| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(2.) து³கனித்³தே³ஸவண்ணனா
(2.) Dukaniddesavaṇṇanā
891. து³கேஸு கோத⁴னித்³தே³ஸாத³யோ ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³. ஹெட்டா² அனாக³தேஸு பன உபனாஹனித்³தே³ஸாதீ³ஸு புப்³ப³காலங் கோத⁴ங் உபனய்ஹதீதி அபரகாலகோதோ⁴ உபனாஹோ நாம. உபனய்ஹனாகாரோ உபனய்ஹனா. உபனய்ஹிதஸ்ஸ பா⁴வோ உபனய்ஹிதத்தங். அட்ட²பனாதி பட²முப்பன்னஸ்ஸ அனந்தரட்ட²பனா மரியாத³ட்ட²பனா வா. ட²பனாதி பகதிட²பனா. ஸண்ட²பனாதி ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன புனப்புனங் ஆகா⁴தட்ட²பனா. அனுஸங்ஸந்த³னாதி பட²முப்பன்னேன கோதே⁴ன ஸத்³தி⁴ங் அந்தரங் அத³ஸ்ஸெத்வா ஏகீபா⁴வகரணா. அனுப்பப³ந்த⁴னாதி புரிமேன ஸத்³தி⁴ங் பச்சி²மஸ்ஸ க⁴டனா. த³ள்ஹீகம்மந்தி தி²ரகரணங். அயங் வுச்சதீதி அயங் உபனந்த⁴னலக்க²ணோ வேரங் அப்படினிஸ்ஸஜ்ஜனரஸோ உபனாஹோதி வுச்சதி; யேன ஸமன்னாக³தோ புக்³க³லோ வேரங் நிஸ்ஸஜ்ஜிதுங் ந ஸக்கோதி; ‘ஏவங் நாம மங் ஏஸ வத்துங் அனநுச்ச²விகோ’தி அபராபரங் அனுப³ந்த⁴தி; ஆதி³த்தபூதிஅலாதங் விய ஜலதேவ ; தோ⁴வியமானங் அச்ச²சம்மங் விய, வஸாதேலமக்கி²தபிலோதிகா விய ச ந பரிஸுஜ்ஜ²தி.
891. Dukesu kodhaniddesādayo heṭṭhā vuttanayeneva veditabbā. Heṭṭhā anāgatesu pana upanāhaniddesādīsu pubbakālaṃ kodhaṃ upanayhatīti aparakālakodho upanāho nāma. Upanayhanākāro upanayhanā. Upanayhitassa bhāvo upanayhitattaṃ. Aṭṭhapanāti paṭhamuppannassa anantaraṭṭhapanā mariyādaṭṭhapanā vā. Ṭhapanāti pakatiṭhapanā. Saṇṭhapanāti sabbatobhāgena punappunaṃ āghātaṭṭhapanā. Anusaṃsandanāti paṭhamuppannena kodhena saddhiṃ antaraṃ adassetvā ekībhāvakaraṇā. Anuppabandhanāti purimena saddhiṃ pacchimassa ghaṭanā. Daḷhīkammanti thirakaraṇaṃ. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ upanandhanalakkhaṇo veraṃ appaṭinissajjanaraso upanāhoti vuccati; yena samannāgato puggalo veraṃ nissajjituṃ na sakkoti; ‘evaṃ nāma maṃ esa vattuṃ ananucchaviko’ti aparāparaṃ anubandhati; ādittapūtialātaṃ viya jalateva ; dhoviyamānaṃ acchacammaṃ viya, vasātelamakkhitapilotikā viya ca na parisujjhati.
