| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ទុកមាតិកាបទវណ្ណនា
Dukamātikāpadavaṇṇanā
១-៦. ទុកមាតិកាយំ បន តិកេសុ អនាគតបទវណ្ណនំយេវ ករិស្សាម។ ហេតុគោច្ឆកេ តាវ ហេតុធម្មាតិ មូលដ្ឋេន ហេតុសង្ខាតា ធម្មា។ ហេតូ ធម្មាតិបិ បាឋោ។ ន ហេតូតិ តេសំយេវ បដិក្ខេបវចនំ។ សម្បយោគតោ បវត្តេន សហ ហេតុនាតិ សហេតុកា។ តថេវ បវត្តោ នត្ថិ ឯតេសំ ហេតូតិ អហេតុកា។ ឯកុប្បាទាទិតាយ ហេតុនា សម្បយុត្តាតិ ហេតុសម្បយុត្តា។ ហេតុនា វិប្បយុត្តាតិ ហេតុវិប្បយុត្តា។ ឥមេសំ ទ្វិន្នម្បិ ទុកានំ កិញ្ចាបិ អត្ថតោ នានត្តំ នត្ថិ, ទេសនាវិលាសេន បន តថា ពុជ្ឈន្តានំ វា បុគ្គលានំ អជ្ឈាសយវសេន វុត្តា។ តតោ បរំ បឋមទុកំ ទុតិយតតិយេហិ សទ្ធិំ យោជេត្វា តេសំ ‘ហេតូ ន ហេតូ’តិអាទីនំ បទានំ វសេន យថាសម្ភវតោ អបរេបិ តយោ ទុកា វុត្តា។ តត្ថ យថេវ ‘ហេតូ ចេវ ធម្មា សហេតុកា ចា’តិ ឯតំ សម្ភវតិ, តថា ‘ហេតូ ចេវ ធម្មា អហេតុកា ចា’តិ ឥទម្បិ។ យថា ច ‘សហេតុកា ចេវ ធម្មា ន ច ហេតូ’តិ ឯតំ សម្ភវតិ, តថា ‘អហេតុកា ចេវ ធម្មា ន ច ហេតូ’តិ ឥទម្បិ។ ហេតុសម្បយុត្តទុកេន សទ្ធិំ យោជនាយបិ ឯសេវ នយោ។
1-6. Dukamātikāyaṃ pana tikesu anāgatapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Hetugocchake tāva hetudhammāti mūlaṭṭhena hetusaṅkhātā dhammā. Hetū dhammātipi pāṭho. Nahetūti tesaṃyeva paṭikkhepavacanaṃ. Sampayogato pavattena saha hetunāti sahetukā. Tatheva pavatto natthi etesaṃ hetūti ahetukā. Ekuppādāditāya hetunā sampayuttāti hetusampayuttā. Hetunā vippayuttāti hetuvippayuttā. Imesaṃ dvinnampi dukānaṃ kiñcāpi atthato nānattaṃ natthi, desanāvilāsena pana tathā bujjhantānaṃ vā puggalānaṃ ajjhāsayavasena vuttā. Tato paraṃ paṭhamadukaṃ dutiyatatiyehi saddhiṃ yojetvā tesaṃ ‘hetū na hetū’tiādīnaṃ padānaṃ vasena yathāsambhavato aparepi tayo dukā vuttā. Tattha yatheva ‘hetū ceva dhammā sahetukā cā’ti etaṃ sambhavati, tathā ‘hetū ceva dhammā ahetukā cā’ti idampi. Yathā ca ‘sahetukā ceva dhammā na ca hetū’ti etaṃ sambhavati, tathā ‘ahetukā ceva dhammā na ca hetū’ti idampi. Hetusampayuttadukena saddhiṃ yojanāyapi eseva nayo.
