அத்³தா⁴ ஹி தே து³கா ந வத்தப்³பா³, யே ப⁴க³வதா ந வுத்தாதி வேதி³தப்³ப³ங். ந ஹேதுஹேதுஸம்பயுத்தது³கோ ச²ட்ட²து³கேன நின்னானத்தோ²தி அதி⁴ப்பாயோ. தேஸூதி பட²மது³கததியது³கேஸு. யதி³ து³கந்தரேஹி து³கந்தரபதே³ஹி ச ஸமானத்த²த்தா ஏதேஸங் து³கானங் து³கந்தரபதா³னஞ்ச அவசனங் , ஏவங் ஸதி ச²ட்ட²து³கே பட²மபத³ம்பி ந வத்தப்³ப³ங் சதுத்த²து³கே து³தியபதே³ன ஸமானத்த²த்தா. ததா² ச ச²ட்ட²து³கோயேவ ந ஹோதீதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘சதுத்த²து³கே’’திஆதி³. து³கபூரணத்த²ந்தி இத³ங் ஸமானத்த²தங்யேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தங், தே³ஸனாவிஸேஸோ பன விஜ்ஜதியேவ. அத்த²ந்தரதாபா⁴வேபி பகாரபே⁴த³ஹேதுகங் து³கந்தரவசனந்தி த³ஸ்ஸிதோ ஹி அயமத்தோ²தி. ஏதேன க³தித³ஸ்ஸனேனாதி அத்த²விஸேஸாபா⁴வேபி ச²ட்ட²து³கபூரணஸங்கா²தேன நயத³ஸ்ஸனேன. பட²மது³கே…பே॰… த³ஸ்ஸிதோ பாளியங் வுத்தேஹி சதுத்த²பஞ்சமேஹி, அட்ட²கதா²யங் த³ஸ்ஸிதேஹி புரிமேஹி த்³வீஹி, இத⁴ த³ஸ்ஸிதேஹி சதூஹி. தேஸூதி து³தியததியது³கேஸு. பட²மது³கபக்கே²பேன த³ஸ்ஸிதோ பாளியங் ச²ட்ட²து³கேன இதரத்ர ச இதரது³கேஹீதி வேதி³தப்³ப³ங்.
Atha vā ‘‘etena vā gatidassanenā’’tiādinā vakkhamānanayena ‘‘hetū ceva dhammā ahetukā cā’’tiādīnaṃ sambhavantānaṃ dukānaṃ saṅgahe sati etesampi saṅgaho siyā. Yato vā dukato padaṃ niddhāretvā dukantaraṃ vuccati, tena sati ca nānatte dukantaraṃ labbhati, na cettha koci viseso yathāvuttadukehīti saṃvaṇṇanāsu na dassitanti daṭṭhabbaṃ. Ettha ca yathā sahetukadukato hetusampayuttadukassa, hetusahetukadukato ca hetuhetusampayuttadukassa padatthamattato nānattaṃ, na sabhāvatthato. Evaṃ santepi sahetukahetusahetukaduke vatvā itarepi vuttā, evaṃ hetusampayuttahetuhetusampayuttadukādīhi sabhāvatthanānattābhāvepi padatthanānattasambhavato dhammanānattābhāvepi padatthanānattena dukantaraṃ vuccatīti vuttattā ‘‘hetusahagatā dhammā, na hetusahagatā dhammā, hetusahajātā dhammā, na hetusahajātā dhammā. Hetusaṃsaṭṭhā dhammā, hetuvisaṃsaṭṭhā dhammā. Hetusamuṭṭhānā dhammā, na hetusamuṭṭhānā dhammā. Hetusahabhuno dhammā, na hetusahabhuno dhammā’’tiādīnaṃ, tathā ‘‘hetū ceva dhammā hetusahagatā cā’’tiādīnaṃ, ‘‘na hetū kho pana dhammā hetusahagatāpi, na hetusahagatāpī’’tiādīnañca sambhavantānaṃ anekesaṃ dukānaṃ saṅgaho anuññāto viya dissati. Tathā hi vakkhati ‘‘etena vā gatidassanenā’’tiādi. Evaṃ āsavagocchakādīsupi ayamattho yathāsambhavaṃ vattabbo. Dhammānaṃ vā sabhāvakiccādiṃ bodhetabbākārañca yāthāvato jānantena dhammasāminā yattakā dukā vuttā, tattakesu ṭhātabbaṃ. Addhā hi te dukā na vattabbā, ye bhagavatā na vuttāti veditabbaṃ. Na hetuhetusampayuttaduko chaṭṭhadukena ninnānatthoti adhippāyo. Tesūti paṭhamadukatatiyadukesu. Yadi dukantarehi dukantarapadehi ca samānatthattā etesaṃ dukānaṃ dukantarapadānañca avacanaṃ , evaṃ sati chaṭṭhaduke paṭhamapadampi na vattabbaṃ catutthaduke dutiyapadena samānatthattā. Tathā ca chaṭṭhadukoyeva na hotīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘catutthaduke’’tiādi. Dukapūraṇatthanti idaṃ samānatthataṃyeva sandhāya vuttaṃ, desanāviseso pana vijjatiyeva. Atthantaratābhāvepi pakārabhedahetukaṃ dukantaravacananti dassito hi ayamatthoti. Etena gatidassanenāti atthavisesābhāvepi chaṭṭhadukapūraṇasaṅkhātena nayadassanena. Paṭhamaduke…pe… dassito pāḷiyaṃ vuttehi catutthapañcamehi, aṭṭhakathāyaṃ dassitehi purimehi dvīhi, idha dassitehi catūhi. Tesūti dutiyatatiyadukesu. Paṭhamadukapakkhepena dassito pāḷiyaṃ chaṭṭhadukena itaratra ca itaradukehīti veditabbaṃ.
7-13. பச்சயபா⁴வமத்தேன…பே॰… அத்தி²தந்தி ஏதேன ந படிலத்³த⁴த்ததாஸங்கா²தா ஸஸபா⁴வதாவ அத்தி²தா, அத² கோ² படிபக்கே²ன அனிரோதோ⁴ அப்பஹீனதா அனிப்பா²தி³தப²லதா காரணாஸமுக்³கா⁴தேன ப²லனிப்³ப³த்தனாரஹதா சாதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. ததா² ஹி ‘‘இமஸ்மிங் ஸதி இத³ங் ஹோதீ’’தி எத்த² ‘‘ஸதீ’’தி இமினா வசனேன யேன வினா யங் ந ஹோதி, தங் அதீதாதி³பி காரணங் ஸங்க³ஹிதமேவாதி. தேனேவாஹ ‘‘ந ஸஹேது…பே॰… காலானமேவா’’தி. ஸமே…பே॰… தீ³பேதி ஸமேச்ச ஸம்பூ⁴ய பச்சயேஹி கதந்தி ஸங்க²தந்தி. அயமேதேஸங் விஸேஸோதி அயங் பச்சயனிப்³ப³த்தானங் பச்சயவந்ததா அனேகபச்சயனிப்பா²தி³ததா ச து³கத்³வயே புரிமபத³த்தா²னங் பே⁴தோ³, இதரேஸங் பன புரிமபத³ஸங்க³ஹிதத⁴ம்மவிது⁴ரஸபா⁴வதாயாதி. அவினி…பே॰… ட²பனதோதி ‘‘எத்தகா’’தி பபே⁴த³பரிச்சே²த³னித்³தா⁴ரணவஸேன அபி⁴த⁴ம்மமாதிகாயங் த⁴ம்மானங் அவுத்தத்தா வுத்தங். ஸுத்தந்தமாதிகாயங் பன நித்³தா⁴ரிதஸரூபஸங்கா²விஸேஸத்தா வினிச்சி²தத்த²பரிச்சே²தா³யேவ அவிஜ்ஜாத³யோ வுத்தாதி. ‘‘பத²வீஆதி³ ரூப’’ந்தி ஏதஸ்மிங் அத்த²விகப்பே அனேகஹேதுகேஸு சித்துப்பாதே³ஸு ஹேதூனங் ஸஹேதுகபா⁴வோ விய ஸப்³பே³ஸங் பத²வீஆதீ³னங் ரூபிபா⁴வோ ஸித்³தோ⁴தி ஆஹ ‘‘புரிம…பே॰… பஜ்ஜதீ’’தி. ந ஹி தேஸு நியதோ கத்த²சி ஸங்ஸாமிபா⁴வோதி. அனிச்சானுபஸ்ஸனாய வா லுஜ்ஜதி சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதீதி க³ஹேதப்³போ³ லோகோதி தங்க³ஹணரஹிதானங் லோகுத்தரானங் நத்தி² லோகதா. தேனேவாதி து³க்க²ஸச்சபா⁴வேன பரிஞ்ஞெய்யபா⁴வேனாதி அத்தோ².