892. மக்க²னபா⁴வவஸேன மக்கோ²; பரகு³ணமக்க²னாய பவத்தெந்தோபி அத்தனோ காரணங், கூ³த²பஹரணகங் கூ³தோ² விய, பட²மதரங் மக்கே²தீதி அத்தோ². ததோ பரா த்³வே ஆகாரபா⁴வனித்³தே³ஸா. நிட்டு²ரபா⁴வோ நிட்டு²ரியங்; ‘தங் நிஸ்ஸாய எத்தகம்பி நத்தீ²’தி கே²ளபாதனந்தி அத்தோ². நிட்டு²ரியகம்மந்தி நிட்டு²ரியகரணங். க³ஹட்டோ² வா ஹி க³ஹட்ட²ங், பி⁴க்கு² வா பி⁴க்கு²ங் நிஸ்ஸாய வஸந்தோ அப்பமத்தகேனேவ குஜ்ஜி²த்வா ‘தங் நிஸ்ஸாய எத்தகம்பி நத்தீ²’தி கே²ளங் பாதெத்வா பாதே³ன மத்³த³ந்தோ விய நிட்டு²ரியங் நாம கரோதி. தஸ்ஸ தங் கம்மங் நிட்டு²ரியகம்மந்தி வுச்சதி. லக்க²ணாதி³தோ பனேஸ பரகு³ணமக்க²னலக்க²ணோ மக்கோ², தேஸங் வினாஸனரஸோ, பரேன ஸுகதானங் கிரியானங் அவச்சா²த³னபச்சுபட்டா²னோ.
892. Makkhanabhāvavasena makkho; paraguṇamakkhanāya pavattentopi attano kāraṇaṃ, gūthapaharaṇakaṃ gūtho viya, paṭhamataraṃ makkhetīti attho. Tato parā dve ākārabhāvaniddesā. Niṭṭhurabhāvo niṭṭhuriyaṃ; ‘taṃ nissāya ettakampi natthī’ti kheḷapātananti attho. Niṭṭhuriyakammanti niṭṭhuriyakaraṇaṃ. Gahaṭṭho vā hi gahaṭṭhaṃ, bhikkhu vā bhikkhuṃ nissāya vasanto appamattakeneva kujjhitvā ‘taṃ nissāya ettakampi natthī’ti kheḷaṃ pātetvā pādena maddanto viya niṭṭhuriyaṃ nāma karoti. Tassa taṃ kammaṃ niṭṭhuriyakammanti vuccati. Lakkhaṇādito panesa paraguṇamakkhanalakkhaṇo makkho, tesaṃ vināsanaraso, parena sukatānaṃ kiriyānaṃ avacchādanapaccupaṭṭhāno.
பளாஸதீதி பளாஸோ; பரஸ்ஸ கு³ணே த³ஸ்ஸெத்வா அத்தனோ கு³ணேஹி ஸமங் கரோதீதி அத்தோ². பளாஸஸ்ஸ ஆயனா பளாஸாயனா. பளாஸோ ச ஸோ அத்தனோ ஜயாஹரணதோ ஆஹாரோ சாதி பளாஸாஹாரோ. விவாத³ட்டா²னந்தி விவாத³காரணங். யுக³க்³கா³ஹோதி ஸமது⁴ரக்³க³ஹணங். அப்படினிஸ்ஸக்³கோ³தி அத்தனா க³ஹிதஸ்ஸ அப்படினிஸ்ஸஜ்ஜனங். லக்க²ணாதி³தோ பனேஸ யுக³க்³கா³ஹலக்க²ணோ பளாஸோ, பரகு³ணேஹி அத்தனோ கு³ணானங் ஸமகரணரஸோ, பரேஸங் கு³ணப்பமாணேன உபட்டா²னபச்சுபட்டா²னோ. பளாஸீ ஹி புக்³க³லோ து³தியஸ்ஸ து⁴ரங் ந தே³தி, ஸமங் பஸாரெத்வா திட்ட²தி, ஸாகச்ச²மண்ட³லே அஞ்ஞேன பி⁴க்கு²னா ப³ஹூஸு ஸுத்தேஸு ச காரணேஸு ச ஆப⁴தேஸுபி ‘தவ ச மம ச வாதே³ கிங் நாம நானாகரணங்? நனு மஜ்ஜே² பி⁴ன்னஸுவண்ணங் விய ஏகஸதி³ஸமேவ அம்ஹாகங் வசன’ந்தி வத³தி. இஸ்ஸாமச்ச²ரியனித்³தே³ஸா வுத்தத்தா² ஏவ.
