Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณีปาฬิ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi

ทุกนิเกฺขปํ

Dukanikkhepaṃ

เหตุโคจฺฉกํ

Hetugocchakaṃ

๑๐๕๙. กตเม ธมฺมา เหตู? ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู, นว กามาวจรเหตู ฉ รูปาวจรเหตู, ฉ อรูปาวจรเหตู, ฉ อปริยาปนฺนเหตูฯ

1059. Katame dhammā hetū? Tayo kusalahetū, tayo akusalahetū, tayo abyākatahetū, nava kāmāvacarahetū cha rūpāvacarahetū, cha arūpāvacarahetū, cha apariyāpannahetū.

๑๐๖๐. ตตฺถ กตเม ตโย กุสลเหตู? อโลโภ, อโทโส, อโมโหฯ

1060. Tattha katame tayo kusalahetū? Alobho, adoso, amoho.

๑๐๖๑. ตตฺถ กตโม อโลโภ? โย อโลโภ อลุพฺภนา อลุพฺภิตตฺตํ อสาราโค อสารชฺชนา อสารชฺชิตตฺตํ อนภิชฺฌา อโลโภ กุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ อโลโภฯ

1061. Tattha katamo alobho? Yo alobho alubbhanā alubbhitattaṃ asārāgo asārajjanā asārajjitattaṃ anabhijjhā alobho kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati alobho.

๑๐๖๒. ตตฺถ กตโม อโทโส? โย อโทโส อทุสฺสนา อทุสฺสิตตฺตํ เมตฺติ เมตฺตายนา เมตฺตายิตตฺตํ อนุทฺทา อนุทฺทายนา อนุทายิตตฺตํ หิเตสิตา อนุกมฺปา อพฺยาปาโท อพฺยาปโชฺช อโทโส กุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ อโทโสฯ

1062. Tattha katamo adoso? Yo adoso adussanā adussitattaṃ metti mettāyanā mettāyitattaṃ anuddā anuddāyanā anudāyitattaṃ hitesitā anukampā abyāpādo abyāpajjo adoso kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati adoso.

๑๐๖๓. ตตฺถ กตโม อโมโห? ทุเกฺข ญาณํ, ทุกฺขสมุทเย ญาณํ, ทุกฺขนิโรเธ ญาณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย ญาณํ, ปุพฺพเนฺต ญาณํ, อปรเนฺต ญาณํ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต ญาณํ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ ญาณํ, ยา เอวรูปา ปญฺญา ปชานนา วิจโย ปวิจโย ธมฺมวิจโย สลฺลกฺขณา อุปลกฺขณา ปจฺจุปลกฺขณา ปณฺฑิจฺจํ โกสลฺลํ เนปุญฺญํ เวภพฺยา จินฺตา อุปปริกฺขา ภูรี เมธา ปริณายิกา วิปสฺสนา สมฺปชญฺญํ ปโตโท ปญฺญา ปญฺญินฺทฺริยํ ปญฺญาพลํ ปญฺญาสตฺถํ ปญฺญาปาสาโท ปญฺญาอาโลโก ปญฺญาโอภาโส ปญฺญาปโชฺชโต ปญฺญารตนํ อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฎฺฐิ – อยํ วุจฺจติ อโมโหฯ

1063. Tattha katamo amoho? Dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, pubbante ñāṇaṃ, aparante ñāṇaṃ, pubbantāparante ñāṇaṃ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu ñāṇaṃ, yā evarūpā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati amoho.

อิเม ตโย กุสลเหตูฯ

Ime tayo kusalahetū.

๑๐๖๔. ตตฺถ กตเม ตโย อกุสลเหตู? โลโภ, โทโส, โมโหฯ

1064. Tattha katame tayo akusalahetū? Lobho, doso, moho.

๑๐๖๕. ตตฺถ กตโม โลโภ? โย ราโค สาราโค อนุนโย อนุโรโธ นนฺที นนฺทีราโค ¹ จิตฺตสฺส สาราโค อิจฺฉา มุจฺฉา อโชฺฌสานํ เคโธ ปลิเคโธ สโงฺค ปโงฺก เอชา มายา ชนิกา สญฺชนนี สิพฺพินี ² ชาลินี สริตา วิสตฺติกา สุตฺตํ วิสฎา อายูหินี ³ ทุติยา ปณิธิ ภวเนตฺติ วนํ วนโถ สนฺถโว สิเนโห อเปกฺขา ปฎิพนฺธุ อาสา อาสิสนา อาสิสิตตฺตํ ⁴ รูปาสา สทฺทาสา คนฺธาสา รสาสา โผฎฺฐพฺพาสา ลาภาสา ธนาสา ปุตฺตาสา ชีวิตาสา ชปฺปา ปชปฺปา อภิชปฺปา ชปฺปา ชปฺปนา ชปฺปิตตฺตํ โลลุปฺปํ โลลุปฺปายนา โลลุปฺปายิตตฺตํ ปุจฺฉญฺชิกตา ⁵ สาธุกมฺยตา อธมฺมราโค วิสมโลโภ นิกนฺติ นิกามนา ปตฺถนา ปิหนา สมฺปตฺถนา กามตณฺหา ภวตณฺหา วิภวตณฺหา รูปตณฺหา อรูปตณฺหา นิโรธตณฺหา รูปตณฺหา สทฺทตณฺหา คนฺธตณฺหา รสตณฺหา โผฎฺฐพฺพตณฺหา ธมฺมตณฺหา โอโฆ โยโค คโนฺถ อุปาทานํ อาวรณํ นีวรณํ ฉาทนํ พนฺธนํ อุปกฺกิเลโส อนุสโย ปริยุฎฺฐานํ ลตา เววิจฺฉํ ทุกฺขมูลํ ทุกฺขนิทานํ ทุกฺขปฺปภโว มารปาโส มารพฬิสํ มารวิสโย ตณฺหานที ตณฺหาชาลํ ตณฺหาคทฺทุลํ ตณฺหาสมุโทฺท อภิชฺฌา โลโภ อกุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ โลโภฯ

1065. Tattha katamo lobho? Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandīrāgo ⁶ cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbinī ⁷ jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhinī ⁸ dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsisanā āsisitattaṃ ⁹ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā ¹⁰ sādhukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chādanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati lobho.

๑๐๖๖. ตตฺถ กตโม โทโส? อนตฺถํ เม อจรีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จรตีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, ปิยสฺส เม มนาปสฺส อนตฺถํ อจริ…เป.… อนตฺถํ จรติ…เป.… อนตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อปฺปิยสฺส เม อมนาปสฺส อตฺถํ อจริ…เป.… อตฺถํ จรติ…เป.… อตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อฎฺฐาเน วา ปน อาฆาโต ชายติฯ โย เอวรูโป จิตฺตสฺส อาฆาโต ปฎิฆาโต ปฎิฆํ ปฎิวิโรโธ โกโป ปโกโป สมฺปโกโป โทโส ปโทโส สมฺปโทโส จิตฺตสฺส พฺยาปตฺติ มโนปโทโส โกโธ กุชฺฌนา กุชฺฌิตตฺตํ โทโส ทุสฺสนา ทุสฺสิตตฺตํ พฺยาปตฺติ พฺยาปชฺชนา พฺยาปชฺชิตตฺตํ วิโรโธ ปฎิวิโรโธ จณฺฑิกฺกํ อสุโรโป อนตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อยํ วุจฺจติ โทโสฯ

1066. Tattha katamo doso? Anatthaṃ me acarīti āghāto jāyati, anatthaṃ me caratīti āghāto jāyati, anatthaṃ me carissatīti āghāto jāyati, piyassa me manāpassa anatthaṃ acari…pe… anatthaṃ carati…pe… anatthaṃ carissatīti āghāto jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari…pe… atthaṃ carati…pe… atthaṃ carissatīti āghāto jāyati, aṭṭhāne vā pana āghāto jāyati. Yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati doso.

๑๐๖๗. ตตฺถ กตโม โมโห? ทุเกฺข อญฺญาณํ, ทุกฺขสมุทเย อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรเธ อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย อญฺญาณํ, ปุพฺพเนฺต อญฺญาณํ, อปรเนฺต อญฺญาณํ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต อญฺญาณํ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ อญฺญาณํ, ยํ เอวรูปํ อญฺญาณํ อทสฺสนํ อนภิสมโย อนนุโพโธ อสโมฺพโธ อปฺปฎิเวโธ อสํคาหนา อปริโยคาหนา อสมเปกฺขนา อปจฺจเวกฺขณา อปจฺจกฺขกมฺมํ ทุเมฺมชฺฌํ พาลฺยํ อสมฺปชญฺญํ โมโห ปโมโห สโมฺมโห อวิชฺชา อวิโชฺชโฆ อวิชฺชาโยโค อวิชฺชานุสโย อวิชฺชาปริยุฎฺฐานํ อวิชฺชาลงฺคี โมโห อกุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ โมโหฯ

1067. Tattha katamo moho? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ, yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati moho.

อิเม ตโย อกุสลเหตูฯ

Ime tayo akusalahetū.

๑๐๖๘. ตตฺถ กตเม ตโย อพฺยากตเหตู? กุสลานํ วา ธมฺมานํ วิปากโต กิริยาพฺยากเตสุ วา ธเมฺมสุ อโลโภ อโทโส อโมโห – อิเม ตโย อพฺยากตเหตูฯ

1068. Tattha katame tayo abyākatahetū? Kusalānaṃ vā dhammānaṃ vipākato kiriyābyākatesu vā dhammesu alobho adoso amoho – ime tayo abyākatahetū.

๑๐๖๙. ตตฺถ กตเม นว กามาวจรเหตู? ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู – อิเม นว กามาวจรเหตูฯ

1069. Tattha katame nava kāmāvacarahetū? Tayo kusalahetū, tayo akusalahetū, tayo abyākatahetū – ime nava kāmāvacarahetū.

๑๐๗๐. ตตฺถ กตเม ฉ รูปาวจรเหตู? ตโย กุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู – อิเม ฉ รูปาวจรเหตูฯ

1070. Tattha katame cha rūpāvacarahetū? Tayo kusalahetū, tayo abyākatahetū – ime cha rūpāvacarahetū.

๑๐๗๑. ตตฺถ กตเม ฉ อรูปาวจรเหตู? ตโย กุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู – อิเม ฉ อรูปาวจรเหตูฯ

1071. Tattha katame cha arūpāvacarahetū? Tayo kusalahetū, tayo abyākatahetū – ime cha arūpāvacarahetū.

๑๐๗๒. ตตฺถ กตเม ฉ อปริยาปนฺนเหตู? ตโย กุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู – อิเม ฉ อปริยาปนฺนเหตูฯ

1072. Tattha katame cha apariyāpannahetū? Tayo kusalahetū, tayo abyākatahetū – ime cha apariyāpannahetū.

๑๐๗๓. ตตฺถ กตเม ตโย กุสลเหตู? อโลโภ, อโทโส, อโมโหฯ

1073. Tattha katame tayo kusalahetū? Alobho, adoso, amoho.

๑๐๗๔. ตตฺถ กตโม อโลโภ? โย อโลโภ อลุพฺภนา อลุพฺภิตตฺตํ อสาราโค อสารชฺชนา อสารชฺชิตตฺตํ อนภิชฺฌา อโลโภ กุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ อโลโภฯ

1074. Tattha katamo alobho? Yo alobho alubbhanā alubbhitattaṃ asārāgo asārajjanā asārajjitattaṃ anabhijjhā alobho kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati alobho.

๑๐๗๕. ตตฺถ กตโม อโทโส? โย อโทโส อทุสฺสนา อทุสฺสิตตฺตํ…เป.… อพฺยาปาโท อพฺยาปโชฺช อโทโส กุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ อโทโสฯ

1075. Tattha katamo adoso? Yo adoso adussanā adussitattaṃ…pe… abyāpādo abyāpajjo adoso kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati adoso.

๑๐๗๖. ตตฺถ กตโม อโมโห ? ทุเกฺข ญาณํ, ทุกฺขสมุทเย ญาณํ, ทุกฺขนิโรเธ ญาณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย ญาณํ, ปุพฺพเนฺต ญาณํ, อปรเนฺต ญาณํ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต ญาณํ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ ญาณํ, ยา เอวรูปา ปญฺญา ปชานนา วิจโย ปวิจโย ธมฺมวิจโย สลฺลกฺขณา อุปลกฺขณา ปจฺจุปลกฺขณา ปณฺฑิจฺจํ โกสลฺลํ เนปุญฺญํ เวภพฺยา จินฺตา อุปปริกฺขา ภูรี เมธา ปริณายิกา วิปสฺสนา สมฺปชญฺญํ ปโตโท ปญฺญา ปญฺญินฺทฺริยํ ปญฺญาพลํ ปญฺญาสตฺถํ ปญฺญาปาสาโท ปญฺญาอาโลโก ปญฺญาโอภาโส ปญฺญาปโชฺชโต ปญฺญารตนํ อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฎฺฐิ ธมฺมวิจยสโมฺพชฺฌโงฺค มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนํ – อยํ วุจฺจติ อโมโหฯ

1076. Tattha katamo amoho ? Dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, pubbante ñāṇaṃ, aparante ñāṇaṃ, pubbantāparante ñāṇaṃ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu ñāṇaṃ, yā evarūpā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati amoho.

อิเม ตโย กุสลเหตูฯ

Ime tayo kusalahetū.

๑๐๗๗. ตตฺถ กตเม ตโย อพฺยากตเหตู? กุสลานํ ธมฺมานํ วิปากโต อโลโภ อโทโส อโมโห – อิเม ตโย อพฺยากตเหตูฯ อิเม ฉ อปริยาปนฺนเหตู – อิเม ธมฺมา เหตูฯ

1077. Tattha katame tayo abyākatahetū? Kusalānaṃ dhammānaṃ vipākato alobho adoso amoho – ime tayo abyākatahetū. Ime cha apariyāpannahetū – ime dhammā hetū.

๑๐๗๘. กตเม ธมฺมา น เหตู? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา, อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น เหตูฯ

1078. Katame dhammā na hetū? Te dhamme ṭhapetvā, avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na hetū.

๑๐๗๙. กตเม ธมฺมา สเหตุกา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สเหตุกา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สเหตุกา ฯ

1079. Katame dhammā sahetukā? Tehi dhammehi ye dhammā sahetukā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā sahetukā .

๑๐๘๐. กตเม ธมฺมา อเหตุกา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา อเหตุกา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อเหตุกาฯ

1080. Katame dhammā ahetukā? Tehi dhammehi ye dhammā ahetukā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā ahetukā.

๑๐๘๑. กตเม ธมฺมา เหตุสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา เหตุสมฺปยุตฺตาฯ

1081. Katame dhammā hetusampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā hetusampayuttā.

๑๐๘๒. กตเม ธมฺมา เหตุวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา เหตุวิปฺปยุตฺตาฯ

1082. Katame dhammā hetuvippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā hetuvippayuttā.

๑๐๘๓. กตเม ธมฺมา เหตู เจว สเหตุกา จ? โลโภ โมเหน เหตุ เจว สเหตุโก จ, โมโห โลเภน เหตุ เจว สเหตุโก จ, โทโส โมเหน เหตุ เจว สเหตุโก จ, โมโห โทเสน เหตุ เจว สเหตุโก จ; อโลโภ อโทโส อโมโห, เต อญฺญมญฺญํ เหตู เจว สเหตุกา จ – อิเม ธมฺมา เหตู เจว สเหตุกา จฯ

1083. Katame dhammā hetū ceva sahetukā ca? Lobho mohena hetu ceva sahetuko ca, moho lobhena hetu ceva sahetuko ca, doso mohena hetu ceva sahetuko ca, moho dosena hetu ceva sahetuko ca; alobho adoso amoho, te aññamaññaṃ hetū ceva sahetukā ca – ime dhammā hetū ceva sahetukā ca.

๑๐๘๔. กตเม ธมฺมา สเหตุกา เจว น จ เหตู? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สเหตุกา เต ธเมฺม ฐเปตฺวา, เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สเหตุกา เจว น จ เหตูฯ

1084. Katame dhammā sahetukā ceva na ca hetū? Tehi dhammehi ye dhammā sahetukā te dhamme ṭhapetvā, vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā sahetukā ceva na ca hetū.