7-13. Paccayabhāvamattena…pe… atthitanti etena na paṭiladdhattatāsaṅkhātā sasabhāvatāva atthitā, atha kho paṭipakkhena anirodho appahīnatā anipphāditaphalatā kāraṇāsamugghātena phalanibbattanārahatā cāti imamatthaṃ dasseti. Tathā hi ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hotī’’ti ettha ‘‘satī’’ti iminā vacanena yena vinā yaṃ na hoti, taṃ atītādipi kāraṇaṃ saṅgahitamevāti. Tenevāha ‘‘na sahetu…pe… kālānamevā’’ti. Same…pe… dīpeti samecca sambhūya paccayehi katanti saṅkhatanti. Ayametesaṃ visesoti ayaṃ paccayanibbattānaṃ paccayavantatā anekapaccayanipphāditatā ca dukadvaye purimapadatthānaṃ bhedo, itaresaṃ pana purimapadasaṅgahitadhammavidhurasabhāvatāyāti. Avini…pe… ṭhapanatoti ‘‘ettakā’’ti pabhedaparicchedaniddhāraṇavasena abhidhammamātikāyaṃ dhammānaṃ avuttattā vuttaṃ. Suttantamātikāyaṃ pana niddhāritasarūpasaṅkhāvisesattā vinicchitatthaparicchedāyeva avijjādayo vuttāti. ‘‘Pathavīādi rūpa’’nti etasmiṃ atthavikappe anekahetukesu cittuppādesu hetūnaṃ sahetukabhāvo viya sabbesaṃ pathavīādīnaṃ rūpibhāvo siddhoti āha ‘‘purima…pe… pajjatī’’ti. Na hi tesu niyato katthaci saṃsāmibhāvoti. Aniccānupassanāya vā lujjati chijjati vinassatīti gahetabbo lokoti taṃgahaṇarahitānaṃ lokuttarānaṃ natthi lokatā. Tenevāti dukkhasaccabhāvena pariññeyyabhāvenāti attho.
து³கப³ஹுதா ஆபஜ்ஜதீதி கஸ்மா வுத்தங், நனு வீஸதி து³கா விப⁴த்தா, ‘‘அவுத்தோபி யதா²லாப⁴வஸேன வேதி³தப்³போ³’’தி ச வக்க²தீதி து³கப³ஹுதா இச்சி²தா ஏவாதி? ஸச்சமேதங், தங்யேவ பன து³கப³ஹுதங் அனிச்ச²ந்தோ ஏவமாஹ. அபிச து³கப³ஹுதா ஆபஜ்ஜதி, ஸா ச கோ² விஞ்ஞாணபே⁴தா³னுஸாரினீ, தத்ராபி காமாவசரகுஸலதோ ஞாணஸம்பயுத்தானி, ததா² மஹாகிரியதோ மனொத்³வாராவஜ்ஜனந்தி ஏவங்பகாரானங் ஸப்³ப³த⁴ம்மாரம்மணவிஞ்ஞாணானங் அனாமஸனதோ ந ப்³யாபினீதி த³ஸ்ஸேதி ‘‘து³கப³ஹுதா’’திஆதி³னா. அப்³யாபிபா⁴வே பன தோ³ஸங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ததா² ச…பே॰… ஸியா’’தி ஆஹ. நித்³தே³ஸேன ச விருத்³த⁴ந்தி ‘‘யே தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா, ந தே த⁴ம்மா ஸோதவிஞ்ஞெய்யா’’திஆதி³னா ரூபாயதனாதீ³னங் பச்சேகசக்கு²விஞ்ஞாணாதி³னா கேனசி விஞ்ஞெய்யதங், ஸோதவிஞ்ஞாணாதி³னா கேனசி நவிஞ்ஞெய்யதஞ்ச த³ஸ்ஸெந்தேன நிக்கே²பராஸினித்³தே³ஸேன ‘‘த்³வின்னம்பி பதா³னங் அத்த²னானத்ததோ து³கோ ஹோதீ’’தி இத³ங் வசனங் விருத்³த⁴ங், ததா² அத்து²த்³தா⁴ரனித்³தே³ஸேனபி அத்த²தோ ந ஸமேதீதி அத்தோ². தத்தா²தி தஸ்ஸங் நிக்கே²பராஸிஸங்வண்ணனாயங். யோ ச படிஸேதோ⁴ கதோ அத்த²னானத்ததோ து³கங் த³ஸ்ஸேதுந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ந ஹி ஸம…பே॰… ஸேதே⁴துந்தி ஏதேன ‘‘யே தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா, ந தே த⁴ம்மா ஸோதவிஞ்ஞெய்யா’’தி எத்தகேஸு நித்³தே³ஸபதே³ஸு து³கபத³த்³வயப்பவத்தி பாளிதோ ஏவ விஞ்ஞாயதீதி த³ஸ்ஸேதி.
Dukabahutāāpajjatīti kasmā vuttaṃ, nanu vīsati dukā vibhattā, ‘‘avuttopi yathālābhavasena veditabbo’’ti ca vakkhatīti dukabahutā icchitā evāti? Saccametaṃ, taṃyeva pana dukabahutaṃ anicchanto evamāha. Apica dukabahutā āpajjati, sā ca kho viññāṇabhedānusārinī, tatrāpi kāmāvacarakusalato ñāṇasampayuttāni, tathā mahākiriyato manodvārāvajjananti evaṃpakārānaṃ sabbadhammārammaṇaviññāṇānaṃ anāmasanato na byāpinīti dasseti ‘‘dukabahutā’’tiādinā. Abyāpibhāve pana dosaṃ dassento ‘‘tathā ca…pe… siyā’’ti āha. Niddesena ca viruddhanti ‘‘ye te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā’’tiādinā rūpāyatanādīnaṃ paccekacakkhuviññāṇādinā kenaci viññeyyataṃ, sotaviññāṇādinā kenaci naviññeyyatañca dassentena nikkheparāsiniddesena ‘‘dvinnampi padānaṃ atthanānattato duko hotī’’ti idaṃ vacanaṃ viruddhaṃ, tathā atthuddhāraniddesenapi atthato na sametīti attho. Tatthāti tassaṃ nikkheparāsisaṃvaṇṇanāyaṃ. Yo ca paṭisedho kato atthanānattato dukaṃ dassetunti adhippāyo. Na hi sama…pe… sedhetunti etena ‘‘ye te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā’’ti ettakesu niddesapadesu dukapadadvayappavatti pāḷito eva viññāyatīti dasseti.