Paḷāsatīti paḷāso; parassa guṇe dassetvā attano guṇehi samaṃ karotīti attho. Paḷāsassa āyanā paḷāsāyanā. Paḷāso ca so attano jayāharaṇato āhāro cāti paḷāsāhāro. Vivādaṭṭhānanti vivādakāraṇaṃ. Yugaggāhoti samadhuraggahaṇaṃ. Appaṭinissaggoti attanā gahitassa appaṭinissajjanaṃ. Lakkhaṇādito panesa yugaggāhalakkhaṇo paḷāso, paraguṇehi attano guṇānaṃ samakaraṇaraso, paresaṃ guṇappamāṇena upaṭṭhānapaccupaṭṭhāno. Paḷāsī hi puggalo dutiyassa dhuraṃ na deti, samaṃ pasāretvā tiṭṭhati, sākacchamaṇḍale aññena bhikkhunā bahūsu suttesu ca kāraṇesu ca ābhatesupi ‘tava ca mama ca vāde kiṃ nāma nānākaraṇaṃ? Nanu majjhe bhinnasuvaṇṇaṃ viya ekasadisameva amhākaṃ vacana’nti vadati. Issāmacchariyaniddesā vuttatthā eva.
894. மாயானித்³தே³ஸே வாசங் பா⁴ஸதீதி ஜானங்யேவ ‘பண்ணத்திங் வீதிக்கமந்தா பி⁴க்கூ² பா⁴ரியங் கரொந்தி, அம்ஹாகங் பன வீதிக்கமட்டா²னங் நாம நத்தீ²’தி உபஸந்தோ விய பா⁴ஸதி. காயேன பரக்கமதீதி ‘மயா கதங் இத³ங் பாபகம்மங் மா கேசி ஜானிங்ஸூ’தி காயேன வத்தங் கரோதி. விஜ்ஜமானதோ³ஸபடிச்சா²த³னதோ சக்கு²மோஹனமாயா வியாதி மாயா. மாயாவினோ பா⁴வோ மாயாவிதா. கத்வா பாபங் புன படிச்சா²த³னதோ அதிச்ச ஆஸரந்தி ஏதாய ஸத்தாதி அச்சாஸரா. காயவாசாகிரியாஹி அஞ்ஞதா² த³ஸ்ஸனதோ வஞ்சேதீதி வஞ்சனா. ஏதாய ஸத்தா நிகரொந்தீதி நிகதி; மிச்சா²கரொந்தீதி அத்தோ². ‘நாஹங் ஏவங் கரோமீ’தி பாபானங் விக்கி²பனதோ விகிரணா. ‘நாஹங் ஏவங் கரோமீ’தி பரிவஜ்ஜனதோ பரிஹரணா. காயாதீ³ஹி ஸங்வரணதோ கூ³ஹனா. ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன கூ³ஹனா பரிகூ³ஹனா. திணபண்ணேஹி விய கூ³த²ங் காயவசீகம்மேஹி பாபங் சா²தே³தீதி சா²த³னா. ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன சா²த³னா படிச்சா²த³னா. ந உத்தானங் கத்வா த³ஸ்ஸேதீதி அனுத்தானீகம்மங். ந பாகடங் கத்வா த³ஸ்ஸேதீதி அனாவிகம்மங். ஸுட்டு² சா²த³னா வொச்சா²த³னா. கதபடிச்சா²த³னவஸேன புனபி பாபஸ்ஸ கரணதோ பாபகிரியா. அயங் வுச்சதீதி அயங் கதபடிச்சா²த³னலக்க²ணா மாயா நாம வுச்சதி; யாய ஸமன்னாக³தோ புக்³க³லோ ப⁴ஸ்மாபடிச்ச²ன்னோ விய அங்கா³ரோ, உத³கபடிச்ச²ன்னோ விய கா²ணு, பிலோதிகாபலிவேடி²தங் விய ச ஸத்த²ங் ஹோதி.