๑๐๘๕. กตเม ธมฺมา เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จ? โลโภ โมเหน เหตุ เจว เหตุสมฺปยุโตฺต จ, โมโห โลเภน เหตุ เจว เหตุสมฺปยุโตฺต จ, โทโส โมเหน เหตุ เจว เหตุสมฺปยุโตฺต จ, โมโห โทเสน เหตุ เจว เหตุสมฺปยุโตฺต จ; อโลโภ อโทโส อโมโห , เต อญฺญมญฺญํ เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จ – อิเม ธมฺมา เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จฯ

1085. Katame dhammā hetū ceva hetusampayuttā ca? Lobho mohena hetu ceva hetusampayutto ca, moho lobhena hetu ceva hetusampayutto ca, doso mohena hetu ceva hetusampayutto ca, moho dosena hetu ceva hetusampayutto ca; alobho adoso amoho , te aññamaññaṃ hetū ceva hetusampayuttā ca – ime dhammā hetū ceva hetusampayuttā ca.

๑๐๘๖. กตเม ธมฺมา เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เต ธเมฺม ฐเปตฺวา, เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตูฯ

1086. Katame dhammā hetusampayuttā ceva na ca hetū? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā te dhamme ṭhapetvā, vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā hetusampayuttā ceva na ca hetū.

๑๐๘๗. กตเม ธมฺมา น เหตู สเหตุกา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา น เหตู สเหตุกา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา น เหตู สเหตุกาฯ

1087. Katame dhammā na hetū sahetukā? Tehi dhammehi ye dhammā na hetū sahetukā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā na hetū sahetukā.

๑๐๘๘. กตเม ธมฺมา น เหตู อเหตุกา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา น เหตู อเหตุกา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น เหตู อเหตุกาฯ

1088. Katame dhammā na hetū ahetukā? Tehi dhammehi ye dhammā na hetū ahetukā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na hetū ahetukā.

จูฬนฺตรทุกํ

Cūḷantaradukaṃ

๑๐๘๙. กตเม ธมฺมา สปฺปจฺจยา? ปญฺจกฺขนฺธา – รูปกฺขโนฺธ, เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ , สงฺขารกฺขโนฺธ, วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สปฺปจฺจยาฯ

1089. Katame dhammā sappaccayā? Pañcakkhandhā – rūpakkhandho, vedanākkhandho, saññākkhandho , saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ime dhammā sappaccayā.

๑๐๙๐. กตเม ธมฺมา อปฺปจฺจยา? อสงฺขตา ธาตุ – อิเม ธมฺมา อปฺปจฺจยาฯ

1090. Katame dhammā appaccayā? Asaṅkhatā dhātu – ime dhammā appaccayā.

๑๐๙๑. กตเม ธมฺมา สงฺขตา? เยว เต ธมฺมา สปฺปจฺจยา, เตว เต ธมฺมา สงฺขตาฯ

1091. Katame dhammā saṅkhatā? Yeva te dhammā sappaccayā, teva te dhammā saṅkhatā.

๑๐๙๒. กตเม ธมฺมา อสงฺขตา? โย เอว โส ธโมฺม อปฺปจฺจโย, โส เอว โส ธโมฺม อสงฺขโตฯ

1092. Katame dhammā asaṅkhatā? Yo eva so dhammo appaccayo, so eva so dhammo asaṅkhato.

๑๐๙๓. กตเม ธมฺมา สนิทสฺสนา? รูปายตนํ – อิเม ธมฺมา สนิทสฺสนา ฯ

1093. Katame dhammā sanidassanā? Rūpāyatanaṃ – ime dhammā sanidassanā .

๑๐๙๔. กตเม ธมฺมา อนิทสฺสนา? จกฺขายตนํ…เป.… โผฎฺฐพฺพายตนํ, เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ยญฺจ รูปํ อนิทสฺสนํ อปฺปฎิฆํ ธมฺมายตนปริยาปนฺนํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนิทสฺสนาฯ

1094. Katame dhammā anidassanā? Cakkhāyatanaṃ…pe… phoṭṭhabbāyatanaṃ, vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, yañca rūpaṃ anidassanaṃ appaṭighaṃ dhammāyatanapariyāpannaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā anidassanā.

๑๐๙๕. กตเม ธมฺมา สปฺปฎิฆา? จกฺขายตนํ…เป.… โผฎฺฐพฺพายตนํ – อิเม ธมฺมา สปฺปฎิฆาฯ

1095. Katame dhammā sappaṭighā? Cakkhāyatanaṃ…pe… phoṭṭhabbāyatanaṃ – ime dhammā sappaṭighā.

๑๐๙๖. กตเม ธมฺมา อปฺปฎิฆา? เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ยญฺจ รูปํ อนิทสฺสนํ อปฺปฎิฆํ ธมฺมายตนปริยาปนฺนํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อปฺปฎิฆาฯ

1096. Katame dhammā appaṭighā? Vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, yañca rūpaṃ anidassanaṃ appaṭighaṃ dhammāyatanapariyāpannaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā appaṭighā.

๑๐๙๗. กตเม ธมฺมา รูปิโน? จตฺตาโร จ มหาภูตา จตุนฺนญฺจ มหาภูตานํ อุปาทาย รูปํ – อิเม ธมฺมา รูปิโนฯ

1097. Katame dhammā rūpino? Cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ – ime dhammā rūpino.

๑๐๙๘. กตเม ธมฺมา อรูปิโน? เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อรูปิโนฯ

1098. Katame dhammā arūpino? Vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā arūpino.

๑๐๙๙. กตเม ธมฺมา โลกิยา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา โลกิยาฯ

1099. Katame dhammā lokiyā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā lokiyā.

๑๑๐๐. กตเม ธมฺมา โลกุตฺตรา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โลกุตฺตราฯ

1100. Katame dhammā lokuttarā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā lokuttarā.

๑๑๐๑. กตเม ธมฺมา เกนจิ วิเญฺญยฺยา, เกนจิ น วิเญฺญยฺยา? เย เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา , น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา จกฺขุวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา โสตวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ฆานวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยาฯ เย เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา; เย วา ปน เต ธมฺมา ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา, น เต ธมฺมา กายวิเญฺญยฺยาฯ อิเม ธมฺมา เกนจิ วิเญฺญยฺยา เกนจิ น วิเญฺญยฺยาฯ

1101. Katame dhammā kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā? Ye te dhammā cakkhuviññeyyā , na te dhammā sotaviññeyyā; ye vā pana te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā. Ye te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā; ye vā pana te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā. Ye te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā; ye vā pana te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā. Ye te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā; ye vā pana te dhammā kāyaviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā. Ye te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā; ye vā pana te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā. Ye te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā; ye vā pana te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā. Ye te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā; ye vā pana te dhammā kāyaviññeyyā na te dhammā sotaviññeyyā. Ye te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā; ye vā pana te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā. Ye te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā; ye vā pana te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā. Ye te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā; ye vā pana te dhammā kāyaviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā. Ye te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā; ye vā pana te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā. Ye te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā; ye vā pana te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā. Ye te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā; ye vā pana te dhammā kāyaviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā. Ye te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā; ye vā pana te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā. Ye te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā; ye vā pana te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā. Ye te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā; ye vā pana te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā. Ye te dhammā kāyaviññeyyā, na te dhammā cakkhuviññeyyā; ye vā pana te dhammā cakkhuviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā. Ye te dhammā kāyaviññeyyā, na te dhammā sotaviññeyyā; ye vā pana te dhammā sotaviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā. Ye te dhammā kāyaviññeyyā, na te dhammā ghānaviññeyyā; ye vā pana te dhammā ghānaviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā. Ye te dhammā kāyaviññeyyā, na te dhammā jivhāviññeyyā; ye vā pana te dhammā jivhāviññeyyā, na te dhammā kāyaviññeyyā. Ime dhammā kenaci viññeyyā kenaci na viññeyyā.

อาสวโคจฺฉกํ

Āsavagocchakaṃ

๑๑๐๒. กตเม ธมฺมา อาสวา? จตฺตาโร อาสวา – กามาสโว, ภวาสโว, ทิฎฺฐาสโว, อวิชฺชาสโวฯ

1102. Katame dhammā āsavā? Cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.

๑๑๐๓. ตตฺถ กตโม กามาสโว? โย กาเมสุ กามจฺฉโนฺท กามราโค กามนนฺที กามตณฺหา กามสิเนโห กามปริฬาโห กามมุจฺฉา กามโชฺฌสานํ – อยํ วุจฺจติ กามาสโวฯ

1103. Tattha katamo kāmāsavo? Yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ – ayaṃ vuccati kāmāsavo.

๑๑๐๔. ตตฺถ กตโม ภวาสโว? โย ภเวสุ ภวฉโนฺท ¹¹ ภวราโค ภวนนฺที ภวตณฺหา ภวสิเนโห ภวปริฬาโห ภวมุจฺฉา ภวโชฺฌสานํ – อยํ วุจฺจติ ภวาสโวฯ

1104. Tattha katamo bhavāsavo? Yo bhavesu bhavachando ¹² bhavarāgo bhavanandī bhavataṇhā bhavasineho bhavapariḷāho bhavamucchā bhavajjhosānaṃ – ayaṃ vuccati bhavāsavo.

๑๑๐๕. ตตฺถ กตโม ทิฎฺฐาสโว? สสฺสโต โลโกติ วา, อสสฺสโต โลโกติ วา, อนฺตวา โลโกติ วา, อนนฺตวา โลโกติ วา, ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ วา, อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ วา, โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา; ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปฎิคฺคาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ ทิฎฺฐาสโวฯ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฎฺฐิ ทิฎฺฐาสโวฯ

1105. Tattha katamo diṭṭhāsavo? Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā; yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati diṭṭhāsavo. Sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhāsavo.

๑๑๐๖. ตตฺถ กตโม อวิชฺชาสโว? ทุเกฺข อญฺญาณํ, ทุกฺขสมุทเย อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรเธ อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย อญฺญาณํ , ปุพฺพเนฺต อญฺญาณํ, อปรเนฺต อญฺญาณํ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต อญฺญาณํ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ อญฺญาณํः ยํ เอวรูปํ อญฺญาณํ อทสฺสนํ อนภิสมโย อนนุโพโธ อสโมฺพโธ อปฺปฎิเวโธ อสํคาหนา อปริโยคาหนา อสมเปกฺขนา อปจฺจเวกฺขณา อปจฺจกฺขกมฺมํ ทุเมฺมชฺฌํ พาลฺยํ อสมฺปชญฺญํ โมโห ปโมโห สโมฺมโห อวิชฺชา อวิโชฺชโฆ อวิชฺชาโยโค อวิชฺชานุสโย อวิชฺชาปริยุฎฺฐานํ อวิชฺชาลงฺคี โมโห อกุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ อวิชฺชาสโวฯ

1106. Tattha katamo avijjāsavo? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ , pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃः yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati avijjāsavo.

อิเม ธมฺมา อาสวาฯ

Ime dhammā āsavā.

๑๑๐๗. กตเม ธมฺมา โน อาสวา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน อาสวาฯ

1107. Katame dhammā no āsavā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no āsavā.

๑๑๐๘. กตเม ธมฺมา สาสวา? กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สาสวาฯ

1108. Katame dhammā sāsavā? Kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā sāsavā.

๑๑๐๙. กตเม ธมฺมา อนาสวา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนาสวาฯ

1109. Katame dhammā anāsavā? Apariyāpannā maggā ca maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā anāsavā.

๑๑๑๐. กตเม ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตาฯ

1110. Katame dhammā āsavasampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā āsavasampayuttā.

๑๑๑๑. กตเม ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตาฯ

1111. Katame dhammā āsavavippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā āsavavippayuttā.

๑๑๑๒. กตเม ธมฺมา อาสวา เจว สาสวา จ? เตเยว อาสวา อาสวา เจว สาสวา จฯ

1112. Katame dhammā āsavā ceva sāsavā ca? Teyeva āsavā āsavā ceva sāsavā ca.

๑๑๑๓. กตเม ธมฺมา สาสวา เจว โน จ อาสวา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สาสวา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา , อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สาสวา เจว โน จ อาสวาฯ

1113. Katame dhammā sāsavā ceva no ca āsavā? Tehi dhammehi ye dhammā sāsavā, te dhamme ṭhapetvā avasesā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā , arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā sāsavā ceva no ca āsavā.

๑๑๑๔. กตเม ธมฺมา อาสวา เจว อาสวสมฺปยุตฺตา จ? กามาสโว อวิชฺชาสเวน อาสโว เจว อาสวสมฺปยุโตฺต จ, อวิชฺชาสโว กามาสเวน อาสโว เจว อาสวสมฺปยุโตฺต จ, ภวาสโว อวิชฺชาสเวน อาสโว เจว อาสวสมฺปยุโตฺต จ, อวิชฺชาสโว ภวาสเวน อาสโว เจว อาสวสมฺปยุโตฺต จ, ทิฎฺฐาสโว อวิชฺชาสเวน อาสโว เจว อาสวสมฺปยุโตฺต จ, อวิชฺชาสโว ทิฎฺฐาสเวน อาสโว เจว อาสวสมฺปยุโตฺต จ – อิเม ธมฺมา อาสวา เจว อาสวสมฺปยุตฺตา จฯ

1114. Katame dhammā āsavā ceva āsavasampayuttā ca? Kāmāsavo avijjāsavena āsavo ceva āsavasampayutto ca, avijjāsavo kāmāsavena āsavo ceva āsavasampayutto ca, bhavāsavo avijjāsavena āsavo ceva āsavasampayutto ca, avijjāsavo bhavāsavena āsavo ceva āsavasampayutto ca, diṭṭhāsavo avijjāsavena āsavo ceva āsavasampayutto ca, avijjāsavo diṭṭhāsavena āsavo ceva āsavasampayutto ca – ime dhammā āsavā ceva āsavasampayuttā ca.

๑๑๑๕. กตเม ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวาฯ

1115. Katame dhammā āsavasampayuttā ceva no ca āsavā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā, te dhamme ṭhapetvā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā āsavasampayuttā ceva no ca āsavā.

๑๑๑๖. กตเม ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตา สาสวา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตา สาสวาฯ

1116. Katame dhammā āsavavippayuttā sāsavā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā āsavavippayuttā sāsavā.

๑๑๑๗. กตเม ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตา อนาสวา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตา อนาสวาฯ

1117. Katame dhammā āsavavippayuttā anāsavā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā āsavavippayuttā anāsavā.

นิเกฺขปกเณฺฑ ปฐมภาณวาโรฯ

Nikkhepakaṇḍe paṭhamabhāṇavāro.

สํโยชนโคจฺฉกํ

Saṃyojanagocchakaṃ

๑๑๑๘. กตเม ธมฺมา สํโยชนา? ทส สํโยชนานิ – กามราคสํโยชนํ, ปฎิฆสํโยชนํ , มานสํโยชนํ, ทิฎฺฐิสํโยชนํ, วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ, สีลพฺพตปรามาสสํโยชนํ, ภวราคสํโยชนํ, อิสฺสาสํโยชนํ, มจฺฉริยสํโยชนํ, อวิชฺชาสํโยชนํฯ

1118. Katame dhammā saṃyojanā? Dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ, paṭighasaṃyojanaṃ , mānasaṃyojanaṃ, diṭṭhisaṃyojanaṃ, vicikicchāsaṃyojanaṃ, sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ, bhavarāgasaṃyojanaṃ, issāsaṃyojanaṃ, macchariyasaṃyojanaṃ, avijjāsaṃyojanaṃ.

๑๑๑๙. ตตฺถ กตมํ กามราคสํโยชนํ? โย กาเมสุ กามจฺฉโนฺท กามราโค กามนนฺที กามตณฺหา กามสิเนโห กามปริฬาโห กามมุจฺฉา กามโชฺฌสานํ – อิทํ วุจฺจติ กามราคสํโยชนํฯ

1119. Tattha katamaṃ kāmarāgasaṃyojanaṃ? Yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ – idaṃ vuccati kāmarāgasaṃyojanaṃ.