ததே²வாதி உபி⁴ன்னங் கேசின-ஸத்³தா³னங் அனியமதோ சக்கு²ஸோதாதி³னிஸ்ஸயவோஹாரேன சக்கு²ஸோதவிஞ்ஞாணாதி³கோ பி⁴ன்னஸபா⁴வோயேவ த⁴ம்மோ அத்தோ²தி த³ஸ்ஸனவஸேன. ரூபாயதனமேவ ஹி சக்கு²ஸோதவிஞ்ஞாணேஹி விஞ்ஞெய்யாவிஞ்ஞெய்யபா⁴வதோ ‘‘கேனசி விஞ்ஞெய்யங் கேனசி நவிஞ்ஞெய்ய’’ந்தி ச வுச்சதீதி. யதி³ ஏவங் இமஸ்மிம்பி பக்கே² து³கப³ஹுதா ஆபஜ்ஜதீதி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘ந செத்தா²’’திஆதி³. விஞ்ஞாதப்³ப³பே⁴தே³னாதி விஞ்ஞாதப்³ப³விஸேஸேன, விஞ்ஞெய்யேகதே³ஸேனாதி அத்தோ². து³கபே⁴தோ³தி து³கவிஸேஸோ, கேனசி விஞ்ஞெய்யது³கோ, தப்பபே⁴தோ³யேவ வா. ஸமத்தோ பரியத்தோ பரிபுண்ணோதி அத்தோ². யத்தகா விஞ்ஞாதப்³பா³ தத்தகா து³காதி து³கபே⁴தா³பஜ்ஜனப்பகாரத³ஸ்ஸனங். ஏவஞ்ச ஸதீதிஆதி³னா இமிஸ்ஸா ஸங்வண்ணனாய லத்³த⁴கு³ணங் த³ஸ்ஸேதி. ‘‘யே தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா, ந தே த⁴ம்மா ஸோதவிஞ்ஞெய்யா’’தி ரூபாயதனஸ்ஸேவ வுத்தத்தா அத்த²பே⁴தா³பா⁴வதோ கத²மயங் து³கோ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘விஞ்ஞாணனானத்தேனா’’திஆதி³. யதி³ பன ஸப்³ப³விஞ்ஞாதப்³ப³ஸங்க³ஹே து³கோஸமத்தோ ஹோதி, நிக்கே²பராஸினித்³தே³ஸோ கத²ங் நீயதீதி ஆஹ ‘‘ஏதஸ்ஸ பனா’’திஆதி³.
Tathevāti ubhinnaṃ kecina-saddānaṃ aniyamato cakkhusotādinissayavohārena cakkhusotaviññāṇādiko bhinnasabhāvoyeva dhammo atthoti dassanavasena. Rūpāyatanameva hi cakkhusotaviññāṇehi viññeyyāviññeyyabhāvato ‘‘kenaci viññeyyaṃ kenaci naviññeyya’’nti ca vuccatīti. Yadi evaṃ imasmimpi pakkhe dukabahutā āpajjatīti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘na cetthā’’tiādi. Viññātabbabhedenāti viññātabbavisesena, viññeyyekadesenāti attho. Dukabhedoti dukaviseso, kenaci viññeyyaduko, tappabhedoyeva vā. Samatto pariyatto paripuṇṇoti attho. Yattakā viññātabbā tattakā dukāti dukabhedāpajjanappakāradassanaṃ. Evañca satītiādinā imissā saṃvaṇṇanāya laddhaguṇaṃ dasseti. ‘‘Ye te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā’’ti rūpāyatanasseva vuttattā atthabhedābhāvato kathamayaṃ duko hotīti āha ‘‘viññāṇanānattenā’’tiādi. Yadi pana sabbaviññātabbasaṅgahe dukosamatto hoti, nikkheparāsiniddeso kathaṃ nīyatīti āha ‘‘etassa panā’’tiādi.
எத்த² பன யதா² விஞ்ஞாணனானத்தேன விஞ்ஞாதப்³ப³ங் பி⁴ந்தி³த்வா து³கே வுச்சமானே ஸதிபி விஞ்ஞாதப்³பா³னங் ப³ஹுபா⁴வே யத்தகா விஞ்ஞாதப்³பா³, தத்தகா து³காதி நத்தி² து³கப³ஹுதா து³கஸங்க³ஹிதத⁴ம்மேகதே³ஸேஸு து³கபத³த்³வயப்பவத்தித³ஸ்ஸனபா⁴வதோ. ஏவங் த்³வின்னம்பி பதா³னங் அத்த²னானத்தேன து³கே வுச்சமானேபி யத்தகானி விஞ்ஞாணானி, தத்தகா து³காதி நத்தி² து³கப³ஹுதா து³கஸங்க³…பே॰… பா⁴வதோ ஏவ. ந ஹி ஏகங்யேவ விஞ்ஞாணங் ‘‘கேனசி கேனசீ’’தி வுத்தங், கிந்து அபரம்பீதி ஸப்³ப³விஞ்ஞாணஸங்க³ஹே து³கோ ஸமத்தோ ஹோதி, ந ச கத்த²சி து³கஸ்ஸ பச்சே²தோ³ அத்தி² இந்த்³ரியவிஞ்ஞாணானங் விய மனோவிஞ்ஞாணஸ்ஸபி விஸயஸ்ஸ பி⁴ன்னத்தா. ந ஹி அதீதாரம்மணங் விஞ்ஞாணங் அனாக³தாதி³ஆரம்மணங் ஹோதி, அனாக³தாரம்மணங் வா அதீதாதி³ஆரம்மணங், தஸ்மா யதா²லத்³த⁴விஸேஸேன விஸிட்டே²ஸு மனோவிஞ்ஞாணபே⁴தே³ஸு தஸ்ஸ தஸ்ஸ விஸயஸ்ஸ ஆலம்ப³னானாலம்ப³னவஸேன து³கபத³த்³வயப்பவத்தி ந ஸக்கா நிவாரேதுங். தேனேவ ச அட்ட²கதா²யங் ‘‘மனோவிஞ்ஞாணேன பன கேனசி விஞ்ஞெய்யஞ்சேவ அவிஞ்ஞெய்யஞ்சாதி அயமத்தோ² அத்தி², தஸ்மா ஸோ அவுத்தோபி யதா²லாப⁴வஸேன வேதி³தப்³போ³’’தி பூ⁴மிபே⁴த³வஸேன யதா²லாப⁴ங் த³ஸ்ஸெஸ்ஸதி. ‘‘வவத்தா²னாபா⁴வதோ’’தி இத³ம்பி அனாமட்ட²விஸேஸங் மனோவிஞ்ஞாணஸாமஞ்ஞமேவ க³ஹெத்வா வுத்தங். பாளி பன இந்த்³ரியவிஞ்ஞாணேஹி நயத³ஸ்ஸனவஸேன ஆக³தாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஏவஞ்ச கத்வா இமிஸ்ஸாபி அத்த²வண்ணனாய ‘‘கேனசீ’’தி பத³ங் அனியமேன ஸப்³ப³விஞ்ஞாணஸங்கா³ஹகந்தி ஸித்³த⁴ங் ஹோதி, நித்³தே³ஸேன ச ந கோசி விரோதோ⁴. சக்கு²விஞ்ஞெய்யனஸோதவிஞ்ஞெய்யபா⁴வேஹி து³கபத³த்³வயப்பவத்தி த³ஸ்ஸிதா, ந பன சக்கு²விஞ்ஞெய்யாசக்கு²விஞ்ஞெய்யபா⁴வேஹி விஸேஸகாரணாபா⁴வதோ. கிஞ்ச ‘‘யே வா பனா’’தி பத³ந்தரஸம்பிண்ட³னதோபி ‘‘யே தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா…பே॰… ந தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1101) எத்தாவதா து³கபத³த்³வயப்பவத்தி த³ஸ்ஸிதாதி விஞ்ஞாயதி. பத³ந்தரபா⁴வத³ஸ்ஸனத்தோ² ஹி யேவாபன-ஸத்³தோ³ யதா² ‘‘யே கேசி குஸலா த⁴ம்மா, ஸப்³பே³ தே குஸலமூலா. யே வா பன குஸலமூலா, ஸப்³பே³ தே த⁴ம்மா குஸலா’’திஆதீ³ஸு (யம॰ 1.மூலயமக.1). அஞ்ஞதா² ‘‘யே தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா, ந தே த⁴ம்மா ஸோதவிஞ்ஞெய்யா. யே தே த⁴ம்மா ஸோதவிஞ்ஞெய்யா, ந தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா’’தி பாளி அப⁴விஸ்ஸ. யங் பன வத³ந்தி ‘‘யே தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யா…பே॰… ந தே த⁴ம்மா சக்கு²விஞ்ஞெய்யாதி இமினா அத்த²தோ த்³வே து³கா வுத்தா ஹொந்தீ’’தி, தத³பி சக்கு²விஞ்ஞெய்யாசக்கு²விஞ்ஞெய்யதங் ஸோதவிஞ்ஞெய்யாஸோதவிஞ்ஞெய்யதஞ்ச ஸந்தா⁴ய வுத்தங், ந பன ‘‘சக்கு²விஞ்ஞெய்யனஸோதவிஞ்ஞெய்யதங் ஸோதவிஞ்ஞெய்யனசக்கு²விஞ்ஞெய்யதஞ்சா’’தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஏதேன பாளிபடிஸேத⁴னஞ்ச நிவாரிதங் த³ட்ட²ப்³ப³ங் படிஸேத⁴னஸ்ஸேவ அபா⁴வதோ. ததா² யஸ்ஸ ஆரம்மணஸ்ஸ விஜானநபா⁴வேன யோ அத்தோ² வுச்சமானோ அனியமத³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘கேனசீ’’தி வுத்தோ, ஸோயேவ ததோ அஞ்ஞஸ்ஸ அவிஜானநபா⁴வேன வுச்சமானோ அனியமத³ஸ்ஸனத்த²ங் புன ‘‘கேனசீ’’தி வுத்தோதி தத³த்த²த³ஸ்ஸனே தேனேவாதி அயங் பத³த்தோ² ந ஸம்ப⁴வதீதி ந ஸக்கா வத்துந்தி. ஏவமெத்த² யதா² அட்ட²கதா² அவட்டி²தா, ததா² அத்தோ² யுஜ்ஜதீதி வேதி³தப்³ப³ங்.