894. Māyāniddese vācaṃ bhāsatīti jānaṃyeva ‘paṇṇattiṃ vītikkamantā bhikkhū bhāriyaṃ karonti, amhākaṃ pana vītikkamaṭṭhānaṃ nāma natthī’ti upasanto viya bhāsati. Kāyena parakkamatīti ‘mayā kataṃ idaṃ pāpakammaṃ mā keci jāniṃsū’ti kāyena vattaṃ karoti. Vijjamānadosapaṭicchādanato cakkhumohanamāyā viyāti māyā. Māyāvino bhāvo māyāvitā. Katvā pāpaṃ puna paṭicchādanato aticca āsaranti etāya sattāti accāsarā. Kāyavācākiriyāhi aññathā dassanato vañcetīti vañcanā. Etāya sattā nikarontīti nikati; micchākarontīti attho. ‘Nāhaṃ evaṃ karomī’ti pāpānaṃ vikkhipanato vikiraṇā. ‘Nāhaṃ evaṃ karomī’ti parivajjanato pariharaṇā. Kāyādīhi saṃvaraṇato gūhanā. Sabbatobhāgena gūhanā parigūhanā. Tiṇapaṇṇehi viya gūthaṃ kāyavacīkammehi pāpaṃ chādetīti chādanā. Sabbatobhāgena chādanā paṭicchādanā. Na uttānaṃ katvā dassetīti anuttānīkammaṃ. Na pākaṭaṃ katvā dassetīti anāvikammaṃ. Suṭṭhu chādanā vocchādanā. Katapaṭicchādanavasena punapi pāpassa karaṇato pāpakiriyā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ katapaṭicchādanalakkhaṇā māyā nāma vuccati; yāya samannāgato puggalo bhasmāpaṭicchanno viya aṅgāro, udakapaṭicchanno viya khāṇu, pilotikāpaliveṭhitaṃ viya ca satthaṃ hoti.
ஸாடெ²ய்யனித்³தே³ஸே ஸடோ²தி அஸந்தகு³ணபரிதீ³பனதோ ந ஸம்மா பா⁴ஸிதா. ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன ஸடோ² பரிஸடோ². யங் தத்தா²தி யங் தஸ்மிங் புக்³க³லே. ஸட²ந்தி அஸந்தகு³ணதீ³பனங் கேராடியங். ஸட²தாதி ஸடா²காரோ. கக்கரதாதி பது³மனாலிஸ்ஸ விய அபராமஸனக்க²மோ க²ரப²ருஸபா⁴வோ. கக்கரியந்திபி தஸ்ஸேவ வேவசனங். பரிக்க²த்ததா பாரிக்க²த்தியந்தி பத³த்³வயேன நிக²ணித்வா ட²பிதங் விய த³ள்ஹகேராடியங் வுத்தங். இத³ங் வுச்சதீதி இத³ங் அத்தனோ அவிஜ்ஜமானகு³ணப்பகாஸனலக்க²ணங் ஸாடெ²ய்யங் நாம வுச்சதி; யேன ஸமன்னாக³தஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ குச்சி²ங் வா பிட்டி²ங் வா ஜானிதுங் ந ஸக்கா.