តត្រ យទេតំ ‘ន ហេតូ ធម្មា សហេតុកាបិ អហេតុកាបី’តិ សិទ្ធេ, ‘ន ហេតូ ខោ បន ធម្មា’តិ អតិរិត្តំ ‘ខោ បនា’តិ បទំ វុត្តំ, តស្ស វសេន អយំ អតិរេកត្ថោ សង្គហិតោតិ វេទិតព្ពោ។ កថំ? ន កេវលំ ‘ន ហេតុ ធម្មា អថ ខោ អញ្ញេបិ ន ច សហេតុកាបិ អហេតុកាបិ ឥច្ចេវ, អថ ខោ អញ្ញថាបីតិ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យថេវ ហិ ‘ន ហេតូ ធម្មា សហេតុកាបិ អហេតុកាបិ’, ឯវំ ‘ហេតូ ធម្មា សហេតុកាបិ អហេតុកាបិ’។ យថា ច ‘ន ហេតូ ធម្មា សហេតុកាបិ អហេតុកាបិ’, ឯវំ ‘ន ហេតូ ធម្មា ហេតុសម្បយុត្តាបិ ហេតុវិប្បយុត្តាបី’តិ។
Tatra yadetaṃ ‘na hetū dhammā sahetukāpi ahetukāpī’ti siddhe, ‘na hetū kho pana dhammā’ti atirittaṃ ‘kho panā’ti padaṃ vuttaṃ, tassa vasena ayaṃ atirekattho saṅgahitoti veditabbo. Kathaṃ? Na kevalaṃ ‘na hetu dhammā atha kho aññepi na ca sahetukāpi ahetukāpi icceva, atha kho aññathāpīti. Idaṃ vuttaṃ hoti – yatheva hi ‘na hetū dhammā sahetukāpi ahetukāpi’, evaṃ ‘hetū dhammā sahetukāpi ahetukāpi’. Yathā ca ‘na hetū dhammā sahetukāpi ahetukāpi’, evaṃ ‘na hetū dhammā hetusampayuttāpi hetuvippayuttāpī’ti.
៧-១៣. ចូឡន្តរទុកេសុ អត្តនោ និប្ផាទកេន សហ បច្ចយេនាតិ សប្បច្ចយា។ នត្ថិ ឯតេសំ ឧប្បាទេ វា ឋិតិយំ វា បច្ចយោតិ អប្បច្ចយា។ បច្ចយេហិ សមាគន្ត្វា កតាតិ សង្ខតា។ ន សង្ខតាតិ អសង្ខតា។ អវិនិព្ភោគវសេន រូបំ ឯតេសំ អត្ថីតិ រូបិនោ។ តថាវិធំ នត្ថិ ឯតេសំ រូបន្តិ អរូបិនោ។ រុប្បនលក្ខណំ វា រូបំ; តំ ឯតេសំ អត្ថីតិ រូបិនោ។ ន រូបិនោ អរូបិនោ។ លោកិយា ធម្មាតិ លោកោ វុច្ចតិ លុជ្ជនបលុជ្ជនដ្ឋេន វដ្ដំ; តស្មិំ បរិយាបន្នភាវេន លោកេ និយុត្តាតិ លោកិយា។ តតោ ឧត្តិណ្ណាតិ ឧត្តរា; លោកេ អបរិយាបន្នភាវេន លោកតោ ឧត្តរាតិ លោកុត្តរា។ កេនចិ វិញ្ញេយ្យាតិ ចក្ខុវិញ្ញាណាទីសុ កេនចិ ឯកេន ចក្ខុវិញ្ញាណេន វា សោតវិញ្ញាណេន វា វិជានិតព្ពា។ កេនចិ ន វិញ្ញេយ្យាតិ តេនេវ ចក្ខុវិញ្ញាណេន វា សោតវិញ្ញាណេន វា ន វិជានិតព្ពា។ ឯវំ សន្តេ ទ្វិន្នម្បិ បទានំ អត្ថនានត្តតោ ទុកោ ហោតិ។
7-13. Cūḷantaradukesu attano nipphādakena saha paccayenāti sappaccayā. Natthi etesaṃ uppāde vā ṭhitiyaṃ vā paccayoti appaccayā. Paccayehi samāgantvā katāti saṅkhatā. Na saṅkhatāti asaṅkhatā. Avinibbhogavasena rūpaṃ etesaṃ atthīti rūpino. Tathāvidhaṃ natthi etesaṃ rūpanti arūpino. Ruppanalakkhaṇaṃ vā rūpaṃ; taṃ etesaṃ atthīti rūpino. Na rūpino arūpino. Lokiyā dhammāti loko vuccati lujjanapalujjanaṭṭhena vaṭṭaṃ; tasmiṃ pariyāpannabhāvena loke niyuttāti lokiyā. Tato uttiṇṇāti uttarā; loke apariyāpannabhāvena lokato uttarāti lokuttarā. Kenaci viññeyyāti cakkhuviññāṇādīsu kenaci ekena cakkhuviññāṇena vā sotaviññāṇena vā vijānitabbā. Kenaci na viññeyyāti teneva cakkhuviññāṇena vā sotaviññāṇena vā na vijānitabbā. Evaṃ sante dvinnampi padānaṃ atthanānattato duko hoti.