Ettha pana yathā viññāṇanānattena viññātabbaṃ bhinditvā duke vuccamāne satipi viññātabbānaṃ bahubhāve yattakā viññātabbā, tattakā dukāti natthi dukabahutā dukasaṅgahitadhammekadesesu dukapadadvayappavattidassanabhāvato. Evaṃ dvinnampi padānaṃ atthanānattena duke vuccamānepi yattakāni viññāṇāni, tattakā dukāti natthi dukabahutā dukasaṅga…pe… bhāvato eva. Na hi ekaṃyeva viññāṇaṃ ‘‘kenaci kenacī’’ti vuttaṃ, kintu aparampīti sabbaviññāṇasaṅgahe duko samatto hoti, na ca katthaci dukassa pacchedo atthi indriyaviññāṇānaṃ viya manoviññāṇassapi visayassa bhinnattā. Na hi atītārammaṇaṃ viññāṇaṃ anāgatādiārammaṇaṃ hoti, anāgatārammaṇaṃ vā atītādiārammaṇaṃ, tasmā yathāladdhavisesena visiṭṭhesu manoviññāṇabhedesu tassa tassa visayassa ālambanānālambanavasena dukapadadvayappavatti na sakkā nivāretuṃ. Teneva ca aṭṭhakathāyaṃ ‘‘manoviññāṇena pana kenaci viññeyyañceva aviññeyyañcāti ayamattho atthi, tasmā so avuttopi yathālābhavasena veditabbo’’ti bhūmibhedavasena yathālābhaṃ dassessati. ‘‘Vavatthānābhāvato’’ti idampi anāmaṭṭhavisesaṃ manoviññāṇasāmaññameva gahetvā vuttaṃ. Pāḷi pana indriyaviññāṇehi nayadassanavasena āgatāti daṭṭhabbaṃ. Evañca katvā imissāpi atthavaṇṇanāya ‘‘kenacī’’ti padaṃ aniyamena sabbaviññāṇasaṅgāhakanti siddhaṃ hoti, niddesena ca na koci virodho. Cakkhuviññeyyanasotaviññeyyabhāvehi dukapadadvayappavatti dassitā, na pana cakkhuviññeyyācakkhuviññeyyabhāvehi visesakāraṇābhāvato. Kiñca ‘‘ye vā panā’’ti padantarasampiṇḍanatopi ‘‘ye te dhammā cakkhuviññeyyā…pe… na te dhammā cakkhuviññeyyā’’ti (dha. sa. 1101) ettāvatā dukapadadvayappavatti dassitāti viññāyati. Padantarabhāvadassanattho hi yevāpana-saddo yathā ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalamūlā. Ye vā pana kusalamūlā, sabbe te dhammā kusalā’’tiādīsu (yama. 1.mūlayamaka.1). Aññathā ‘‘ye te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā. Ye te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā’’ti pāḷi abhavissa. Yaṃ pana vadanti ‘‘ye te dhammā cakkhuviññeyyā…pe… na te dhammā cakkhuviññeyyāti iminā atthato dve dukā vuttā hontī’’ti, tadapi cakkhuviññeyyācakkhuviññeyyataṃ sotaviññeyyāsotaviññeyyatañca sandhāya vuttaṃ, na pana ‘‘cakkhuviññeyyanasotaviññeyyataṃ sotaviññeyyanacakkhuviññeyyatañcā’’ti daṭṭhabbaṃ. Etena pāḷipaṭisedhanañca nivāritaṃ daṭṭhabbaṃ paṭisedhanasseva abhāvato. Tathā yassa ārammaṇassa vijānanabhāvena yo attho vuccamāno aniyamadassanatthaṃ ‘‘kenacī’’ti vutto, soyeva tato aññassa avijānanabhāvena vuccamāno aniyamadassanatthaṃ puna ‘‘kenacī’’ti vuttoti tadatthadassane tenevāti ayaṃ padattho na sambhavatīti na sakkā vattunti. Evamettha yathā aṭṭhakathā avaṭṭhitā, tathā attho yujjatīti veditabbaṃ.
14-19. ஸந்தானஸ்ஸ அஜஞ்ஞமலீனபா⁴வகரணதோ கண்ஹகம்மவிபாகஹேதுதோ ச அபரிஸுத்³த⁴த்தா ‘‘அஸுசிபா⁴வேன ஸந்த³ந்தீ’’தி வுத்தங். தத்தா²தி வணே. பக்³க⁴ரணக…பே॰… ஸத்³தோ³தி ஏதேன ஆஸவோ விய ஆஸவோதி அயம்பி அத்தோ² த³ஸ்ஸிதோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கொ³த்ரபு⁴…பே॰… வுத்தானீதி ஏதேன கொ³த்ரபு⁴க்³க³ஹணங் உபலக்க²ணங் யதா² ‘‘காகேஹி ஸப்பி ரக்கி²தப்³ப³’’ந்தி த³ஸ்ஸேதி. கொ³த்ரபு⁴ஸதி³ஸா கொ³த்ரபூ⁴தி பன அத்தே² ஸதி கு³ணப்பதா⁴னத்தா²னங் ஏகேன ஸத்³தே³ன அவசனீயத்தா வோதா³னாத³யோவ வுத்தா ப⁴வெய்யுங். அத² வா கொ³த்ரபூ⁴தி ஏகஸேஸேன ஸாமஞ்ஞேன வா அயங் நித்³தே³ஸோதி வேதி³தப்³ப³ங். அபி⁴விதி⁴விஸயங் அவதி⁴ந்தி விப⁴த்திங் பரிணாமெத்வா வத்தப்³ப³ங்.
14-19. Santānassa ajaññamalīnabhāvakaraṇato kaṇhakammavipākahetuto ca aparisuddhattā ‘‘asucibhāvena sandantī’’ti vuttaṃ. Tatthāti vaṇe. Paggharaṇaka…pe… saddoti etena āsavo viya āsavoti ayampi attho dassitoti daṭṭhabbaṃ. Gotrabhu…pe… vuttānīti etena gotrabhuggahaṇaṃ upalakkhaṇaṃ yathā ‘‘kākehi sappi rakkhitabba’’nti dasseti. Gotrabhusadisā gotrabhūti pana atthe sati guṇappadhānatthānaṃ ekena saddena avacanīyattā vodānādayova vuttā bhaveyyuṃ. Atha vā gotrabhūti ekasesena sāmaññena vā ayaṃ niddesoti veditabbaṃ. Abhividhivisayaṃ avadhinti vibhattiṃ pariṇāmetvā vattabbaṃ.