๑๑๒๐. ตตฺถ กตมํ ปฎิฆสํโยชนํ? อนตฺถํ เม อจรีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จรตีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, ปิยสฺส เม มนาปสฺส อนตฺถํ อจริ…เป.… อนตฺถํ จรติ…เป.… อนตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อปฺปิยสฺส เม อมนาปสฺส อตฺถํ อจริ…เป.… อตฺถํ จรติ…เป.… อตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อฎฺฐาเน วา ปน อาฆาโต ชายติฯ โย เอวรูโป จิตฺตสฺส อาฆาโต ปฎิฆาโต ปฎิฆํ ปฎิวิโรโธ โกโป ปโกโป สมฺปโกโป โทโส ปโทโส สมฺปโทโส จิตฺตสฺส พฺยาปตฺติ มโนปโทโส โกโธ กุชฺฌนา กุชฺฌิตตฺตํ โทโส ทุสฺสนา ทุสฺสิตตฺตํ พฺยาปตฺติ พฺยาปชฺชนา พฺยาปชฺชิตตฺตํ วิโรโธ ปฎิวิโรโธ จณฺฑิกฺกํ อสุโรโป อนตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ ปฎิฆสํโยชนํฯ

1120. Tattha katamaṃ paṭighasaṃyojanaṃ? Anatthaṃ me acarīti āghāto jāyati, anatthaṃ me caratīti āghāto jāyati, anatthaṃ me carissatīti āghāto jāyati, piyassa me manāpassa anatthaṃ acari…pe… anatthaṃ carati…pe… anatthaṃ carissatīti āghāto jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari…pe… atthaṃ carati…pe… atthaṃ carissatīti āghāto jāyati, aṭṭhāne vā pana āghāto jāyati. Yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – idaṃ vuccati paṭighasaṃyojanaṃ.

๑๑๒๑. ตตฺถ กตมํ มานสํโยชนํ? เสโยฺยหมสฺมีติ มาโน, สทิโสหมสฺมีติ มาโน, หีโนหมสฺมีติ มาโนฯ โย เอวรูโป มาโน มญฺญนา มญฺญิตตฺตํ อุนฺนติ อุนฺนโม ¹³ ธโช สมฺปคฺคาโห เกตุกมฺยตา จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ มานสํโยชนํฯ

1121. Tattha katamaṃ mānasaṃyojanaṃ? Seyyohamasmīti māno, sadisohamasmīti māno, hīnohamasmīti māno. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo ¹⁴ dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – idaṃ vuccati mānasaṃyojanaṃ.

๑๑๒๒. ตตฺถ กตมํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ? สสฺสโต โลโกติ วา, อสสฺสโต โลโกติ วา, อนฺตวา โลโกติ วา, อนนฺตวา โลโกติ วา, ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ วา, อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ วา, โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา; ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปฎิคฺคาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ ทิฎฺฐิสํโยชนํฯ ฐเปตฺวา สีลพฺพตปรามาสสํโยชนํ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิสํโยชนํฯ

1122. Tattha katamaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ? Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā; yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati diṭṭhisaṃyojanaṃ. Ṭhapetvā sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhisaṃyojanaṃ.

๑๑๒๓. ตตฺถ กตมํ วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ? สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ธเมฺม กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, สเงฺฆ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, สิกฺขาย กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ปุพฺพเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, อปรเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติः ยา เอวรูปา กงฺขา กงฺขายนา กงฺขายิตตฺตํ วิมติ วิจิกิจฺฉา เทฺวฬฺหกํ เทฺวธาปโถ สํสโย อเนกํสคฺคาโห อาสปฺปนา ปริสปฺปนา อปริโยคาหนา ถมฺภิตตฺตํ จิตฺตสฺส มโนวิเลโข – อิทํ วุจฺจติ วิจิกิจฺฉาสํโยชนํฯ

1123. Tattha katamaṃ vicikicchāsaṃyojanaṃ? Satthari kaṅkhati vicikicchati, dhamme kaṅkhati vicikicchati, saṅghe kaṅkhati vicikicchati, sikkhāya kaṅkhati vicikicchati, pubbante kaṅkhati vicikicchati, aparante kaṅkhati vicikicchati, pubbantāparante kaṅkhati vicikicchati, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhati vicikicchatiः yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā thambhitattaṃ cittassa manovilekho – idaṃ vuccati vicikicchāsaṃyojanaṃ.

๑๑๒๔. ตตฺถ กตมํ สีลพฺพตปรามาสสํโยชนํ? อิโต พหิทฺธา สมณพฺราหฺมณานํ สีเลน สุทฺธิ วเตน สุทฺธิ สีลพฺพเตน สุทฺธีติ; ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ สีลพฺพตปรามาสสํโยชนํฯ

1124. Tattha katamaṃ sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ? Ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṃ sīlena suddhi vatena suddhi sīlabbatena suddhīti; yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ.

๑๑๒๕. ตตฺถ กตมํ ภวราคสํโยชนํ? โย ภเวสุ ภวฉโนฺท ภวราโค ภวนนฺที ภวตณฺหา ภวสิเนโห ภวปริฬาโห ภวมุจฺฉา ภวโชฺฌสานํ – อิทํ วุจฺจติ ภวราคสํโยชนํฯ

1125. Tattha katamaṃ bhavarāgasaṃyojanaṃ? Yo bhavesu bhavachando bhavarāgo bhavanandī bhavataṇhā bhavasineho bhavapariḷāho bhavamucchā bhavajjhosānaṃ – idaṃ vuccati bhavarāgasaṃyojanaṃ.

๑๑๒๖. ตตฺถ กตมํ อิสฺสาสํโยชนํ? ยา ปรลาภสกฺการครุการมานนวนฺทนปูชนาสุ อิสฺสา อิสฺสายนา อิสฺสายิตตฺตํ อุสูยา อุสูยนา อุสูยิตตฺตํ ¹⁵ – อิทํ วุจฺจติ อิสฺสาสํโยชนํฯ

1126. Tattha katamaṃ issāsaṃyojanaṃ? Yā paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issā issāyanā issāyitattaṃ usūyā usūyanā usūyitattaṃ ¹⁶ – idaṃ vuccati issāsaṃyojanaṃ.

๑๑๒๗. ตตฺถ กตมํ มจฺฉริยสํโยชนํ? ปญฺจ มจฺฉริยานิ – อาวาสมจฺฉริยํ, กุลมจฺฉริยํ, ลาภมจฺฉริยํ, วณฺณมจฺฉริยํ, ธมฺมมจฺฉริยํฯ ยํ เอวรูปํ มเจฺฉรํ มจฺฉรายนา มจฺฉรายิตตฺตํ เววิจฺฉํ กทริยํ กฎุกญฺจุกตา อคฺคหิตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ มจฺฉริยสํโยชนํฯ

1127. Tattha katamaṃ macchariyasaṃyojanaṃ? Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ maccheraṃ maccharāyanā maccharāyitattaṃ vevicchaṃ kadariyaṃ kaṭukañcukatā aggahitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati macchariyasaṃyojanaṃ.

๑๑๒๘. ตตฺถ กตมํ อวิชฺชาสํโยชนํ? ทุเกฺข อญฺญาณํ, ทุกฺขสมุทเย อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรเธ อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย อญฺญาณํ, ปุพฺพเนฺต อญฺญาณํ, อปรเนฺต อญฺญาณํ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต อญฺญาณํ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ อญฺญาณํः ยํ เอวรูปํ อญฺญาณํ อทสฺสนํ อนภิสมโย อนนุโพโธ อสโมฺพโธ อปฺปฎิเวโธ อสํคาหนา อปริโยคาหนา อสมเปกฺขนา อปจฺจเวกฺขณา อปจฺจกฺขกมฺมํ ทุเมฺมชฺฌํ พาลฺยํ อสมฺปชญฺญํ โมโห ปโมโห สโมฺมโห อวิชฺชา อวิโชฺชโฆ อวิชฺชาโยโค อวิชฺชานุสโย อวิชฺชาปริยุฎฺฐานํ อวิชฺชาลงฺคี โมโห อกุสลมูลํ – อิทํ วุจฺจติ อวิชฺชาสํโยชนํฯ

1128. Tattha katamaṃ avijjāsaṃyojanaṃ? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃः yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – idaṃ vuccati avijjāsaṃyojanaṃ.

อิเม ธมฺมา สํโยชนาฯ

Ime dhammā saṃyojanā.

๑๑๒๙. กตเม ธมฺมา โน สํโยชนา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน สํโยชนาฯ

1129. Katame dhammā no saṃyojanā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no saṃyojanā.

๑๑๓๐. กตเม ธมฺมา สํโยชนิยา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํโยชนิยาฯ

1130. Katame dhammā saṃyojaniyā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃyojaniyā.

๑๑๓๑. กตเม ธมฺมา อสํโยชนิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อสํโยชนิยาฯ

1131. Katame dhammā asaṃyojaniyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā asaṃyojaniyā.

๑๑๓๒. กตเม ธมฺมา สํโยชนสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํโยชนสมฺปยุตฺตาฯ

1132. Katame dhammā saṃyojanasampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃyojanasampayuttā.

๑๑๓๓. กตเม ธมฺมา สํโยชนวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา สํโยชนวิปฺปยุตฺตาฯ

1133. Katame dhammā saṃyojanavippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā saṃyojanavippayuttā.

๑๑๓๔. กตเม ธมฺมา สํโยชนา เจว สํโยชนิยา จ? ตาเนว สํโยชนานิ สํโยชนา เจว สํโยชนิยา จฯ

1134. Katame dhammā saṃyojanā ceva saṃyojaniyā ca? Tāneva saṃyojanāni saṃyojanā ceva saṃyojaniyā ca.

๑๑๓๕. กตเม ธมฺมา สํโยชนิยา เจว โน จ สํโยชนา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สํโยชนิยา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํโยชนิยา เจว โน จ สํโยชนาฯ

1135. Katame dhammā saṃyojaniyā ceva no ca saṃyojanā? Tehi dhammehi ye dhammā saṃyojaniyā, te dhamme ṭhapetvā avasesā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃyojaniyā ceva no ca saṃyojanā.

๑๑๓๖. กตเม ธมฺมา สํโยชนา เจว สํโยชนสมฺปยุตฺตา จ? กามราคสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ กามราคสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, ปฎิฆสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ ปฎิฆสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, มานสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ มานสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, ทิฎฺฐิสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ ทิฎฺฐิสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ วิจิกิจฺฉาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, สีลพฺพตปรามาสสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ สีลพฺพตปรามาสสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, ภวราคสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ ภวราคสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อิสฺสาสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ อิสฺสาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, มจฺฉริยสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชาสํโยชนํ มจฺฉริยสํโยชเนน สํโยชนเญฺจว สํโยชนสมฺปยุตฺตญฺจ – อิเม ธมฺมา สํโยชนา เจว สํโยชนสมฺปยุตฺตา จฯ

1136. Katame dhammā saṃyojanā ceva saṃyojanasampayuttā ca? Kāmarāgasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ kāmarāgasaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, paṭighasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ paṭighasaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, mānasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ mānasaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, diṭṭhisaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ diṭṭhisaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, vicikicchāsaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ vicikicchāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ sīlabbataparāmāsasaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, bhavarāgasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ bhavarāgasaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, issāsaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ issāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, macchariyasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, avijjāsaṃyojanaṃ macchariyasaṃyojanena saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca – ime dhammā saṃyojanā ceva saṃyojanasampayuttā ca.

๑๑๓๗. กตเม ธมฺมา สํโยชนสมฺปยุตฺตา เจว โน จ สํโยชนา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํโยชนสมฺปยุตฺตา เจว โน จ สํโยชนาฯ

1137. Katame dhammā saṃyojanasampayuttā ceva no ca saṃyojanā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā, te dhamme ṭhapetvā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃyojanasampayuttā ceva no ca saṃyojanā.

๑๑๓๘. กตเม ธมฺมา สํโยชนวิปฺปยุตฺตา สํโยชนิยา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํโยชนวิปฺปยุตฺตา สํโยชนิยาฯ

1138. Katame dhammā saṃyojanavippayuttā saṃyojaniyā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃyojanavippayuttā saṃyojaniyā.

๑๑๓๙. กตเม ธมฺมา สํโยชนวิปฺปยุตฺตา อสํโยชนิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา สํโยชนวิปฺปยุตฺตา อสํโยชนิยาฯ

1139. Katame dhammā saṃyojanavippayuttā asaṃyojaniyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā saṃyojanavippayuttā asaṃyojaniyā.

คนฺถโคจฺฉกํ

Ganthagocchakaṃ

๑๑๔๐. กตเม ธมฺมา คนฺถา? จตฺตาโร คนฺถา – อภิชฺฌา กายคโนฺถ, พฺยาปาโท กายคโนฺถ, สีลพฺพตปรามาโส กายคโนฺถ, อิทํ สจฺจาภินิเวโส กายคโนฺถฯ

1140. Katame dhammā ganthā? Cattāro ganthā – abhijjhā kāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃ saccābhiniveso kāyagantho.

๑๑๔๑. ตตฺถ กตโม อภิชฺฌา กายคโนฺถ? โย ราโค สาราโค อนุนโย อนุโรโธ นนฺที นนฺทีราโค จิตฺตสฺส สาราโค อิจฺฉา มุจฺฉา อโชฺฌสานํ เคโธ ปลิเคโธ สโงฺค ปโงฺก เอชา มายา ชนิกา สญฺชนนี สิพฺพินี ชาลินี สริตา วิสตฺติกา สุตฺตํ วิสฎา อายูหินี ทุติยา ปณิธิ ภวเนตฺติ วนํ วนโถ สนฺถโว สิเนโห อเปกฺขา ปฎิพนฺธุ อาสา อาสิสนา อาสิสิตตฺตํ รูปาสา สทฺทาสา คนฺธาสา รสาสา โผฎฺฐพฺพาสา ลาภาสา ธนาสา ปุตฺตาสา ชีวิตาสา ชปฺปา ปชปฺปา อภิชปฺปา ชปฺปา ชปฺปนา ชปฺปิตตฺตํ โลลุปฺปํ โลลุปฺปายนา โลลุปฺปายิตตฺตํ ปุจฺฉญฺชิกตา สาธุกมฺยตา อธมฺมราโค วิสมโลโภ นิกนฺติ นิกามนา ปตฺถนา ปิหนา สมฺปตฺถนา กามตณฺหา ภวตณฺหา วิภวตณฺหา รูปตณฺหา อรูปตณฺหา นิโรธตณฺหา รูปตณฺหา สทฺทตณฺหา คนฺธตณฺหา รสตณฺหา โผฎฺฐพฺพตณฺหา ธมฺมตณฺหา โอโฆ โยโค คโนฺถ อุปาทานํ อาวรณํ นีวรณํ ฉาทนํ พนฺธนํ อุปกฺกิเลโส อนุสโย ปริยุฎฺฐานํ ลตา เววิจฺฉํ ทุกฺขมูลํ ทุกฺขนิทานํ ทุกฺขปฺปภโว มารปาโส มารพฬิสํ มารวิสโย ตณฺหานที ตณฺหาชาลํ ตณฺหาคทฺทุลํ ตณฺหาสมุโทฺท อภิชฺฌา โลโภ อกุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ อภิชฺฌา กายคโนฺถฯ

1141. Tattha katamo abhijjhā kāyagantho? Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandīrāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhinī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsisanā āsisitattaṃ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā sādhukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chādanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati abhijjhā kāyagantho.

๑๑๔๒. ตตฺถ กตโม พฺยาปาโท กายคโนฺถ? อนตฺถํ เม อจรี ติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จรตีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, ปิยสฺส เม มนาปสฺส อนตฺถํ อจริ…เป.… อนตฺถํ จรติ…เป.… อนตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อปฺปิยสฺส เม อมนาปสฺส อตฺถํ อจริ…เป.… อตฺถํ จรติ…เป.… อตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อฎฺฐาเน วา ปน อาฆาโต ชายติฯ โย เอวรูโป จิตฺตสฺส อาฆาโต ปฎิฆาโต ปฎิฆํ ปฎิวิโรโธ โกโป ปโกโป สมฺปโกโป โทโส ปโทโส สมฺปโทโส จิตฺตสฺส พฺยาปตฺติ มโนปโทโส โกโธ กุชฺฌนา กุชฺฌิตตฺตํ โทโส ทุสฺสนา ทุสฺสิตตฺตํ พฺยาปตฺติ พฺยาปชฺชนา พฺยาปชฺชิตตฺตํ วิโรโธ ปฎิวิโรโธ จณฺฑิกฺกํ อสุโรโป อนตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อยํ วุจฺจติ พฺยาปาโท กายคโนฺถฯ

1142. Tattha katamo byāpādo kāyagantho? Anatthaṃ me acarī ti āghāto jāyati, anatthaṃ me caratīti āghāto jāyati, anatthaṃ me carissatīti āghāto jāyati, piyassa me manāpassa anatthaṃ acari…pe… anatthaṃ carati…pe… anatthaṃ carissatīti āghāto jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari…pe… atthaṃ carati…pe… atthaṃ carissatīti āghāto jāyati, aṭṭhāne vā pana āghāto jāyati. Yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati byāpādo kāyagantho.