Sāṭheyyaniddese saṭhoti asantaguṇaparidīpanato na sammā bhāsitā. Sabbatobhāgena saṭho parisaṭho. Yaṃ tatthāti yaṃ tasmiṃ puggale. Saṭhanti asantaguṇadīpanaṃ kerāṭiyaṃ. Saṭhatāti saṭhākāro. Kakkaratāti padumanālissa viya aparāmasanakkhamo kharapharusabhāvo. Kakkariyantipi tasseva vevacanaṃ. Parikkhattatā pārikkhattiyanti padadvayena nikhaṇitvā ṭhapitaṃ viya daḷhakerāṭiyaṃ vuttaṃ. Idaṃ vuccatīti idaṃ attano avijjamānaguṇappakāsanalakkhaṇaṃ sāṭheyyaṃ nāma vuccati; yena samannāgatassa puggalassa kucchiṃ vā piṭṭhiṃ vā jānituṃ na sakkā.
வாமேன ஸூகரோ ஹோதி, த³க்கி²ணேன அஜாமிகோ³;
Vāmena sūkaro hoti, dakkhiṇena ajāmigo;
ஸரேன நேலகோ ஹோதி, விஸாணேன ஜரக்³க³வோதி.
Sarena nelako hoti, visāṇena jaraggavoti.
ஏவங் வுத்தயக்க²ஸூகரஸதி³ஸோ ஹோதி. அவிஜ்ஜாதி³னித்³தே³ஸா வுத்தத்தா² ஏவ.
Evaṃ vuttayakkhasūkarasadiso hoti. Avijjādiniddesā vuttatthā eva.
902. அனஜ்ஜவனித்³தே³ஸே அனஜ்ஜவோதி அனுஜுதாகாரோ. அனஜ்ஜவபா⁴வோ அனஜ்ஜவதா. ஜிம்ஹதாதி சந்த³வங்கதா. வங்கதாதி கோ³முத்தவங்கதா. குடிலதாதி நங்க³லகோடிவங்கதா. ஸப்³பே³ஹிபி இமேஹி பதே³ஹி காயவசீசித்தவங்கதாவ கதி²தா.
902. Anajjavaniddese anajjavoti anujutākāro. Anajjavabhāvo anajjavatā. Jimhatāti candavaṅkatā. Vaṅkatāti gomuttavaṅkatā. Kuṭilatāti naṅgalakoṭivaṅkatā. Sabbehipi imehi padehi kāyavacīcittavaṅkatāva kathitā.
அமத்³த³வனித்³தே³ஸே ந முது³பா⁴வோ அமுது³தா. அமத்³த³வாகாரோ அமத்³த³வதா. கக்க²ளபா⁴வோ கக்க²ளியங். மத்³த³வகரஸ்ஸ ஸினேஹஸ்ஸ அபா⁴வதோ ப²ருஸபா⁴வோ பா²ருஸியங். அனீசவுத்திதாய உஜுகமேவ டி²தசித்தபா⁴வோ உஜுசித்ததா . புன அமுது³தாக³ஹணங் தஸ்ஸா விஸேஸனத்த²ங் ‘அமுது³தாஸங்கா²தா உஜுசித்ததா, ந அஜ்ஜவஸங்கா²தா உஜுசித்ததா’தி.
Amaddavaniddese na mudubhāvo amudutā. Amaddavākāro amaddavatā. Kakkhaḷabhāvo kakkhaḷiyaṃ. Maddavakarassa sinehassa abhāvato pharusabhāvo phārusiyaṃ. Anīcavuttitāya ujukameva ṭhitacittabhāvo ujucittatā. Puna amudutāgahaṇaṃ tassā visesanatthaṃ ‘amudutāsaṅkhātā ujucittatā, na ajjavasaṅkhātā ujucittatā’ti.
903. அக்க²ந்திநித்³தே³ஸாத³யோ க²ந்தினித்³தே³ஸாதி³படிபக்க²தோ வேதி³தப்³பா³.