ஸம்பயுத்தேஹி ஆஸவேஹி தங்ஸஹிததா ஆஸவஸஹிததா. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – யதா² ஸஹேதுகானங் ஸம்பயுத்தேஹி ஹேதூஹி ஸஹேதுகதா, ந ஏவங் ஸாஸவாதி வுத்தத⁴ம்மானங் ஸம்பயுத்தேஹி ஆஸவேஹி ஸாஸவதா, அத² கோ² விப்பயுத்தேஹீதி. து³கந்தரே அவுத்தபத³பா⁴வோயேவெத்த² து³கயோஜனாய ஞாயாக³ததா. யதி³ ஏவங் ஹேதுகொ³ச்ச²கே கத²ந்தி ஆஹ ‘‘ஹேதுகொ³ச்ச²கே பனா’’திஆதி³. பட²மே து³கே து³தியஸ்ஸ பக்கே²பே ஏகோதி சதுத்த²து³கமாஹ. பட²மே து³கே ததியஸ்ஸ பக்கே²பே த்³வேதி ‘‘ஆஸவா சேவ த⁴ம்மா ஆஸவவிப்பயுத்தா ச, ஆஸவவிப்பயுத்தா சேவ த⁴ம்மா நோ ச ஆஸவா’’தி இமினா ஸத்³தி⁴ங் பஞ்சமது³கமாஹ. பட²மஸ்ஸ து³தியே து³கே பக்கே²பே ஏகோதி ‘‘நோ ஆஸவா த⁴ம்மா ஸாஸவாபி அனாஸவாபீ’’தி அயமேகோ. ததியே பட²மஸ்ஸ பக்கே²பே த்³வேதி ‘‘ஆஸவா த⁴ம்மா ஆஸவஸம்பயுத்தாபி ஆஸவவிப்பயுத்தாபி, நோ ஆஸவாத⁴ம்மா ஆஸவஸம்பயுத்தாபி ஆஸவவிப்பயுத்தாபீ’’தி இமே த்³வே. ததியே து³தியஸ்ஸ பக்கே²பே ஏகோதி ‘‘ஸாஸவா த⁴ம்மா ஆஸவஸம்பயுத்தாபி ஆஸவவிப்பயுத்தாபீ’’தி ஏகோ. து³தியே ததியஸ்ஸ பக்கே²பே ஏகோதி ச²ட்ட²து³கமாஹ. தீஹீதி சதுத்த²பஞ்சமச²ட்டே²ஹி. இதரேதி தத³வஸிட்டா² பஞ்ச. தே பன பட²மே ததியது³கது³தியபத³பக்கே²பே ஏகோ, து³தியே பட²மது³கது³தியபத³பக்கே²பே ஏகோ, ததியே பட²மஸ்ஸ ஏகேகபத³பக்கே²பே த்³வே, ததியே து³தியது³கபட²மபத³பக்கே²பே ஏகோதி ஏவங் வேதி³தப்³பா³. ‘‘ஸாஸவா த⁴ம்மா ஆஸவாபி நோ ஆஸவாபி. ஆஸவஸம்பயுத்தா த⁴ம்மா ஆஸவாபி நோ ஆஸவாபி. ஆஸவவிப்பயுத்தா த⁴ம்மா ஆஸவாபி நோ ஆஸவாபீ’’தி ஏதேஸம்பி, ‘‘ஆஸவஸஹக³தா த⁴ம்மா நோ ஆஸவஸஹக³தா த⁴ம்மா’’தி ஏவமாதீ³னஞ்ச அக்³க³ஹணே காரணங் க³ஹணனயோ ச புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங்.
Sampayuttehi āsavehi taṃsahitatā āsavasahitatā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā sahetukānaṃ sampayuttehi hetūhi sahetukatā, na evaṃ sāsavāti vuttadhammānaṃ sampayuttehi āsavehi sāsavatā, atha kho vippayuttehīti. Dukantare avuttapadabhāvoyevettha dukayojanāya ñāyāgatatā. Yadi evaṃ hetugocchake kathanti āha ‘‘hetugocchake panā’’tiādi. Paṭhame duke dutiyassa pakkhepe ekoti catutthadukamāha. Paṭhame duke tatiyassa pakkhepe dveti ‘‘āsavā ceva dhammā āsavavippayuttā ca, āsavavippayuttā ceva dhammā no ca āsavā’’ti iminā saddhiṃ pañcamadukamāha. Paṭhamassa dutiye duke pakkhepe ekoti ‘‘no āsavā dhammā sāsavāpi anāsavāpī’’ti ayameko. Tatiye paṭhamassa pakkhepe dveti ‘‘āsavā dhammā āsavasampayuttāpi āsavavippayuttāpi, no āsavādhammā āsavasampayuttāpi āsavavippayuttāpī’’ti ime dve. Tatiye dutiyassa pakkhepe ekoti ‘‘sāsavā dhammā āsavasampayuttāpi āsavavippayuttāpī’’ti eko. Dutiye tatiyassa pakkhepe ekoti chaṭṭhadukamāha. Tīhīti catutthapañcamachaṭṭhehi. Itareti tadavasiṭṭhā pañca. Te pana paṭhame tatiyadukadutiyapadapakkhepe eko, dutiye paṭhamadukadutiyapadapakkhepe eko, tatiye paṭhamassa ekekapadapakkhepe dve, tatiye dutiyadukapaṭhamapadapakkhepe ekoti evaṃ veditabbā. ‘‘Sāsavā dhammā āsavāpi no āsavāpi. Āsavasampayuttā dhammā āsavāpi no āsavāpi. Āsavavippayuttā dhammā āsavāpi no āsavāpī’’ti etesampi, ‘‘āsavasahagatā dhammā no āsavasahagatā dhammā’’ti evamādīnañca aggahaṇe kāraṇaṃ gahaṇanayo ca pubbe vuttanayeneva veditabbaṃ.
ஏஸ நயோதி யோ ஏஸ பட²மது³கே து³தியது³கபக்கே²பாதி³கோ உபாயோ இத⁴ ஆஸவகொ³ச்ச²கே வுத்தோ, ஏஸ நயோ ஸங்யோஜனகொ³ச்ச²காதீ³ஸு து³கந்தரனித்³தா⁴ரணேதி அத்தோ². தத்த² பாளியங் அனாக³தது³கா ஸங்யோஜனகொ³ச்ச²கே தாவ ‘‘ஸங்யோஜனா சேவ த⁴ம்மா ஸங்யோஜனவிப்பயுத்தா ச, ஸங்யோஜனவிப்பயுத்தா சேவ த⁴ம்மா நோ ச ஸங்யோஜனா, ஸங்யோஜனா த⁴ம்மா ஸங்யோஜனஸம்பயுத்தாபி ஸங்யோஜனவிப்பயுத்தாபி, நோ ஸங்யோஜனா த⁴ம்மா ஸங்யோஜனஸம்பயுத்தாபி ஸங்யோஜனவிப்பயுத்தாபி, நோ ஸங்யோஜனா த⁴ம்மா ஸங்யோஜனியாபி அஸங்யோஜனியாபி, ஸங்யோஜனியா த⁴ம்மா ஸங்யோஜனஸம்பயுத்தாபி ஸங்யோஜனவிப்பயுத்தாபீ’’தி பஞ்ச. ஏவங் க³ந்த²ஓக⁴யோக³உபாதா³னகொ³ச்ச²கேஸு பச்சேகங் பஞ்ச. நீவரணகொ³ச்ச²கே பன நீவரணானங் நீவரணவிப்பயுத்தபா⁴வாபா⁴வதோ ‘‘நோ நீவரணா த⁴ம்மா நீவரணியாபி அனீவரணியாபி, நோ நீவரணா த⁴ம்மா நீவரணஸம்பயுத்தாபி நீவரணவிப்பயுத்தாபி, நீவரணியா த⁴ம்மா நீவரணஸம்பயுத்தாபி நீவரணவிப்பயுத்தாபீ’’தி தயோ. ததா² பராமாஸகொ³ச்ச²கே ‘‘நோ பராமாஸா த⁴ம்மா பராமட்டா²பி அபராமட்டா²பி, நோ பராமாஸா த⁴ம்மா பராமாஸஸம்பயுத்தாபி பராமாஸவிப்பயுத்தாபி, பராமட்டா² த⁴ம்மா பராமாஸஸம்பயுத்தாபி பராமாஸவிப்பயுத்தாபீ’’தி. கிலேஸகொ³ச்ச²கே ‘‘நோ கிலேஸா த⁴ம்மா ஸங்கிலேஸிகாபி அஸங்கிலேஸிகாபி, நோ கிலேஸா த⁴ம்மா ஸங்கிலிட்டா²பி அஸங்கிலிட்டா²பி, நோ கிலேஸா த⁴ம்மா கிலேஸஸம்பயுத்தாபி கிலேஸவிப்பயுத்தாபி, ஸங்கிலேஸிகா த⁴ம்மா ஸங்கிலிட்டா²பி அஸங்கிலிட்டா²பி, ஸங்கிலேஸிகா த⁴ம்மா கிலேஸஸம்பயுத்தாபி கிலேஸவிப்பயுத்தாபி, அஸங்கிலிட்டா² த⁴ம்மா ஸங்கிலேஸிகாபி அஸங்கிலேஸிகாபீ’’தி ச² து³காதி ஏவங் வேதி³தப்³பா³. ஸேஸங் வுத்தனயமேவ.