๑๑๔๓. ตตฺถ กตโม สีลพฺพตปรามาโส กายคโนฺถ? อิโต พหิทฺธา สมณพฺราหฺมณานํ สีเลน สุทฺธิ, วเตน สุทฺธิ, สีลพฺพเตน สุทฺธีติः ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ สีลพฺพตปรามาโส กายคโนฺถฯ

1143. Tattha katamo sīlabbataparāmāso kāyagantho? Ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṃ sīlena suddhi, vatena suddhi, sīlabbatena suddhītiः yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati sīlabbataparāmāso kāyagantho.

๑๑๔๔. ตตฺถ กตโม อิทํสจฺจาภินิเวโส กายคโนฺถ? สสฺสโต โลโก, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; อสสฺสโต โลโก, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; อนฺตวา โลโก, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; อนนฺตวา โลโก, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; ตํ ชีวํ ตํ สรีรํ, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรํ, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วา; เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ วาः ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ อิทํสจฺจาภินิเวโส กายคโนฺถฯ ฐเปตฺวา สีลพฺพตปรามาสํ กายคนฺถํ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฎฺฐิ อิทํสจฺจาภินิเวโส กายคโนฺถฯ

1144. Tattha katamo idaṃsaccābhiniveso kāyagantho? Sassato loko, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; asassato loko, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; antavā loko, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; anantavā loko, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti vā; neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti vāः yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati idaṃsaccābhiniveso kāyagantho. Ṭhapetvā sīlabbataparāmāsaṃ kāyaganthaṃ sabbāpi micchādiṭṭhi idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.

อิเม ธมฺมา คนฺถาฯ

Ime dhammā ganthā.

๑๑๔๕. กตเม ธมฺมา โน คนฺถา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน คนฺถาฯ

1145. Katame dhammā no ganthā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no ganthā.

๑๑๔๖. กตเม ธมฺมา คนฺถนิยา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา คนฺถนิยาฯ

1146. Katame dhammā ganthaniyā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā ganthaniyā.

๑๑๔๗. กตเม ธมฺมา อคนฺถนิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อคนฺถนิยาฯ

1147. Katame dhammā aganthaniyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā aganthaniyā.

๑๑๔๘. กตเม ธมฺมา คนฺถสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา คนฺถสมฺปยุตฺตาฯ

1148. Katame dhammā ganthasampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā ganthasampayuttā.

๑๑๔๙. กตเม ธมฺมา คนฺถวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา คนฺถวิปฺปยุตฺตาฯ

1149. Katame dhammā ganthavippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā ganthavippayuttā.

๑๑๕๐. กตเม ธมฺมา คนฺถา เจว คนฺถนิยา จ? เตว คนฺถา คนฺถา เจว คนฺถนิยา จฯ

1150. Katame dhammā ganthā ceva ganthaniyā ca? Teva ganthā ganthā ceva ganthaniyā ca.

๑๑๕๑. กตเม ธมฺมา คนฺถนิยา เจว โน จ คนฺถา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา คนฺถนิยา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา คนฺถนิยา เจว โน จ คนฺถาฯ

1151. Katame dhammā ganthaniyā ceva no ca ganthā? Tehi dhammehi ye dhammā ganthaniyā, te dhamme ṭhapetvā avasesā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā ganthaniyā ceva no ca ganthā.

๑๑๕๒. กตเม ธมฺมา คนฺถา เจว คนฺถสมฺปยุตฺตา จ? สีลพฺพตปรามาโส กายคโนฺถ อภิชฺฌากายคเนฺถน คโนฺถ เจว คนฺถสมฺปยุโตฺต จ, อภิชฺฌากายคโนฺถ สีลพฺพตปรามาเสน กายคเนฺถน คโนฺถ เจว คนฺถสมฺปยุโตฺต จ, อิทํสจฺจาภินิเวโส กายคโนฺถ อภิชฺฌากายคเนฺถน คโนฺถ เจว คนฺถสมฺปยุโตฺต จ, อภิชฺฌากายคโนฺถ อิทํสจฺจาภินิเวเสน กายคเนฺถน คโนฺถ เจว คนฺถสมฺปยุโตฺต จ – อิเม ธมฺมา คนฺถา เจว คนฺถสมฺปยุตฺตา จฯ

1152. Katame dhammā ganthā ceva ganthasampayuttā ca? Sīlabbataparāmāso kāyagantho abhijjhākāyaganthena gantho ceva ganthasampayutto ca, abhijjhākāyagantho sīlabbataparāmāsena kāyaganthena gantho ceva ganthasampayutto ca, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho abhijjhākāyaganthena gantho ceva ganthasampayutto ca, abhijjhākāyagantho idaṃsaccābhinivesena kāyaganthena gantho ceva ganthasampayutto ca – ime dhammā ganthā ceva ganthasampayuttā ca.

๑๑๕๓. กตเม ธมฺมา คนฺถสมฺปยุตฺตา เจว โน จ คนฺถา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา คนฺถสมฺปยุตฺตา เจว โน จ คนฺถาฯ

1153. Katame dhammā ganthasampayuttā ceva no ca ganthā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā, te dhamme ṭhapetvā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā ganthasampayuttā ceva no ca ganthā.

๑๑๕๔. กตเม ธมฺมา คนฺถวิปฺปยุตฺตา คนฺถนิยา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา คนฺถวิปฺปยุตฺตา คนฺถนิยาฯ

1154. Katame dhammā ganthavippayuttā ganthaniyā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā ganthavippayuttā ganthaniyā.

๑๑๕๕. กตเม ธมฺมา คนฺถวิปฺปยุตฺตา อคนฺถนิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา คนฺถวิปฺปยุตฺตา อคนฺถนิยาฯ

1155. Katame dhammā ganthavippayuttā aganthaniyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā ganthavippayuttā aganthaniyā.

โอฆโคจฺฉกํ

Oghagocchakaṃ

๑๑๕๖. กตเม ธมฺมา โอฆา? จตฺตาโร โอฆา…เป.… อิเม ธมฺมา โอฆวิปฺปยุตฺตา โอฆนิยาฯ

1156. Katame dhammā oghā? Cattāro oghā…pe… ime dhammā oghavippayuttā oghaniyā.

โยคโคจฺฉกํ

Yogagocchakaṃ

๑๑๕๗. กตเม ธมฺมา โยคา? จตฺตาโร โยคา…เป.… อิเม ธมฺมา โยควิปฺปยุตฺตา โยคนิยาฯ

1157. Katame dhammā yogā? Cattāro yogā…pe… ime dhammā yogavippayuttā yoganiyā.

นีวรณโคจฺฉกํ

Nīvaraṇagocchakaṃ

๑๑๕๘. กตเม ธมฺมา นีวรณา? ฉ นีวรณา ¹⁷ – กามจฺฉนฺทนีวรณํ, พฺยาปาทนีวรณํ, ถินมิทฺธนีวรณํ, อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนีวรณํ, วิจิกิจฺฉานีวรณํ, อวิชฺชานีวรณํฯ

1158. Katame dhammā nīvaraṇā? Cha nīvaraṇā ¹⁸ – kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thinamiddhanīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ, avijjānīvaraṇaṃ.

๑๑๕๙. ตตฺถ กตมํ กามจฺฉนฺทนีวรณํ? โย กาเมสุ กามจฺฉโนฺท กามราโค กามนนฺที กามตณฺหา กามสิเนโห กามปริฬาโห กามมุจฺฉา กามโชฺฌสานํ – อิทํ วุจฺจติ กามจฺฉนฺทนีวรณํฯ

1159. Tattha katamaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ? Yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ – idaṃ vuccati kāmacchandanīvaraṇaṃ.

๑๑๖๐. ตตฺถ กตมํ พฺยาปาทนีวรณํ? อนตฺถํ เม อจรีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จรตีติ อาฆาโต ชายติ; อนตฺถํ เม จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ; ปิยสฺส เม มนาปสฺส อนตฺถํ อจริ…เป.… อนตฺถํ จรติ…เป.… อนตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อปฺปิยสฺส เม อมนาปสฺส อตฺถํ อจริ…เป.… อตฺถํ จรติ…เป.… อตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อฎฺฐาเน วา ปน อาฆาโต ชายติฯ โย เอวรูโป จิตฺตสฺส อาฆาโต ปฎิฆาโต ปฎิฆํ ปฎิวิโรโธ โกโป ปโกโป สมฺปโกโป โทโส ปโทโส สมฺปโทโส จิตฺตสฺส พฺยาปตฺติ มโนปโทโส โกโธ กุชฺฌนา กุชฺฌิตตฺตํ โทโส ทุสฺสนา ทุสฺสิตตฺตํ พฺยาปตฺติ พฺยาปชฺชนา พฺยาปชฺชิตตฺตํ วิโรโธ ปฎิวิโรโธ จณฺฑิกฺกํ อสุโรโป อนตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ พฺยาปาทนีวรณํฯ

1160. Tattha katamaṃ byāpādanīvaraṇaṃ? Anatthaṃ me acarīti āghāto jāyati, anatthaṃ me caratīti āghāto jāyati; anatthaṃ me carissatīti āghāto jāyati; piyassa me manāpassa anatthaṃ acari…pe… anatthaṃ carati…pe… anatthaṃ carissatīti āghāto jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari…pe… atthaṃ carati…pe… atthaṃ carissatīti āghāto jāyati, aṭṭhāne vā pana āghāto jāyati. Yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – idaṃ vuccati byāpādanīvaraṇaṃ.

๑๑๖๑. ตตฺถ กตมํ ถินมิทฺธนีวรณํ? อตฺถิ ถินํ, อตฺถิ มิทฺธํฯ

1161. Tattha katamaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ? Atthi thinaṃ, atthi middhaṃ.

๑๑๖๒. ตตฺถ กตมํ ถินํ? ยา จิตฺตสฺส อกลฺลตา อกมฺมญฺญตา โอลียนา สลฺลียนา ลีนํ ลียนา ลียิตตฺตํ ถินํ ถิยนา ถิยิตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ ถินํฯ

1162. Tattha katamaṃ thinaṃ? Yā cittassa akallatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati thinaṃ.

๑๑๖๓. ตตฺถ กตมํ มิทฺธํ? ยา กายสฺส อกลฺลตา อกมฺมญฺญตา โอนาโห ปริโยนาโห อโนฺตสโมโรโธ มิทฺธํ โสปฺปํ ปจลายิกา โสปฺปํ สุปนา สุปิตตฺตํ – อิทํ วุจฺจติ มิทฺธํฯ อิติ อิทญฺจ ถินํ, อิทญฺจ มิทฺธํ – อิทํ วุจฺจติ ถินมิทฺธนีวรณํฯ

1163. Tattha katamaṃ middhaṃ? Yā kāyassa akallatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṃ soppaṃ pacalāyikā soppaṃ supanā supitattaṃ – idaṃ vuccati middhaṃ. Iti idañca thinaṃ, idañca middhaṃ – idaṃ vuccati thinamiddhanīvaraṇaṃ.

๑๑๖๔. ตตฺถ กตมํ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนีวรณํ? อตฺถิ อุทฺธจฺจํ, อตฺถิ กุกฺกุจฺจํฯ

1164. Tattha katamaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ? Atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.

๑๑๖๕. ตตฺถ กตมํ อุทฺธจฺจํ? ยํ จิตฺตสฺส อุทฺธจฺจํ อวูปสโม เจตโส วิเกฺขโป ภนฺตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ อุทฺธจฺจํฯ

1165. Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati uddhaccaṃ.

๑๑๖๖. ตตฺถ กตมํ กุกฺกุจฺจํ? อกปฺปิเย กปฺปิยสญฺญิตา, กปฺปิเย อกปฺปิยสญฺญิตา, อวเชฺช วชฺชสญฺญิตา, วเชฺช อวชฺชสญฺญิตาฯ ยํ เอวรูปํ กุกฺกุจฺจํ กุกฺกุจฺจายนา กุกฺกุจฺจายิตตฺตํ เจตโส วิปฺปฎิสาโร มโนวิเลโข – อิทํ วุจฺจติ กุกฺกุจฺจํฯ อิติ อิทญฺจ อุทฺธจฺจํ, อิทญฺจ กุกฺกุจฺจํ – อิทํ วุจฺจติ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนีวรณํฯ

1166. Tattha katamaṃ kukkuccaṃ? Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ. Iti idañca uddhaccaṃ, idañca kukkuccaṃ – idaṃ vuccati uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ.

๑๑๖๗. ตตฺถ กตมํ วิจิกิจฺฉานีวรณํ? สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ธเมฺม กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, สเงฺฆ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, สิกฺขาย กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ปุพฺพเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, อปรเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติฯ ยา เอวรูปา กงฺขา กงฺขายนา กงฺขายิตตฺตํ วิมติ วิจิกิจฺฉา เทฺวฬฺหกํ เทฺวธาปโถ สํสโย อเนกํสคฺคาโห อาสปฺปนา ปริสปฺปนา อปริโยคาหนา ถมฺภิตตฺตํ จิตฺตสฺส มโนวิเลโข – อิทํ วุจฺจติ วิจิกิจฺฉานีวรณํฯ

1167. Tattha katamaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ? Satthari kaṅkhati vicikicchati, dhamme kaṅkhati vicikicchati, saṅghe kaṅkhati vicikicchati, sikkhāya kaṅkhati vicikicchati, pubbante kaṅkhati vicikicchati, aparante kaṅkhati vicikicchati, pubbantāparante kaṅkhati vicikicchati, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhati vicikicchati. Yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā thambhitattaṃ cittassa manovilekho – idaṃ vuccati vicikicchānīvaraṇaṃ.

๑๑๖๘. ตตฺถ กตมํ อวิชฺชานีวรณํ? ทุเกฺข อญฺญาณํ, ทุกฺขสมุทเย อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรเธ อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย อญฺญาณํ, ปุพฺพเนฺต อญฺญาณํ, อปรเนฺต อญฺญาณํ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต อญฺญาณํ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ อญฺญาณํः ยํ เอวรูปํ อญฺญาณํ อทสฺสนํ อนภิสมโย อนนุโพโธ อสโมฺพโธ อปฺปฎิเวโธ อสํคาหนา อปริโยคาหนา อสมเปกฺขนา อปจฺจเวกฺขณา อปจฺจกฺขกมฺมํ ทุเมฺมชฺฌํ พาลฺยํ อสมฺปชญฺญํ โมโห ปโมโห สโมฺมโห อวิชฺชา อวิโชฺชโฆ อวิชฺชาโยโค อวิชฺชานุสโย อวิชฺชาปริยุฎฺฐานํ อวิชฺชาลงฺคี โมโห อกุสลมูลํ – อิทํ วุจฺจติ อวิชฺชานีวรณํฯ

1168. Tattha katamaṃ avijjānīvaraṇaṃ? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃः yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – idaṃ vuccati avijjānīvaraṇaṃ.

อิเม ธมฺมา นีวรณาฯ

Ime dhammā nīvaraṇā.