១៤-១៩. អាសវគោច្ឆកេ អាសវន្តីតិ អាសវា។ ចក្ខុតោបិ…បេ.… មនតោបិ សន្ទន្តិ បវត្តន្តីតិ វុត្តំ ហោតិ។ ធម្មតោ យាវ គោត្រភុំ, ឱកាសតោ យាវ ភវគ្គំ សវន្តីតិ វា អាសវា។ ឯតេ ធម្មេ ឯតញ្ច ឱកាសំ អន្តោករិត្វា បវត្តន្តីតិ អត្ថោ។ អន្តោករណត្ថោ ហិ អយំ ‘អា’ការោ។ ចិរបារិវាសិយដ្ឋេន មទិរាទយោ អាសវា។ អាសវា វិយាតិបិ អាសវា។ លោកស្មិញ្ហិ ចិរបារិវាសិកា មទិរាទយោ អាសវាតិ វុច្ចន្តិ។ យទិ ច ចិរបារិវាសិយដ្ឋេន អាសវា, ឯតេយេវ ភវិតុមរហន្តិ។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘បុរិមា, ភិក្ខវេ, កោដិ ន បញ្ញាយតិ អវិជ្ជាយ, ឥតោ បុព្ពេ អវិជ្ជា នាហោសី’’តិអាទិ (អ. និ. ១០.៦១)។ អាយតំ វា សំសារទុក្ខំ សវន្តិ បសវន្តីតិបិ អាសវា។ តតោ អញ្ញេ នោ អាសវា នាម។ អត្តានំ អារម្មណំ កត្វា បវត្តេហិ សហ អាសវេហីតិ សាសវា។ ឯវំ បវត្តមានា នត្ថិ ឯតេសំ អាសវាតិ អនាសវា។ សេសំ ហេតុគោច្ឆកេ វុត្តនយេន វេទិតព្ពំ។ អយំ បន វិសេសោ – យថា តត្ថ ‘ន ហេតូ ខោ បន ធម្មា សហេតុកាបិ អហេតុកាបីតិ អយំ ឱសានទុកោ បឋមទុកស្ស ទុតិយបទំ អាទិម្ហិ ឋបេត្វា វុត្តោ, ឯវំ ឥធ ‘នោ អាសវា ខោ បន ធម្មា សាសវាបិ អនាសវាបី’តិ ន វុត្តោ។ កិញ្ចាបិ ន វុត្តោ, អថ ខោ អយញ្ច អញ្ញោ ច ភេទោ តត្ថ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពោ។
14-19. Āsavagocchake āsavantīti āsavā. Cakkhutopi…pe… manatopi sandanti pavattantīti vuttaṃ hoti. Dhammato yāva gotrabhuṃ, okāsato yāva bhavaggaṃ savantīti vā āsavā. Ete dhamme etañca okāsaṃ antokaritvā pavattantīti attho. Antokaraṇattho hi ayaṃ ‘ā’kāro. Cirapārivāsiyaṭṭhena madirādayo āsavā. Āsavā viyātipi āsavā. Lokasmiñhi cirapārivāsikā madirādayo āsavāti vuccanti. Yadi ca cirapārivāsiyaṭṭhena āsavā, eteyeva bhavitumarahanti. Vuttañhetaṃ – ‘‘purimā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjāya, ito pubbe avijjā nāhosī’’tiādi (a. ni. 10.61). Āyataṃ vā saṃsāradukkhaṃ savanti pasavantītipi āsavā. Tato aññe no āsavā nāma. Attānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattehi saha āsavehīti sāsavā. Evaṃ pavattamānā natthi etesaṃ āsavāti anāsavā. Sesaṃ hetugocchake vuttanayena veditabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – yathā tattha ‘na hetū kho pana dhammā sahetukāpi ahetukāpīti ayaṃ osānaduko paṭhamadukassa dutiyapadaṃ ādimhi ṭhapetvā vutto, evaṃ idha ‘no āsavā kho pana dhammā sāsavāpi anāsavāpī’ti na vutto. Kiñcāpi na vutto, atha kho ayañca añño ca bhedo tattha vuttanayeneva veditabbo.