Esanayoti yo esa paṭhamaduke dutiyadukapakkhepādiko upāyo idha āsavagocchake vutto, esa nayo saṃyojanagocchakādīsu dukantaraniddhāraṇeti attho. Tattha pāḷiyaṃ anāgatadukā saṃyojanagocchake tāva ‘‘saṃyojanā ceva dhammā saṃyojanavippayuttā ca, saṃyojanavippayuttā ceva dhammā no ca saṃyojanā, saṃyojanā dhammā saṃyojanasampayuttāpi saṃyojanavippayuttāpi, no saṃyojanā dhammā saṃyojanasampayuttāpi saṃyojanavippayuttāpi, no saṃyojanā dhammā saṃyojaniyāpi asaṃyojaniyāpi, saṃyojaniyā dhammā saṃyojanasampayuttāpi saṃyojanavippayuttāpī’’ti pañca. Evaṃ ganthaoghayogaupādānagocchakesu paccekaṃ pañca. Nīvaraṇagocchake pana nīvaraṇānaṃ nīvaraṇavippayuttabhāvābhāvato ‘‘no nīvaraṇā dhammā nīvaraṇiyāpi anīvaraṇiyāpi, no nīvaraṇā dhammā nīvaraṇasampayuttāpi nīvaraṇavippayuttāpi, nīvaraṇiyā dhammā nīvaraṇasampayuttāpi nīvaraṇavippayuttāpī’’ti tayo. Tathā parāmāsagocchake ‘‘no parāmāsā dhammā parāmaṭṭhāpi aparāmaṭṭhāpi, no parāmāsā dhammā parāmāsasampayuttāpi parāmāsavippayuttāpi, parāmaṭṭhā dhammā parāmāsasampayuttāpi parāmāsavippayuttāpī’’ti. Kilesagocchake ‘‘no kilesā dhammā saṃkilesikāpi asaṃkilesikāpi, no kilesā dhammā saṃkiliṭṭhāpi asaṃkiliṭṭhāpi, no kilesā dhammā kilesasampayuttāpi kilesavippayuttāpi, saṃkilesikā dhammā saṃkiliṭṭhāpi asaṃkiliṭṭhāpi, saṃkilesikā dhammā kilesasampayuttāpi kilesavippayuttāpi, asaṃkiliṭṭhā dhammā saṃkilesikāpi asaṃkilesikāpī’’ti cha dukāti evaṃ veditabbā. Sesaṃ vuttanayameva.
20-25. பச்சயபா⁴வேனாதி ஸங்யோஜனத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. யதா²ஸகங் பச்சயபா⁴வோ ஏவ ஹி காமராகா³தீ³னங் வட்டஸங்யோஜனந்தி. யதி³ ஏவங் கத²ங் காமராகா³தீ³னங்யேவ ஸங்யோஜனபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘ஸதிபீ’’திஆதி³. அஞ்ஞேஸந்தி ஸங்யோஜனேஹி அஞ்ஞேஸங் கிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ராதீ³னங். தப்பச்சயபா⁴வேதி தேஸங் கிலேஸகம்மவிபாகவட்டானங் பச்சயபா⁴வே. ஓரம்பா⁴கி³யுத்³த⁴ங்பா⁴கி³யபா⁴வேன ஸங்க³ஹிதா பரிச்சி²ன்னா ஓர…பே॰… ஸங்க³ஹிதா, தேஹி காமராகா³தீ³ஹி விஸேஸபச்சயபூ⁴தேஹி. காமகம்மப⁴வாதீ³னங் காமூபபத்திப⁴வாதி³னிப்பா²த³னேபி நியமோதி கத்வா ஆஹ ‘‘தங்தங்…பே॰… ஹோதீ’’தி. தேன ஸங்யோஜனானங் பா⁴வே யதா²வுத்தனியமானங் கம்மூபபத்திப⁴வானங் பா⁴வங் த³ஸ்ஸெத்வா தத³பா⁴வே அபா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ந சா’’திஆதி³மாஹ. ப³ந்த⁴னங் அஸேரிபா⁴வகரணங் அந்து³ப³ந்த⁴னாத³யோ விய. க³ந்த²கரணங் அவச்சி²ன்னதாகரணங். சக்கலகங் பாத³புஞ்ச²னரஜ்ஜுமண்ட³லங். ந சோதே³தப்³ப³ந்தி பஞ்ஞாசக்கு²னா பசுரஜனஸ்ஸ பஸ்ஸிதுங் அஸக்குணெய்யத்தா யதா²வுத்தவிஸேஸஸ்ஸ ஸத்³தெ⁴ய்யதங் ஆஹ. திவிதோ⁴ ஹி அத்தோ² கோசி பச்சக்க²ஸித்³தோ⁴ யோ ரூபாதி³த⁴ம்மானங் பச்சத்தவேத³னீயோ அனித்³தி³ஸிதப்³பா³காரோ, ஸப்³ப³த⁴ம்மானங் ஸபா⁴வலக்க²ணந்தி வுத்தங் ஹோதி. கோசி அனுமானஸித்³தோ⁴ யோ க⁴டாதீ³ஸு படாதீ³ஸு ச பஸித்³தே⁴ன பச்சயாயத்தபா⁴வேன க⁴டபட-ஸத்³தா³தீ³னங் அனிச்சதாதி³ஆகாரோ, கோசி ஓகப்பனஸித்³தோ⁴ யோ பசுரஜனஸ்ஸ அச்சந்தமதி³ட்டோ² ஸத்³தா⁴விஸயோ ஸக்³க³னிப்³பா³னாதி³. தத்த² யஸ்ஸ ஸத்து²னோ வசனங் பச்சக்க²ஸித்³தே⁴ அனுமானஸித்³தே⁴ ச அத்தே² ந விஸங்வாதே³தி அவிபரீதப்பவத்தியா, தஸ்ஸ வசனேன ஸத்³தெ⁴ய்யத்த²ஸித்³தீ⁴தி ததா²ரூபோ ச ப⁴க³வாதி ‘‘த⁴ம்மானங் ஸபா⁴வ…பே॰… ந சோதே³தப்³ப³’’ந்தி வுத்தங். ஏஸ நயோ இதோ பரேஸுபி ஏவரூபேஸு.