๑๑๖๙. กตเม ธมฺมา โน นีวรณา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน นีวรณาฯ

1169. Katame dhammā no nīvaraṇā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no nīvaraṇā.

๑๑๗๐. กตเม ธมฺมา นีวรณิยา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา นีวรณิยาฯ

1170. Katame dhammā nīvaraṇiyā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā nīvaraṇiyā.

๑๑๗๑. กตเม ธมฺมา อนีวรณิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนีวรณิยาฯ

1171. Katame dhammā anīvaraṇiyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā anīvaraṇiyā.

๑๑๗๒. กตเม ธมฺมา นีวรณสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา นีวรณสมฺปยุตฺตาฯ

1172. Katame dhammā nīvaraṇasampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā nīvaraṇasampayuttā.

๑๑๗๓. กตเม ธมฺมา นีวรณวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา นีวรณวิปฺปยุตฺตาฯ

1173. Katame dhammā nīvaraṇavippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā nīvaraṇavippayuttā.

๑๑๗๔. กตเม ธมฺมา นีวรณา เจว นีวรณิยา จ? ตาเนว นีวรณานิ นีวรณา เจว นีวรณิยา จฯ

1174. Katame dhammā nīvaraṇā ceva nīvaraṇiyā ca? Tāneva nīvaraṇāni nīvaraṇā ceva nīvaraṇiyā ca.

๑๑๗๕. กตเม ธมฺมา นีวรณิยา เจว โน จ นีวรณา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา นีวรณิยา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา นีวรณิยา เจว โน จ นีวรณาฯ

1175. Katame dhammā nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā? Tehi dhammehi ye dhammā nīvaraṇiyā, te dhamme ṭhapetvā avasesā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā.

๑๑๗๖. กตเม ธมฺมา นีวรณา เจว นีวรณสมฺปยุตฺตา จ? กามจฺฉนฺทนีวรณํ อวิชฺชานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชานีวรณํ กามจฺฉนฺทนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, พฺยาปาทนีวรณํ อวิชฺชานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชานีวรณํ พฺยาปาทนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, ถินมิทฺธนีวรณํ อวิชฺชานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชานีวรณํ ถินมิทฺธนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจนีวรณํ อวิชฺชานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชานีวรณํ อุทฺธจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, กุกฺกุจฺจนีวรณํ อวิชฺชานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชานีวรณํ กุกฺกุจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, วิจิกิจฺฉานีวรณํ อวิชฺชานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชานีวรณํ วิจิกิจฺฉานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, กามจฺฉนฺทนีวรณํ อุทฺธจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจนีวรณํ กามจฺฉนฺทนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, พฺยาปาทนีวรณํ อุทฺธจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจนีวรณํ พฺยาปาทนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, ถินมิทฺธนีวรณํ อุทฺธจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจนีวรณํ ถินมิทฺธนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, กุกฺกุจฺจนีวรณํ อุทฺธจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจนีวรณํ กุกฺกุจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, วิจิกิจฺฉานีวรณํ อุทฺธจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจนีวรณํ วิจิกิจฺฉานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อวิชฺชานีวรณํ อุทฺธจฺจนีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจนีวรณํ อวิชฺชานีวรเณน นีวรณเญฺจว นีวรณสมฺปยุตฺตญฺจ – อิเม ธมฺมา นีวรณา เจว นีวรณสมฺปยุตฺตา จฯ

1176. Katame dhammā nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttā ca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, avijjānīvaraṇaṃ kāmacchandanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, byāpādanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, avijjānīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, thinamiddhanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, avijjānīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, uddhaccanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, avijjānīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, kukkuccanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, avijjānīvaraṇaṃ kukkuccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, vicikicchānīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, avijjānīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, kāmacchandanīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, uddhaccanīvaraṇaṃ kāmacchandanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, byāpādanīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, uddhaccanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, uddhaccanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, kukkuccanīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, uddhaccanīvaraṇaṃ kukkuccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, vicikicchānīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, uddhaccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, avijjānīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, uddhaccanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca – ime dhammā nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttā ca.

๑๑๗๗. กตเม ธมฺมา นีวรณสมฺปยุตฺตา เจว โน จ นีวรณา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา นีวรณสมฺปยุตฺตา เจว โน จ นีวรณาฯ

1177. Katame dhammā nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā, te dhamme ṭhapetvā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇā.

๑๑๗๘. กตเม ธมฺมา นีวรณวิปฺปยุตฺตา นีวรณิยา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา นีวรณวิปฺปยุตฺตา นีวรณิยาฯ

1178. Katame dhammā nīvaraṇavippayuttā nīvaraṇiyā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā sāsavā kusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā nīvaraṇavippayuttā nīvaraṇiyā.

๑๑๗๙. กตเม ธมฺมา นีวรณวิปฺปยุตฺตา อนีวรณิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา นีวรณวิปฺปยุตฺตา อนีวรณิยาฯ

1179. Katame dhammā nīvaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā nīvaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā.

ปรามาสโคจฺฉกํ

Parāmāsagocchakaṃ

๑๑๘๐. กตเม ธมฺมา ปรามาสา? ทิฎฺฐิปรามาโสฯ

1180. Katame dhammā parāmāsā? Diṭṭhiparāmāso.

๑๑๘๑. ตตฺถ กตโม ทิฎฺฐิปรามาโส? สสฺสโต โลโกติ วา, อสสฺสโต โลโกติ วา, อนฺตวา โลโกติ วา, อนนฺตวา โลโกติ วา, ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ วา, อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ วา, โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วาः ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ ทิฎฺฐิปรามาโสฯ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิปรามาโสฯ

1181. Tattha katamo diṭṭhiparāmāso? Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vāः yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati diṭṭhiparāmāso. Sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhiparāmāso.

อิเม ธมฺมา ปรามาสาฯ

Ime dhammā parāmāsā.

๑๑๘๒. กตเม ธมฺมา โน ปรามาสา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน ปรามาสาฯ

1182. Katame dhammā no parāmāsā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no parāmāsā.

๑๑๘๓. กตเม ธมฺมา ปรามฎฺฐา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา ปรามฎฺฐาฯ

1183. Katame dhammā parāmaṭṭhā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā parāmaṭṭhā.

๑๑๘๔. กตเม ธมฺมา อปรามฎฺฐา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อปรามฎฺฐาฯ

1184. Katame dhammā aparāmaṭṭhā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā aparāmaṭṭhā.

๑๑๘๕. กตเม ธมฺมา ปรามาสสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา ปรามาสสมฺปยุตฺตาฯ

1185. Katame dhammā parāmāsasampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā parāmāsasampayuttā.

๑๑๘๖. กตเม ธมฺมา ปรามาสวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา ปรามาสวิปฺปยุตฺตาฯ

1186. Katame dhammā parāmāsavippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā parāmāsavippayuttā.

๑๑๘๗. กตเม ธมฺมา ปรามาสา เจว ปรามฎฺฐา จ? เสฺวว ปรามาโส ปรามาโส เจว ปรามโฎฺฐ จฯ

1187. Katame dhammā parāmāsā ceva parāmaṭṭhā ca? Sveva parāmāso parāmāso ceva parāmaṭṭho ca.

๑๑๘๘. กตเม ธมฺมา ปรามฎฺฐา เจว โน จ ปรามาสา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา ปรามฎฺฐา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา ปรามฎฺฐา เจว โน จ ปรามาสาฯ

1188. Katame dhammā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsā? Tehi dhammehi ye dhammā parāmaṭṭhā, te dhamme ṭhapetvā avasesā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsā.

๑๑๘๙. กตเม ธมฺมา ปรามาสวิปฺปยุตฺตา ปรามฎฺฐา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา ปรามาสวิปฺปยุตฺตา ปรามฎฺฐาฯ

1189. Katame dhammā parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā.

๑๑๙๐. กตเม ธมฺมา ปรามาสวิปฺปยุตฺตา อปรามฎฺฐา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา ปรามาสวิปฺปยุตฺตา อปรามฎฺฐาฯ

1190. Katame dhammā parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā.

มหนฺตรทุกํ

Mahantaradukaṃ

๑๑๙๑. กตเม ธมฺมา สารมฺมณา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สารมฺมณาฯ

1191. Katame dhammā sārammaṇā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ime dhammā sārammaṇā.

๑๑๙๒. กตเม ธมฺมา อนารมฺมณา? สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนารมฺมณาฯ

1192. Katame dhammā anārammaṇā? Sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā anārammaṇā.

๑๑๙๓. กตเม ธมฺมา จิตฺตา? จกฺขุวิญฺญาณํ, โสตวิญฺญาณํ, ฆานวิญฺญาณํ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ, กายวิญฺญาณํ, มโนธาตุ, มโนวิญฺญาณธาตุ – อิเม ธมฺมา จิตฺตาฯ

1193. Katame dhammā cittā? Cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manodhātu, manoviññāṇadhātu – ime dhammā cittā.

๑๑๙๔. กตเม ธมฺมา โน จิตฺตา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตาฯ

1194. Katame dhammā no cittā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no cittā.

๑๑๙๕. กตเม ธมฺมา เจตสิกา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา เจตสิกาฯ

1195. Katame dhammā cetasikā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – ime dhammā cetasikā.

๑๑๙๖. กตเม ธมฺมา อเจตสิกา? จิตฺตญฺจ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อเจตสิกาฯ

1196. Katame dhammā acetasikā? Cittañca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā acetasikā.

๑๑๙๗. กตเม ธมฺมา จิตฺตสมฺปยุตฺตา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา จิตฺตสมฺปยุตฺตาฯ

1197. Katame dhammā cittasampayuttā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – ime dhammā cittasampayuttā.

๑๑๙๘. กตเม ธมฺมา จิตฺตวิปฺปยุตฺตา? สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา จิตฺตวิปฺปยุตฺตาฯ จิตฺตํ น วตฺตพฺพํ – จิเตฺตน สมฺปยุตฺตนฺติปิ, จิเตฺตน วิปฺปยุตฺตนฺติปิฯ

1198. Katame dhammā cittavippayuttā? Sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā cittavippayuttā. Cittaṃ na vattabbaṃ – cittena sampayuttantipi, cittena vippayuttantipi.

๑๑๙๙. กตเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐาฯ

1199. Katame dhammā cittasaṃsaṭṭhā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – ime dhammā cittasaṃsaṭṭhā.

๑๒๐๐. กตเม ธมฺมา จิตฺตวิสํสฎฺฐา? สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา จิตฺตวิสํสฎฺฐาฯ จิตฺตํ น วตฺตพฺพํ – จิเตฺตน สํสฎฺฐนฺติปิ, จิเตฺตน วิสํสฎฺฐนฺติปิฯ

1200. Katame dhammā cittavisaṃsaṭṭhā? Sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā cittavisaṃsaṭṭhā. Cittaṃ na vattabbaṃ – cittena saṃsaṭṭhantipi, cittena visaṃsaṭṭhantipi.

๑๒๐๑. กตเม ธมฺมา จิตฺตสมุฎฺฐานา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ; กายวิญฺญตฺติ วจีวิญฺญตฺติ; ยํ วา ปนญฺญมฺปิ อตฺถิ รูปํ จิตฺตชํ จิตฺตเหตุกํ จิตฺตสมุฎฺฐานํ รูปายตนํ สทฺทายตนํ คนฺธายตนํ รสายตนํ โผฎฺฐพฺพายตนํ อากาสธาตุ อาโปธาตุ รูปสฺส ลหุตา รูปสฺส มุทุตา รูปสฺส กมฺมญฺญตา รูปสฺส อุปจโย รูปสฺส สนฺตติ กพฬีกาโร อาหาโร – อิเม ธมฺมา จิตฺตสมุฎฺฐานาฯ

1201. Katame dhammā cittasamuṭṭhānā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho; kāyaviññatti vacīviññatti; yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ rūpāyatanaṃ saddāyatanaṃ gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ ākāsadhātu āpodhātu rūpassa lahutā rūpassa mudutā rūpassa kammaññatā rūpassa upacayo rūpassa santati kabaḷīkāro āhāro – ime dhammā cittasamuṭṭhānā.

๑๒๐๒. กตเม ธมฺมา โน จิตฺตสมุฎฺฐานา? จิตฺตญฺจ, อวเสสญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตสมุฎฺฐานาฯ

1202. Katame dhammā no cittasamuṭṭhānā? Cittañca, avasesañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no cittasamuṭṭhānā.

๑๒๐๓. กตเม ธมฺมา จิตฺตสหภุโน? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, กายวิญฺญตฺติ, วจีวิญฺญตฺติ – อิเม ธมฺมา จิตฺตสหภุโนฯ

1203. Katame dhammā cittasahabhuno? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, kāyaviññatti, vacīviññatti – ime dhammā cittasahabhuno.

๑๒๐๔. กตเม ธมฺมา โน จิตฺตสหภุโน? จิตฺตญฺจ, อวเสสญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตสหภุโนฯ

1204. Katame dhammā no cittasahabhuno? Cittañca, avasesañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no cittasahabhuno.

๑๒๐๕. กตเม ธมฺมา จิตฺตานุปริวตฺติโน? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, กายวิญฺญตฺติ, วจีวิญฺญตฺติ – อิเม ธมฺมา จิตฺตานุปริวตฺติโนฯ

1205. Katame dhammā cittānuparivattino? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, kāyaviññatti, vacīviññatti – ime dhammā cittānuparivattino.

๑๒๐๖. กตเม ธมฺมา โน จิตฺตานุปริวตฺติโน? จิตฺตญฺจ, อวเสสญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตานุปริวตฺติโนฯ

1206. Katame dhammā no cittānuparivattino? Cittañca, avasesañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no cittānuparivattino.

๑๒๐๗. กตเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานาฯ

1207. Katame dhammā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – ime dhammā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā.

๑๒๐๘. กตเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานา? จิตฺตญฺจ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานาฯ

1208. Katame dhammā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā? Cittañca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā.

๑๒๐๙. กตเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานสหภุโน? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานสหภุโนฯ

1209. Katame dhammā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – ime dhammā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.

๑๒๑๐. กตเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานสหภุโน? จิตฺตญฺจ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานสหภุโนฯ

1210. Katame dhammā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno? Cittañca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno.

๑๒๑๑. กตเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานานุปริวตฺติโน? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานานุปริวตฺติโนฯ

1211. Katame dhammā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – ime dhammā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

๑๒๑๒. กตเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานานุปริวตฺติโน? จิตฺตญฺจ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฎฺฐสมุฎฺฐานานุปริวตฺติโนฯ

1212. Katame dhammā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino? Cittañca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino.

๑๒๑๓. กตเม ธมฺมา อชฺฌตฺติกา? จกฺขายตนํ…เป.… มนายตนํ – อิเม ธมฺมา อชฺฌตฺติกาฯ

1213. Katame dhammā ajjhattikā? Cakkhāyatanaṃ…pe… manāyatanaṃ – ime dhammā ajjhattikā.

๑๒๑๔. กตเม ธมฺมา พาหิรา? รูปายตนํ…เป.… ธมฺมายตนํ – อิเม ธมฺมา พาหิราฯ

1214. Katame dhammā bāhirā? Rūpāyatanaṃ…pe… dhammāyatanaṃ – ime dhammā bāhirā.

๑๒๑๕. กตเม ธมฺมา อุปาทา? จกฺขายตนํ…เป.… กพฬีกาโร อาหาโร – อิเม ธมฺมา อุปาทาฯ

1215. Katame dhammā upādā? Cakkhāyatanaṃ…pe… kabaḷīkāro āhāro – ime dhammā upādā.

๑๒๑๖. กตเม ธมฺมา โน อุปาทา? เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, วิญฺญาณกฺขโนฺธ, จตฺตาโร จ มหาภูตา, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน อุปาทาฯ

1216. Katame dhammā no upādā? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, cattāro ca mahābhūtā, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no upādā.

๑๒๑๗. กตเม ธมฺมา อุปาทิณฺณา? สาสวา กุสลากุสลานํ ธมฺมานํ วิปากา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; ยญฺจ รูปํ กมฺมสฺส กตตฺตา – อิเม ธมฺมา อุปาทิณฺณา ฯ

1217. Katame dhammā upādiṇṇā? Sāsavā kusalākusalānaṃ dhammānaṃ vipākā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; yañca rūpaṃ kammassa katattā – ime dhammā upādiṇṇā .

๑๒๑๘. กตเม ธมฺมา อนุปาทิณฺณา? สาสวา กุสลากุสลา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; เย จ ธมฺมา กิริยา เนว กุสลา นากุสลา น จ กมฺมวิปากา, ยญฺจ รูปํ น กมฺมสฺส กตตฺตา, อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนุปาทิณฺณาฯ

1218. Katame dhammā anupādiṇṇā? Sāsavā kusalākusalā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; ye ca dhammā kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā, yañca rūpaṃ na kammassa katattā, apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā anupādiṇṇā.