903. Akkhantiniddesādayo khantiniddesādipaṭipakkhato veditabbā.
908. ஸங்யோஜனநித்³தே³ஸே அஜ்ஜ²த்தந்தி காமப⁴வோ. ப³ஹித்³தா⁴தி ரூபாரூபப⁴வோ. கிஞ்சாபி ஹி ஸத்தா காமப⁴வே அப்பங் காலங் வஸந்தி கப்பஸ்ஸ சதுத்த²மேவ கொட்டா²ஸங், இதரேஸு தீஸு கொட்டா²ஸேஸு காமப⁴வோ ஸுஞ்ஞோ ஹோதி துச்சோ², ரூபாரூபப⁴வே ப³ஹுங் காலங் வஸந்தி, ததா²பி நேஸங் யஸ்மா காமப⁴வே சுதிபடிஸந்தி⁴யோ ப³ஹுகா ஹொந்தி, அப்பா ரூபாரூபப⁴வேஸு, யத்த² ச சுதிபடிஸந்தி⁴யோ ப³ஹுகா தத்த² ஆலயோபி பத்த²னாபி அபி⁴லாஸோபி ப³ஹு ஹோதி, யத்த² அப்பா தத்த² அப்போ, தஸ்மா காமப⁴வோ அஜ்ஜ²த்தங் நாம ஜாதோ, ரூபாரூபப⁴வா ப³ஹித்³தா⁴ நாம. இதி அஜ்ஜ²த்தஸங்கா²தே காமப⁴வே ப³ந்த⁴னங் அஜ்ஜ²த்தஸங்யோஜனங் நாம, ப³ஹித்³தா⁴ஸங்கா²தேஸு ரூபாரூபப⁴வேஸு ப³ந்த⁴னங் ப³ஹித்³தா⁴ஸங்யோஜனங் நாம. தத்த² ஏகேகங் பஞ்சபஞ்சவித⁴ங் ஹோதி. தேன வுத்தங் ‘‘பஞ்சோரம்பா⁴கி³யானி பஞ்சுத்³த⁴ம்பா⁴கி³யானீ’’தி. தத்ராயங் வசனத்தோ² – ஓரங் வுச்சதி காமதா⁴து, தத்த² உபபத்தினிப்பா²த³னதோ தங் ஓரங் ப⁴ஜந்தீதி ஓரம்பா⁴கி³யானி. உத்³த⁴ங் வுச்சதி ரூபாரூபதா⁴து, தத்த² உபபத்தினிப்பா²த³னதோ தங் உத்³த⁴ங் ப⁴ஜந்தீதி உத்³த⁴ம்பா⁴கி³யானீதி.
908. Saṃyojananiddese ajjhattanti kāmabhavo. Bahiddhāti rūpārūpabhavo. Kiñcāpi hi sattā kāmabhave appaṃ kālaṃ vasanti kappassa catutthameva koṭṭhāsaṃ, itaresu tīsu koṭṭhāsesu kāmabhavo suñño hoti tuccho, rūpārūpabhave bahuṃ kālaṃ vasanti, tathāpi nesaṃ yasmā kāmabhave cutipaṭisandhiyo bahukā honti, appā rūpārūpabhavesu, yattha ca cutipaṭisandhiyo bahukā tattha ālayopi patthanāpi abhilāsopi bahu hoti, yattha appā tattha appo, tasmā kāmabhavo ajjhattaṃ nāma jāto, rūpārūpabhavā bahiddhā nāma. Iti ajjhattasaṅkhāte kāmabhave bandhanaṃ ajjhattasaṃyojanaṃ nāma, bahiddhāsaṅkhātesu rūpārūpabhavesu bandhanaṃ bahiddhāsaṃyojanaṃ nāma. Tattha ekekaṃ pañcapañcavidhaṃ hoti. Tena vuttaṃ ‘‘pañcorambhāgiyāni pañcuddhambhāgiyānī’’ti. Tatrāyaṃ vacanattho – oraṃ vuccati kāmadhātu, tattha upapattinipphādanato taṃ oraṃ bhajantīti orambhāgiyāni. Uddhaṃ vuccati rūpārūpadhātu, tattha upapattinipphādanato taṃ uddhaṃ bhajantīti uddhambhāgiyānīti.
து³கனித்³தே³ஸவண்ணனா.
Dukaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