20-25. Paccayabhāvenāti saṃyojanatthaṃ dasseti. Yathāsakaṃ paccayabhāvo eva hi kāmarāgādīnaṃ vaṭṭasaṃyojananti. Yadi evaṃ kathaṃ kāmarāgādīnaṃyeva saṃyojanabhāvoti āha ‘‘satipī’’tiādi. Aññesanti saṃyojanehi aññesaṃ kilesābhisaṅkhārādīnaṃ. Tappaccayabhāveti tesaṃ kilesakammavipākavaṭṭānaṃ paccayabhāve. Orambhāgiyuddhaṃbhāgiyabhāvena saṅgahitā paricchinnā ora…pe… saṅgahitā, tehi kāmarāgādīhi visesapaccayabhūtehi. Kāmakammabhavādīnaṃ kāmūpapattibhavādinipphādanepi niyamoti katvā āha ‘‘taṃtaṃ…pe… hotī’’ti. Tena saṃyojanānaṃ bhāve yathāvuttaniyamānaṃ kammūpapattibhavānaṃ bhāvaṃ dassetvā tadabhāve abhāvaṃ dassento ‘‘na cā’’tiādimāha. Bandhanaṃ aseribhāvakaraṇaṃ andubandhanādayo viya. Ganthakaraṇaṃ avacchinnatākaraṇaṃ. Cakkalakaṃ pādapuñchanarajjumaṇḍalaṃ. Na codetabbanti paññācakkhunā pacurajanassa passituṃ asakkuṇeyyattā yathāvuttavisesassa saddheyyataṃ āha. Tividho hi attho koci paccakkhasiddho yo rūpādidhammānaṃ paccattavedanīyo aniddisitabbākāro, sabbadhammānaṃ sabhāvalakkhaṇanti vuttaṃ hoti. Koci anumānasiddho yo ghaṭādīsu paṭādīsu ca pasiddhena paccayāyattabhāvena ghaṭapaṭa-saddādīnaṃ aniccatādiākāro, koci okappanasiddho yo pacurajanassa accantamadiṭṭho saddhāvisayo sagganibbānādi. Tattha yassa satthuno vacanaṃ paccakkhasiddhe anumānasiddhe ca atthe na visaṃvādeti aviparītappavattiyā, tassa vacanena saddheyyatthasiddhīti tathārūpo ca bhagavāti ‘‘dhammānaṃ sabhāva…pe… na codetabba’’nti vuttaṃ. Esa nayo ito paresupi evarūpesu.
26-37. யதா² ஸரபே⁴ஹி அதிக்கமிதப்³பா³ பப்³ப³தராஜி ஸரப⁴னியா, ஏவங் ஓக⁴னியாதி ஸத்³த³ஸித்³தீ⁴தி ஆஹ ‘‘தேனா’’திஆதி³.
26-37. Yathā sarabhehi atikkamitabbā pabbatarāji sarabhaniyā, evaṃ oghaniyāti saddasiddhīti āha ‘‘tenā’’tiādi.
50-54. விபரியேஸக்³கா³ஹோ பராமஸனந்தி ‘‘பரதோ’’தி எத்த² ந த⁴ம்மஸபா⁴வதோ அஞ்ஞதா²மத்தங் பரந்தி அதி⁴ப்பேதங், அத² கோ² தப்³பி³பரியாயோதி ஆஹ ‘‘பரதோதி நிச்சாதி³தோ’’தி.
50-54. Vipariyesaggāho parāmasananti ‘‘parato’’ti ettha na dhammasabhāvato aññathāmattaṃ paranti adhippetaṃ, atha kho tabbipariyāyoti āha ‘‘paratoti niccādito’’ti.
55-68. யதி³ ஸபா⁴வதோ அவிஜ்ஜமானங், கத²மாரம்மணபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘விசித்தஸஞ்ஞாய ஸஞ்ஞித’’ந்தி, பரிகப்பனாமத்தஸித்³த⁴ந்தி அத்தோ². து³விஞ்ஞெய்யனானத்ததாய நிரந்தரபா⁴வூபக³மனங் ஸங்ஸட்ட²பா⁴வோதி ‘‘ஸுவிஞ்ஞெய்யனானத்தத்தா ந ஸங்ஸட்ட²தா’’தி வுத்தங். தேஸங் அரூபக்க²ந்தா⁴னங். இதரேஹி ரூபனிப்³பா³னேஹி. கிங் பன காரணங் ஸமானுப்பாத³னிரோதா⁴னங் ஏககலாபபூ⁴தானங் அரூபத⁴ம்மானமேவ அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஸங்ஸட்ட²தா வுச்சதி, ந பன ததா²பூ⁴தானம்பி ரூபத⁴ம்மானந்தி ஆஹ ‘‘ஏஸ ஹி தேஸங் ஸபா⁴வோ’’தி. தேன யதி³பி கேசி அரூபத⁴ம்மா விஸுங் ஆரம்மணங் ஹொந்தி, த³ந்த⁴ப்பவத்திகத்தா பன ரூபத⁴ம்மானங்யேவ ஸுவிஞ்ஞெய்யனானத்தங், ந அரூபத⁴ம்மானந்தி தேஸங் ஸங்ஸட்ட²பா⁴வோ தத³பா⁴வோ ச இதரேஸங் ஸபா⁴வஸித்³தோ⁴தி த³ஸ்ஸேதி. ஸமூஹக⁴னதாய வா து³ப்³பி³பா⁴க³தரத்தா நத்தி² அரூபத⁴ம்மானங் விஸுங் ஆரம்மணபா⁴வோதி து³விஞ்ஞெய்யனானத்தத்தா தேஸங்யேவ ஸங்ஸட்ட²தா. அமுஞ்சித்வா தத³தீ⁴னவுத்திதாய க³ஹேதப்³ப³தோ பு³த்³தி⁴யா.
55-68. Yadi sabhāvato avijjamānaṃ, kathamārammaṇabhāvoti āha ‘‘vicittasaññāya saññita’’nti, parikappanāmattasiddhanti attho. Duviññeyyanānattatāya nirantarabhāvūpagamanaṃ saṃsaṭṭhabhāvoti ‘‘suviññeyyanānattattā na saṃsaṭṭhatā’’ti vuttaṃ. Tesaṃ arūpakkhandhānaṃ. Itarehi rūpanibbānehi. Kiṃ pana kāraṇaṃ samānuppādanirodhānaṃ ekakalāpabhūtānaṃ arūpadhammānameva aññamaññaṃ saṃsaṭṭhatā vuccati, na pana tathābhūtānampi rūpadhammānanti āha ‘‘esa hi tesaṃ sabhāvo’’ti. Tena yadipi keci arūpadhammā visuṃ ārammaṇaṃ honti, dandhappavattikattā pana rūpadhammānaṃyeva suviññeyyanānattaṃ, na arūpadhammānanti tesaṃ saṃsaṭṭhabhāvo tadabhāvo ca itaresaṃ sabhāvasiddhoti dasseti. Samūhaghanatāya vā dubbibhāgatarattā natthi arūpadhammānaṃ visuṃ ārammaṇabhāvoti duviññeyyanānattattā tesaṃyeva saṃsaṭṭhatā. Amuñcitvā tadadhīnavuttitāya gahetabbato buddhiyā.
83-100. காமதண்ஹா காமோ உத்தரபத³லோபேன யதா² ரூபப⁴வோ ரூபங். ஏவங் ஸேஸேஸுபி. ஆரம்மணகரணவஸேனாதி ஏதேன காமரூபாரூபதண்ஹானங் விஸயபா⁴வோ யதா²க்கமங் காமரூபாரூபாவசரதாய காரணந்தி த³ஸ்ஸேதி. அவஸ்ஸஞ்சேதமேவங் ஸம்படிச்சி²தப்³ப³ங், அஞ்ஞதா² காமாவசராதி³பா⁴வோ அபரிபுண்ணவிஸயோ ஸியா. யதி³ ஹி ஆலம்பி³தப்³ப³த⁴ம்மவஸேன பூ⁴மிபரிச்சே²தோ³, ஏவங் ஸதி அனாரம்மணானங் ஸங்க³ஹோ ந ஸியா. அத² விபாகதா³னவஸேன, ஏவம்பி அவிபாகானங் ஸங்க³ஹோ ந ஸியா, தஸ்மா ஆரம்மணகரணவஸேன பரியாபன்னானங் பூ⁴மிபரிச்சே²தோ³ காதப்³போ³. ஏவஞ்ஹி ஸதி காமாவசராதி³பா⁴வோ பரிபுண்ணவிஸயோ ஸியா. தேனேவாஹ ‘‘ஏவஞ்ஹி ஸதீ’’திஆதி³. அபரியாபன்னானங் பன லோகதோ உத்திண்ணபா⁴வேன அனுத்தரபூ⁴மிதா. அகாமாவசராதி³தா நாபஜ்ஜதீதி அப்³யாபிததோ³ஸங் பரிஹரதி, காமாவசராதி³தா நாபஜ்ஜதீதி அதிப்³யாபிததோ³ஸங். நனு ச இமஸ்மிங் பக்கே² காமதண்ஹா கதமா, காமாவசரத⁴ம்மாரம்மணா தண்ஹா, காமாவசரத⁴ம்மா கதமே, காமதண்ஹாவிஸயாதி இதரீதரனிஸ்ஸயதா தோ³ஸோதி? ந, அவீசிஆதி³ஏகாத³ஸோகாஸனின்னதாய கிஞ்சி தண்ஹங் காமதண்ஹாபா⁴வேன க³ஹெத்வா தங்ஸபா⁴வாய விஸயபா⁴வேன காமாவசரத⁴ம்மானங் உபலக்கே²தப்³ப³த்தா.