อุปาทานโคจฺฉกํ

Upādānagocchakaṃ

๑๒๑๙. กตเม ธมฺมา อุปาทานา? จตฺตาริ อุปาทานานิ – กามุปาทานํ, ทิฎฺฐุปาทานํ, สีลพฺพตุปาทานํ, อตฺตวาทุปาทานํ ¹⁹ฯ

1219. Katame dhammā upādānā? Cattāri upādānāni – kāmupādānaṃ, diṭṭhupādānaṃ, sīlabbatupādānaṃ, attavādupādānaṃ ²⁰.

๑๒๒๐. ตตฺถ กตมํ กามุปาทานํ? โย กาเมสุ กามจฺฉโนฺท กามราโค กามนนฺที กามตณฺหา กามสิเนโห กามปริฬาโห กามมุจฺฉา กามโชฺฌสานํ – อิทํ วุจฺจติ กามุปาทานํฯ

1220. Tattha katamaṃ kāmupādānaṃ? Yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ – idaṃ vuccati kāmupādānaṃ.

๑๒๒๑. ตตฺถ กตมํ ทิฎฺฐุปาทานํ? นตฺถิ ทินฺนํ, นตฺถิ ยิฎฺฐํ, นตฺถิ หุตํ, นตฺถิ สุกตทุกฺกฎานํ กมฺมานํ ผลํ วิปาโก, นตฺถิ อยํ โลโก, นตฺถิ ปโร โลโก, นตฺถิ มาตา, นตฺถิ ปิตา, นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา, นตฺถิ โลเก สมณพฺราหฺมณา สมฺมคฺคตา ²¹ สมฺมาปฎิปนฺนา, เย อิมญฺจ โลกํ ปรญฺจ โลกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตีติ – ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ ทิฎฺฐุปาทานํฯ ฐเปตฺวา สีลพฺพตุปาทานญฺจ อตฺตวาทุปาทานญฺจ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฎฺฐิ ทิฎฺฐุปาทานํฯ

1221. Tattha katamaṃ diṭṭhupādānaṃ? Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā ²² sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti – yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati diṭṭhupādānaṃ. Ṭhapetvā sīlabbatupādānañca attavādupādānañca sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhupādānaṃ.

๑๒๒๒. ตตฺถ กตมํ สีลพฺพตุปาทานํ? อิโต พหิทฺธา สมณพฺราหฺมณานํ สีเลน สุทฺธิ, วเตน สุทฺธิ, สีลพฺพเตน สุทฺธีติ – ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ สีลพฺพตุปาทานํฯ

1222. Tattha katamaṃ sīlabbatupādānaṃ? Ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṃ sīlena suddhi, vatena suddhi, sīlabbatena suddhīti – yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati sīlabbatupādānaṃ.

๑๒๒๓. ตตฺถ กตมํ อตฺตวาทุปาทานํ? อิธ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธเมฺม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธเมฺม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา รูปํ, รูปสฺมิํ วา อตฺตานํฯ เวทนํ…เป.… สญฺญํ…เป.… สงฺขาเร…เป.… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํฯ ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ อตฺตวาทุปาทานํฯ

1223. Tattha katamaṃ attavādupādānaṃ? Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati attavādupādānaṃ.

อิเม ธมฺมา อุปาทานาฯ

Ime dhammā upādānā.

๑๒๒๔. กตเม ธมฺมา โน อุปาทานา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน อุปาทานาฯ

1224. Katame dhammā no upādānā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no upādānā.

๑๒๒๕. กตเม ธมฺมา อุปาทานิยา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานิยาฯ

1225. Katame dhammā upādāniyā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā upādāniyā.

๑๒๒๖. กตเม ธมฺมา อนุปาทานิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนุปาทานิยาฯ

1226. Katame dhammā anupādāniyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā anupādāniyā.

๑๒๒๗. กตเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตาฯ

1227. Katame dhammā upādānasampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā upādānasampayuttā.

๑๒๒๘. กตเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตาฯ

1228. Katame dhammā upādānavippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā upādānavippayuttā.

๑๒๒๙. กตเม ธมฺมา อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จ? ตาเนว อุปาทานานิ อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จฯ

1229. Katame dhammā upādānā ceva upādāniyā ca? Tāneva upādānāni upādānā ceva upādāniyā ca.

๑๒๓๐. กตเม ธมฺมา อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา อุปาทานิยา , เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานาฯ

1230. Katame dhammā upādāniyā ceva no ca upādānā? Tehi dhammehi ye dhammā upādāniyā , te dhamme ṭhapetvā avasesā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā upādāniyā ceva no ca upādānā.

๑๒๓๑. กตเม ธมฺมา อุปาทานา เจว อุปาทานสมฺปยุตฺตา จ? ทิฎฺฐุปาทานํ กามุปาทาเนน อุปาทานเญฺจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, กามุปาทานํ ทิฎฺฐุปาทาเนน อุปาทานเญฺจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, สีลพฺพตุปาทานํ กามุปาทาเนน อุปาทานเญฺจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, กามุปาทานํ สีลพฺพตุปาทาเนน อุปาทานเญฺจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ , อตฺตวาทุปาทานํ กามุปาทาเนน อุปาทานเญฺจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, กามุปาทานํ อตฺตวาทุปาทาเนน อุปาทานเญฺจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ – อิเม ธมฺมา อุปาทานา เจว อุปาทานสมฺปยุตฺตา จฯ

1231. Katame dhammā upādānā ceva upādānasampayuttā ca? Diṭṭhupādānaṃ kāmupādānena upādānañceva upādānasampayuttañca, kāmupādānaṃ diṭṭhupādānena upādānañceva upādānasampayuttañca, sīlabbatupādānaṃ kāmupādānena upādānañceva upādānasampayuttañca, kāmupādānaṃ sīlabbatupādānena upādānañceva upādānasampayuttañca , attavādupādānaṃ kāmupādānena upādānañceva upādānasampayuttañca, kāmupādānaṃ attavādupādānena upādānañceva upādānasampayuttañca – ime dhammā upādānā ceva upādānasampayuttā ca.

๑๒๓๒. กตเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานาฯ

1232. Katame dhammā upādānasampayuttā ceva no ca upādānā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā, te dhamme ṭhapetvā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā upādānasampayuttā ceva no ca upādānā.

๑๒๓๓. กตเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อุปาทานิยา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา , รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อุปาทานิยาฯ

1233. Katame dhammā upādānavippayuttā upādāniyā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā , rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā upādānavippayuttā upādāniyā.

๑๒๓๔. กตเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อนุปาทานิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อนุปาทานิยาฯ

1234. Katame dhammā upādānavippayuttā anupādāniyā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā upādānavippayuttā anupādāniyā.

นิเกฺขปกเณฺฑ ทุติยภาณวาโรฯ

Nikkhepakaṇḍe dutiyabhāṇavāro.

กิเลสโคจฺฉกํ

Kilesagocchakaṃ

๑๒๓๕. กตเม ธมฺมา กิเลสา? ทส กิเลสวตฺถูนิ – โลโภ, โทโส, โมโห, มาโน, ทิฎฺฐิ, วิจิกิจฺฉา, ถินํ, อุทฺธจฺจํ, อหิรีกํ, อโนตฺตปฺปํฯ

1235. Katame dhammā kilesā? Dasa kilesavatthūni – lobho, doso, moho, māno, diṭṭhi, vicikicchā, thinaṃ, uddhaccaṃ, ahirīkaṃ, anottappaṃ.

๑๒๓๖. ตตฺถ กตโม โลโภ? โย ราโค สาราโค อนุนโย อนุโรโธ นนฺที นนฺทีราโค จิตฺตสฺส สาราโค อิจฺฉา มุจฺฉา อโชฺฌสานํ เคโธ ปลิเคโธ สโงฺค ปโงฺก เอชา มายา ชนิกา สญฺชนนี สิพฺพินี ชาลินี สริตา วิสตฺติกา สุตฺตํ วิสฎา อายูหินี ทุติยา ปณิธิ ภวเนตฺติ วนํ วนโถ สนฺถโว สิเนโห อเปกฺขา ปฎิพนฺธุ อาสา อาสิสนา อาสิสิตตฺตํ รูปาสา สทฺทาสา คนฺธาสา รสาสา โผฎฺฐพฺพาสา ลาภาสา ธนาสา ปุตฺตาสา ชีวิตาสา ชปฺปา ปชปฺปา อภิชปฺปา ชปฺปา ชปฺปนา ชปฺปิตตฺตํ โลลุปฺปํ โลลุปฺปายนา โลลุปฺปายิตตฺตํ ปุจฺฉญฺชิกตา สาธุกมฺยตา อธมฺมราโค วิสมโลโภ นิกนฺติ นิกามนา ปตฺถนา ปิหนา สมฺปตฺถนา กามตณฺหา ภวตณฺหา วิภวตณฺหา รูปตณฺหา อรูปตณฺหา นิโรธตณฺหา รูปตณฺหา สทฺทตณฺหา คนฺธตณฺหา รสตณฺหา โผฎฺฐพฺพตณฺหา ธมฺมตณฺหา โอโฆ โยโค คโนฺถ อุปาทานํ อาวรณํ นีวรณํ ฉาทนํ พนฺธนํ อุปกฺกิเลโส อนุสโย ปริยุฎฺฐานํ ลตา เววิจฺฉํ ทุกฺขมูลํ ทุกฺขนิทานํ ทุกฺขปฺปภโว มารปาโส มารพฬิสํ มารวิสโย ตณฺหานที ตณฺหาชาลํ ตณฺหาคทฺทุลํ ตณฺหาสมุโทฺท อภิชฺฌา โลโภ อกุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ โลโภฯ

1236. Tattha katamo lobho? Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandīrāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhinī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsisanā āsisitattaṃ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā sādhukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chādanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati lobho.

๑๒๓๗. ตตฺถ กตโม โทโส? อนตฺถํ เม อจรีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จรตีติ อาฆาโต ชายติ, อนตฺถํ เม จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, ปิยสฺส เม มนาปสฺส อนตฺถํ อจริ…เป.… อนตฺถํ จรติ…เป.… อนตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อปฺปิยสฺส เม อมนาปสฺส อตฺถํ อจริ…เป.… อตฺถํ จรติ…เป.… อตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาโต ชายติ, อฎฺฐาเน วา ปน อาฆาโต ชายติฯ โย เอวรูโป จิตฺตสฺส อาฆาโต ปฎิฆาโต ปฎิฆํ ปฎิวิโรโธ โกโป ปโกโป สมฺปโกโป โทโส ปโทโส สมฺปโทโส จิตฺตสฺส พฺยาปตฺติ มโนปโทโส โกโธ กุชฺฌนา กุชฺฌิตตฺตํ โทโส ทุสฺสนา ทุสฺสิตตฺตํ พฺยาปตฺติ พฺยาปชฺชนา พฺยาปชฺชิตตฺตํ วิโรโธ ปฎิวิโรโธ จณฺฑิกฺกํ อสุโรโป อนตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อยํ วุจฺจติ โทโสฯ

1237. Tattha katamo doso? Anatthaṃ me acarīti āghāto jāyati, anatthaṃ me caratīti āghāto jāyati, anatthaṃ me carissatīti āghāto jāyati, piyassa me manāpassa anatthaṃ acari…pe… anatthaṃ carati…pe… anatthaṃ carissatīti āghāto jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari…pe… atthaṃ carati…pe… atthaṃ carissatīti āghāto jāyati, aṭṭhāne vā pana āghāto jāyati. Yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati doso.

๑๒๓๘. ตตฺถ กตโม โมโห? ทุเกฺข อญฺญาณํ, ทุกฺขสมุทเย อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรเธ อญฺญาณํ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย อญฺญาณํ, ปุพฺพเนฺต อญฺญาณํ, อปรเนฺต อญฺญาณํ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต อญฺญาณํ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ อญฺญาณํ ฯ ยํ เอวรูปํ อญฺญาณํ อทสฺสนํ อนภิสมโย อนนุโพโธ อสโมฺพโธ อปฺปฎิเวโธ อสํคาหนา อปริโยคาหนา อสมเปกฺขนา อปจฺจเวกฺขณา อปจฺจกฺขกมฺมํ ทุเมฺมชฺฌํ พาลฺยํ อสมฺปชญฺญํ โมโห ปโมโห สโมฺมโห อวิชฺชา อวิโชฺชโฆ อวิชฺชาโยโค อวิชฺชานุสโย อวิชฺชาปริยุฎฺฐานํ อวิชฺชาลงฺคี โมโห อกุสลมูลํ – อยํ วุจฺจติ โมโหฯ

1238. Tattha katamo moho? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ . Yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati moho.

๑๒๓๙. ตตฺถ กตโม มาโน? เสโยฺยหมสฺมีติ มาโน, สทิโสหมสฺมีติ มาโน, หีโนหมสฺมีติ มาโน; โย เอวรูโป มาโน มญฺญนา มญฺญิตตฺตํ อุนฺนติ อุนฺนโม ธโช สมฺปคฺคาโห เกตุกมฺยตา จิตฺตสฺส – อยํ วุจฺจติ มาโนฯ

1239. Tattha katamo māno? Seyyohamasmīti māno, sadisohamasmīti māno, hīnohamasmīti māno; yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati māno.

๑๒๔๐. ตตฺถ กตมา ทิฎฺฐิ? สสฺสโต โลโกติ วา, อสสฺสโต โลโกติ วา, อนฺตวา โลโกติ วา, อนนฺตวา โลโกติ วา, ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ วา, อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ วา, โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา, เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วาः ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ ทิฎฺฐิคหนํ ทิฎฺฐิกนฺตาโร ทิฎฺฐิวิสูกายิกํ ทิฎฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฎฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฎฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมโคฺค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ ทิฎฺฐิฯ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิฯ

1240. Tattha katamā diṭṭhi? Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vāः yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati diṭṭhi. Sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhi.

๑๒๔๑. ตตฺถ กตมา วิจิกิจฺฉา? สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ธเมฺม กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, สเงฺฆ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ สิกฺขาย กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ปุพฺพเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, อปรเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, ปุพฺพนฺตาปรเนฺต กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ, อิทปฺปจฺจยตา ปฎิจฺจสมุปฺปเนฺนสุ ธเมฺมสุ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติः ยา เอวรูปา กงฺขา กงฺขายนา กงฺขายิตตฺตํ วิมติ วิจิกิจฺฉา เทฺวฬฺหกํ เทฺวธาปโถ สํสโย, อเนกํสคฺคาโห อาสปฺปนา ปริสปฺปนา อปริโยคาหนา ถมฺภิตตฺตํ จิตฺตสฺส มโนวิเลโข – อยํ วุจฺจติ วิจิกิจฺฉาฯ

1241. Tattha katamā vicikicchā? Satthari kaṅkhati vicikicchati, dhamme kaṅkhati vicikicchati, saṅghe kaṅkhati vicikicchati sikkhāya kaṅkhati vicikicchati, pubbante kaṅkhati vicikicchati, aparante kaṅkhati vicikicchati, pubbantāparante kaṅkhati vicikicchati, idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhati vicikicchatiः yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo, anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā thambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati vicikicchā.

๑๒๔๒. ตตฺถ กตมํ ถินํ? ยา จิตฺตสฺส อกลฺลตา อกมฺมญฺญตา โอลียนา สลฺลียนา ลีนํ ลียนา ลียิตตฺตํ ถินํ ถิยนา ถิยิตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ ถินํฯ

1242. Tattha katamaṃ thinaṃ? Yā cittassa akallatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati thinaṃ.

๑๒๔๓. ตตฺถ กตมํ อุทฺธจฺจํ? ยํ จิตฺตสฺส อุทฺธจฺจํ อวูปสโม เจตโส วิเกฺขโป ภนฺตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ อุทฺธจฺจํฯ

1243. Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati uddhaccaṃ.

๑๒๔๔. ตตฺถ กตมํ อหิริกํ? ยํ น หิรียติ หิริยิตเพฺพน, น หิรียติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา – อิทํ วุจฺจติ อหิริกํฯ

1244. Tattha katamaṃ ahirikaṃ? Yaṃ na hirīyati hiriyitabbena, na hirīyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati ahirikaṃ.