២០-២៥. សំយោជនគោច្ឆកេ យស្ស សំវិជ្ជន្តិ, តំ បុគ្គលំ វដ្ដស្មិំ សំយោជេន្តិ ពន្ធន្តីតិ សំយោជនា។ តតោ អញ្ញេ នោ សំយោជនា នាម។ អារម្មណភាវំ ឧបគន្ត្វា សំយោជនសម្ពន្ធនេ សំយោជនានំ ហិតាតិ សំយោជនិយា។ សំយោជនស្ស អារម្មណបច្ចយភូតានំ ឯតំ អធិវចនំ។ ន សំយោជនិយា អសំយោជនិយា។ សេសំ ហេតុគោច្ឆកេ វុត្តនយេនេវ យោជេតព្ពំ។
20-25. Saṃyojanagocchake yassa saṃvijjanti, taṃ puggalaṃ vaṭṭasmiṃ saṃyojenti bandhantīti saṃyojanā. Tato aññe no saṃyojanā nāma. Ārammaṇabhāvaṃ upagantvā saṃyojanasambandhane saṃyojanānaṃ hitāti saṃyojaniyā. Saṃyojanassa ārammaṇapaccayabhūtānaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Na saṃyojaniyā asaṃyojaniyā. Sesaṃ hetugocchake vuttanayeneva yojetabbaṃ.
២៦-៣១. គន្ថគោច្ឆកេ យស្ស សំវិជ្ជន្តិ តំ ចុតិបដិសន្ធិវសេន វដ្ដស្មិំ គន្ថេន្តិ ឃដេន្តីតិ គន្ថា។ តតោ អញ្ញេ នោ គន្ថា។ អារម្មណករណវសេន គន្ថេហិ គន្ថិតព្ពាតិ គន្ថនិយា។ សេសំ ហេតុគោច្ឆកេ វុត្តនយេនេវ យោជេតព្ពំ។ យថា ច ឥធ, ឯវំ ឥតោ បរេសុបិ វុត្តាវសេសំ តត្ថ តត្ថ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។
26-31. Ganthagocchake yassa saṃvijjanti taṃ cutipaṭisandhivasena vaṭṭasmiṃ ganthenti ghaṭentīti ganthā. Tato aññe no ganthā. Ārammaṇakaraṇavasena ganthehi ganthitabbāti ganthaniyā. Sesaṃ hetugocchake vuttanayeneva yojetabbaṃ. Yathā ca idha, evaṃ ito paresupi vuttāvasesaṃ tattha tattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
៣២-៣៧. ឱឃគោច្ឆកេ យស្ស សំវិជ្ជន្តិ តំ វដ្ដស្មិំយេវ ឱហនន្តិ ឱសីទាបេន្តីតិ ឱឃា។ អារម្មណំ កត្វា អតិក្កមនីយតោ ឱឃេហិ អតិក្កមិតព្ពាតិ ឱឃនិយា។ ឱឃានំ អារម្មណធម្មា ឯវ វេទិតព្ពា។
32-37. Oghagocchake yassa saṃvijjanti taṃ vaṭṭasmiṃyeva ohananti osīdāpentīti oghā. Ārammaṇaṃ katvā atikkamanīyato oghehi atikkamitabbāti oghaniyā. Oghānaṃ ārammaṇadhammā eva veditabbā.
៣៨-៤៣. យោគគោច្ឆកេ វដ្ដស្មិំ យោជេន្តីតិ យោគា។ យោគនិយា ឱឃនិយា វិយ វេទិតព្ពា។
38-43. Yogagocchake vaṭṭasmiṃ yojentīti yogā. Yoganiyā oghaniyā viya veditabbā.
៤៤-៤៩. នីវរណគោច្ឆកេ ចិត្តំ នីវរន្តិ បរិយោនន្ធន្តីតិ នីវរណា។ នីវរណិយា សំយោជនិយា វិយ វេទិតព្ពា។
44-49. Nīvaraṇagocchake cittaṃ nīvaranti pariyonandhantīti nīvaraṇā. Nīvaraṇiyā saṃyojaniyā viya veditabbā.
៥០-៥៤. បរាមាសគោច្ឆកេ ធម្មានំ យថាភូតំ អនិច្ចាទិអាការំ អតិក្កមិត្វា ‘និច្ច’ន្តិ អាទិវសេន បវត្តមានា បរតោ អាមសន្តីតិ បរាមាសា។ បរាមាសេហិ អារម្មណករណវសេន បរាមដ្ឋត្តា បរាមដ្ឋា។
50-54. Parāmāsagocchake dhammānaṃ yathābhūtaṃ aniccādiākāraṃ atikkamitvā ‘nicca’nti ādivasena pavattamānā parato āmasantīti parāmāsā. Parāmāsehi ārammaṇakaraṇavasena parāmaṭṭhattā parāmaṭṭhā.