83-100. Kāmataṇhā kāmo uttarapadalopena yathā rūpabhavo rūpaṃ. Evaṃ sesesupi. Ārammaṇakaraṇavasenāti etena kāmarūpārūpataṇhānaṃ visayabhāvo yathākkamaṃ kāmarūpārūpāvacaratāya kāraṇanti dasseti. Avassañcetamevaṃ sampaṭicchitabbaṃ, aññathā kāmāvacarādibhāvo aparipuṇṇavisayo siyā. Yadi hi ālambitabbadhammavasena bhūmiparicchedo, evaṃ sati anārammaṇānaṃ saṅgaho na siyā. Atha vipākadānavasena, evampi avipākānaṃ saṅgaho na siyā, tasmā ārammaṇakaraṇavasena pariyāpannānaṃ bhūmiparicchedo kātabbo. Evañhi sati kāmāvacarādibhāvo paripuṇṇavisayo siyā. Tenevāha ‘‘evañhi satī’’tiādi. Apariyāpannānaṃ pana lokato uttiṇṇabhāvena anuttarabhūmitā. Akāmāvacarāditā nāpajjatīti abyāpitadosaṃ pariharati, kāmāvacarāditā nāpajjatīti atibyāpitadosaṃ. Nanu ca imasmiṃ pakkhe kāmataṇhā katamā, kāmāvacaradhammārammaṇā taṇhā, kāmāvacaradhammā katame, kāmataṇhāvisayāti itarītaranissayatā dosoti? Na, avīciādiekādasokāsaninnatāya kiñci taṇhaṃ kāmataṇhābhāvena gahetvā taṃsabhāvāya visayabhāvena kāmāvacaradhammānaṃ upalakkhetabbattā.
இதா³னி யதா²வுத்தமத்த²ங் பாடே²ன ஸமத்தெ²ந்தோ ‘‘நிக்கே²பகண்டே³பீ’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ஹி காமதண்ஹாய ஆலம்பி³தப்³ப³த்தா காமதா⁴துபரியாபன்னத⁴ம்மா ச காமப⁴வஸங்கா²தே காமே ஓகா³ள்ஹா ஹுத்வா சரந்தி, நாஞ்ஞத்தா²தி எத்தா²வசராதி வுத்தந்தி. விஸேஸத்தி²னா விஸேஸோ அனுபயுஜ்ஜதீதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘லோகஸ்ஸ வஸேன பரியாபன்னநிச்ச²யதோ’’தி. தேன லோகியத⁴ம்மேஸு பரியாபன்ன-ஸத்³த³ஸ்ஸ நிருள்ஹதங் த³ஸ்ஸேதி ப⁴க³வதோ தது³ச்சாரணானந்தரங் வினெய்யானங் தத³த்த²படிபத்திதோ. பரிச்சே²த³காபெக்கா² பரிச்சி²ன்னதாதி ‘‘பரிச்சே²த³காரிகாய தண்ஹாயா’’தி வுத்தங். ஸா ஹி த⁴ம்மானங் காமாவசராதி³பா⁴வங் பரிச்சி²ந்த³தி. பரி-ஸத்³தோ³ செத்த² ‘‘உபாதி³ன்னா’’திஆதீ³ஸு உப-ஸத்³தோ³ விய ஸஸாத⁴னங் கிரியங் தீ³பேதீதி அயமத்தோ² வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Idāni yathāvuttamatthaṃ pāṭhena samatthento ‘‘nikkhepakaṇḍepī’’tiādimāha. Tattha hi kāmataṇhāya ālambitabbattā kāmadhātupariyāpannadhammā ca kāmabhavasaṅkhāte kāme ogāḷhā hutvā caranti, nāññatthāti etthāvacarāti vuttanti. Visesatthinā viseso anupayujjatīti imamatthaṃ dassento āha ‘‘lokassa vasena pariyāpannanicchayato’’ti. Tena lokiyadhammesu pariyāpanna-saddassa niruḷhataṃ dasseti bhagavato taduccāraṇānantaraṃ vineyyānaṃ tadatthapaṭipattito. Paricchedakāpekkhā paricchinnatāti ‘‘paricchedakārikāya taṇhāyā’’ti vuttaṃ. Sā hi dhammānaṃ kāmāvacarādibhāvaṃ paricchindati. Pari-saddo cettha ‘‘upādinnā’’tiādīsu upa-saddo viya sasādhanaṃ kiriyaṃ dīpetīti ayamattho vuttoti daṭṭhabbaṃ.
நிய்யானகரணஸீலா நிய்யானிகா யதா² ‘‘அபூபப⁴க்க²னஸீலோ ஆபூபிகோ’’தி, நிய்யானஸீலா ஏவ வா. ராக³தோ³ஸமோஹாவ க³ஹிதாதி ஞாயதி, இதரதா² பஹானேகட்ட²தாவசனங் நிப்பயோஜனங் ஸியா. ‘‘ரணோஹதா ந ஜோதந்தி, சந்த³ஸூரியா ஸதாரகா’’திஆதீ³ஸு ரண-ஸத்³த³ஸ்ஸ ரேணுபரியாயதா த³ட்ட²ப்³பா³. ஸம்பஹாரபரியாயத்தா யுத்³த⁴-ஸத்³த³ஸ்ஸ ஸம்பஹாரோ ச பஹரிதப்³பா³தா⁴ரோதி அகுஸலஸேனாவ ‘‘ஸரணா’’தி வுத்தா. து³க்கா²தீ³னந்தி ப²லபூ⁴தானங் து³க்க²விகா⁴தஉபாயாஸபரிளாஹானங் ஸபா⁴க³பூ⁴தாய ச மிச்சா²படிபதா³ய. தன்னிப்³ப³த்தகஸபா⁴வானங் அகுஸலானந்தி ஏதேன ஸப்³பே³ஸம்பி அகுஸலானங் ஸரணதங் த³ஸ்ஸேதி.
Niyyānakaraṇasīlā niyyānikā yathā ‘‘apūpabhakkhanasīlo āpūpiko’’ti, niyyānasīlā eva vā. Rāgadosamohāva gahitāti ñāyati, itarathā pahānekaṭṭhatāvacanaṃ nippayojanaṃ siyā. ‘‘Raṇohatā na jotanti, candasūriyā satārakā’’tiādīsu raṇa-saddassa reṇupariyāyatā daṭṭhabbā. Sampahārapariyāyattā yuddha-saddassa sampahāro ca paharitabbādhāroti akusalasenāva ‘‘saraṇā’’ti vuttā. Dukkhādīnanti phalabhūtānaṃ dukkhavighātaupāyāsapariḷāhānaṃ sabhāgabhūtāya ca micchāpaṭipadāya. Tannibbattakasabhāvānaṃ akusalānanti etena sabbesampi akusalānaṃ saraṇataṃ dasseti.
அபி⁴த⁴ம்மது³கமாதிகாபத³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Abhidhammadukamātikāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / 2. து³கமாதிகா • 2. Dukamātikā
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / து³கமாதிகாபத³வண்ணனா • Dukamātikāpadavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / து³கமாதிகாபத³வண்ணனா • Dukamātikāpadavaṇṇanā