๑๒๔๕. ตตฺถ กตมํ อโนตฺตปฺปํ? ยํ น โอตฺตปฺปติ โอตฺตปฺปิตเพฺพน, น โอตฺตปฺปติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา – อิทํ วุจฺจติ อโนตฺตปฺปํฯ

1245. Tattha katamaṃ anottappaṃ? Yaṃ na ottappati ottappitabbena, na ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati anottappaṃ.

อิเม ธมฺมา กิเลสาฯ

Ime dhammā kilesā.

๑๒๔๖. กตเม ธมฺมา โน กิเลสา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ …เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน กิเลสาฯ

1246. Katame dhammā no kilesā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho …pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā no kilesā.

๑๒๔๗. กตเม ธมฺมา สํกิเลสิกา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํกิเลสิกาฯ

1247. Katame dhammā saṃkilesikā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃkilesikā.

๑๒๔๘. กตเม ธมฺมา อสํกิเลสิกา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อสํกิเลสิกาฯ

1248. Katame dhammā asaṃkilesikā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā asaṃkilesikā.

๑๒๔๙. กตเม ธมฺมา สํกิลิฎฺฐา? ตีณิ อกุสลมูลานิ – โลโภ, โทโส, โมโห; ตเทกฎฺฐา จ กิเลสา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ตํสมุฎฺฐานํ กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, มโนกมฺมํ – อิเม ธมฺมา สํกิลิฎฺฐาฯ

1249. Katame dhammā saṃkiliṭṭhā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho, doso, moho; tadekaṭṭhā ca kilesā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime dhammā saṃkiliṭṭhā.

๑๒๕๐. กตเม ธมฺมา อสํกิลิฎฺฐา? กุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อสํกิลิฎฺฐาฯ

1250. Katame dhammā asaṃkiliṭṭhā? Kusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā asaṃkiliṭṭhā.

๑๒๕๑. กตเม ธมฺมา กิเลสสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา กิเลสสมฺปยุตฺตาฯ

1251. Katame dhammā kilesasampayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā kilesasampayuttā.

๑๒๕๒. กตเม ธมฺมา กิเลสวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา กิเลสวิปฺปยุตฺตาฯ

1252. Katame dhammā kilesavippayuttā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho ; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā kilesavippayuttā.

๑๒๕๓. กตเม ธมฺมา กิเลสา เจว สํกิเลสิกา จ? เตว กิเลสา กิเลสา เจว สํกิเลสิกา จฯ

1253. Katame dhammā kilesā ceva saṃkilesikā ca? Teva kilesā kilesā ceva saṃkilesikā ca.

๑๒๕๔. กตเม ธมฺมา สํกิเลสิกา เจว โน จ กิเลสา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สํกิเลสิกา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํกิเลสิกา เจว โน จ กิเลสาฯ

1254. Katame dhammā saṃkilesikā ceva no ca kilesā? Tehi dhammehi ye dhammā saṃkilesikā, te dhamme ṭhapetvā avasesā sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃkilesikā ceva no ca kilesā.

๑๒๕๕. กตเม ธมฺมา กิเลสา เจว สํกิลิฎฺฐา จ? เตว กิเลสา กิเลสา เจว สํกิลิฎฺฐา จฯ

1255. Katame dhammā kilesā ceva saṃkiliṭṭhā ca? Teva kilesā kilesā ceva saṃkiliṭṭhā ca.

๑๒๕๖. กตเม ธมฺมา สํกิลิฎฺฐา เจว โน จ กิเลสา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สํกิลิฎฺฐา, เต ธเมฺม ฐเปตฺวา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สํกิลิฎฺฐา เจว โน จ กิเลสาฯ

1256. Katame dhammā saṃkiliṭṭhā ceva no ca kilesā? Tehi dhammehi ye dhammā saṃkiliṭṭhā, te dhamme ṭhapetvā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā saṃkiliṭṭhā ceva no ca kilesā.

๑๒๕๗. กตเม ธมฺมา กิเลสา เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ? โลโภ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, โมโห โลเภน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, โทโส โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, โมโห โทเสน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, มาโน โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, โมโห มาเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, ทิฎฺฐิ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, โมโห ทิฎฺฐิยา กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ , วิจิกิจฺฉา โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, โมโห วิจิกิจฺฉาย กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, ถินํ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โมโห ถิเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อุทฺธจฺจํ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โมโห อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อหิริกํ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โมโห อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อโนตฺตปฺปํ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โมโห อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, โลโภ อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อุทฺธจฺจํ โลเภน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โทโส อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อุทฺธจฺจํ โทเสน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โมโห อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อุทฺธจฺจํ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, มาโน อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อุทฺธจฺจํ มาเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, ทิฎฺฐิ อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, อุทฺธจฺจํ ทิฎฺฐิยา กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, วิจิกิจฺฉา อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, อุทฺธจฺจํ วิจิกิจฺฉาย กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, ถินํ อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจํ ถิเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อหิริกํ อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจํ อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อโนตฺตปฺปํ อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจํ อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โลโภ อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อหิริกํ โลเภน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โทโส อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อหิริกํ โทเสน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โมโห อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อหิริกํ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, มาโน อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ , อหิริกํ มาเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, ทิฎฺฐิ อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, อหิริกํ ทิฎฺฐิยา กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, วิจิกิจฺฉา อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, อหิริกํ วิจิกิจฺฉาย กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, ถินํ อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อหิริกํ ถิเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจํ อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อหิริกํ อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อโนตฺตปฺปํ อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อหิริกํ อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โลโภ อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อโนตฺตปฺปํ โลเภน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ , โทโส อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อโนตฺตปฺปํ โทเสน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, โมโห อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อโนตฺตปฺปํ โมเหน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, มาโน อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุโตฺต จ, อโนตฺตปฺปํ มาเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, ทิฎฺฐิ อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, อโนตฺตปฺปํ ทิฎฺฐิยา กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, วิจิกิจฺฉา อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จ, อโนตฺตปฺปํ วิจิกิจฺฉาย กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, ถินํ อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อโนตฺตปฺปํ ถิเนน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อุทฺธจฺจํ อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อโนตฺตปฺปํ อุทฺธเจฺจน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อหิริกํ อโนตฺตเปฺปน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ, อโนตฺตปฺปํ อหิริเกน กิเลโส เจว กิเลสสมฺปยุตฺตญฺจ – อิเม ธมฺมา กิเลสา เจว กิเลสสมฺปยุตฺตา จฯ

1257. Katame dhammā kilesā ceva kilesasampayuttā ca? Lobho mohena kileso ceva kilesasampayutto ca, moho lobhena kileso ceva kilesasampayutto ca, doso mohena kileso ceva kilesasampayutto ca, moho dosena kileso ceva kilesasampayutto ca, māno mohena kileso ceva kilesasampayutto ca, moho mānena kileso ceva kilesasampayutto ca, diṭṭhi mohena kileso ceva kilesasampayuttā ca, moho diṭṭhiyā kileso ceva kilesasampayutto ca , vicikicchā mohena kileso ceva kilesasampayuttā ca, moho vicikicchāya kileso ceva kilesasampayutto ca, thinaṃ mohena kileso ceva kilesasampayuttañca, moho thinena kileso ceva kilesasampayutto ca, uddhaccaṃ mohena kileso ceva kilesasampayuttañca, moho uddhaccena kileso ceva kilesasampayutto ca, ahirikaṃ mohena kileso ceva kilesasampayuttañca, moho ahirikena kileso ceva kilesasampayutto ca, anottappaṃ mohena kileso ceva kilesasampayuttañca, moho anottappena kileso ceva kilesasampayutto ca, lobho uddhaccena kileso ceva kilesasampayutto ca, uddhaccaṃ lobhena kileso ceva kilesasampayuttañca, doso uddhaccena kileso ceva kilesasampayutto ca, uddhaccaṃ dosena kileso ceva kilesasampayuttañca, moho uddhaccena kileso ceva kilesasampayutto ca, uddhaccaṃ mohena kileso ceva kilesasampayuttañca, māno uddhaccena kileso ceva kilesasampayutto ca, uddhaccaṃ mānena kileso ceva kilesasampayuttañca, diṭṭhi uddhaccena kileso ceva kilesasampayuttā ca, uddhaccaṃ diṭṭhiyā kileso ceva kilesasampayuttañca, vicikicchā uddhaccena kileso ceva kilesasampayuttā ca, uddhaccaṃ vicikicchāya kileso ceva kilesasampayuttañca, thinaṃ uddhaccena kileso ceva kilesasampayuttañca, uddhaccaṃ thinena kileso ceva kilesasampayuttañca, ahirikaṃ uddhaccena kileso ceva kilesasampayuttañca, uddhaccaṃ ahirikena kileso ceva kilesasampayuttañca, anottappaṃ uddhaccena kileso ceva kilesasampayuttañca, uddhaccaṃ anottappena kileso ceva kilesasampayuttañca, lobho ahirikena kileso ceva kilesasampayutto ca, ahirikaṃ lobhena kileso ceva kilesasampayuttañca, doso ahirikena kileso ceva kilesasampayutto ca, ahirikaṃ dosena kileso ceva kilesasampayuttañca, moho ahirikena kileso ceva kilesasampayutto ca, ahirikaṃ mohena kileso ceva kilesasampayuttañca, māno ahirikena kileso ceva kilesasampayutto ca , ahirikaṃ mānena kileso ceva kilesasampayuttañca, diṭṭhi ahirikena kileso ceva kilesasampayuttā ca, ahirikaṃ diṭṭhiyā kileso ceva kilesasampayuttañca, vicikicchā ahirikena kileso ceva kilesasampayuttā ca, ahirikaṃ vicikicchāya kileso ceva kilesasampayuttañca, thinaṃ ahirikena kileso ceva kilesasampayuttañca, ahirikaṃ thinena kileso ceva kilesasampayuttañca, uddhaccaṃ ahirikena kileso ceva kilesasampayuttañca, ahirikaṃ uddhaccena kileso ceva kilesasampayuttañca, anottappaṃ ahirikena kileso ceva kilesasampayuttañca, ahirikaṃ anottappena kileso ceva kilesasampayuttañca, lobho anottappena kileso ceva kilesasampayutto ca, anottappaṃ lobhena kileso ceva kilesasampayuttañca , doso anottappena kileso ceva kilesasampayutto ca, anottappaṃ dosena kileso ceva kilesasampayuttañca, moho anottappena kileso ceva kilesasampayutto ca, anottappaṃ mohena kileso ceva kilesasampayuttañca, māno anottappena kileso ceva kilesasampayutto ca, anottappaṃ mānena kileso ceva kilesasampayuttañca, diṭṭhi anottappena kileso ceva kilesasampayuttā ca, anottappaṃ diṭṭhiyā kileso ceva kilesasampayuttañca, vicikicchā anottappena kileso ceva kilesasampayuttā ca, anottappaṃ vicikicchāya kileso ceva kilesasampayuttañca, thinaṃ anottappena kileso ceva kilesasampayuttañca, anottappaṃ thinena kileso ceva kilesasampayuttañca, uddhaccaṃ anottappena kileso ceva kilesasampayuttañca, anottappaṃ uddhaccena kileso ceva kilesasampayuttañca, ahirikaṃ anottappena kileso ceva kilesasampayuttañca, anottappaṃ ahirikena kileso ceva kilesasampayuttañca – ime dhammā kilesā ceva kilesasampayuttā ca.

๑๒๕๘. กตเม ธมฺมา กิเลสสมฺปยุตฺตา เจว โน จ กิเลสา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เต ธเมฺม ฐเปตฺวา เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา กิเลสสมฺปยุตฺตา เจว โน จ กิเลสาฯ

1258. Katame dhammā kilesasampayuttā ceva no ca kilesā? Tehi dhammehi ye dhammā sampayuttā te dhamme ṭhapetvā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā kilesasampayuttā ceva no ca kilesā.

๑๒๕๙. กตเม ธมฺมา กิเลสวิปฺปยุตฺตา สํกิเลสิกา? เตหิ ธเมฺมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา กิเลสวิปฺปยุตฺตา สํกิเลสิกาฯ

1259. Katame dhammā kilesavippayuttā saṃkilesikā? Tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā sāsavā kusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā kilesavippayuttā saṃkilesikā.

๑๒๖๐. กตเม ธมฺมา กิเลสวิปฺปยุตฺตา อสํกิเลสิกา ? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา กิเลสวิปฺปยุตฺตา อสํกิเลสิกาฯ

1260. Katame dhammā kilesavippayuttā asaṃkilesikā ? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā kilesavippayuttā asaṃkilesikā.

ปิฎฺฐิทุกํ

Piṭṭhidukaṃ

๑๒๖๑. กตเม ธมฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพา? ตีณิ สํโยชนานิ – สกฺกายทิฎฺฐิ, วิจิกิจฺฉา, สีลพฺพตปรามาโสฯ

1261. Katame dhammā dassanena pahātabbā? Tīṇi saṃyojanāni – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso.

๑๒๖๒. ตตฺถ กตมา สกฺกายทิฎฺฐิ? อิธ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธเมฺม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธเมฺม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา รูปํ, รูปสฺมิํ วา อตฺตานํฯ เวทนํ…เป.… สญฺญํ…เป.… สงฺขาเร…เป.… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ, วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํฯ ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ…เป.… วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ สกฺกายทิฎฺฐิฯ

1262. Tattha katamā sakkāyadiṭṭhi? Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati sakkāyadiṭṭhi.

๑๒๖๓. ตตฺถ กตมา วิจิกิจฺฉา? สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ…เป.… ถมฺภิตตฺตํ จิตฺตสฺส มโนวิเลโข – อยํ วุจฺจติ วิจิกิจฺฉาฯ

1263. Tattha katamā vicikicchā? Satthari kaṅkhati vicikicchati…pe… thambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati vicikicchā.

๑๒๖๔. ตตฺถ กตโม สีลพฺพตปรามาโส? อิโต พหิทฺธา สมณพฺราหฺมณานํ สีเลน สุทฺธิ วเตน สุทฺธิ สีลพฺพเตน สุทฺธีติ – ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ…เป.… วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ สีลพฺพตปรามาโสฯ อิมานิ ตีณิ สํโยชนานิ, ตเทกฎฺฐา จ กิเลสา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ตํสมุฎฺฐานํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ มโนกมฺมํ – อิเม ธมฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพาฯ

1264. Tattha katamo sīlabbataparāmāso? Ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṃ sīlena suddhi vatena suddhi sīlabbatena suddhīti – yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati sīlabbataparāmāso. Imāni tīṇi saṃyojanāni, tadekaṭṭhā ca kilesā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime dhammā dassanena pahātabbā.

๑๒๖๕. กตเม ธมฺมา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพาฯ

1265. Katame dhammā na dassanena pahātabbā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na dassanena pahātabbā.

๑๒๖๖. กตเม ธมฺมา ภาวนาย ปหาตพฺพา? อวเสโส โลโภ โทโส โมโห, ตเทกฎฺฐา จ กิเลสา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ตํสมุฎฺฐานํ กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ มโนกมฺมํ – อิเม ธมฺมา ภาวนาย ปหาตพฺพาฯ

1266. Katame dhammā bhāvanāya pahātabbā? Avaseso lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ manokammaṃ – ime dhammā bhāvanāya pahātabbā.

๑๒๖๗. กตเม ธมฺมา น ภาวนาย ปหาตพฺพา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ …เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น ภาวนาย ปหาตพฺพาฯ

1267. Katame dhammā na bhāvanāya pahātabbā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho …pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na bhāvanāya pahātabbā.

๑๒๖๘. กตเม ธมฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา? ตีณิ สํโยชนานิ – สกฺกายทิฎฺฐิ, วิจิกิจฺฉา, สีลพฺพตปรามาโสฯ

1268. Katame dhammā dassanena pahātabbahetukā? Tīṇi saṃyojanāni – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso.