៥៥-៦៨. មហន្តរទុកេសុ អារម្មណំ អគ្គហេត្វា អប្បវត្តិតោ សហ អារម្មណេនាតិ សារម្មណា។ នត្ថិ ឯតេសំ អារម្មណន្តិ អនារម្មណា។ ចិន្តនដ្ឋេន ចិត្តា, វិចិត្តដ្ឋេន វា ចិត្តា។ អវិប្បយោគវសេន ចេតសិ និយុត្តាតិ ចេតសិកា។ និរន្តរភាវូបគមនតាយ, ឧប្បាទតោ យាវ ភង្គា, ចិត្តេន សំសដ្ឋាតិ ចិត្តសំសដ្ឋា។ ឯកតោ វត្តមានាបិ និរន្តរភាវំ អនុបគមនតាយ ចិត្តេន វិសំសដ្ឋាតិ ចិត្តវិសំសដ្ឋា។ សមុដ្ឋហន្តិ ឯតេនាតិ សមុដ្ឋានំ។ ចិត្តំ សមុដ្ឋានំ ឯតេសន្តិ ចិត្តសមុដ្ឋានា។ សហ ភវន្តីតិ សហភុនោ។ ចិត្តេន សហភុនោ ចិត្តសហភុនោ។ អនុបរិវត្តន្តីតិ អនុបរិវត្តិនោ។ កិំ អនុបរិវត្តន្តិ? ចិត្តំ។ ចិត្តស្ស អនុបរិវត្តិនោ ចិត្តានុបរិវត្តិនោ។ ចិត្តសំសដ្ឋា ច តេ ចិត្តសមុដ្ឋានា ចាតិ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានា។ ចិត្តសំសដ្ឋា ច តេ ចិត្តសមុដ្ឋានា ច ចិត្តសហភុនោ ឯវ ចាតិ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានសហភុនោ។ ចិត្តសំសដ្ឋា ច តេ ចិត្តសមុដ្ឋានា ច ចិត្តានុបរិវត្តិនោ ឯវ ចាតិ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានានុបរិវត្តិនោ។ សេសានិ សព្ពបទានិ វុត្តបទានំ បដិក្ខេបវសេន វេទិតព្ពានិ។ អជ្ឈត្តជ្ឈត្តំ សន្ធាយ អជ្ឈត្តត្តិកេ វុត្តវសេន អជ្ឈត្តាវ អជ្ឈត្តិកា។ តតោ ពហិភូតាតិ ពាហិរា។ ឧបាទិយន្តេវ ភូតានិ, ន ភូតានិ វិយ ឧបាទិយន្តីតិ ឧបាទា។ ន ឧបាទិយន្តេវាតិ នោឧបាទា។
55-68. Mahantaradukesu ārammaṇaṃ aggahetvā appavattito saha ārammaṇenāti sārammaṇā. Natthi etesaṃ ārammaṇanti anārammaṇā. Cintanaṭṭhena cittā, vicittaṭṭhena vā cittā. Avippayogavasena cetasi niyuttāti cetasikā. Nirantarabhāvūpagamanatāya, uppādato yāva bhaṅgā, cittena saṃsaṭṭhāti cittasaṃsaṭṭhā. Ekato vattamānāpi nirantarabhāvaṃ anupagamanatāya cittena visaṃsaṭṭhāti cittavisaṃsaṭṭhā. Samuṭṭhahanti etenāti samuṭṭhānaṃ. Cittaṃ samuṭṭhānaṃ etesanti cittasamuṭṭhānā. Saha bhavantīti sahabhuno. Cittena sahabhuno cittasahabhuno. Anuparivattantīti anuparivattino. Kiṃ anuparivattanti? Cittaṃ. Cittassa anuparivattino cittānuparivattino. Cittasaṃsaṭṭhā ca te cittasamuṭṭhānā cāti cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā. Cittasaṃsaṭṭhā ca te cittasamuṭṭhānā ca cittasahabhuno eva cāti cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. Cittasaṃsaṭṭhā ca te cittasamuṭṭhānā ca cittānuparivattino eva cāti cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. Sesāni sabbapadāni vuttapadānaṃ paṭikkhepavasena veditabbāni. Ajjhattajjhattaṃ sandhāya ajjhattattike vuttavasena ajjhattāva ajjhattikā. Tato bahibhūtāti bāhirā. Upādiyanteva bhūtāni, na bhūtāni viya upādiyantīti upādā. Na upādiyantevāti noupādā.
៦៩-៧៤. ឧបាទានគោច្ឆកេ ភុសំ អាទិយន្តីតិ ឧបាទានា; ទឡ្ហគ្គាហំ គណ្ហន្តីតិ អត្ថោ។ តតោ អញ្ញេ នោឧបាទានា។
69-74. Upādānagocchake bhusaṃ ādiyantīti upādānā; daḷhaggāhaṃ gaṇhantīti attho. Tato aññe noupādānā.
៧៥-៨២. កិលេសគោច្ឆកេ សំកិលិដ្ឋត្តិកេ វុត្តនយេនេវ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
75-82. Kilesagocchake saṃkiliṭṭhattike vuttanayeneva attho veditabbo.
៨៣-១០០. បិដ្ឋិទុកេសុ កាមេ អវចរន្តីតិ កាមាវចរា រូបេ អវចរន្តីតិ រូបាវចរា។ អរូបេ អវចរន្តីតិ អរូបាវចរា។ អយមេត្ថ សង្ខេបោ។ វិត្ថារោ បន បរតោ អាវិ ភវិស្សតិ។ តេភូមកវដ្ដេ បរិយាបន្នា អន្តោគធាតិ បរិយាបន្នា។ តស្មិំ ន បរិយាបន្នាតិ អបរិយាបន្នា។ វដ្ដមូលំ ឆិន្ទន្តា និព្ពានំ អារម្មណំ កត្វា វដ្ដតោ និយ្យន្តីតិ និយ្យានិកា។ ឥមិនា លក្ខណេន ន និយ្យន្តីតិ អនិយ្យានិកា។ ចុតិយា វា អត្តនោ វា បវត្តិយា អនន្តរំ ផលទានេ និយតត្តា និយតា។ តថា អនិយតត្តា អនិយតា។ អញ្ញេ ធម្មេ ឧត្តរន្តិ បជហន្តីតិ ឧត្តរា។ អត្តានំ ឧត្តរិតុំ សមត្ថេហិ សហ ឧត្តរេហីតិ សឧត្តរា។ នត្ថិ ឯតេសំ ឧត្តរាតិ អនុត្តរា។ រណន្តិ ឯតេហីតិ រណា; យេហិ អភិភូតា សត្តា នានប្បការេន កន្ទន្តិ បរិទេវន្តិ, តេសំ រាគាទីនំ ឯតំ អធិវចនំ។ សម្បយោគវសេន បហានេកដ្ឋតាវសេន ច សហ រណេហីតិ សរណា។ តេនាការេន នត្ថិ ឯតេសំ រណាតិ អរណា។
83-100. Piṭṭhidukesu kāme avacarantīti kāmāvacarā rūpe avacarantīti rūpāvacarā. Arūpe avacarantīti arūpāvacarā. Ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana parato āvi bhavissati. Tebhūmakavaṭṭe pariyāpannā antogadhāti pariyāpannā. Tasmiṃ na pariyāpannāti apariyāpannā. Vaṭṭamūlaṃ chindantā nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā vaṭṭato niyyantīti niyyānikā. Iminā lakkhaṇena na niyyantīti aniyyānikā. Cutiyā vā attano vā pavattiyā anantaraṃ phaladāne niyatattā niyatā. Tathā aniyatattā aniyatā. Aññe dhamme uttaranti pajahantīti uttarā. Attānaṃ uttarituṃ samatthehi saha uttarehīti sauttarā. Natthi etesaṃ uttarāti anuttarā. Raṇanti etehīti raṇā; yehi abhibhūtā sattā nānappakārena kandanti paridevanti, tesaṃ rāgādīnaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Sampayogavasena pahānekaṭṭhatāvasena ca saha raṇehīti saraṇā. Tenākārena natthi etesaṃ raṇāti araṇā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ២. ទុកមាតិកា • 2. Dukamātikā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ទុកមាតិកាបទវណ្ណនា • Dukamātikāpadavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ទុកមាតិកាបទវណ្ណនា • Dukamātikāpadavaṇṇanā