๑๒๖๙. ตตฺถ กตมา สกฺกายทิฎฺฐิ? อิธ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธเมฺม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธเมฺม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา รูปํ, รูปสฺมิํ วา อตฺตานํฯ เวทนํ…เป.… สญฺญํ…เป.… สงฺขาเร…เป.… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ, วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํฯ ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ…เป.… วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ สกฺกายทิฎฺฐิฯ

1269. Tattha katamā sakkāyadiṭṭhi? Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati sakkāyadiṭṭhi.

๑๒๗๐. ตตฺถ กตมา วิจิกิจฺฉา? สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ…เป.… ถมฺภิตตฺตํ จิตฺตสฺส มโนวิเลโข – อยํ วุจฺจติ วิจิกิจฺฉาฯ

1270. Tattha katamā vicikicchā? Satthari kaṅkhati vicikicchati…pe… thambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati vicikicchā.

๑๒๗๑. ตตฺถ กตโม สีลพฺพตปรามาโส? อิโต พหิทฺธา สมณพฺราหฺมณานํ สีเลน สุทฺธิ วเตน สุทฺธิ สีลพฺพเตน สุทฺธีติ – ยา เอวรูปา ทิฎฺฐิ ทิฎฺฐิคตํ…เป.… วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ สีลพฺพตปรามาโสฯ อิมานิ ตีณิ สํโยชนานิ, ตเทกฎฺฐา จ กิเลสา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ตํสมุฎฺฐานํ กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, มโนกมฺมํ – อิเม ธมฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกาฯ ตีณิ สํโยชนานิ – สกฺกายทิฎฺฐิ, วิจิกิจฺฉา, สีลพฺพตปรามาโส – อิเม ธมฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพาฯ ตเทกโฎฺฐ โลโภ โทโส โมโห – อิเม ธมฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตูฯ ตเทกฎฺฐา จ กิเลสา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ตํสมุฎฺฐานํ กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, มโนกมฺมํ – อิเม ธมฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกาฯ

1271. Tattha katamo sīlabbataparāmāso? Ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṃ sīlena suddhi vatena suddhi sīlabbatena suddhīti – yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… vipariyāsaggāho – ayaṃ vuccati sīlabbataparāmāso. Imāni tīṇi saṃyojanāni, tadekaṭṭhā ca kilesā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime dhammā dassanena pahātabbahetukā. Tīṇi saṃyojanāni – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso – ime dhammā dassanena pahātabbā. Tadekaṭṭho lobho doso moho – ime dhammā dassanena pahātabbahetū. Tadekaṭṭhā ca kilesā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime dhammā dassanena pahātabbahetukā.

๑๒๗๒. กตเม ธมฺมา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา , รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกาฯ

1272. Katame dhammā na dassanena pahātabbahetukā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā , rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na dassanena pahātabbahetukā.

๑๒๗๓. กตเม ธมฺมา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา? อวเสโส โลโภ โทโส โมโห – อิเม ธมฺมา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตูฯ ตเทกฎฺฐา จ กิเลสา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ตํสมุฎฺฐานํ กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, มโนกมฺมํ – อิเม ธมฺมา ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกาฯ

1273. Katame dhammā bhāvanāya pahātabbahetukā? Avaseso lobho doso moho – ime dhammā bhāvanāya pahātabbahetū. Tadekaṭṭhā ca kilesā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime dhammā bhāvanāya pahātabbahetukā.

๑๒๗๔. กตเม ธมฺมา น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น ภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกาฯ

1274. Katame dhammā na bhāvanāya pahātabbahetukā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na bhāvanāya pahātabbahetukā.

๑๒๗๕. กตเม ธมฺมา สวิตกฺกา? สวิตกฺกภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อปริยาปเนฺน, วิตกฺกํ ฐเปตฺวา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สวิตกฺกาฯ

1275. Katame dhammā savitakkā? Savitakkabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare apariyāpanne, vitakkaṃ ṭhapetvā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā savitakkā.

๑๒๗๖. กตเม ธมฺมา อวิตกฺกา? อวิตกฺกภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อรูปาวจเร อปริยาปเนฺน; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; วิตโกฺก จ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อวิตกฺกาฯ

1276. Katame dhammā avitakkā? Avitakkabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare arūpāvacare apariyāpanne; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; vitakko ca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā avitakkā.

๑๒๗๗. กตเม ธมฺมา สวิจารา? สวิจารภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อปริยาปเนฺน, วิจารํ ฐเปตฺวา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ, สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สวิจาราฯ

1277. Katame dhammā savicārā? Savicārabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare apariyāpanne, vicāraṃ ṭhapetvā, taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ime dhammā savicārā.

๑๒๗๘. กตเม ธมฺมา อวิจารา? อวิจารภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อรูปาวจเร อปริยาปเนฺน; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; วิจาโร จ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อวิจาราฯ

1278. Katame dhammā avicārā? Avicārabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare arūpāvacare apariyāpanne; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; vicāro ca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā avicārā.

๑๒๗๙. กตเม ธมฺมา สปฺปีติกา? สปฺปีติกภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อปริยาปเนฺน , ปีติํ ฐเปตฺวา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สปฺปีติกาฯ

1279. Katame dhammā sappītikā? Sappītikabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare apariyāpanne , pītiṃ ṭhapetvā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā sappītikā.

๑๒๘๐. กตเม ธมฺมา อปฺปีติกา? อปฺปีติกภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อรูปาวจเร อปริยาปเนฺน; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; ปีติ จ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อปฺปีติกาฯ

1280. Katame dhammā appītikā? Appītikabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare arūpāvacare apariyāpanne; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; pīti ca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā appītikā.

๑๒๘๑. กตเม ธมฺมา ปีติสหคตา? ปีติภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อปริยาปเนฺน, ปีติํ ฐเปตฺวา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา ปีติสหคตาฯ

1281. Katame dhammā pītisahagatā? Pītibhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare apariyāpanne, pītiṃ ṭhapetvā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā pītisahagatā.

๑๒๘๒. กตเม ธมฺมา น ปีติสหคตา? น ปีติภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อรูปาวจเร อปริยาปเนฺน; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; ปีติ จ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น ปีติสหคตาฯ

1282. Katame dhammā na pītisahagatā? Na pītibhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare arūpāvacare apariyāpanne; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; pīti ca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na pītisahagatā.

๑๒๘๓. กตเม ธมฺมา สุขสหคตา? สุขภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อปริยาปเนฺน, สุขํ ฐเปตฺวา, ตํสมฺปยุโตฺต สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สุขสหคตาฯ

1283. Katame dhammā sukhasahagatā? Sukhabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare apariyāpanne, sukhaṃ ṭhapetvā, taṃsampayutto saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ime dhammā sukhasahagatā.

๑๒๘๔. กตเม ธมฺมา น สุขสหคตา? น สุขภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อรูปาวจเร อปริยาปเนฺน; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ; สุขญฺจ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น สุขสหคตาฯ

1284. Katame dhammā na sukhasahagatā? Na sukhabhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare arūpāvacare apariyāpanne; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho; sukhañca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na sukhasahagatā.

๑๒๘๕. กตเม ธมฺมา อุเปกฺขาสหคตา? อุเปกฺขาภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อรูปาวจเร อปริยาปเนฺน, อุเปกฺขํ ฐเปตฺวา, ตํสมฺปยุโตฺต สญฺญากฺขโนฺธ, สงฺขารกฺขโนฺธ, วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา อุเปกฺขาสหคตาฯ

1285. Katame dhammā upekkhāsahagatā? Upekkhābhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare arūpāvacare apariyāpanne, upekkhaṃ ṭhapetvā, taṃsampayutto saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ime dhammā upekkhāsahagatā.

๑๒๘๖. กตเม ธมฺมา น อุเปกฺขาสหคตา? น อุเปกฺขาภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร อปริยาปเนฺน, เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, อุเปกฺขา จ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา น อุเปกฺขาสหคตาฯ

1286. Katame dhammā na upekkhāsahagatā? Na upekkhābhūmiyaṃ kāmāvacare rūpāvacare apariyāpanne, vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, upekkhā ca, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā na upekkhāsahagatā.

๑๒๘๗. กตเม ธมฺมา กามาวจรา? เหฎฺฐโต อวิจินิรยํ ปริยนฺตํ กริตฺวา, อุปริโต ปรนิมฺมิตวสวตฺตี เทเว ²³ อโนฺต กริตฺวา, ยํ เอตสฺมิํ อนฺตเร เอตฺถาวจรา เอตฺถ ปริยาปนฺนา ขนฺธธาตุ อายตนา, รูปํ เวทนา สญฺญา สงฺขารา วิญฺญาณํ – อิเม ธมฺมา กามาวจราฯ

1287. Katame dhammā kāmāvacarā? Heṭṭhato avicinirayaṃ pariyantaṃ karitvā, uparito paranimmitavasavattī deve ²⁴ anto karitvā, yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā khandhadhātu āyatanā, rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ime dhammā kāmāvacarā.

๑๒๘๘. กตเม ธมฺมา น กามาวจรา? รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา น กามาวจราฯ

1288. Katame dhammā na kāmāvacarā? Rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā – ime dhammā na kāmāvacarā.

๑๒๘๙. กตเม ธมฺมา รูปาวจรา? เหฎฺฐโต พฺรหฺมโลกํ ปริยนฺตํ กริตฺวา, อุปริโต อกนิเฎฺฐ เทเว ²⁵ อโนฺต กริตฺวา, ยํ เอตสฺมิํ อนฺตเร เอตฺถาวจรา เอตฺถ ปริยาปนฺนา สมาปนฺนสฺส วา อุปปนฺนสฺส วา ทิฎฺฐธมฺมสุขวิหาริสฺส ²⁶ วา จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา – อิเม ธมฺมา รูปาวจรา ฯ

1289. Katame dhammā rūpāvacarā? Heṭṭhato brahmalokaṃ pariyantaṃ karitvā, uparito akaniṭṭhe deve ²⁷ anto karitvā, yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa ²⁸ vā cittacetasikā dhammā – ime dhammā rūpāvacarā .

๑๒๙๐. กตเม ธมฺมา น รูปาวจรา? กามาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา น รูปาวจราฯ

1290. Katame dhammā na rūpāvacarā? Kāmāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā – ime dhammā na rūpāvacarā.

๑๒๙๑. กตเม ธมฺมา อรูปาวจรา? เหฎฺฐโต อากาสานญฺจายตนุปเค เทเว ปริยนฺตํ กริตฺวา, อุปริโต เนวสญฺญานาสญฺญายตนุปเค เทเว อโนฺต กริตฺวา, ยํ เอตสฺมิํ อนฺตเร เอตฺถาวจรา เอตฺถ ปริยาปนฺนา สมาปนฺนสฺส วา อุปปนฺนสฺส วา ทิฎฺฐธมฺมสุขวิหาริสฺส วา จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา – อิเม ธมฺมา อรูปาวจราฯ

1291. Katame dhammā arūpāvacarā? Heṭṭhato ākāsānañcāyatanupage deve pariyantaṃ karitvā, uparito nevasaññānāsaññāyatanupage deve anto karitvā, yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā – ime dhammā arūpāvacarā.

๑๒๙๒. กตเม ธมฺมา น อรูปาวจรา? กามาวจรา, รูปาวจรา, อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา น อรูปาวจราฯ

1292. Katame dhammā na arūpāvacarā? Kāmāvacarā, rūpāvacarā, apariyāpannā – ime dhammā na arūpāvacarā.

๑๒๙๓. กตเม ธมฺมา ปริยาปนฺนา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา ปริยาปนฺนาฯ

1293. Katame dhammā pariyāpannā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā pariyāpannā.

๑๒๙๔. กตเม ธมฺมา อปริยาปนฺนา? มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อปริยาปนฺนาฯ

1294. Katame dhammā apariyāpannā? Maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā apariyāpannā.

๑๒๙๕. กตเม ธมฺมา นิยฺยานิกา? จตฺตาโร มคฺคา อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา นิยฺยานิกาฯ

1295. Katame dhammā niyyānikā? Cattāro maggā apariyāpannā – ime dhammā niyyānikā.

๑๒๙๖. กตเม ธมฺมา อนิยฺยานิกา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนิยฺยานิกาฯ

1296. Katame dhammā aniyyānikā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā aniyyānikā.

๑๒๙๗. กตเม ธมฺมา นิยตา? ปญฺจ กมฺมานิ อานนฺตริกานิ, ยา จ มิจฺฉาทิฎฺฐิ นิยตา, จตฺตาโร มคฺคา อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา นิยตาฯ

1297. Katame dhammā niyatā? Pañca kammāni ānantarikāni, yā ca micchādiṭṭhi niyatā, cattāro maggā apariyāpannā – ime dhammā niyatā.

๑๒๙๘. กตเม ธมฺมา อนิยตา? เต ธเมฺม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนิยตาฯ

1298. Katame dhammā aniyatā? Te dhamme ṭhapetvā avasesā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā aniyatā.

๑๒๙๙. กตเม ธมฺมา สอุตฺตรา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ – อิเม ธมฺมา สอุตฺตราฯ

1299. Katame dhammā sauttarā? Sāsavā kusalākusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā; rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho – ime dhammā sauttarā.

๑๓๐๐. กตเม ธมฺมา อนุตฺตรา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนุตฺตราฯ

1300. Katame dhammā anuttarā? Apariyāpannā maggā ca, maggaphalāni ca, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā anuttarā.

๑๓๐๑. กตเม ธมฺมา สรณา? ตีณิ อกุสลมูลานิ โลโภ, โทโส, โมโห; ตเทกฎฺฐา จ กิเลสา, ตํสมฺปยุโตฺต เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, ตํสมุฎฺฐานํ กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, มโนกมฺมํ – อิเม ธมฺมา สรณาฯ

1301. Katame dhammā saraṇā? Tīṇi akusalamūlāni lobho, doso, moho; tadekaṭṭhā ca kilesā, taṃsampayutto vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime dhammā saraṇā.

๑๓๐๒. กตเม ธมฺมา อรณา? กุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขโนฺธ…เป.… วิญฺญาณกฺขโนฺธ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อรณาฯ

1302. Katame dhammā araṇā? Kusalābyākatā dhammā kāmāvacarā, rūpāvacarā, arūpāvacarā, apariyāpannā; vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho, sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātu – ime dhammā araṇā.

อภิธมฺมทุกํฯ

Abhidhammadukaṃ.

Next: สุตฺตนฺติกทุกนิเกฺขปํ • Suttantikadukanikkhepaṃ

Footnotes:

1. นนฺทิราโค (สี.)

2. สิพฺพนี (สี.)

3. อายูหนี (สี. สฺยา.)

4. อาสิํสนา อาสิํสิตตฺตํ (สี. สฺยา.)

5. ปุญฺจิกตา (สฺยา.) ปุจฺฉิกตา (สี.)

6. nandirāgo (sī.)

7. sibbanī (sī.)

8. āyūhanī (sī. syā.)

9. āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ (sī. syā.)

10. puñcikatā (syā.) pucchikatā (sī.)

11. ภวจฺฉโนฺท (สี. สฺยา.)

12. bhavacchando (sī. syā.)

13. อุณฺณติ อุณฺณาโม (สฺยา.)

14. uṇṇati uṇṇāmo (syā.)

15. อุสฺสุยา อุสฺสุยนา อุสฺสุยิตตฺตํ (ก.)

16. ussuyā ussuyanā ussuyitattaṃ (ka.)

17. นีวรณานิ (สฺยา.)

18. nīvaraṇāni (syā.)

19. กามูปาทานํ ทิฎฺฐูปาทานํ สีลพฺพตูปาทานํ อตฺตวาทูปาทานํ (สี.)

20. kāmūpādānaṃ diṭṭhūpādānaṃ sīlabbatūpādānaṃ attavādūpādānaṃ (sī.)

21. สมคฺคตา (ก.)

22. samaggatā (ka.)

23. ปรนิมฺมิตวสวตฺติเทเว (สี. ก.)

24. paranimmitavasavattideve (sī. ka.)

25. อกนิฎฺฐเทเว (สี. ก.)

26. ทิฎฺฐธมฺมสุขวิหารสฺส (ก.)

27. akaniṭṭhadeve (sī. ka.)

28. diṭṭhadhammasukhavihārassa (ka.)

Related texts:

อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ทุกนิเกฺขปกถา • Dukanikkhepakathā

ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-มูลฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ทุกนิเกฺขปกถาวณฺณนา • Dukanikkhepakathāvaṇṇanā

ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-อนุฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ทุกนิเกฺขปกถาวณฺณนา • Dukanikkhepakathāvaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact